Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w89 6/1 rau 14-20
  • “Tuari be Iehova Ena”

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • “Tuari be Iehova Ena”
  • 1989 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Siahu Idia Hepapahuahulaia
  • “Saulo” Hari Inai Nega Lalonai
  • Dala Maorona Idia Rakatania Lasi!
  • Idau Negai Idia Vara Gaudia Idia Tahua Taudia Edia Lalohadai
  • “Tuari be Lohiabada Ena”
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia (Pablik)—2016
  • Davida Bona Goliata
    Lauegu Baibel Sivarai Bukana
  • Davida Bona Goliata
    Baibel amo Do Oi Dibaia Gaudia
  • Davida Ia Gari Lasi
    Emui Natudia Umui Hadibaia
Ma Haida Itaia
1989 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w89 6/1 rau 14-20

“Tuari be Iehova Ena”

“Iehova Sabaota, Israel tuari taudia, oi ese oi kirikirilaidia taudia, edia Dirava ena ladana lalonai lau mai.”-1 SAMUEL 17:⁠45.

IERUSALEM ena laurabada kahanai, Elaha kourana dekenai tuari oreadia badadia rua idia vaira heheni. Kahana ta dekenai Israel ena tuari taudia idia gini. Edia biaguna, King Saulo, ia gari. Kahana ta dekenai Filistia tuari taudia be mai edia goada herea tauna badana, Goliata danu, idia gini hebou. Reana Goliata ena ladana ena anina be “Toana Idauna.” Ena lata be 2.7 mita bona tuari dabuadia momo ia hahedokilaia. Goliata ese Dirava hadikaia herevadia be Israel taudia dekenai ia boiboilaidia.​—⁠1 Samuel 17⁠:​1-11.

2 Daika ese Goliata do ia tuari henia? “Israel taudia iboudiai ese unai tau idia itaia neganai, idia heautania bona idia gari dikadika.” To itaia​—⁠tauhau ta, ladana David ia mai inai! Ena ladana ena anina be “Idia Lalokau Henia Tauna.” Iehova danu ese ia lalokau henia, badina kara maoromaoro ia badinaia, gari lasi. Guna, Samuel ese David ia horoa gabeai ia be Israel besena ena King ai do ia lao totona, bona Iehova ena lauma helaga ese ia hasiahua bada.​—⁠1 Samuel 16⁠:​12, 13, 18-21; 17⁠:24; Salamo 11⁠:7; 108⁠:⁠6.

3 Goliata ese “mauri Diravana ena tuari oreadia ia kirikirilaia” bona David ese ia kamonaia neganai, ia gwau ia ura unai tau bada hereana do ia heatu henia. Saulo ese gwaumaoro ia henia murinai, David ia heau lao, to Saulo ese ia henia toho tuari dabuadia bona tuari gaudia, vaia idia hagaukaradia gaudia, ia abia lasi. David ese itotohi ta, vilipopo ta bona nadi manadamanada ima sibodia ia dogodia tao​—⁠Goliata be idau, ena io ena metau be 7-kilogram bona ena auri laboralabora tuari hahedokina ena metau be 57-kilogram! Unai goada herea tauna Goliata bona ena kesi ia huaia tauna be David dekenai idia heau mai negana lalonai, ‘Goliata ese ena dirava edia ladadia ai David ia uduguiraia.’​—⁠1 Samuel 17⁠:​12-44.

4 David ena haere be dahaka? Goliata ia boiboi henia, ia gwau: “Oi be mai emu kaia bona io danu oi mai, to lau be Iehova Sabaota, Israel tuari oreadia, oi kirikirilaidia taudia, edia Dirava ena ladana dekenai lau mai. Hari dina Iehova ese oi be lauegu imana dekenai do ia atoa, bona oi do lau alaia mase, bona emu kwarana do lau utua oho; Filistia tuari oreadia edia tauanina be atai manudia bona udu boromadia do lau henidia; bena tanobada taudia iboudiai do idia diba Israel besena be mai ena Dirava ta. Bona iniseniai idia hebou taudia iboudiai do idia diba Iehova be tuari kaia amo bona io amo hahemauri karaia ia karaia lasi, badina be TUARI BE IEHOVA ENA, bona umui be aiemai imana ai do ia atodia.”​—⁠1 Samuel 17⁠:​45-47.

