Mauri Sivaraina
Lau Haboioa Gauna Lau Lalohisihisilaia to Moale Bona Tanikiu Henia Karana Idia Noho
NANCY E. PORTER ESE IA SIVARAILAIA
Ia be June 5, 1947 ai, United States ena sautist kone kahana amo idia noho Bahamas motumotudia dekenai dina ia diho bona ia siahu. Gwaumaoro pepadia ia sekea tauna ese lau bona egu adavana, George, ia vadivadi henia, bona ai diba lasi do ia mai. Ai dekenai revareva ta ia henia bona unai revareva dekenai ia gwau unai motumotu dekenai do ai noho diba lasi bona namona be unai “gabu do ai rakatania haraga!”
GEORGE bona lau be Nassau, Bahamas ena siti badana, dekenai ai mai Iehova ena Witnes misinari taudia ginigunadia. New York dekenai, ai be Gilead klas namba 8, misinari sikuli ai haorea bona ai idia siaia iniseniai. Hua toi sibona ai noho murinai, dahaka dainai unai bamona kara aukana ia vara? Bona dahaka dainai lagani 50 mai kahana murinai, iniseniai lau do noho?
Haroro Gaukara Totona Lau Idia Hadibaia
Lauegu tamana, Harry Kilner, be egu lalona ia veria goada tauna bona egu mauri dalana ia haidaua. Lau dekenai haheitalai namona ia hahedinaraia, Iehova ena Witnes tauna ta ai lao totona ia sibona ena ura gaudia momo ia dadaraia. Ena be iena tauanina ia goada momokani lasi, to kahirakahira Saturday bona Sunday ibounai ia haroro, Basileia gaukara ia atoa guna. (Mataio 6:33) Emai moni be bada lasi, to lagani 1930 murinai, emai tamaka sitoa Lethbridge, Alberta, Canada dekenai, be lauma gaudia idia herevalaia momo gabuna ta. Lau laloatao gaudia ginigunadia be ful-taim hesiai gaukara idia karaia Iehova ena Witnes taudia, idia gwauraidia painia, be emai ruma idia vadivadi henia bona edia ekspiriens idia gwauraia.
Lagani 1943 ai, Alberta dekenai, Fort Macleod bona Claresholm kahirakahira gabudia ai, painia gaukara lau karaia matamaia. Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai, emai haroro gaukara Canada dekenai idia taravatua, badina dagedage taudia ese hereva koikoi idia halasia. Emai teritori ena kahana ibounai ena hetoana ena daudau be kilomita 50, to ai matamata bona goada dainai unai be herevana, hanua maragidia bona unai gabu ena biru gabudia ai vadivadi henia totona, ai raka eiava baisikele amo ai lao. Unai nega lalonai, lau be Gilead sikuli taudia haida lau vadivadi henia diba, bona edia ekspiriens dainai lau ura misinari ta ai do lau lao.
Lagani 1945 ai, George Porter lau adavaia, ia be Saskatchewan, Canada, amo ia mai tauna. Lagani 1916 amo ela bona unai negai, ena tama sina be Witnes taudia goadadia, bona ia danu be ful-taim hesiai gaukara ia abia hidi. Emai gaukara gabuna ginigunana be gabu mai hairaina, North Vancouver dekenai ia noho Lynn Valley, Canada dekenai. Daudau lasi murinai ai idia boiria Gilead dekenai.
Lagani momo lalonai, tomadiho sikuli edia kosi idauidau idia haorea taudia ida lau herevahereva bona lau itaia edia tomadiho hadibaia dalana be edia abidadama Dirava dekenai bona iena Hereva, Baibel, dekenai ia hadikaia. To, Gilead dekenai ai dibaia gaudia ese emai laloa maoromaoro karana ia durua bona gau badana be emai abidadama Iehova Dirava bona ena Hereva dekenai ia hagoadaia. Emai klas taudia be China, Singapore, India, Africa ena tano haida, South America, bona tano ma haida dekenai idia siaia. Ai dibaia Bahamas ena siahu motumotudia dekenai do ai lao neganai, emai moale lau laloatao noho.
