Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • Dirava Ena Taunimanima Totona Ia Hereva
    Edia Abidadama Tohotohoa
    • Eseta

      KAROA 15

      Dirava Ena Taunimanima Totona Ia Hereva

      1-3. (a) Dahaka dainai Eseta be ena adavana hereva henia totona ia gari? (b) Eseta ena sivarai amo dahaka henanadai do ita herevalaia?

      ESETA be Susa ai king ena ruma ena ariara dekenai ia lao. Unai be auka. Bona ia gari lasi totona sibona ena lalona ia hagoadaia. King ena ruma ai idia noho gaudia ibounai be mai edia hairai. Unai ruma ena haba ai laulau mai ena kala idauidau idia noho, edia toana be namo herea. Boromakau mai ena apena, peva idia gaukaralaia taudia, bona laiona edia laulau idia noho, du badana bona kaivakuku ia noho danu. Unai ruma be sinou ese ia koua Zagros Ororona kahirakahira dekenai ia noho bona ataiai amo Choaspes sinavai idia itaia diba. Unai gaudia ibounai ese vadivadi taudia dekenai ia hahedinaraia king Ahasuero be siahu bada tauna bona ia sibona ia gwauraia “king badana.” Ia be Eseta ena adavana bona Eseta ia ura ia do ia itaia.

      2 Ahasuero be tau idauna, ia be abidadama Iuda kekeni ese idia laloa adavana tauna ta bamona lasi!a Iena kara be abidadama taudia edia haheitalai ia badinaia lasi. Hegeregere manau tauna Aberahamo be ena adavana Sara ia kamonai henia totona Dirava ena hakaua hereva ia abia dae. (Gen. 21:12) To king be Eseta ena Dirava Iehova o Iena Taravatu ia diba namonamo lasi. Ahasuero be Parasa ena taravatu ia diba, bona Eseta ese do ia karaia gauna ena taravatu ia diba danu. Unai taravatu be dahaka? Tau ta be Parasa ena king ese gwaumaoro ia henia lasi, to ia dekenai ia lao, do ia mase. Eseta be gwaumaoro ia abia lasi to king dekenai ia lao. Ia be king ena ruma ena ariara kahirakahira ia raka lao, unai nega ai king ese ia itaia diba, unai dainai reana ia mamia do ia mase.​—Eseta 4:11; 5:1 duahia.

      3 Dahaka dainai Eseta be unai bamona ia karaia? Bona ena abidadama karana amo dahaka ita dibaia? Ginigunana, Eseta be Parasa ena kwini ai ia lao dalana do ita itaia.

      Eseta Ena Mauri Sivaraina

      4. Eseta be edena bamona maurina ai ia tubu daekau, bona dahaka dainai ena kasin Modekai ida ia noho?

      4 Eseta ena tama sina idia mase. Ena tama sina ita diba namonamo lasi, idia ese inai ladana Hadasa idia henia, Heberu gado ai anina be “metol au,” ia be au maragina ta, ena flaoaflaoa be kurokuro. Eseta ena tama sina idia mase neganai, iena varavara ta ladana Modekai ese ia naria. Modekai ena mauri lagani be bada bona ia be Eseta ena kasin. Modekai ese ruma dekenai Eseta ia abia lao bona iena natuna kekeni bamona ia kara henia.​—Est. 2:5-7, 15.

      Ruma ai, Eseta be Modekai dekenai aniani ia henia

      Modekai be ena ubua kekeni dekenai ia moale be mai ena badina

      5, 6. (a) Edena dala ai Modekai ese Eseta ia naria? (b) Susa dekenai Eseta bona Modekai edia mauri be edena bamona?

      5 Modekai bona Eseta be Iuda taudia, idia be Parasa ena siti ai idia noho, to edia tomadiho bona edia dirava ena taravatu idia badinaia lasi dainai reana unai gabu taudia ese idia ura henidia lasi. To, Eseta be Modekai ida ia noho karana ia moalelaia, badina Modekai ese Eseta ia hadibaia Iehova be hebogahisi Diravana, Ia ese nega momo ena taunimanima be dika amo ia hamauridia, bona do ia karaia lou. (Lev. 26:44, 45) Oibe, Modekai be Eseta ena turana namona ai ia lao.

