Tanikiu Henia Karana Habadaia
NEW YORK dekenai, Marie be kahirakahira do ia mase neganai, doketa ta ese ia hamauria. To Marie, ena mauri lagani be 50 hahinena, ese doketa ia tanikiu henia lasi bona ena davana ia henia lasi. Unai be vaia tanikiu lasi taudia edia kara!
Baibel ese ita ia hamaoroa, nega ta Iesu be hanua ta ia vareai neganai, lepera gorere dikana idia abia taudia 10 ia davaria. Ia dekenai idia boiboi badabada, idia gwau: “Iesu, aiemai biaguna e, oi bogahisihisi ai dekenai.” Iesu ese ia oda henidia ia gwau: “Dubu ena hahelagaia taudia dekenai umui lao, do idia itaia umui.” Lepera taudia ese iena hereva idia abia dae, bona dala dekenai idia lao neganai, idia itaia bona idia mamia idia namo idia lao.
Lepera taudia 9 be idia raka lao sibona. To idia ta, Samaria tauna, ia giroa Iesu ia tahua. Unai guna lepera gorere ia abia tauna ese Dirava ia hanamoa, bona Iesu ia davaria neganai, iena aena dekenai ia goru diho, ia tanikiu henia. Iesu ese ia haere henia, ia gwau: “Ibounai 10 idia namo, ani? Taudia 9 be edeseni? Haida be idia giroa lou lasi, Dirava dekenai hanamoa totona, inai idau bese tauna sibona, a?”—Luka 17:11-19.
Mai anina bada gauna be inai henanadai ese ia hahedinaraia: “Taudia 9 be edeseni?” Marie bamona, unai lepera taudia 9 be idia kerere bada—tanikiu karana idia hahedinaraia lasi. Hari, unai bamona tanikiu lasi karana be bada herea. Badina be dahaka unai bamona ia vara?
Tanikiu Lasi Karana Ena Badina
Tanikiu lasi karana be sibona ena ura tahua karana amo ia vara. Mani iseda tama sina ginigunadia, Adamu bona Heva ita laloa. Iehova ese iena toana bamona ai ia karadia bona idia moale totona gau ibounai ia henia, do idia noholaia uma gabu hairana, edia ura gaudia ibounai idia noho gabuna, bona anina bada bona moale ia havaraia gaukara. (Genese 1:26-29; 2:16, 17) To, Satani ese ia lalo-ani henidia idia sibona edia ura do idia tahua totona neganai, idia ruaosi idia gwau-edeede bona Iehova ena harihari bada karana idia dadaraia.—Genese 3:1-5; Apokalupo 12:9.
Idaunegai Israela besena, Dirava ese iena bese korikori ai ia abia hidi taudia mani oi laloa. Israela tama sina be reana lagani 1513 B.C.E., Nisan 14 hanuaboina ai, Dirava idia tanikiu henia bada herea! Unai hanuaboi ai, idia laloaboio diba lasi hanuaboina unai, Dirava ena aneru ese mase ia mailaia “vara guna natudia tau ibounai” dekenai, to idia makaia namonamo Israela rumadia ia hanaia. (Esodo 12:12, 21-24, 30) Bona Davara Kakakakana ai Farao ena ami amo idia roho mauri neganai, edia kudouna amo mai tanikiu bada ida, ‘Mose bona Israela taudia ese ane idia abia Iehova dekenai.’—Esodo 14:19-28; 15:1-21.
To, Aigupito idia rakatania bona pura haida sibona murinai, ‘Israela taudia ibounai idia maumau.’ Haraga momokani idia be tanikiu lasi karana ena tarapu dekenai idia moru! Aigupito, edia igui hesiai tanona dekenai ‘uro mai vamu badinai idia helai bona paraoa idia ania,’ edia ura hegeregerena, karadia idia laloa momo. (Esodo 16:1-3) Ia hedinarai goevagoeva, sibona laloa bada karana ese tanikiu hahedinaraia bona habadaia karana ia koua.
Adamu amo ita mai dainai, taunimanima ibounai be idia vara neganai, sibona laloa bada karana bona tanikiu lasi karana karaia ena ura idia noho vadaeni. (Roma 5:12) Tanikiu lasi karana be, sibona laloa bada laumana ena kahana ta danu, inai tanobada taudia ia biagua gauna unai. Ita hahodi vareai hodahoda bamona, unai lauma be gabu ibounai, bona ita ia hadikaia diba. (Efeso 2:1, 2) Unai dainai namona be tanikiu karana ita habadaia. Edena bamona ita karaia diba?
Laloa Dobu Karana be Gau Badana!
