Tanobada Ibounai Ia Tamona—Edena Bamona Do Ia Vara?
RUMA gunana ta, noholaia taudia ese idia laloa lasi bona idia hadikaia momokani rumana, dekenai ia vara karana bona hari inai tanobada dekenai ia vara be namo karana be tamona—idia hadikaia ore bona matamata ta idia haginia. Unai be taunimanima hagaria kava lalohadaina ta lasi. Baibel ia gwau unai lalohadai sibona be maoro. Dahaka dainai?
Inai tanobada ena oromana ena badina ia dika. Ia be hegeregere dimairi ese ena kahana ibounai idia ania bona ena au idia bodaga vadaeni. Auri amo idia karaia kahana ia raraka. Iena haba badadia idia manoka. Guhi be kahirakahira do ia moru. Ranu paipa idia dika bona ranu ia diho noho. Paua ia noho to ia kerere bona ta ia hadikaia diba. Ruma taudia be hanaihanai idia heatu bona ruma ena daiutu ibounai idia hadikaia. Ruma lalonai bona murimuriai bita momo idia noho, bona unai gabu ia dika dainai mase o bero badadia idia vara haraga diba.
“Mase Gurina Ena Isena ai Idia Mavaru”
Gwynne Dyer ia gwau politikol hepapahuahu, mataganigani, dagedage urana, bona iduhu o bese idauna inai henia karadia dainai, “tanobada besena be mase gurina ena isena ai idia mavaru” bamona. Tanobada ibounai lalonai, orea maragidia—doria oreadia, ura kwalimu tahua oreadia, raskol oreadia, intenesenel dagedage oreadia, bona ma haida—be sibodia edia ura idia tahua mai edia goada ida bona tanobada ena maino davaria toho daladia idia hadikaia. Ruma idia naria lasi taudia bamona, taunimanima ma haida edia mauri idia hadikaia diba.
To, unai bamona gaudia idia herevalaia taudia momo idia gwau, gwau-edeede oreadia o gwau-edeede taudia sibona be inai tanobada ia tamona dalana idia koua lasi. Maino ia koua gauna badana ta be bese ta be ma bese ta amo idia idau lalohadaina. S. B. Payne, Jr., tuari ena sivarai ia torea tauna, ia gwau sibodia idia lohia besedia be “gavamani lasi bamona idia noho.” Edia bese do idia hanamoa gaudia idia karaia, to unai kara ena anina ma haida dekenai idia laloa lasi. Unai dainai, guna amo ema bona hari, “taunimanima haida ese ma haida idia biagua noho, bona idia hisihisi henidia noho.”—Hadibaia Tauna 8:9.
Momokani, bese haida edia gavamani ese idia naria gabudia ai kara gageva bona haida hahisia karadia idia koua sisina, bona dala ta ai, tanobada ibounai lalonai unai kara idia karaia sisina danu. Nega ta ta, bese haida be edia hereva heheni karana idia hanamoa. To nega haida idia ese dagedage tanona ta tuari henia totona idia gaukara hebou neganai, nega momo idia laloa unai ia vara idia sibona edia ura ta dainai, to ma haida edia namo idia laloa dainai lasi. Hereva momokanina be inai: taunimanima edia gavamani ese ia parara tanobadana hatamonaia dalana namona ta, do ia noho daudau dalana, idia davaria diba lasi. Gwynne Dyer ia gwau: “Reana momo idia laloa inai lalohadai be namo, tanobada ena bese idauidau do idia gaukara hebou bona sibona ena namo ia tahua besena ena dagedage karana do idia koua eiava do idia panisia. To daika do ia gwau unai bese ta be dagedage besena, bona daika ese moni bona ena taunimanima haida edia mauri do ia henia ia koua totona?”
To momokani, bese ta ese bese ma ta do ia dagedage henia diba lasi bema ena bese taudia momo ese unai kara idia koua. To histori ia hahedinaraia “sibona ena namo ia tahua besena” sibona lasi be ena taunimanima ese edia biagua taudia idia durua, herevana edia lalohadai idia maoro eiava idia maoro lasi. Hereva momokani be, tanobada dekenai idia noho taudia momo herea be unai bamona idia karaia. Time magasin ia gwau taunimanima ese idia aru mai politikol bona tomadiho gunalaia taudia edia “hereva koikoi bona gwauhamata koikoi” idia badinaia kava.