5 Gari lasi, David be tuari gabuna dekenai ia heau lao haraga. Ena vilipopo ena amo nadi ta ia roho lao haraga, bena Goliata be tano dekenai ia moru. Oibe, Iehova ese unai nadi be unai tau bada herea ena baguna dekenai ia haheaua maoromaoro! Iehova ese David ena abidadama bona gari lasi karana edia davana namona ia karaia unai. David ia heau mai, Goliata ena tuari kaiana ia veria lasi, bona unai dagedage tauna ena kwarana ia utua oho. Mai edia daradara ida Filistia tuari taudia idia heau oho. Momokani, “TUARI BE IEHOVA ENA”!​—⁠1 Samuel 17⁠:​47-51.

6 Ena be unai tuari be lagani 3,000 gunanai idia karaia, to Iehova ese ena sivarai ibounai be ena Hereva dekenai ia atoa ena badina be dahaka? Paulo ia gwau: “Buka Helaga dekenai idia torea hereva be ita dekenai hadibaia totona idia torea, vadaeni do ita gini goada bona Dirava dekenai do ita naria mai haheauka danu.” (Roma 15⁠:⁠4) Hari inai negai, Dirava ena kamonai hesiai taudia momo ese Goliata bamona inai taudia edia kirikiri bona dagedage karadia idia haheaukalaidia noho. Inai taudia edia hahetoho bona dagedage karadia idia bada idia lao negana lalonai, namona be ita iboudiai ese lalo-namo be inai gwauhamata amo ita abia: “TUARI BE IEHOVA ENA.”

Siahu Idia Hepapahuahulaia

7 Goliata ese Israel besena edia Dirava ia gwau-edeede henia. Unai hegeregerena, hari inai negai politikol gavamanidia ese Iehova ena lohia siahuna ena gabu dekenai idia gini bona ena hesiai taudia idia doridia toho, Gavamani do idia tomadiho henia totona. Edia kara be mai anina Dirava ena orea taudia dekenai bese iboudiai lalodiai. Badina be dahaka? Badina “idau bese edia nega,” be lagani 1914 lalonai ia ore, bena hari inai negai ‘tanobada besedia idia hisihisi bona edia kudouna dekenai idia gari dikadika.” (Luka 21⁠:​24-26) Lagani 607 B.C.E. ai, idau bese taudia ese Ierusalem ena hanua idia moia matamaia, unai neganai Idau Besedia edia Nega ia matamaia, bona unai nega be lagani 2,520 lalodiai ia heau ema bona lagani 1914 C.E. ai Iehova ese Iesu be Mesia Pavapavana ai guba Ierusalemana dekenai ia halaoa.​—⁠Heberu 12⁠:​22, 28; Apokalupo 11⁠:​15, 17.a

8 Lagani 1914 lalonai gau idauna badana ta ia vara. Idau Besedia badadia ese Dirava ena lohia siahuna idia dadaraia noho diba lasi. To unai negai idia lohia noho “pavapavadia” ese inai peroveta haheganina: “Iehova ena hesiai gaukara umui karaia mai emui gari danu,” idia badinaia, bena Iehova ena pavapava matamatana idia abia dae, eiava? Lasi! To, idia “gini bona lohia hebou Iehova bona ia horoa tauna [Iesu] idia inai henidia.” Sibodia edia ura idia tahua dainai, lagani 1914 ia lao 1918 ai, “regerege bada” be Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana lalonai idia karaia. (Salamo 2⁠:​1-6, 10-12) Ema bona hari, tanobada lohiaia siahuna idia hepapahuahulaia noho bona unai hepapahuahu be mai anina bada taunimanima iboudiai dekenai. Satana ena tanobada ese ladana bada politikol taudia ia havaradia noho, idia be Goliata ena varavara bamona. Unai lohia taudia ese Iehova idia kirikirilaia bona ena witness taudia idia doridia toho, edia ura do idia badinaia totona, to hanaihanai tuari bona kwalimu be Iehova ena.​—⁠2 Samuel 21⁠:​15-22.

