Headava Tauna Bona Elda Tauna—Maduna Ruaosi Laloa Namonamo
‘Ekalesia gunalaia tauna be hahine tamona ena adavana.’—1 TIMOTEO 3:2.
APOSETOLO taudia edia nega ai, abidadama Keristani taudia ese edia maduna idauidau idia ura idia laloa namonamo. Aposetolo Paulo ia gwau headava lasi Keristani tauna be “kara namo [“momokani,” NW] ia karaia vadaeni” neganai, ena anina be Keristani kongregesen lalonai unai bamona tauna do ia hegeregere momokani kongregesen naria gaukarana karaia totona, a? Ia gwau headava lasi be elda dagi abia ena taravatu ta, a? (1 Korinto 7:38) Katolik pris taudia dekenai taravatu idia atoa, do idia headava lasi. To pris taudia do idia headava lasi be Baibel ena hahegani ta, a? Ist Otodoks Dubuna edia pris taudia idia headava diba, to edia bisop taudia idia headava diba lasi. Unai kara be Baibel ena hereva hegeregerena, a?
2 Keriso ena aposetolo taudia 12, Keristani kongregesen ena du taudia unai, idia momo be headava taudia. (Mataio 8:14, 15; Efeso 2:20) Paulo ia gwau: ‘Ai be mai emai maoro lasi Keristani hahine do ai adavaia, bona aiemai laolao dekenai do ai hakaudia loaloa, a? Badina be aposetolo taudia, Lohiabada ena tadina taudia bona Petero ese inai bamona idia karaia vadaeni, ani?’ (1 Korinto 9:5) New Catholic Encyclopedia ia gwau “dubu ese headava lasi taravatuna ia haginia” bona “T[aravatu] M[atamata] idia harorolaia taudia idia headava diba.” Iehova ena Witness taudia be Baibel idia badinaia, dubu ese ia haginia taravatu idia badinaia lasi.—1 Timoteo 4:1-3.
Elda Gaukara Bona Headava Maurina Idia Karaia Diba
3 Paulo ia gwau lasi naria gaukara idia abia tatau be headava lasi taudia sibodia, to Tito dekenai ia torea, ia gwau: “Kerete dekenai oi lau rakatania badina be, unai gabu dekenai idia do maoro lasi gaudia do oi hamaoromaoroa totona. Bona lau ura danu hanua ta ta ibounai lalonai ekalesia gunalaia taudia [Greek gado ai idia gwau pre·sbyʹte·ros] do oi abia hidi. Lauegu hadibaia hereva oi laloaboio lasi, ani? Ekalesia gunalaia tauna be kerere ta lasi tauna, bona ia be adavana tamona tauna. Iena natuna be Iesu do idia abidadama henia, idia be lebulebu lasi, bona edia tamana bona sinana do idia kamonai henia. Badina be ekalesia orea gunalaia tauna [Greek gado ai iniseniai idia gwau e·piʹsko·pos, unai hereva amo “bisop tauna” idia abia] ese Dirava ena gaukara ia naria dainai, ia be kerere ta lasi tauna.”—Tito 1:5-7.
4 To danu, Baibel ia gwau lasi elda gaukara karaia taudia be headava taudia sibona. Iesu ia headava lasi. (Efeso 1:22) Paulo be Keristani kongregesen ginigunana ai naria tauna badana ena gaukara ia karaia neganai, ia be headava lasi tauna. (1 Korinto 7:7-9) Hari iseda nega ai, headava lasi Keristani taudia momo be elda gaukara idia karaia. Edia headava lasi maurina dainai reana idia be mai edia nega sisina bada edia naria gaukara karaia totona.
‘Headava Tauna Ena Laloa be Rua’
5 Keristani tauna be ia headava neganai, namona be ia diba maduna matamatana ia abia bona unai maduna hagugurua totona ena nega bona ena goada do ia gaukaralaia. Baibel ia gwau: “Headava lasi tauna ese Lohiabada do ia hamoalea daladia ia laloa. To headava tauna ese tanobada gaudia ia laloa, badina be ia ura iena hahine do ia hamoalea. Unai dainai iena laloa be rua.” (1 Korinto 7:32-34) Dahaka dainai iena laloa be rua?