Ai Noho Diba Dalana
Emai laolao Bahamas dekenai be kwadogi bema aiemai klas taudia edia laolao ida ai hahegeregerea. Daudau lasi murinai, ai be ena siahu, ori be lasi, ranu ena kala be bulu, ruma edia kala diaridia, bona baisikele be momo gabudia ai moalelaia. To, lau laloatao haraga gauna ginigunana be bouti amo ai ginidae neganai, Witnes taudia ima be ai idia naria noho. Gabeai ai dibaia edia kastom bona ai manadalaia vadaeni kastom be idau. Hegeregere, egu adavana idia noia taunimanima vairadiai lau do ia gwauraia lasi ena lalokau, badina unai hereva be heudahanai taudia ese idia gwauraia herevana.
Daudau lasi murinai, dubu gunalaia taudia idia moale lasi ai be taunimanima huanai ai loaloa dainai, bona ai idia samania koikoi, idia gwau ai be Komiunis taudia. Unai dainai, ai idia oda henia unai tano do ai rakatania. To Witnes taudia—unai neganai 20 bamona be unai motumotu dekenai idia noho—be karaharaga do ai noho noinoi pepana dekenai taunimanima tausen momo edia ladana idia abia. Unai dainai, ai do idia lulua haheganina idia koua.
Teritori Matamatana Dekenai Ai Lao
Baibel ena hereva momokani be Dirava idia lalokau henia taudia dekenai ia tubu haraga, unai dainai Bahamas dekenai Gilead misinari taudia ma haida idia siaia. Bena, 1950 ai, brens opesi ta idia haginia. Lagani 10 murinai, Milton Henschel, Brooklyn, New York, ena hedikwota dekenai ia gaukara tauna ta, be Bahamas ia vadivadi henia bona misinari taudia ia noia bema idia haida idia ura Bahamas ena motumotu ma haida dekenai haroro gaukara idia hamatamaia. George bona lau ai volantia, bena lagani 11 lalonai Long Island dekenai ai noho.
Unai motumotu, Bahamas ena motumotu momo amo ia be ta, ena lata be kilomita 140 bona ena lababa be kilomita 6, bona unai nega lalonai, taoni korikorina ta be lasi. Hanua badana, Clarence Town, dekenai ruma 50 bamona idia noho. Edia mauri dalana be taunimanima gunadia edia bamona—paua be lasi, ranu paipa be lasi, ruma lalonai nanadu gaudia eiava toileti be lasi. Unai dainai motumotu maurina ai manadalaia. Unai motumotu dekenai taunimanima edia gorere be kiki herevana namona. Aiemai hanamoa herevadia lalonai inai bamona henanadai ai gwauraia lasi, “Hari dina oi be edena bamona?” badina haere be tau ta ena medikol sivarai ibounai do ia gwauraia.
Emai haroro gaukara momo be kisini ta amo ai lao kisini ma ta dekenai, badina taunimanima momo be edia ruma murimurinai idia karaia kisini, mai ena kurukuru guhina bona au gabua gabuna dekenai ai davaridia haraga diba. Unai hanua taudia momo be ogogami biru bona haoda taudia, to idia be hebogahisi taudia. Idia momo be mai edia tomadiho sibona lasi to babalau herevadia idia abia dae danu. Nega momo idia laloa idia vara gau idaudia be toa ta.
Taunimanima ese dubu gunalaia taudia be edia ruma lalonai idia boiria lasi to idia vareai kava bona ai rakatania Baibel magasin bona bukadia idia darea. Idia ese hemarai taudia idia hagaria, to taunimanima ibounai idia hagaria lasi. Hegeregere, ena mauri lagani be 70 hahine burukana ese edia hagaria karana ia dadaraia. Ia ura Baibel ia lalo-pararalaia, bona gabeai ia bona ma haida be Witnes taudia ai idia lao. Kamonai taudia ma haida ai davaria dainai, Sunday haida George be motuka amo kilomita 300 do ia heau, unai taudia be hebou dekenai idia mai totona do ia durudia.
Ai noho hua ginigunadia lalonai, Witnes taudia ma haida be lasi neganai, George bona lau be Keristani hebou ibounai ai abia bena lauma dalanai ai goada noho diba. Danu, Monday hanuaboi ibounai Gima Kohorona magasin ai stadilaia bona Baibel duahiduahi ai karaia. Gima Kohorona bona Awake! ibounai ai abia neganai, ai duahidia ore.