“Saulo” Hari Inai Nega Lalonai

9 Pavapava Saulo ena kara ena anina be dahaka? Guna, Saulo ese Iehova ia gwau-edeede henia dainai, Iehova ia gwau ‘Israel ena basileia be ia ena amo do ia darea oho.’ (1 Samuel 15⁠:​22, 28) Gabeai, Goliata ese Iehova ia gwau-edeede henia neganai, Saulo ese Iehova ena lohia siahuna ia abia isi lasi. Danu, unai murinai, Saulo ese David ia dagedage henia. David ese Goliata ia halusia bona Iehova ese ia horoa vadaeni, Saulo ena pavapava besena ena gabu do ia abia totona. Momokani, Kerisendom oreadia edia gunalaia taudia edia kara be Saulo ena hegeregerena! Bible ena hereva momokani idia gwau-edeede henia, bona hereva momokani idia dadaraia taudia, Lohiabada Iesu bona ena Basileia edia “Sivarai Namona idia abia dae lasi taudia” ida idia gaukara hebou. Iehova ese guba bona tanobada ibounai ia lohiaia ena maoro idia abia isi lasi, bona Iehova ena horoa witness taudia bona edia bamodia, hutuma bada herea taudia, idia dagedage henidia badabada. Hereva momokani dadaraia taudia be Iehova ese ‘ena badu dikadika lalonai’ do ia kokidia oho.​—⁠2 Tesalonika 1⁠:​6-9; 2⁠:3; Hosea 13⁠:⁠11.

10 Tanobada ibounai tuarina ginigunana lalonai, Kerisendom oreadia edia gunalaia taudia ese idia hahedinaraia goevagoeva dala maorona idia rakatania vaitani. Ia hedinarai goevagoeva, Iesu be Mataio karoa 24 bona 25 lalonai ia gwauraia peroveta herevadia idia vara guguru. Lagani 1918 ai London, England dekenai Baptist, Congregational, Presbyterian, Episcopal, bona Methodist Dubudia edia gunalaia taudia ese hereva badana ta idia halasia, edia lalohadai hahedinaraia totona. Ia gwau: “Hari inai negai idia vara hekwakwanaidia badadia ese idia hahedinaraia Idau Besedia edia Nega be kahirakahira do ia ore.” To edia kara be idia halasia hereva badana hegeregerena lasi. Unai hereva idia do halasia lasi neganai Kerisendom ena gunalaia taudia be tanobada ibounai tuarina ginigunana lalonai tuari oreadia raruosi idia durudia. Idia abia dae lasi Iesu be King bamona ia noho, to tanobada ena bese badadia edia lalohadai idia abia dae. Edia lalohadai be inai: Idau Bese politikol gavamanidia, Goliata bamona dagedage lohia taudia danu, ese taunimanima idia biagudia noho be namo, taunimanima be bese tamona bamona Dirava ena Basileia henunai idia noho be namo lasi.​—⁠Mataio 25⁠:​31-33.

Dala Maorona Idia Rakatania Lasi!