6 Gau ta be, headava tauna be sibona ena tauanina ia biagua lasi. Paulo be unai ia hahedinaraia goevagoeva, ia gwau: “Hahine ese sibona ena tauanina ia biagua lasi, to tau ese ia biagua. Tau ese danu sibona ena tauanina ia biagua lasi, to hahine ese ia biagua.” (1 Korinto 7:4) Idia headava gwauraia taudia haida idia laloa unai hereva be anina bada lasi gauna, badina be mahuta hebou karana be gau badana lasi edia headava lalonai. To, badina Baibel ena taravatu be headava lasi taudia do idia mahuta hebou lasi dainai, idia do headava lasi Keristani taudia be gabeai do idia adavaia kekeni ta o mero ta ena lalohadai unai kara dekenai idia do dibaia lasi.
7 Paulo ia hahedinaraia “Lauma Helaga ena kara idia karaia noho” headava taudia danu be edia adavana ena mahuta hebou urana do idia laloa be namo. Korinto Keristani taudia ia sisiba henia, ia gwau: “Tau ese iena adavana dekenai headava kara do ia henia, hahine ese danu iena adavana dekenai headava kara do ia henia. Umui ta ta dekenai headava kara do umui koua lasi. To bema umui laloa tamona, headava kara karaia lasi, guriguri goadalaia totona, unai be ia namo. To nega daudau lasi, headava kara do umui karaia lou. Badina be sedira emui haheauka be hegeregere lasi, bona Satani ena dibagani ese umui do ia abia garina.” (Roma 8:5; 1 Korinto 7:3, 5) Madi, heudahanai karadia haida idia vara, unai sisiba idia badinaia lasi neganai. Unai be momokani dainai, bema headava Keristani tau dekenai gaukara ta idia henia gwauraia, to unai gaukara dainai nega daudau lalonai ena adavana do ia itaia lasi, namona be unai gauna ia laloa namonamo guna. Ia do headava lasi negana ena ura kwalimu ia bada, to ia headava murinai, unai bamona ura kwalimu ia ore.
8 Edena dala ai ita gwau diba headava Keristani tatau, headava elda taudia danu, be ‘tanobada [koʹsmos] gaudia idia laloa’? (1 Korinto 7:33) Paulo be tanobada ena gau dikadia ia herevalaia lasi, Keristani momokani taudia iboudiai ese unai gaudia idia dadaraia. (2 Petero 1:4; 2:18-20; 1 Ioane 2:15-17) Dirava ena Hereva ese ita ia hadibaia “Dirava negea kara bona [“tanobada ena,” ko·smi·kos,ʹ NW] lebulebu kara do ita rakatania. Ita ia hadibaia danu, do ita noho namonamo, do ita kara maoromaoro, bona Dirava do ita matauraia.”—Tito 2:12.
9 Unai dainai, ia headava Keristani tauna be mai maoro ida “tanobada gaudia do ia laloa,” eiava dina ta ta ai headava taudia idia tahua mauri gaudia, do ia laloa danu. Unai gaudia haida be noho gabuna, aniani, dabua, moale karadia—bona idia lalo-hekwarahilaia gaudia edia momo do ia bada bema natudia idia noho. To natudia lasi headava tau o hahine danu do ia hekwarahi ena adavana “do ia hamoalea,” edia headava do ia heau namonamo totona. Keristani elda taudia be edia maduna idauidau idia laloa namonamo neganai, idia dekenai unai be gau badana.
Headava Tatau Namodia Bona Elda Taudia Namodia
10 Ena be headava be elda gaukara abia ena taravatu ta lasi, to bema Keristani tauna ia headava vadaeni, elda dagina idia do henia lasi neganai, do ia hahedinaraia ia be adavana namona, iena adavana ia lalokau henia, bona kwara dagina ia gaukaralaia namonamo. (Efeso 5:23-25, 28-31) Paulo ia gwau: “Bema tau ta ia ura be ekalesia ena gunalaia tauna ena dagi do ia tahua, ia be dagi namona ia ura henia inai. Ekalesia gunalaia tauna be kara maoromaoro tauna, kerere ta lasi. . . . Ia be hahine tamona ena adavana.” (1 Timoteo 3:1, 2) Namona be elda tauna ia hekwarahi dainai, iboudiai idia itaia diba ia be adavana namona ta, herevana ena adavana be Keristani hahinena, eiava. Momokani, murimuri taudia, kongregesen lalonai idia noho lasi taudia, danu ese do idia itaia ena adavana ia naria namonamo bona ena maduna ma haida danu ia huaia namonamo. Paulo be ma ia gwau: “Ekalesia gunalaia tauna ena ladana be do ia namo, ekalesia lasi taudia edia vairana dekenai. Vadaeni inai murimuri taudia ese unai ekalesia gunalaia tauna do idia matauraia, haida ese ia do idia samania, bona Satani ena koikoi gabuna lalonai do ia moru garina.”—1 Timoteo 3:7.