Long Island dekenai ai noho neganai egu tamana ia mase. Lagani 1963 ena siahu negana ai, dala ai karaia Sinana do ia mai bona ai kahirakahira dekenai do ia noho. Ena mauri lagani be bada to gabu ia manadalaia bona Long Island dekenai ia noho ela bona ena mase, lagani 1971 ai. Hari, Long Island dekenai kongregesen ta mai ena Kingdom Hall matamatana ta ia noho.
Hekwakwanai ta Lau Lalohisihisilaia
Lagani 1980 ai, George ia diba gorere ta ia abia matamaia. Unai amo egu mauri lalonai hisihisi badana ta ia matamaia—egu adavana lalokauna, lau danu ia gaukara hebou tauna, bona egu bamoa be Alzheimer’s gorerena ia abia. Unai gorere dainai iena kara toana ibounai ia haidaua. Ena mauri lagani dokodia hani lalonai unai gorere ese ia hadikaia momokani negana ia vara bena lagani 1987 ai ia mase. Haroro gaukara bona hebou dekenai lau ia bamoa ela bona ia karaia diba lasi, to nega momo iena hekwarahi be bada herea dainai lau tai. Keristani tadikaka edia lalokau karadia ese lau ia hagoadaia bada, to ia lau laloa momo noho.
George bona lau emai headava lalonai gau namo hereana ta be nega momo herevahereva namona ai moalelaia. Hari George ia noho lasi dainai, lau moale bada badina Iehova ese ena hesiai taudia ia noia ‘nega ibounai do idia guriguri,’ nega ibounai ‘guriguri do idia goadalaia,’ bona “guriguri” daladia idauidau do idia gaukaralaia be namo. (1 Tesalonika 5:17; Roma 12:12; Efeso 6:18) Lau diba Iehova be iseda namo ia laloa bada dainai, unai ese lau ia hagoadaia bada. Egu hemami be salamo torea tauna ena hegeregerena, ia be inai ane ia abia: “Lohiabada do ita hanamoa. Ia ese dina ibounai iseda maduna metaudia ia huaia noho.” (Salamo 68:19) Dina ta ta ai, lau abia dae egu goada be mai ena hetoana, bona dina ta ta ena hahenamo lau moalelaia, Iesu ese ita ia sisiba henia bamona, bona unai be mauri dalana namo hereana.—Mataio 6:34.
Hesiai Gaukara Ena Ahuna mai Moalena
Keristani hesiai gaukara karaia hanaihanai karana ese lau ia durua guna negadia lau laloa momo lasi totona. Unai amo lau be lalo-metau idia havaraia mamina idauidau lau hanaia diba. Ma haida dekenai Baibel ena hereva momokani hadibaia karana be lau ia hamoalea bada. Lauma gaudia tahua karana ena sediual namona ia henia bona mauri dalana namona ia havaraia.—Filipi 3:16.
Lagani 47 gunanai, lau be hahine ta dekenai Basileia ena sivarai lau kikilaia bona nega ta unai hahine be lau ia ringi henia. Lagani 1947 ai, Bahamas dekenai ai ginidae neganai, ia be aiemai Baibel stiuden ginigunana ena natuna kekenina. Ena sinana, tamana, bona ena tadidia memero bona kekeni bona gabeai edia natudia bona tubudia momo be Iehova ena Witnes taudia ai idia lao. Momokani, unai hahine ena ruma bese taudia 60 mai kahana be Witnes taudia. To ia sibona ese Baibel ena hereva momokani ia abia dae lasi. To, hari ia ura Iehova Dirava ena hesiai hahinena ta ai ia lao. George bona lau be Bahamas dekenai ai ginidae neganai, Witnes taudia haida sibona idia noho, to lau moale bada badina edia namba ia bada daekau bona hari 1,400 mai kahana idia noho!