11 Dirava ena kamonai hesiai taudia ese ena lohia siahuna idia abia dae. Unai lalohadai maorona idia rakatania, a? Bible ena sivarai ese idia hahedinaraia goevagoeva haere be, Lasi momokani! (Daniel 3⁠:28; 6⁠:​25-27; Heberu 11⁠:​32-38; Apokalupo 2⁠:​2, 3, 13, 19) Idia abidadama Keristen taudia ese Iehova ena lohia siahuna bona ena Basileia idia abia isi, herevana Goliata bamona dagedage oreadia ese idia gwauraidia dika bona idia dagedage henidia. Unai dala amo Iesu, “Davida ena natuna,” ena aena maka dekenai idia raka, ia be lauma dalana ai Iehova ena lohia siahuna ia tuarilaia, bona inai tanobada ena hepapahuahu bona politikol karadia lalodiai ia vareai lasi. Ena Tamana ia guriguri henia neganai ia gwau, ia murinai idia raka taudia, Keristen taudia korikoridia unai, be “inai tanobada ena lasi.”​—⁠Mataio 4⁠:​8-10, 17; 21⁠:9; Ioane 6⁠:​15; 17⁠:​14, 16; 18⁠:​36, 37; 1 Petero 2⁠:⁠21.

12 David bamona horoa orena taudia ese hari inai negai ia noho Goliata oreana idia botaia mase vadaeni. Unai be edena dala ai idia karaia? Dalana be, idia gwauraia hedinarai tanobada lohiaia siahuna idia hepapahuahulaia lalonai, Iehova ena kahana dekenai idia gini, idia lalo-rua lasi. “LALOHADAI HEREVANA TA (International Bible Students Association be Cedar Point, Ohio dekenai, Sunday, September 10, 1922 ai idia karaia Distrik Hebouhebouna lalonai idia gwauraia hebou herevana ta) ese edia kara ena badina ia atoa. Unai lalohadai herevana ena hereva haida be inai:

“10. Ai abia dae bona ai hamomokania Dirava ese Satana ena lauma basileiana bona tanobada basileiana edia dika ena davana be hari iseda nega lalonai do ia karaia;

“11. Dala be lasi inai tanobada oromana gunana do idia haginia lou totona; Dirava ese ena Basileia be Keriso ena amo do ia haginia negana be ia ginidae vadaeni; bona Dirava ese Lohiabada ena lohia maoromaorona idia dadaraia siahudia bona oreadia iboudiai do ia hadikadia.”

Momokani, “Davida ena natuna,” Keristen kongregesen ena Kwarana, ese unai Basileia herevana momokanina be “nadi” ta bamona idia negea karana ia biagua. Lagani 1922 ia lao 1928 lalodiai idia karaia distrik hebouheboudia ai lalohadai herevadia idia gwauraia hebou bona unai hereva ese edia lalohadai idia hedinaraia goevagoeva. Iehova ena orea taudia dekenai “Goliata” ia mase vadaeni, bona ena kwarana idia utua oho vadaeni. Mai dagedage ida idia lohia taudia edia siahu ia hegeregere lasi Iehova ena lohia siahuna idia abia isi gari lasi taudia do idia doridia edia abidadama do idia rakatania totona.​—⁠Apokalupo 20⁠:4 itaia danu.

13 Hitler ese Germany ia lohiaia neganai, Goliata bamona politikol oreadia Germany lalonai ese dagedage karadia idia goadalaia. Tomadiho oreadia badadia, Katolik bona Protestant, ese Nazi taudia edia kara idia abia dae, führer (Nazi taudia edia biaguna) idia tomadiho henia, ena swastika pepena idia hanamoa, bona ena tuari taudia ese sibodia edia tomadiho lalonai idia noho idau bese taudia do idia aladia mase totona idia raka lao neganai idia hanamodia. Unai kara idia karaia dainai, dala maorona idia rakatania vaitani. Sibodia idia gwauraia Keristen taudia tomadiho oreadia idauidau ai​—⁠to Iehova ena Witness taudia lasi​—⁠ese unai bese abia isi karana idia goadalaia. Buka ta, Mothers in the Fatherland ia gwau: “[Iehova ena Witness Taudia] be dibura kampa dekediai idia siaidia lao, idia tausen ta idia hamasedia, bona lagani 1933 bona 1945 padadiai idia ma tausen ta idia mase. . . . Katolik bona Protestant pasto ese taunimanima idia hamaorodia, Hitler do idia durua totona. Bema edia hereva idia dadaraia, anina be dubu bona gavamani edia hahegani idia dadaraidia. Dubu bona Gavamani be mai edia kerere bada taunimanima edia rara dekenai!​—⁠Ieremia 2⁠:⁠34.