11 Unai hereva “hahine tamona ena adavana” ese ia hahedinaraia, hahine ma haida do ia adavaia lasi, to danu ia hahedinarai heudahanai karana do ia karaia lasi. (Heberu 13:4) Elda taudia be kongregesen lalonai hekwakwanai idia davaria taihudia idia durua neganai, do idia naria namonamo. Taihu ta sisiba henia bona ena lalona hagoadaia totona, namo lasi tadikaka tamona sibona be ia danu ia noho. Namona be elda ma ta, o hesiai tauna ta ese do ia bamoa, eiava ena adavana ese, bema ia vadivadi hagoadaia totona sibona.—1 Timoteo 5:1, 2.
12 Aposetolo Paulo be elda bona hesiai taudia do idia badinaia hahegani ia herevalaia neganai, unai hahenamo idia tahua taudia edia adavadia dekenai sisiba ia henia danu. Ia gwau: “Edia adavana danu, be do idia kara maoromaoro hahine taudia. Do idia hereva dika lasi, do idia inuinu momo lasi, bona mai edia laloa maoromaoro danu do idia noho, edia kara ibounai lalonai.” (1 Timoteo 3:11) Keristani tauna be gau momo ia karaia diba ena adavana ia durua unai kara ia badinaia totona.
Baibel Ia Gwauraia Maduna Ena Hahine Dekenai
13 Momokani, unai sisiba be elda o hesiai tauna ena adavana, Dirava dekenai iena mauri ia gwauhamatalaia vadaeni Keristani hahine totona. Nega momo edia adavana be Keristani hahine, badina be Keristani taudia be “Keristani tauna sibona do idia adavaia diba” taravatuna idia badinaia. (1 Korinto 7:39) To dahaka do ia vara bema ia headava tauna be Iehova dekenai iena mauri ia gwauhamatalaia to ena hahine be kamonai lasi hahinena, eiava gabeai, tau ena kerere dainai lasi, to hahine be hereva momokani ia rakatania?
14 Unai sibona ese tadikaka ta do ia koua lasi elda gaukara karaia totona. Bona ena be ena hahine be abidadama lasi hahinena, to unai be badina namona lasi ena hahine rakatania totona. Paulo be sisiba ia henia, ia gwau: “Oi be mai oiemu hahine, a? Oi rakatania lasi.” (1 Korinto 7:27) Ma ia gwau: “Sedira emui Keristani varavara tauna ta be mai ena adavana, abidadama lasi hahine. Bema unai hahine ia ura iena tau danu ia noho neganai, iena tau ese do ia rakatania lasi. To bema abidadama lasi tauna o abidadama lasi hahine ese iena adavana, Keristani tauna o hahine ia ura rakatania neganai, iena dala koua lasi. Inai bamona ia vara neganai, Keristani tauna o hahine ese unai abidadama lasi tau o hahine idia rakatania dala do idia koua lasi, dibura lalonai idia koua bamona. Lasi momokani. Badina Dirava ese umui ia boiria, maino lalonai do umui noho totona. To oi Keristani hahine, sedira bema ia danu oi noho, oi ese oiemu tau do oi durua diba, vadaeni ia ese Keristani tauna do ia halaoa, ani? Bona oi Keristani tauna, sedira bema ia danu oi noho, oi ese oiemu hahine do oi durua diba, vadaeni ia ese Keristani hahine do ia halaoa, ani?” (1 Korinto 7:12, 15, 16) Ena be ena adavana be Witness lasi hahinena, to namona be elda tauna be adavana namona.
15 Herevana ena adavana be abidadama eiava abidadama lasi hahinena, to Keristani elda tauna ia diba ena adavana ia naria mai lalokau ida be maoro. Aposetolo Petero ia gwau: “Tatau e, umui danu, emui adavana danu umui noho hebou ena dala do umui laloa namonamo. Hahine ena tauanina be goada herea lasi, unai dainai do umui naria namonamo, bona matauraia. Umui laloaboio lasi, umui, mai emui adavana danu, ese Dirava ena hariharibada umui abia hebou dainai, mauri hanaihanai umui davaria. Unai bamona do umui karaia neganai, emui guriguri haere dalana be gau ta ese do ia koua lasi.” (1 Petero 3:7) Mai ena ura ida ena adavana ia naria lasi tauna be ena turana karana Iehova ida do ia hadikaia diba; ia be hegeregere “ori ta” ese iena guriguri dalana ia koua bona idia be Iehova “dekenai idia ginidae lasi.” (Lalohisihisi ena Ane 3:44) Unai kara dainai, reana do ia hegeregere lasi iena Keristani naria gaukarana karaia noho totona.
