Edena Varavara Ita Durudia be Maoro?
“LAUEGU tadina do lau naria, unai be ai Africa taudia emai kastom.” Buka torea tauna ta Nigeria ai ladana S. A. Jegede ese unai hereva ia gwauraia. Ma ia gwau, “Africa taudia edia kastom be, ta ese ena tamana bona sinana ia matauraidia bona ia naridia.” Momokani, Africa dekenai, Papua New Guinea dekenai bona tano ma haida dekenai, taunimanima be vaia edia kara hegeregerena edia ruma bese taudia idia durudia noho.
To, nega momo Africa dekenai idia laloa edia vavana bona lalana, edia kasen-brata bona kasen-sista, bona hanua tamona taudia danu be edia “ruma bese” taudia! Hari inai negai, Africa ena ruma bese momo ese edia hanua idia rakatania, idia lao siti dekenai gaukara idia tahua totona. Edia varavara haida, boga tamona lasi taudia, be nega momo edia ruma dekenai idia mai moni eiava mahuta gabuna idia noia totona. To siti ena mauri be idau dainai nega momo idia hekwarahi boga tamona lasi taudia bona sibodia edia hanua taudia durudia totona, eiava durudia dalana be lasi.
Bible ia gwau: “Bema tau ta ese iena varavara ia naria lasi, o iena ruma taudia ia ubua lasi neganai ia ese iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni.” (1 Timoteo 5:8) To ta ese edena varavara ia durudia be maoro? Keristen tauna ena maduna be dala iboudiai ena varavara ia naridia, a? Eiava ataiai ai gwauraia Nigeria tauna ena hereva be maoro, ia gwau: “Varavara iboudiai be dala iboudiai naridia karana be Africa taudia edia kastom korikorina lasi bona Bible ena hahegani lasi.”
Tama Sina bona Natu
Bible idia torea negana lalonai edia ruma bese sibona lasi to edia varavara ma haida danu idia naridia. Bible ia gwau Keristen ena maduna be “iena varavara ia naria,” to ia gwau lasi ena varavara iboudiai bona hanua taudia danu ia naridia be iena maduna.
Bible ia gwau gau badana be tama sina ese edia natudia idia durudia. Aposetolo Paulo ia gwau: “Memero maragi ese moni idia haboua lasi tamadia sinadia totona. To tamadia sinadia ese moni idia haboua edia natudia totona.” (2 Korinto 12:14) Taravatu ia diba bada tauna, ena ladana be H. B. Clark, ia gwau:“Tama ese ena natuna ia naria be maoro, unai be mauri ena taravatu ta.” Dirava ese ruma bese ena kwarana dagina ia henia tau dekenai, unai dainai ruma bese gaukarana be tamana ena. Nega momo hahine ese ruma ia naria namonamo, bona moni ia negea kava lasi, unai amo ena tau ia durua ruma bese ia naria namonamo totona. Danu bema moni ia hegeregere lasi, hahine ese moni gaukara do ia karaia heduru totona.—Hereva Lada-isidia 31:10-31 itaia.
To namo lasi tama bona sina ese moni gaukara idia karaia sibona; lasi. Bible ia gwau namona be moni sisina do “idia haboua” edia natudia durudia totona. Bema sina ese inai sisiba idia badinaia, edia natudia idia bada vadaeni bona ruma idia rakatania murinai, do idia durudia diba. Bema natuna ta ese Keristen ena hesiai gaukara be dina iboudiai ia karaia, bona nega ta ta ia dabu, bema ena tamana bona sinana ese moni taina idia haboua vadaeni, idia durua diba hesiai gaukara ia karaia noho totona. Bible ia gwau lasi tama bona sina ese moni “idia haboua” varavara iboudiai durudia totona.