Bese abia isi karana ese laloa namonamo bona hebogahisi taudia edia kara ia haidaua, bona idia ia hasiahua dainai idau bese tatau, hahine, bona natudia dekenai kara dika rohoroho idia karaia. Histori torea tauna J. M. Roberts ese Tanobada Ibounai Tuari Ginigunana ia herevalaia, ia gwau: “Lagani 1914 ai gau idauna ta ia vara, tano ta ta ibounai lalonai taunimanima momo herea, bese idauidau, orea idauidau, iduhu idauidau, be mai edia ura bona moale ida tuari idia karaia.” Unai nega amo taunimanima be gau ta idia dibaia, a? Lasi! Niuspepa ena sivarai torea tauna Rod Usher ia gwau, “bese heagilaia karana idia badinaia kava” bona unai kara ese tanobada ibounai do ia tamona dalana ia hadikaia noho.
Murimuri Siahu Gaudia Idia Gaukara Noho
Tanobada ibounai do ia tamona dalana ia koua gauna bada hereana ta ia noho. Baibel ia hahedinaraia murimuri siahu gaudia ese idia koua noho. Unai be Satani Diabolo bona ena demoni, iena durua taudia. Baibel ia gwau Satani, “inai tanobada ena dirava ese [abidadama lasi taudia] edia lalona ia koua, dibura dekenai amo.” Unai dainai “Keriso ena hairaina bona iena Sivarai Namona ena diari” idia itaia lasi.—2 Korinto 4:4; Apokalupo 12:9.
Unai ena anina lasi be taunimanima ta ta edia kara idia biagua ena maduna ia ore. To ia hahedinaraia dahaka dainai taunimanima edia gavamani ese ia lalo-tamona momokani tanobadana idia haginia diba lasi. Bema Satani Diabolo ia do noho, tatau bona hahine do ia doria Baibel ia gwauraia “tauanina ena kara” idia karaia totona; unai kara haida be ‘heai, sibona edia ura tahua kara, hepapahuahu, bona orea hapararaia kara.’—Galatia 5:19-21.
Tanobada Gavamanina
Hanamoa dalana be dahaka? Lagani 700 gunanai, Italy ena ane torea bona lalohadai momo halasia tauna Dante ese haere ia henia. Ia gwau tanobada gavamanina sibona ese tanobada taudia totona maino bona lalo-tamona ia havaraia diba. Taunimanima momo dekenai unai bamona tanobada gavamanina be nihi ta sibona, oi abia dae momokani diba lasi gauna. Ai herevalaia vadaeni toretore tauna Payne, ma ia gwau: “Tanobada gavamanina do ia vara diba lasi hari.” Dahaka dainai? Do ia kwalimu tanobada gavamanina ese gwauhamata rua do ia hagugurua guna, to taunimanima idia hegeregere lasi unai gaudia karaia totona. Unai gaudia be “unai tanobada gavamanina ese tuari do ia haorea bona unai tanobada gavamanina ena lohia be tanobada ibounai do ia hahisia lasi.”
Tanobada taudia edia gavamani ta ia hegeregere lasi. To Dirava ena Basileia, Iesu Keriso ena imana dekenai ia noho gauna, ese tuari ia haorea diba bona do ia haorea. (Salamo 46:9, 10; Mataio 6:10) Momokani, tuari idia havaraia taudia iboudiai do ia kokia. Peroveta tauna Daniela ia hahedinaraia taunimanima ese tanobada idia lohiaia negana ena dokona ai, Dirava ia abia hidi vadaeni negana unai, edia lohia dalana “be do ia parara” vadaeni, hegeregere “kahana be auri, bona kahana be raro idia mikisi danu.” (Daniela 2:41-43) Unai dainai politikol dalanai idia parara bona hepapahuahu idia vara. To Daniela ia gwau Dirava ena Basileia ese “basileia ibounai [o edia bese idia heagilaia bona idia parara gavamanidia] do ia hamakohia bona haorea momokani,” bona nega daudau ita naria Basileiana, Iesu Keriso ena imana dekenai ia noho Basileiana unai, be edia gabu dekenai do ia atoa.—Daniela 2:44.