16 Guna ai herevalaia hegeregerena, Paulo ena hereva ena anina be tau ta ia headava neganai, ia do headava lasi maurina, ‘Lohiabada ena gaukara ia karaia momokani, mai laloa rua lasi’ negana ena ura kwalimu ena kahana ta do ia haboioa. (1 Korinto 7:35) Ripoti idia hahedinaraia headava elda taudia haida be Paulo ena sisiba, lauma helaga ena siahu amo ia henia sisibana, idia laloa namonamo lasi. Dahaka idia laloa be elda tauna namona ese do ia karaia gaukarana idia hagugurua totona, edia headava maduna ena kahana haida idia reaia. Ena be idia itaia goevagoeva diba kongregesen dekenai gaukara ta idia abia neganai edia adavana ena goada lauma dalanai ia hadikaia diba, to idia haida idia ura lasi idia dadaraia. Idia be headava maurina ena hahenamo idia moalelaia, to idia ura ena maduna idauidau idia hagugurua, a?
17 Mai goada ida ena gaukara ia karaia elda tauna ai hanamoa. To, bema kongregesen gaukara ia karaia lalonai Baibel ia hahedinaraia maduna, iena adavana naria namonamo maduna unai, ia laloa lasi, unai Keristani tauna be ena gaukara ia laloa namonamo, a? Edia maduna idia laloa namonamo elda taudia idia ura kongregesen taudia idia durua lalonai, edia adavana ena goada lauma dalanai do idia laloa danu. Elda taudia haida edia adavadia be lauma dalanai idia manoka idia lao bona idia haida edia abidadama be vanagi ta bamona, “davara nadi dekenai ia kamokau, bona ia dika.” (1 Timoteo 1:19) Ena be hamauria dalana tahua be elda ena adavana ena maduna, to unai bamona hekwakwanai haida ia reaia diba bema elda tauna be lauma dalanai ena adavana “ia ubua noho, bona ia naria noho, Keriso ese ekalesia ia ubua bona naria noho hegeregerena.” (Efeso 5:28, 29) Momokani, elda taudia ‘be sibona do idia naria namonamo bona mamoe orea ibounai danu.’ (Kara 20:28) Bema idia be headava taudia, unai hahegani lalonai edia adavana do idia naria danu.
“Metau Bada Do Idia Abia”
18 Aposetolo tauna be inai ia torea danu: “Bona kekeni bema ia headava, inai danu be kara dika lasi. To lau laloa, headava taudia be inai tanobada ena metau bada do idia abia, bona lau ura lasi inai bamona metau umui dekenai idia vara.” (1 Korinto 7:28) Paulo ena ura be idia hegeregere taudia be ia idia tohotohoa bona headava ese ia havaraia lalo-hekwarahi do idia mamia lasi. Natudia lasi taudia edia mauri lalonai lalo-hekwarahi do ia vara danu, hegeregere gorere, moni ena hekwarahi, ta ena adavana ena buruka tama sina naria maduna. (1 Timoteo 5:4, 8) Namona be elda tauna be dala namona ai unai maduna idauidau ia huaia, bona reana nega haida unai maduna ese ena Keristani naria gaukarana do ia hamaragia. Moale gauna be elda taudia momo be edia famili maduna bona kongregesen gaukara danu idia karaia namonamo.
19 Paulo ma ia gwau: “Nega be kwadogi. Unai dainai inai nega kwadogina ia noho lalonai, tatau mai edia adavana be adavana lasi taudia bamona do idia noho be namo.” (1 Korinto 7:29) To momokani, Korinto taudia dekenai unai karoa ai ia torea vadaeni herevadia amo ita itaia diba, ia gwau lasi headava taudia be dala ta ai edia adavana do idia naria namonamo lasi. (1 Korinto 7:2, 3, 33) Ena hereva ena anina ita itaia diba inai hereva amo: “Tanobada ena gau namodia idia abia noho taudia be do idia noho, inai gaudia be anina lasi bamona. Badina be inai tanobada, hari ia noho toana bamona, be kahirakahira do ia ore.” (1 Korinto 7:31) Paulo bona aposetolo Ioane idia laloa edia nega be kwadogi, to hari, nega be kwadogi momokani bona inai ‘tanobada be kahirakahira do ia ore.’ (1 Ioane 2:15-17) Unai dainai, headava Keristani taudia, idia diba Keriso tohotohoa totona namona be edia ura gaudia haida do idia dadaraia taudia, be headava ena moale karadia bona ena hahenamo sibona do idia tahua lasi.—1 Korinto 7:5.