      6 Susa dekenai, king ena ruma ai Modekai be mai ena dagi, nega momo ia be king ena hesiai taudia ida geiti ai idia helai. (Est. 2:19, 21; 3:3) Eseta ia tubu daekau mauri dalana be ita diba namonamo lasi, to ita gwau diba ia ese iena kasin Modekai ia durua bona edia ruma ia naria. Unai ruma be king ena ruma badinai ia noho sinavai ena kahana ma ta dekenai. Reana Eseta be Susa ena maketi dekenai ia lao karana ia moalelaia, unuseniai siliva bona golo gaudia idia karaia taudia, bona hoihoi taudia ma haida be edia kohu idia hoihoilaia. Eseta be ia diba lasi gabeai unai bamona dava bada gaudia momo do ia abia. Danu ia diba lasi ena mauri be do ia idau momokani.

      Ia be “mai Ena Hairai”

      7. Dahaka dainai Vasati ena kwini dagi idia kokia, bona dahaka ia vara?

      7 Dina ta, Susa siti lalonai taunimanima be king ena ruma ai ia vara gauna idia herevalaia. Ahasuero ese ena lohia taudia bona ena hesiai taudia ibounai totona aria badana ta ia karaia, aniani namona bona wain ia hegaegaelaia. Unai nega ai, king be ena kwini hairaina Vasati ia boiria to ia ura lasi ia lao, badina ia be hahine ma haida ida sibodia edia aria idia karaia noho. Unai dainai king ia hemarai bona ia badu, bona ena sisiba idia henia taudia dekenai ia henanadai, edena dala ai Vasati do ia panisia. Bena dahaka ia vara? King ese Vasati ena kwini dagi ia kokia. King ena hesiai taudia ese provinsi ibounai dekenai kekeni matamatadia mai edia hairai idia tahua matamaia. King ese idia ibounai huanai kekeni matamata ta ia abia hidi kwini ai ia lao totona.​—Est. 1:1–2:4.

      8. (a) Dahaka dainai Modekai be Eseta totona ia laloa momo? (b) Edena dala ai Baibel amo toana ena hairai dekenai lalohadai maorona ita abia diba? (Aonega Herevadia 31:30 itaia danu.)

      8 Reana ita laloa diba Modekai be Eseta dekenai ia moale, to iena kasin be ia bada vadaeni bona mai ena hairai dainai ia laloa momo. Baibel ia gwau, “Unai kekeni matamata be mai ena hairai bona ena toana be namo herea.” (Est. 2:7) Ta ena hairai be gau namona, to Baibel ese toana ena hairai be aonega bona manau karana ida ia gwauraia hebou. Bema unai kara namodia be lasi, ta ia heagi diba bona kara ma haida danu do ia hedinarai. (Aonega Herevadia 11:22 duahia.) Unai bamona taudia haida oi itaia, a? To Eseta ena hairai ese ia do ia durua eiava do ia heagi? Gabeai do idia vara gaudia ese do idia hahedinaraia.

      9. (a) King ena hesiai taudia ese Eseta idia itaia neganai dahaka ia vara, bona Eseta ese Modekai ia rakatania neganai dahaka dainai unai be auka? (b) Dahaka dainai Modekai ese Eseta ia koua lasi idau tomadiho tauna ia adavaia totona? (Maua itaia.)

      9 King ena hesiai taudia ese Eseta idia itaia. Modekai amo ia idia abia bona king ena ruma dekenai idia abia lao, unai be sinavai ena kahana ma ta dekenai. (Est. 2:8) Unai be auka, badina Modekai bona Eseta be tamana bona natuna bamona. Modekai ia ura lasi ena ubua kekeni Eseta ese idau tomadiho tauna, king unai, ia adavaia. To unai ia koua diba lasi.b Eseta idia do abia lao lasi neganai, Eseta ese Modekai ena sisiba herevadia ia kamonai namonamo! Susa ai, Eseta be king ena ruma dekenai idia abia lao neganai ia be henanadai momo ia laloa. Iena mauri ai dahaka do ia vara?

      “Eseta Idia Itaia Taudia Ibounai be Ia Idia Lalonamo Henia”

      10, 11. (a) Eseta ena mauri matamata be edena bamona? (b) Edena dala ai Modekai ia hahedinaraia Eseta ena namo ia laloa bada?