Bema tanobada dekenai mai edia ura ida taunimanima idia hahisia taudia idia do noho, bona taunimanima edia mauri idia hadikaia noho, gabu namona havaraia karana be anina lasi. To, “kara dika taudia be, dika momokani do idia davaria.” (Salamo 37:1, 2, 9, 38; Aonega Herevadia 2:22) Unai dainai, Keriso ese mai edia ura ida Dirava ena taravatu idia dadaraia taudia bona kerere idia havaraia tanobada gunalaia taudia idia durua taudia do ia kokia. Inai tanobada idia hadikaia taudia ibounai do ia haorea. Dirava ena gwauhamata be ‘tanobada idia hadikaia taudia do ia hadikaia ore.’—Apokalupo 11:18.
To unai be tanobada dekenai lohia dalana aukana ta ena matamana lasi. Iesu Keriso ese kara namo bona kara dika taudia ia hapararaia neganai, ‘hereva momokani bona kara maoromaoro gimaia totona, do ia tuari lao.’ (Salamo 45:3, 4; Mataio 25:31-33) Unai be siahu gaukaralaia kerere karana ta lasi, bona unai be hadikaia kava karana ta lasi. Lasi vaitani! Iena kara be mataganigani ruma haginia tauna ese ruma gunana mai ena hairai do ia hadikaia hegeregerena lasi. Unai kara be ruma dikana hadikaia karana bamona, bena unai murinai ia goeva gabu namo herea ta do ia noho.
To lalo-tamona idia hadikaia vadaeni murimuri siahu gaudia dekenai dahaka do ia vara? Unai tanobada matamata do idia vareai dainai idia noho taudia be unai hadikaia karana do idia hamatamaia lou, bona idia noho taudia do idia heatu heheni bona iboudiai edia mauri do idia hadikaia, a? Lasi momokani. Unai bamona taudia ia lulua bona tanobada ia hanamoa murinai, unai bamona gaudia do idia vara lou lasi. “Lohiabada idia dagedage henia taudia ese, nega iharuana do idia karaia diba lasi.”—Nahumu 1:9.
Baibel ese Satani hadikaia ore karana be momoru gabua ore karana ida ia hahegeregerea. Ia gwau: “Satani, idia [tanobada taudia] ia koia tauna, be lahi bona salipa gohuna lalonai Dirava ese ia negea diho.” (Apokalupo 20:10) Unai laulau be hereva mai siahuna ia halasia! Mani oi laloa, unai hadikaia karana be lahi maragina ta sibona ida idia hahegeregerea lasi, to lahi gohuna ta ida; idia dika bona idia miro gaudia iboudiai do ia kokia bona gabua ore. Ta lasi, tau ta eiava demoni ta lasi, ese tanobada bona guba edia namo hadikaia karadia do ia karaia noho diba, bona Dirava ena taravatu do ia makohia noho diba lasi, bona edia dekena tauna do ia hahisia noho diba lasi. Lalo-tamona idia hadikaia taudia iboudiai idia ore vadaeni!—Salamo 21:9-11; Sepanaia 1:18; 3:8.
Idia Lalo-Tamona Taudia be Bese Idauidau Amo
Unai tanobada hagoevaia negana amo idia roho mauri taudia be hutuma bada herea, bona idia be “bese idauidau, iduhu idauidau, kopina idauidau, bona gado idauidau” amo. (Apokalupo 7:9) Idia be bese idauidau bona iduhu idauidau amo, to unai idau dainai idia parara lasi. Idia be mai maino idia noho hebou, unai bamona noho idia dibaia vadaeni. (Isaia 2:2-4) Ita hoalaia gauna ta be, guna tanobada dekenai idia noho taudia ida do idia noho hebou, badina toreisi lou karana amo unai taudia be idia hagoevaia tanobadana dekenai do idia giroa.—Ioane 5:28, 29.
Oi ura unai bamona tanobadana dekenai oi noho, a? Dirava ena taravatu idia badinaia taudia sibona do idia noho, bona unai taravatua idia hedinarai goevagoeva Baibel lalonai. (Ioane 17:3; Kara 2:38-42) Iehova ena Witness taudia ese oi do idia durua Dirava ena ura oi dibaia totona, bena lalo-tamona momokani tanobadana dekenai mauri hanaihanai moalelaia helarona do oi abia diba.
[Picture on page 7]
Iesu Keriso ena imana dekenai ia noho gavamani ese mai lalo-tamona tanobadana do ia havaraia momokani