14 Ema bona hari, Iesu ese ia perovetalaia hegeregerena, tano momo lalodiai Iehova ena Witness taudia idia dagedage henidia bada. To herevana dahaka idia davaria, unai Keristen taudia ese “Basileia ena Sivarai Namona” idia harorolaia goadagoada noho. (Mataio 24⁠:⁠9, 13, 14) Hoa gauna ta be inai: tano momo lalodiai taunimanima idia diba Witness taudia be kara maoromaoro bona kara goeva taudia bona gavamani ena taravatu idia badinaia namonamo. (Roma 13⁠:​1-7) To idia dagedage henidia momo. Badina be dahaka? Badina tomadiho be Iehova sibona idia henia be maoro dainai, Gavamani ena laulau idia tomadiho henidia lasi bona idia hanamoa lasi. (Deuteronomi 4⁠:​23, 24; 5⁠:​8-10; 6⁠:​13-15) Iehova, “ia sibona,” tomadiho henia karana idia rakatania lasi dainai, edia mauri ibounai lalonai ena Lohia Siahuna idia abia dae. (Mataio 4⁠:​8-10; Salamo 71⁠:5; 73⁠:28) Idia be inai “tanobada ena lasi” dainai, inai tanobada ena politikol karadia bona ena tuari lalodiai idia vareai lasi.​—⁠Ioane 15⁠:​18-21; 16⁠:⁠33.

15 Unai kara maoromaoro taudia ese Iehova idia tomadiho henia guna, tomadiho koikoi karadia idia dadaraidia. Hari inai negai idia noho Goliata oreadia ese idia dagedage henidia momo. (Apokalupo 13⁠:​16, 17 itaia danu.) To Witness taudia matamatadia bona burukadia ese David ena haheitalai hegeregerena, dagedage herevana idia haerelaia diba, gari lasi. Latin America tanona ai mauri laganidia 6 Keristen kekenina ta ena tamana bona sinana ese ia be beibi negana amo idia hadibaia namonamo. (Efeso 6⁠:4; 2 Timoteo 3⁠:​14, 15 itaia danu.) Edia hadibaia karana ese ia durua dainai ena aonega ese ena kalasi taudia iboudiai edia aonega ia hanaia. To ena lalona be Bible ena sisiba dekenai idia hadibaia dainai, kalasi taudia edia tomadiho koikoi karadia amo ia gini siri. Ena lalohadai be ena tisa dekenai ia gwauraia hedinarai neganai, ena tisa ia gwau ia bamona ia maragi kekenina ta ese lalona ena mamina korikorina ia sikelia diba lasi! Unai kekeni maragina ese ena tisa ia haroro henia namonamo dainai ena hereva ia hakoikoia.

16 Aiemai helaro be, Keristen tamadia bona sinadia iboudiai ese edia natu maragidia idia hadibadia namonamo, bena Goliata bamona siahu bada taudia inai tanobada dekenai ese idia dagedage henidia neganai, reana tauhau David ena haheitalai namona do idia badinaia. Kamonai Heberu uhaudia toi, Daniel, bona Bible ese ia gwauraidia taudia ma momo ese idia karaia hegeregerena, namona be Bible ena sisiba idia badinadia bena do idia ‘lalo-maoromaoro.’​—⁠1 Petero 2⁠:​19, 3⁠:16; Daniel 3⁠:​16-18.