“Davana Namona”
Bema tama bona sina ese mai lalokau danu edia natudia idia naridia namonamo, namona be natudia ese davana namona do idia henidia. Aposetolo Paulo be 1 Timoteo 5:4 dekenai, ia gwau: “Vabu ta, bema ia be mai ena natuna o mai ena tubuna, idia ese edia sinana bona tubuna idia durua be namo. Badina be Dirava do ita hamoalea karana ta be, iseda ruma taudia do ita laloa bona durua.” Bema Keristen tauna ese ena tamana o sinana burukana eiava ena tubuna ia naria namonamo, ia ese Bible ena hahegani ia badinaia unai, badina Bible ia gwau iseda tamana bona sinana ita matauraidia be namo.—Efeso 6:2; Esodo 20:12.
Paulo ia gwau lasi vabu ta ena varavara taudia ese do idia naria. Paulo ena nega lalonai, bema vabu ta ese Dirava ia abidadama henia noho bona ena ruma bese taudia be lasi naria totona, kongregesen ese idia naria.—1 Timoteo 5:3, 9, 10.
Bible ia gwau, Keristen tauna ena maduna be “iena varavara ia naria.” Unai anina be ena adavana, ena natudia, ena tamana bona sinana bona ena tubudia ia naridia. Herevana idia ese oiemu tomadiho idia abia dae lasi, eiava gorere ta idia abia, to oiemu maduna be oi naridia ela bona idia mase. Keristen ta ia headava neganai, ena adavana danu do ia durua ia ese ena tamana bona sinana do ia matauraidia totona. Nega haida headava lalonai hekwakwanai badadia idia vara, badina unai bamona idia karaia lasi dainai.
Dahaka Idia Henia? Edena Negai?
To, namo lasi tama bona sina idia laloa edia ura hegeregerena edia moni do idia negea kava diba, badina gabeai edia natudia amo moni o heduru do idia noia diba dainai. Danu, namo lasi edia natudia dekenai idia noinoi momo, badina be sedira edia natudia be mai sibodia edia bese bona edia maduna be sibodia edia natudia idia durudia guna. Unai hereva be Paulo ena hereva hegeregerena, ia gwau: “Memero maragi ese moni idia haboua lasi tamadia sinadia totona. To tamadia sinadia ese moni idia haboua edia natudia totona.”—2 Korinto 12:14.
Tama sina be reana mai edia dala idia do buruka lasi neganai sibodia edia ruma bona kohu idia abia bona dala idia lailaia do idia buruka neganai pensen monina be gavamani o kampani amo do idia abia totona. Bible ia gwau “moni be ita ia naria gauna,” bona bema tamana sinana idia laloa namonamo bona edia buruka negana totona moni do “idia haboua,” vadaeni, gabeai natudia dekenai maduna bada do idia henia lasi naridia totona.—Kohelete 7:12.
Solomon ena hereva Kohelete 9:11 hegeregerena, ena be palani namona ita karaia, to “nega bona kara idia vara kava sibona iboudiai dekenai.” Unai dainai bema tau mai adavana ida be edia buruka negana totona idia palani namonamo to edia palani idia moru o moni be hegeregere lasi, heduru be edeseni amo do idia abia? Edia natudia, Dirava garina idia gari natudia, ese edia tamana bona sinana do idia bogadia hisi bona do idia durudia. Reana moni do idia henidia, o do idia boiridia idia danu do idia noho hebou totona eiava idia kahirakahira dekenai do idia noho totona. Namona be tamana sinana eiava tubuna burukadia idia laloa namonamo; namo lasi idia hereva momo edia natudia ese kohu momo do idia henidia totona, badina Bible ena sisiba be inai: “Bema ita be mai iseda aniani bona dabua neganai, moni dekenai ita laloa momo lasi be namo.”—1 Timoteo 6:8.
Tano haida lalonai, buruka taudia haida ese kampani eiava gavamani amo heduru monina idia abia diba, o pensen monina idia abia diba, eiava idia sibodia ese moni sisina idia haboua diba. Unai moni ese tamana sinana eiava tubudia ia durudia diba edia buruka negana lalonai. Namona be unai bamona heduru abia dalana oi tahua, mai edia maoro unai heduru idia abia taudia durudia totona.—Roma 13:6.
Farisea Taudia edia Laloa Abia Lasi
Iesu ese toretore taudia bona Farisea taudia ia gwau henidia badina idia ese edia tamana bona sinana ogogamidia dekediai idia gwau: “Lau ura be lau hanamoa oi, kohu dekena amo, to dala lasi, badina inai kohu be lau gwauhamata vadaeni Dirava do lau henia.” (Mataio 15:5) Iesu ena negai, idia helaga Iuda taudia ese moni eiava kohu idia atoa hegaegae, gabeai dubu dekenai do idia henia totona. Farisea taudia idia gwau, unai kohu bema idia gwauhamatalaia vadaeni, idia gaukaralaia diba lasi kara ta ma idia karaia totona—hegeregere edia tamana bona sinana burukadia durudia totona idia gaukaralaia diba lasi danu.
Keriso ese Farisea edia lalohadai ia gwauraia dika, badina edia hereva be Dirava ena Taravatu hegeregerena lasi. Iesu ia laloa tamana bona sinana matauraidia karana ese taunimanima edia taravatu badinaia karana ia hereaia. Unai hegeregerena hari inai negai, Keristen taudia haida ese edia mauri ibounai idia henia Dirava ena gaukara, hegeregere pioneer gaukara o misinari gaukara o sekit naria gaukara idia karaia totona. To edia tamana bona sinana edia dabu sivaraina idia kamonai neganai, dala idia tahua pioneer gaukara idia do karaia noho negana lalonai do idia durudia totona. To, durudia dalana idia davaria lasi neganai, idia gwau lasi pioneer gaukara ese edia tamana bona sinana naridia gaukarana ia hereaia; lasi. Idia momo ese sibodia edia ura idia dadaraia tamana bona sinana idia naridia totona. Unai bamona idia karaia be namo herea.
Taunimanima Iboudiai Kara Namo Henidia
Ena be Bible ia gwau Keristen ena maduna be sibona ena ruma bese taudia be idia dabu neganai do ia naridia, to ena varavara haida danu ia durudia diba mai ena hebogahisi danu. Nega haida ta ena vavana o lalana o kasen-brata o kasen-sista be hegeregere iena ruma bese taudia bamona! Bible ia gwau, namona be “taunimanima ibounai dekenai, kara namodia do ita karaia.” (Galatia 6:10) Bema Keristen ta be mai ena dala ena varavara ta ia durua totona, namo lasi “ia bogahisihisi henia lasi.” Momokani, reana do ia laloa ia durua be maoro.—1 Ioane 3:17.
To, Keristen tauna ena maduna badana be sibona ena ruma bese—ena adavana, ena natudia, ena tamana bona sinana, bona ena tubudia—do ia naridia. Unai dainai maduna ma ta ia do abia dae lasi neganai do ia lalo namonamo guna, idau unai maduna amo sibona ena ruma bese do ia ha-ogogamidia, eiava edia lalona do ia hahisia, eiava lauma dalanai do ia hadikadia garina.
Bible ena sisiba ruma bese naria dalana dekenai be namo bona ia auka lasi. Keristen tauna ese unai sisiba ia badinaia neganai, do ia lalo-hekwarahi momo lasi, bona do ia diba edena gaukara be mai anina bada. Unai bamona kara ese iseda Tamana “bese taudia ibounai guba dekenai bona tanobada dekenai be ia dekena amo edia ladana idia abia” Diravana, Iehova ena ladana ia abia isi.—Efeso 3:14, 15.
[Picture on page 22]
Keristen tama sina edia maduna badana be edia natudia idia naridia namonamo
[Picture on page 23]
Keristen ena maduna be sibona ena natudia ia naridia bona reana ena tamana sinana burukadia ia naridia danu