Sibodia Edia Ura Dadaraia Hahinedia
20 Elda taudia be edia ura gaudia idia dadaraia, taunimanima ma haida durua totona hegeregerena, edia adavadia momo ese edia headava ena maduna bona Basileia ena mai anina maduna idia ura idia laloa namonamo danu. Keristani hahine tausen momo be mai moale ida edia adavana idia durua edia naria gaukara ena maduna idia huaia namonamo diba totona. Iehova ese edia kara dainai, idia ia lalokau henia, bona idia hahedinaraia kara namona ia hanamoa. (Filemona 25) To danu, Paulo ena sisiba namona ese ia hahedinaraia naria tadikaka edia adavana be edia tatau amo nega bona naria karana idia abia danu be maoro. Baibel ia hahedinaraia headava elda taudia edia maduna ta be edia adavana totona idia atoa nega ia hegeregere, bona unai amo headava ena maduna bona naria tauna ena maduna be idia laloa namonamo.
21 To dahaka ia vara bema Keristani elda tauna be ta ena adavana sibona lasi, to ia be tamana ta danu? Ena maduna do ia habadaia bona ia vairanai gunalaia gaukara idauna ta do ia noho, bona hereva gabena ai do ita herevalaia.
Riviu Karaia Totona
◻ Edena Baibel siridia idia hahedinaraia Keristani naria tauna ia headava diba?
◻ Bema ia do headava lasi elda tauna ia headava gwauraia, dahaka ia lalohadailaia guna be namo?
◻ Edena dala idauidau ai headava Keristani tauna be “tanobada gaudia ia laloa”?
◻ Elda taudia edia adavadia momo be edena dala ai sibodia edia ura dadaraia karana namona idia hahedinaraia?
[Study Questions]
1, 2. Dahaka dainai ita gwau diba pris taudia do idia headava lasi karana be Baibel ena hahegani ta lasi?
3. Edena Baibel siridia idia hahedinaraia Keristani naria taudia idia headava diba?
4. (a) Dahaka dainai ita diba Keristani naria taudia be headava taudia sibodia lasi? (b) Headava lasi elda tauna be dahaka namo do ia davaria?
5. Headava tadikakadia be edena Baibel siri idia lalo-pararalaia be namo?
6, 7. (a) Headava tauna be edena dala ta ai ena “laloa be rua”? (b) Paulo be dahaka sisiba ia henia headava Keristani taudia dekenai? (c) Unai sisiba dainai, tau ta be gaukara ta ia do abia dae lasi neganai, dahaka do ia laloa guna?
8, 9. (a) Paulo ia gwau headava Keristani taudia be ‘tanobada gaudia idia laloa’ neganai, ena hereva ena anina be dahaka? (b) Headava Keristani taudia be dahaka do idia ura idia karaia be namo?
10. Keristani tauna be elda tauna ai ia lao totona, iena tadikaka bona murimuri taudia be edena kara do idia itaia diba?
11. Inai hereva “hahine tamona ena adavana” ese dahaka ia hahedinaraia, unai dainai edena dala amo elda taudia be do idia naria namonamo?
12. Elda bona hesiai taudia edia adavadia idia ura dahaka kara idia badinaia?
13, 14. Ena be elda ta ena adavana be Witness hahine ta lasi, to dahaka dainai ia ida do ia noho bona ia naria namonamo be namo?
15. Aposetolo Petero be dahaka sisiba headava Keristani tatau dekenai ia henia, bona bema elda tauna be ena adavana ia naria namonamo lasi, dahaka ia vara diba?
16. Paulo ena hereva badana be dahaka, bona elda taudia ese edena bamona idia laloa be namo?
17. Guna, adavana haida dekenai dahaka ia vara, bona edena dala ai unai idia reaia diba?
18. Headava Keristani taudia be edena dala ai “tanobada ena metau bada” idia abia, bona unai ese elda tauna ena gaukara dekenai dahaka ia havaraia diba?
19. Paulo ia gwau, “tatau mai edia adavana be adavana lasi taudia bamona do idia noho be namo” neganai, ena hereva ena anina be dahaka?
20, 21. (a) Keristani hahine momo be mai moale ida dahaka ura dadaraia karadia idia karaia? (b) Hahine be mai maoro ida ena adavana amo dahaka ia abia be namo, herevana ia be elda tauna?
[Picture on page 17]
Ena be tiokratik gaukara idauidau momo idia noho, to elda tauna be nega do ia atoa ena adavana ia naria namonamo mai lalokau ida totona