Idau Negai Idia Vara Gaudia Idia Tahua Taudia Edia Lalohadai

17 Idau negai idia vara gaudia ia tahua tauna ta, ladana Arnold Toynbee, ia gwau, iseda nega lalonai “bese idauidau taudia ese edia gavamani do idia tomadiho henia, dirava koikoidia idia tomadiho henia hegeregerena,” bona danu ia gwau unai kara be “kara gunana ta, bese ta be iduhu idauidau ai idia parara karana unai, to ena toana be kara matamatana ta, taunimanima ese sibodia edia gavamani idia abia hidi karana ena toana bamona.” Idia gwau sibodia edia bese ese ma bese iboudiai ia hanaia taudia, Gavamani idia tomadiho henia taudia unai, be lohia taudia ese idia hakereredia vadaeni, bona idia doridia edia ura do idia karaia, herevana edia ura idia namo o idia dika. Unai dainai, Goliata bamona oreana ta ia vara, Dirava ena orea taudia edia abidadama do ia tohoa totona. Dirava ena orea taudia ese edia hanua idia ura henia, to idia ura lasi Gavamani bona ena pepe do idia tomadiho henia.

18 Nazi taudia ese Germany idia lohiaia neganai hegeregerena, namona be hari inai negai mai lalo-maoromaoro Keristen tauna ese sibona ena lalohadai be inai bamona ia henanadailaia: Bema lau laloa Dirava ese lauegu bese ia ura henia bada bona bese ma iboudiai ia ura henidia maragi, unai be namo, a? Hari inai hekwakwanai momo negana lalonai, bema lau laloa tanobada ena gabu maragina ta ese gabu ma iboudiai ia hanaia, eiava bema lau laloa bese ta ese taunimanima ma iboudiai idia hereadia, unai be lalohadai maorodia, a?

19 Idau negai idia vara gaudia iboudiai ia diba Diravana​—⁠Iehova, Bible ia havaraia Diravana, ena lalohadai ita laloa be namo. Aposetolo Petro ia gwau: “Lau diba momokani Dirava ese taunimanima edia toana ia laloa lasi. To bese ibounai lalonai, Dirava dekenai ia gari bona kara maoromaoro ia karaia tauna, Dirava ese do ia abia dae.” Bona aposetolo Paulo be lauma ena siahu amo ia gwauraia herevana hegeregerena ita karaia be namo, ani? Ia gwau, Dirava ese “rara tamona dekenai ia ese taunimanima bese ibounai ia karaia, bona tanobada ena kahana ibounai do idia noho.” Bese ta ese lalohadai ia abia bona kara ia karaia, hegeregere, idia ese bese ma iboudiai idia hereadia be badina lasi, ani? Paulo ese taunimanima iboudiai ia herevalaia neganai, ia gwau: ‘Ita be Dirava ena natuna.’​—⁠Kara 10⁠:​34, 35; 17⁠:​26, 29.

20 Iehova ena nega matamatana lalonai, Goliata bamona politikol oreadia ese kara maoromaoro idia ura henia taudia do idia tuari henidia lasi, badina bese heagilaia karana bona inai henia karana do idia ore vaitani. (Salamo 11⁠:​5-7) Herevana edena tano o bese lalonai idia noho, Dirava ena orea taudia ese unai bamona bese heagilaia karana idia rakatania vadaeni, badina Iesu ena hahegani, ‘ia ese idia dekenai ia lalokau henia hegeregerena, idia danu ta ta dekenai idia lalokau henia,’ haheganina unai, idia badinaia dainai. (Ioane 13⁠:​34, 35; Isaia 2⁠:⁠4) Stadi gabena ese unai lalokau ia herevalaia!

[Footnote]

a Mani Mauri Hanaihanai Paradaiso Lalonai bukana, Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese ia printaia bukana, rau 140-141 oi itaia.

Henanadai Haida

◻ Dagedage tauna bada hereana Goliata ese dahaka ia laulaulaia?

◻ Lohia siahuna ena hepapahuahu lalonai Dirava ena hesiai taudia be edena dala ai dala maorona idia rakatania lasi?

◻ Badina be dahaka Dirava ena orea taudia idia gwau diba hari inai negai ia noho Goliata idia botaia mase vadaeni?

◻ King Saulo ena kara be daidia ese idia badinaia, bona edena dala ai idia badinaia?

◻ Hari inai negai ia noho Goliata ese Iehova ena orea taudia ia dagedage henidia neganai, idia ese David ena kara edena bamona idia tohotohoa?