Webster’s Third New International Dictionary ia gwau tanikiu henia ena anina be “tanikiu karana oi hahedinaraia: oi dekenai kara namona ta ia karaia o gau ta ia henia tauna dekenai moale mamina oi hahedinaraia bona unai ese oi ia doria ia dekenai unai bamona kara ta do oi karaia.” Unai hemami be ita kehoa eiava koua kava diba lasi; ia be tau ta ena lalona momokani amo do ia mai. Tanikiu karana be kara namo toana sibona lasi; ia be kudouna amo ia mai.
Iseda kudouna amo ita tanikiu karana be edena bamona ita dibaia diba? Baibel ia gwau ita mamia gaudia be ita laloa gaudia amo idia vara. (Efeso 4:22-24) Tanikiu karana ita mamia totona ita ese ita abia hebogahisi be mai moale ida do ita laloa dobu. Unai hereva hegeregerena, Dr. Wayne W. Dyer, harana gorere ena gaukara ia karaia tauna, ia gwau: “Bema lalohadai ta oi laloa guna lasi, hemami ta do oi abia lasi.”
Hegeregere, ita badinai idia noho mauri gaudia dainai tanikiu henia karana ita mamia, mani oi laloa. Hanuaboi ai ori lasi guba oi raraia bona hisiu momo herea oi itaia neganai, oi itaia gaudia dainai emu mamina be edena bamona? King Davida ese ia abia hemami be inai bamona ia gwauraia: “Oiemu guba lau itaia, oi ese oiemu imana dekenai oi karaia. Hua bona hisiu danu be oi ese oi atoa. Taunimanima be dahaka, oi ese idia oi laloa noho? Taunimanima be maragi herea, dahaka dainai oi ese oi naridia noho?” Bona regerege lasi hanuaboina ai, hisiu ese Davida idia hereva henia bamona, idia hamarerea inai hereva ia torea totona: “Guba ese Dirava ena hairaina ia hedinaraia, bona guba dekenai noho gaudia ese, Dirava ia karaia gaudia idia hedinaraia noho.” Dahaka dainai hisiu ese Davida ena lalona idia hamarerea momokani? Ia haere, ia gwau: “Dina gunadia lau laloa noho. Oiemu kara gunadia ibounai lau laloa noho. Oiemu imana edia kara badadia ibounai lau laloatao noho.”—Salamo 8:3, 4; 19:1; 143:5.
Davida ena natuna Solomona be mauri gaudia lalohadailaia ena namo ia laloa bada danu. Hegeregere, medu idia mailaia ori ese iseda tanobada idia hapariparia karana ia herevalaia neganai, ia gwau: “Sinavai ibounai be davara dekenai idia heau lao noho, to davara be ia honu lasi. Sinavai idia heau hamatamaia gabudia dekenai edia ranu be ma idia heau hamatamaia lou noho.” (Hadibaia Tauna 1:7) Unai hegeregerena, medu bona sinavai ese tanobada idia hapariparia murinai, edia ranu be davara amo idia daekau lao ori lalonai. Bema ranu be unai dala amo ia goeva bona ori dekenai ia giroa lao lasi, tanobada be edena bamona? Reana Solomona be unai gaudia ia laloa dobu neganai, iena hemami be Dirava ia tanikiu henia bada!
Tanikiu karana ia hahedinaraia tauna ese ena hetura karana ena famili taudia, turadia, bona ia davaria taudia ida ia laloa bada. Edia hebogahisi karadia ia laloa bada. Edia kara namodia be mai moale ida ia laloa neganai, iena kudouna ai ia tanikiu henidia bada.
Tanikiu Gwauraia
“Tanikiu” be hereva aukana lasi! Unai bamona hereva gwauraia be hekwarahi lasi. Bona gwauraia negadia be momo herea. Ita totona iduara ia kehoa eiava ita hamorua gauna ta ia abia isi tauna dekenai mai momokani ida Tanikiu ita hereva be hagoadaia gauna! Sitoa dekenai ia gaukara tauna, aniani gabuna dekenai ia gaukara hahine, o revareva ia mailaia tauna ese unai hereva ia kamonai neganai, iena gaukara be ia auka lasi bamona bona ia moalelaia.
Tauna ta ena hebogahisi karana dainai tanikiu kadi ita siaia be auka lasi. Sitoa dekenai idia noho kadi momo be tanikiu hereva namodia idia gwauraia. To bema oi sibona emu imana amo emu tanikiu hereva oi torea, unai be lalokau toana ia hahedinaraia karana, ani? Haida be sitoa dekenai kadi idia hoia lasi, to idia sibodia be revareva kwadogina ta idia torea.—Aonega Herevadia 25:11 itaia.