Nega haida taunimanima ese lau idia nanadaia bema natudia lau abia lasi dainai lau lalohisihisi. Momokani, natudia abia be hahenamo ta. To, lauegu lauma natudia, tubudia, bona tubudia edia natudia ese lau dekenai idia hahedinaraia lalokauna be tama sina korikorina ibounai ese idia abia lasi gauna. Momokani, ‘kara namodia idia karaia’ bona ‘edia kohu idia haria haida durua totona’ taudia be moale taudia. (1 Timoteo 6:18) Unai dainai egu tauanina ena goada hegeregerena, egu hesiai gaukara lau karaia noho.
Dina ta lau be isena hanamoa doketa ena opesi dekenai lau noho neganai, hahine matamatana ta be lau dekenai ia mai bona ia gwau, “Lau oi diba lasi, to oi lau diba, bona lau ura oi lau hadibaia, oi lau lalokau henia.” Bena ia ese Baibel ena hereva momokani ia dibaia dalana ia herevalaia bona lau ia tanikiu bada badina ai misinari taudia be Bahamas dekenai ai mai.
Ma nega ta, laga-ani amo lau giroa lou neganai, hari lau noho gabuna, Iehova ena Witnes taudia edia brens opesi Nassau dekenai, rose palaoapalaoa ta lau davaria egu daiutu iduarana dekenai. Pepa ta ia noho, ia gwau, “Ai moale oi giroa lou dainai.” Iehova ena Hereva, ena orea, bona ena lauma ese idia havaraia taudia namodia lau itaia neganai, lauegu kudouna be tanikiu karana amo ia honu momokani, bona Iehova lau lalokau henia bada! Momokani, nega momo Iehova ese ita kahirakahira idia noho taudia amo ena heduru ia henia.
Tanikiu Karana amo Lau Honu Momokani
Lauegu mauri lalonai gau namodia sibona idia vara lasi, bona hari ena kahana haida idia auka. To inai gau momo dainai Dirava lau tanikiu bada—haroro gaukara ena moale, Keristani tadikaka bona taihu edia lalokau bona hebogahisi karadia, Iehova ena orea ena naria dalana namona, Baibel amo idia mai hereva momokani mai hairaidia, iseda lalokau taudia be mase amo do idia toreisi lou bona idia ida do ita noho helarona, bona Iehova ena kamonai hesiai tauna lau adavaia bona emai headava ena lagani 42 lalonai idia vara gaudia lau laloa loulou diba. Ai do headava lasi neganai, lauegu guriguri be lau ura egu adavana do lau durua ia ese ia lalokau henia bada ful-taim hesiai gaukarana do ai karaia noho totona. Iehova be unai guriguri ia haerelaia. Unai dainai Iehova badinaia noho karana amo lau ura egu tanikiu karana lau hahedinaraia.
Loaloa taudia momo ese Bahamas idia vadivadi henia bona unai siahu gabuna ena namo idia moalelaia totona, dola tausen momo idia haorea. Badina Iehova ena orea ese lau ia siaia gabudia dekenai lau lao, mai moale ida motumotu iboudiai dekenai lau lao, Dirava ena Basileia ena sivarai namona harorolaia totona. To mai anina bada gauna be, Bahamas taudia namodia edia lalokau karana lau dibaia bona lau laloa bada.
Lauegu tama sina dekenai hereva momokani idia hadibaia taudia lau tanikiu henia bada, badina gabeai egu tama sina ese egu lalona dekenai hereva momokani idia atoa bona egu kudouna dekenai Dirava ena Basileia tahua guna urana idia atoa. Hari, Iehova ena matamata hesiai taudia be hahenamo momo do idia abia bema idia ese hesiai gaukara badana dekenai ia lao henia “iduara badana” dekenai idia vareai. (1 Korinto 16:9) Oi danu be tanikiu karana amo do oi honu momokani bema emu mauri oi gaukaralaia “dirava ibounai edia Dirava,” Iehova, oi hanamoa totona.—Daniela 2:47; Deuteronomi 10:17.
[Picture on page 24]
Dala gaukara lagani 1944 ai, Victoria, B.C. dekenai
[Picture on page 24]
Lagani 1946 ai, George bona lau be Gilead Sikuli dekenai ai lao
[Picture on page 25]
Lagani 1955 ai, Nassau, Bahamas dekenai, lau bona George be emai misinari rumana vairanai
[Picture on page 26]
Misinari rumana Deadman’s Cay dekenai, lagani 1961 ia lao 1972 ai unuseniai ai gaukara