[Study Questions]

1, 2. (a) King Saulo ena tuari taudia ese dahaka hekwakwanai badana idia davaria? (b) Goliata ia gwau ia ura Israel tauna ta do ia tuari henia neganai, Israel tuari taudia ese dahaka idia karaia, bona daika ia raka mai?

3. David be edena bamona ia hegaegae Goliata do ia tuari henia totona, to Goliata be edena bamona ia hegaegae tuari do ia karaia totona?

4. Unai tau bada hereana ia gwau ia ura Israel tauna ta do ia tuari henia neganai, David ese edena bamona ia haere henia?

5. Tuari lalonai daika ia kwalimu, bona unai kwalimu ena badina be daika?

6. (a) Badina be dahaka Iehova ese unai tuari ena sivarai ibounai be Bible lalonai ia atoa? (b) Dirava ena hesiai taudia edia inai taudia, idia be Goliata bamona taudia, ese idia dagedage henidia neganai, dahaka gwauhamata idia laloa be namo?

7. Dahaka henanadai badana be mai anina bada Dirava ena orea taudia, bese iboudiai amo idia mai taudia, iboudiai dekenai bona badina be dahaka?

8. (a) Inai tanobada ena pavapava be peroveta haheganina, “Iehova ena hesiai gaukara umui karaia mai emui gari danu,” idia badinaia, a? (b) Hari inai negai edena dagi bada taudia inai tanobada dekenai ese Iehova idia kirikirilaia bona ena witness taudia idia dagedage henidia?

9. Hari inai nega lalonai daidia edia kara be King Saulo ena kara bamona? Edena dala idauidau ai King Saulo bamona idia kara?

10. (a) Lagani 1918 ai, dubu gunalaia taudia haida London dekenai ese dahaka hereva badana idia printaia? (b) Unai hereva badana ena anina idia badinaia lasi, to dahaka idia karaia?

11. Lohia siahuna ena hepapahuahu lalonai daidia ese dala maorona idia rakatania lasi, bona daika ena haheitalai namona idia badinaia?

12. (a) Hari inai negai ia noho Goliata bamona oreana be daidia ese idia botaia mase vadaeni, bona edena bamona unai kara idia karaia? (b) Iehova ena orea taudia idia laloa “Goliata” ia mase vadaeni dainai, dahaka idia karaia?

13. (a) Hitler ese Germany ia lohiaia neganai, Kerisendom dubudia gunalaia taudia ese edena bamona dala maorona idia rakatania? (b) Buka ta, Mothers in the Fatherland ese Witness taudia edia kara edena bamona ia gwauraia?

14. Dahaka dainai Iehova ena Witness taudia idia dagedage henidia momo?

15, 16. (a) Witness taudia iboudiai ese daika ena haheitalai idia badinaia, Goliata bamona oreadia ese idia dagedage henidia neganai, bona mauri lagani 6 Keristen kekenina ta ese unai kara edena bamona ia haheitalaia? (b) Keristen tamadia bona sinadia idia ura edia natu maragidia idia hadibadia daika do idia tohotohoa totona?

17. (a) Idau negai idia vara gaudia ia tahua tauna ta, Toynbee ia gwau dahaka do ia vara? (b) Hari inai negai ia noho Goliata bamona oreana ese Dirava ena orea taudia edia abidadama edena bamona idia tohoa?

18. Keristen tauna mai ena lalo-maoromaoro ese dahaka henanadai mai anina bada ia haerelaidia be namo?

19. Bese ta ese lalohadai ia abia bona kara ia karaia hegeregere, idia ese bese ma iboudiai idia hereadia, be idau negai idia vara gaudia iboudiai ia diba Diravana, Iehova, ese edena bamona ia herevalaia?

20. Iehova ena nega matamatana lalonai, dahaka gaudia ese Dirava ena orea taudia do idia tuari henidia lasi, bona stadi gabena ese dahaka do ia herevalaia?

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia