Gau Ibounai Dekenai Iehova Oi Badinaia, A?
“KARA maoromaoro taudia be ia gari lasi leona matamatana ta bamona.” (Hereva Lada-isidia 28:1) Idia abidadama, Dirava ena Hereva dekenai idia tabekau, bona herevana dahaka dika ia mai, gari lasi dekenai Iehova ena hesiai gaukara idia karaia.
Lagani 1600 B.C.E. murinai, Dirava be Aigupito ena igui hesiaina amo Israel taudia ia ruhadia bona Sinai dekenai idia noho, unai neganai tatau rua idia hahedinaraia leona bamona idia gari lasi. Dika negadia ai danu Iehova dekenai abidadama idia hahedinaraia. Unai tau ta be Efraim tauna Iosua, ia be Mose ena hesiai tauna bona gabeai iena dagi ia abia tauna. (Esodo 33:11; Numera 13:8, 16; Deuteronomi 34:9; Iosua 1:1, 2) Ma tau ta be Kaleb, Iuda besena tauna ta, Iefune ena natuna.—Numera 13:6; 32:12.
Kaleb be mai abidadama ida Iehova ena ura ia karaia goadagoada. Iena mauri daudauna lalonai, abidadama amo Dirava dekenai ia hesiai henia, bona ia gwau diba ‘gau ibounai dekenai Iehova lau badinaia.’ (Iosua 14:8) The New American Bible ia gwau: “Lau be egu Dirava, LOHIABADA, dekenai lau abidadama momokani.” Kaleb be Iehova Dirava dekenai “mai abidadama ida ia kamonai,” eiava “mai abidadama ida iena ura ia badinaia.” (Today’s English Version; The New English Bible) Ma dala ta ai idia gwauraia neganai, Kaleb ia gwau: “Lau be . . . mai egu kudouna ibounai ida LOHIABADA egu Dirava lau badinaia.” (New International Version) Oi be edena bamona? Gau ibounai dekenai Iehova oi badinaia, a?
Tano Dekenai Idia Spai
Namona be oi laloa Israel taudia ida oi noho, Iehova be Aigupito ena igui hesiaina amo ia ruhadia negana sisina murinai. Oi itaia edena dala ai peroveta tauna Mose be Dirava ese ia hadibaia herevadia iboudiai ia badinaia. Oibe, bona oi laloa Kaleb ia diba momokani Iehova be Iena bese ida ia noho.
Unai be lagani iharuana Aigupito idia rakatania murinai, bona Israel taudia be Paran ena ranu lasi gabuna, Kade-baranea, dekenai idia noho. Idia be Gwauhamata Tanona hetoana dekenai idia naria noho. Dirava ia hereva dainai Mose be Kanana tanona dekenai spai taudia 12 ia siaidia gwauraia. Ia gwau: “Negeb dekenai umui lao, ororo gabuna ai umui daekau. Tano bona idia noholaia taudia be edena bamona umui tahua, idia goada eiava idia manoka, idia be momo herea eiava haida sibona; bona idia noholaia tanona be edena bamona, ia namo eiava ia dika, bona idia noholaia hanuadia be edena bamona, kalaga sibodia eiava mai magu danu; bona tano be edena bamona, ia goada eiava lasi, au idia tubu eiava lasi. Bona umui goada karaia bena tano ena huahua haida umui abia.”—Numera 13:17-20.
Unai tatau 12 idia diba dika do idia davaria diba to edia laolao idia hamatamaia. Edia laolao be dina 40 lalodiai idia karaia. Heberon dekenai tatau badadia idia itaia. Eskol kourana dekenai, idia itaia tano be huahua momo ia havaraia bona idia giroa neganai unai huahua haida idia abia. Unai vine huahua rigina ta be metau bada dainai tatau rua ese idia huaia!—Numera 13:21-25.
Israel taudia idia noho gabuna ai idia giroa neganai, spai taudia idia gwau: “Ai umui siaia tanona dekenai ai lao, bona momokani ia be rata bona hani momo gabuna, bona inai be ena huahua. To, tano idia noholaia taudia idia goada herea, bona edia hanuadia mai magu idia bada herea; bona Anak ena garana taudia ai itaia. Amalek taudia be Negeb tanona idia noholaia, bona Hiti taudia bona Iebusu taudia bona Amoro taudia be ororo gabuna idia noholaia, bona Kanana taudia be davara badinai bona Ioridane ena kahanai idia noho.” (Numera 13:26-29) Spai taudia ten idia ura lasi Dirava idia badinaia bona Gwauhamata Tanona dekenai idia vareai idia abia totona.
“Iehova be Ita Ida”
To Iehova Dirava ia abidadama henia dainai, gari lasi spai tauna Kaleb ese ia hamaorodia, ia gwau: “Ita daekau be namo, bona unai tano do ita abia, badina do ita kwalimu diba.” To spai taudia ten idia ura lasi, idia gwau Kanana idia noholaia taudia edia goada be Israel taudia edia goada ia hanaia. Idia gari bona abidadama lasi spai taudia be sibodia idia gwauraidia kwadi hegeregeredia.—Numera 13:30-33.
Kaleb bona Iosua ese idia hagoadadia, idia gwau: “Iehova be ita ida. Umui gari henidia lasi.” To unai taudia be idia kamonai lasi. Israel taudia idia ura nadi amo idia hododia dainai, Dirava ia hereva bona maumau taudia ia kota henidia, ia gwau: “Umui be lau gwauhamatalaia tanona do umui vareai lasi, to Kaleb Iefune bona Iosua Nunu sibodia do idia vareai. Bona emui natudia maragidia . . . do lau mailaidia, bona umui dadaraia tanona do idia itaia. . . . Bona emui natudia be lagani 40 lalodiai, ranu lasi gabudiai, mamoe naria taudia ai do idia lao, . . . ela bona ranu lasi gabudiai do umui mase. Unai tano umui spai henia dinadia edia namba hegeregeredia, emui kerere dainai lagani 40 lalodiai hisihisi davana do umui ania, dina ta ta edia davana be lagani ta ta, dina 40 be lagani 40.”—Numera 14:9, 30-34.
Lagani Momo Murinai Idia Abidadama Noho
Lagani 40 lalodiai hisihisi davana idia abia, bona uru tamona maumau taudia idia mase ore. To Kaleb bona Iosua be Dirava idia abidadama henia noho. Moab kourana ai, Mose bona Hahelaga Tauna Badana Eleasara be lagani 20 idia hanai tuari tataudia edia namba idia duahia. Israel ena iduhu ta ta iboudiai amo Dirava be tau tamona ia gwauraia Gwauhamata Tanona ia haria totona. Kaleb, Iosua, bona Eleasara ia gwauraidia danu unai idia karaia totona. (Numera 34:17-29) Ena be iena lagani be 79, to Kaleb ia do goada noho, ia do abidadama noho, bona ia do gari lasi.
Sinai dekenai idia noho bona mai edia gari dainai Kanana tanona idia vareai lasi neganai, Israel tuari taudia edia namba be 603,550. Lagani 40 ranu lasi gabuna ai idia noho murinai, tuari orea ena namba ia diho sisina 601,730 dekenai. (Numera 1:44-46; 26:51) To, Iosua ese ia gunalaidia bona abidadama tauna Kaleb be idia danu idia noho dainai, Israel taudia be Gwauhamata Tanona dekenai idia vareai bona tuari lalonai idia kwalimu loulou. Iosua bona Kaleb idia diba hegeregerena, Iehova be iena bese taudia ia durudia tuari dekenai idia kwalimu totona.
Israel ena tuari taudia ida Ioridane Sinavaina idia hanaia neganai, buruka taudia Iosua bona Kaleb be tuari lalonai idia danu idia tuari. To, tuari laganidia 6 murinai, tano ena kahana bada idia do abia lasi. Iehova ese tano idia noholaia taudia do ia luludia, to ia gwau Israel ena iduhu iboudiai dekenai unai tano do idia haria.—Iosua 13:1-7.
Gau Ibounai Dekenai Iehova Ia Badinaia
Tuari momo ia karaia dainai, Kaleb be Iosua vairanai ia gini bona ia gwau: “Iehova ena hesiai tauna Mose be Kade-baranea amo lau ia siaia tano lau spai henia totona neganai egu lagani be 40, bona egu kudouna lalonai ia noho herevadia lau hadibaia. Bona lau ida idia lao tadikakadia be hari bese taudia idia hagaridia; to gau ibounai dekenai lau be egu Dirava Iehova lau badinaia.” (Iosua 14:6-8) Oibe, gau ibounai dekenai Kaleb be Iehova ia badinaia, mai abidadama ida Dirava ena ura ia karaia.
Kaleb be ma ia hereva: “Unai dainai, Mose be unai dina lalonai ia gwau, ‘Oiemu aena ese ia moia tanona be oiemu bona emu natudia edia ahuna ai do ia lao ela bona hanaihanai, badina be gau ibounai dekenai egu Dirava Iehova oi badinaia.’ Bona Iehova ia gwauhamata hegeregerena lau ia hamauria noho, idia lao ore lagani 45 lalodiai Iehova be Mose dekenai ia gwauhamata negana amo Israel taudia be ranu lasi gabuna ai idia raka loaloa neganai, bona hari egu lagani be 85. To hari dinana ai egu goada be Mose ese lau ia siaia dinana ai goadana hegeregerena. Unai neganai lau siahu hegeregerena, hari danu lau siahu tuari karaia totona, lau lao totona bona lau giroa totona. Vadaeni, Iehova be unai dina ai lau dekenai ia gwauhamatalaia tanona oi henia, badina oi kamonai unai dina ai Anak taudia bona mai magu hanua badadia idia noho. Iehova be sedira lau danu do ia noho, bona do lau luludia, Iehova ia gwauhamata hegeregerena.” Kaleb be Heberon ia abia iena ahuna.—Iosua 14:9-15.
Buruka tauna Kaleb be gaukara auka hereana ia abia—tatau badadia momo gabuna do ia tuari henia. To unai lagani 85 ia abia tuari tauna dekenai unai be auka momokani lasi. Gabeai, Heberon idia noholaia dagedage taudia iboudiai idia kwalimu henidia. Otoniele be Kaleb ena tadina ena natuna bona Israel ena hahemaoro karaia tauna ta, bona ia ese Debiri ia abia. Gabeai Levi taudia be unai hanua rua idia noholaidia, bona Heberon be heau mauri taudia totona idia atoa, unai taudia be aksiden dalana ai ta idia alaia mase neganai.—Iosua 15:13-19; 21:3, 11-16; Hahemaoro Taudia 1:9-15, 20.
Nega Ibounai Gau Ibounai Dekenai Iehova Badinaia
Kaleb bona Iosua be goevadae lasi taudia. To, herevana, mai abidadama ida Iehova ena ura ibounai idia karaia. Israel taudia be Dirava idia badinaia lasi dainai ranu lasi gabuna ai idia raka loaloa mai hekwarahi, lagani 40 lalodiai, to edia abidadama ia ore lasi. Unai hegeregerena, hari inai nega lalonai Iehova ena hesiai taudia be Iehova idia hanamoa, bona idia ura lasi gau ta ese edia hesiai gaukara ia hadikaia. Idia diba Dirava ena orea bona Satana Diabolo ena orea idia tuari heheni, unai dainai idia gini goada, nega ibounai gau ibounai dekenai edia guba Tamana idia hamoalea toho.
Hegeregere, ena be dagedage eiava mase idia davaria diba to Iehova ena taunimanima momo be Lohiabada Ena Anibou, eiava Iesu Keriso ia mase ena Memorial hebouna, idia karaia. (1 Korinto 11:23-26) Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai, Nazi dibura kamepa dekenai ia noho Keristen hahine ta be inai sivarai ia gwauraia:
“Iboudiai idia hamaorodia 11 okoloka hanuaboi ai dabua huria gabuna ai idia hebou. Ai be maoromaoro 11 okoloka hanuaboi ai hebou, ai ibounai be 105. Ai gini hebou toana be kuboru toana bamona, aiemai bogaraginai be aena atoa patana [ia noho], bona ena latanai be dabua kurokurona ta bona uaina bona paraoa. Kandolo ena diari ai karaia, gadi taudia be lamepa diarina do idia itaia garina. Ai laloa idaunegai Keristen taudia, tano lalonai ia noho mase guri kohua gabudia ai, bamona ai noho. Unai be anina bada ariana ta. Emai Tamana dekenai ai gwauhamata lou, emai goada ibounai ida Iena ladana helagana do ai hamomokania bona mai abidadama ida Tiokratik Lohiana totona do ai gini noho.”
Ena be dagedage ita abia ita be Iehova ena hesiai taudia dainai, to ita be Dirava ena amo goada do ita abia, mai gari lasi ida do ita hesiai henia bona iena ladana helagana do ita hanamoa. (Filipi 4:13) Ita be Iehova ita hamoalea toho neganai, namona be Kaleb ita laloatao. Gau ibounai dekenai Iehova ia badinaia, unai dainai, lagani 1921 ai nega ibounai hesiai gaukarana ia vareai tau matamatana ta ese ia laloa bada. Ia torea, ia gwau:
“Pioneer gaukara lau vareai dainai lau be Coventry [England] dekenai egu printa gaukara namona lau rakatania, to lau lalohisihisi lasi. Egu gwauhamata dainai lauegu lalohadai lau karaia vadaeni; egu mauri be Dirava dekenai lau gwauhamatalaia. Kaleb lau laloatao, ia be Iosua ida Gwauhamata Tanona ia vareai bona inai bamona idia gwauraia, ‘Gau ibounai dekenai Iehova ia badinaia.’ (Ios. 14:8) Lau laloa unai be lalohadai namona. Lau diba ‘gau ibounai dekenai’ Dirava lau hesiai henia neganai lauegu mauri lau gwauhamatalaia be gau badana; dala do ia kehoa bada lau be Keristen huahua do lau havaraia totona.”
Mai abidadama ida, gau ibounai dekenai Iehova ia badinaia dainai, Kaleb be nega ibounai Dirava ena ura ia karaia toho. Ia bamona, ma haida be Dirava ena hesiai gaukarana lalonai moale bada bona hahenamo momo idia davaria. Ai ura oi danu be gau ibounai dekenai Iehova oi badinaia dainai, unai oi davaria.
[Picture on page 26]
Kaleb bona Iosua be hetoho neganai Iehova dekenai idia abidadama noho. Oi danu, a?