Momokani, ita tanikiu henia badabada be namo taudia be iseda ruma dekenai ita danu idia noho taudia. Baibel ese hahine namona be inai bamona ia gwauraia: “Iena natuna ese ia idia tanikiu henia noho, bona iena adavana ese, ia dekenai ia hanamoa henia noho.” (Aonega Herevadia 31:28) Tau ese ena kudouna amo iena adavana ia tanikiu henia neganai, ruma dekenai maino bona noho namo ia havaraia, ani? Bona tau danu be ia moale bema ruma dekenai ia ginidae neganai iena adavana ese mai moale bona lalokau ida ia hanamoa, ani? Hari inai negai, headava dekenai hekwakwanai momo idia vara, bona unai hekwakwanai idia bada neganai, badu ia vara haraga diba. Tanikiu karana ia hahedinaraia tauna ese unai bamona negadia do ia laloa bada lasi bona do ia laloaboio bona gwauatao haraga.
Namona be matamata taudia ese edia kudouna amo edia tama sina do idia tanikiu henia. Momokani, tama sina idia goevadae lasi, to oi totona idia karaia gaudia dainai oi tanikiu henidia lasi ena badina namona ta ia noho lasi. Emu vara negana amo ema bona hari oi idia lalokau henia bona edia naria karana oi hoia diba lasi. Bema idia ese Dirava ena diba be oi dekenai idia hadibaia, unai be badina ta oi tanikiu henidia totona.
Salamo 127:3 ia gwau: “Natudia be Dirava ena harihari gauna.” Unai dainai tama sina ese edia natudia idia hanamodia totona dala idia tahua be namo, to gau maragimaragi dainai idia gwau henidia hanaihanai be namo lasi. (Efeso 6:4) Bona idia naria matamata taudia be tanikiu henia karana idia hahedinaraia totona idia durua be hahenamo ta!—Aonega Herevadia 29:21 itaia.
Dirava Ita Tanikiu Henia
Iehova Dirava be “gau namodia ibounai, bona harihari gaudia namodia momokani ibounai” ia Henia Tauna. (Iamesi 1:17) Ia henia harihari gauna mai anina bada be mauri, badina iseda kohu eiava dahaka ita palani do ita karaia totona be anina lasi bema iseda mauri ita haboioa. Baibel ese ita ia hagoadaia do ita laloatao “mauri ibounai ena badina” be Iehova Dirava. (Salamo 36:5, 7, 9; Kara 17:28) Dirava tanikiu henia karana ita hahedinaraia totona, iseda mauri, tauanina dalanai bona lauma dalanai, ia durua totona ia henia harihari bada gaudia do ita laloa dobu. (Salamo 1:1-3; 77:11, 12) Unai bamona kudouna ese ita do ia doria iseda hereva bona kara amo tanikiu karana ita hahedinaraia totona.
Guriguri be dala ta Dirava dekenai iseda tanikiu karana ita hahedinaraia totona. Salamo torea tauna Davida, ia gwau: “Lohiabada e, lauegu Dirava, oiemu durua karadia ai dekenai be momo herea. Tau ta be oiemu kara bamona ia karaia diba lasi. Lau ese oiemu kara, bona oiemu laloa, be taunimanima dekenai lau ura gwauraia, to lau be hegeregere lasi momokani. Badina oiemu kara bona laloa be momo herea, duahia diba lasi.” (Salamo 40:5) Namona be ita danu unai bamona ita hereva.
Davida ia ura Dirava dekenai ena laloa bada karana ia hahedinaraia, ma haida dekenai ia gwauraia herevadia amo. Ia gwau: “Lohiabada e, oi do lau hanamoa, mai egu kudouna ibounai danu. Oiemu hoa karadia ibounai, be do lau herevalaia.” (Salamo 9:1) Ma haida dekenai Dirava ita herevalaia, iena Hereva amo hereva momokani ita gwauraia hedinarai, be reana ia ita tanikiu henia karana hereadaena. Bona unai ese ita do ia durua iseda mauri ena kahana idauidau ai tanikiu henia karana ita hahedinaraia totona.
Iehova ia gwau: “Bema tau ta ese, lau dekenai iena tanikiu ia henia, unai tau ese boubou gauna momokani ia henia unai. Lau ia hanamoa noho boubouna be unai, bona lau dekenai idia kamonai henia taudia ibounai, be lau ese do lau hamauridia.” Namona be emu kudouna amo ia oi tanikiu henia karana oi hahedinaraia dainai moale mamina oi abia.—Salamo 50:23; 100:2.
[Picture on page 7]
Mauri be harihari gauna Dirava amo. Namona be oi sibona emu hereva oi torea