      10 Eseta ena mauri be ia idau momokani. Ia be Parasa ena provinsi ibounai amo idia mai “kekeni matamatadia momo” huanai ia noho. Edia kastom, gado bona kara be idauidau. Idia be Hegai ese ia naridia, bona unai kekeni matamatadia be idia hairai totona, lagani ta lalonai bonana namona oela bona muramura idauidau amo edia tauanina idia dahua. (Est. 2:8, 12) Unai bamona mauri dalana dainai reana unai kekeni matamatadia momo be sibona laloa bada bona heagi karana idia hahedinaraia diba. Eseta be edena bamona?

      11 Modekai be Eseta totona ia laloa momo. Baibel ia gwau, dina ta ta ai Modekai be hahine edia ruma ena ariara vairanai ia raka lao mai, badina ia ura diba bema Eseta ia noho namonamo. (Est. 2:11) King ena ruma ai hesiai gaukara idia karaia taudia ese Modekai dekenai, Eseta ena sivarai haida idia gwauraia neganai reana Modekai ia moale bada. Dahaka dainai?

      12, 13. (a) Eseta idia itaia taudia be ia dekenai dahaka idia laloa? (b) Dahaka dainai Modekai be Eseta dekenai ia moale bada?

      12 Hegai be Eseta dekenai ia moale bada dainai ia kara namo henia. Ia dekenai hesiai kekeni 7 bona hahine edia ruma ai gabu namona ta ia henia. Danu Baibel ia gwau: “Unai nega ai Eseta idia itaia taudia ibounai be ia idia lalonamo henia.” (Est. 2:9, 15) Iena toana ena hairai sibona dainai idia moale, a? Lasi. To danu Eseta ena kara namodia dainai idia moale.

      Eseta be havaraia gaudia ia itaia noho to kekeni haida be sibodia idia hahairaia

      Eseta ia diba manau bona aonega karana be mai anina bada, to toana ena hairai lasi

      13 Baibel ia gwau: “Eseta be ta dekenai ena taunimanima eiava ena varavara ia herevalaia lasi, badina Modekai ese ia hamaoroa ta dekenai unai do ia gwauraia lasi.” (Est. 2:10) Modekai ese Eseta ia hamaoroa namona be do ia gwauraia hedinarai lasi ia be Iuda kekenina. Badina Modekai ia itaia Parasa ena lohia taudia be Iuda bese taudia idia inai henia bada. Unai dainai Eseta be ia ida ia noho lasi neganai, ia aonega bona Modekai ena hereva ia badinaia. Modekai be unai ia kamonai neganai, ia moale bada!

      14. Hari inai negai matamata taudia ese edena dala ai Eseta idia tohotohoa diba?

      14 Hari inai negai danu, matamata taudia ese edia tama sina bona edia naria taudia idia hamoalea diba. Idia be tama sina ida idia noho lasi neganai, bona kara dika taudia huanai idia noho, to idia ese kara dika taudia edia lalo-ani karadia idia dadaraia bona idia dibaia taravatu maorodia idia badinaia. Unai bamona idia karaia neganai, Eseta bamona idia ese edia guba Tamana idia hamoalea diba.​—Aonega Herevadia 27:11 duahia.

      15, 16. (a) Dahaka dainai king ese Eseta ia lalokau henia? (b) Dahaka dainai Eseta dekenai ena mauri dalana matamata be auka?

      15 Eseta be king ena vairanai do ia hedinarai negana ia ginidae neganai, ia dekenai maoro idia henia ena ura gaudia ia abia hidi ena toana ia hanamoa totona. To, Eseta be mai manau ida Hegai ese ia gwauraia gaudia sibona totona ia noinoi. (Est. 2:15) Reana ia laloparara toana ena hairai sibona ese king ena lalona ia veria diba lasi, to unai gabu ai momo ese manau karana idia hahedinaraia lasi dainai ia diba king ese ena manau karana do ia ura henia. Iena lalohadai be maoro, a?

      16 Baibel ia haere: “King ese Eseta ia lalokau henia bada, to hahine ma haida ia lalokau henia maragi, bona ena kara dainai king ese ia lalonamo henia, to rami-hebou kekeni haida dekenai unai bamona ia karaia lasi. Vadaeni king ese Eseta dekenai kwini ena kwara dabua ia atoa bona kwini ai ia halaoa, Vasati lasi.” (Est. 2:17) Unai manau Iuda kekeni be kwini matamata ai ia lao, bona unai nega ai tanobada ena siahu bada lohia tauna ena adavana ai ia lao! Unai dainai ia dekenai unai be auka. To ena dagi matamata dainai do ia heagi, a? Lasi!

      17. (a) Edena dala ai Eseta be ena ubua tamana ena hereva ia kamonai henia? (b) Dahaka dainai Eseta ena haheitalai be hari ita dekenai mai anina bada?

      17 Eseta be ena ubua tamana Modekai ena hereva ia badinaia noho. Ia ese taunimanima dekenai ia gwauraia hedinarai lasi ia be Iuda kekenina. Bona Modekai ese Ahasuero hamasea ena palani ia dibaia neganai, Eseta ia hamaoroa, bona Eseta ese ena hereva ia badinaia bona king ia hadibaia dainai, unai palani ia guguru lasi. (Est. 2:20-23) Danu, Eseta be ena manau bona badinaia karana amo ia hahedinaraia ena Dirava ia abidadama henia. Hari inai negai Eseta ena haheitalai ita tohotohoa be mai anina bada, badina taunimanima momo be kamonai karana idia hahedinarai lasi bona idia gwau-edeede! To abidadama momokani taudia be kamonai karana idia hahedinaraia, Eseta bamona.

      Eseta Ena Abidadama Idia Tohoa

      18. (a) Dahaka dainai Modekai be Hamana dekenai ia tui diho lasi? (Futnout itaia danu.) (b) Edena dala ai hari inai negai abidadama taudia ese Modekai ena haheitalai idia tohotohoa diba?

      18 Ahasuero ena ruma ai Hamana be ladana bada ia abia. King ese Hamana ia abia hidi praiminista ai ia lao totona, bona ena sisiba henia tauna badana ai ia halaoa bona iena dagi ese ia ida idia noho lohia taudia ibounai edia dagi ia hanaia. Danu king be taravatu ia atoa bema taunimanima ese Hamana idia itaia, idia tui diho be namo. (Est. 3:1-4) Modekai dekenai unai be hahetoho. Modekai ia ura king ia kamonai henia, to Dirava matauraia karana ia hadikaia lasi be namo. Laloatao, Hamana be Amaleka tauna king Agaga ena bese amo, bona Agaga be, Dirava ena peroveta tauna Samuela ese ia hamasea. (1 Sam. 15:33) Amaleka taudia edia kara be dika momokani dainai idia be Iehova bona Israela taudia edia inai taudia ai idia lao. Amaleka taudia be Dirava ese ia gwauraia dika.c (Deu. 25:19) Unai dainai edena bamona abidadama Iuda tauna be Amaleka tauna dekenai do ia tui diho? Modekai be unai do ia karaia lasi. Hari inai negai, abidadama tatau bona hahine be edia mauri idia atoa diho, badina idia ese inai hereva idia badinaia: “Dirava be lohia dainai ia ai kamonai henia be maoro, to taunimanima lasi.”​—Kara 5:29.

      19. Hamana ia ura dahaka ia karaia, bona edena dala ai king ena lalona ia veria?

      19 Hamana ia badu dikadika. Unai dainai ia ura Modekai sibona lasi, to Modekai ena taunimanima ibounai danu do ia hamasea! Hamana ese king ena lalona ia veria totona, king dekenai Iuda taudia ia gwauraia dika. Unai taudia edia ladadia ia gwauraia lasi, to ia gwau king dekenai idia be anina lasi taudia “hanua idauidau ai emu taunimanima ida idia noho.” Danu Hamana ia gwau idia be king ena taravatu idia badinaia lasi; unai dainai idia be gwau-edeede taudia. Ia gwau king dekenai moni do ia henia unai basileia lalonai idia noho Iuda taudia ibounai idia hamasea totona.d Ahasuero ese ena rini be Hamana dekenai ia henia Hamana ese ena ura ia hagugurua totona.​—Est. 3:5-10.

      20, 21. (a) Hamana ena oda herevana ese Parasa Basileia ai idia noho Iuda taudia ibounai bona Modekai dekenai dahaka ia havaraia? (b) Modekai be Eseta ia hamaoroa dahaka ia karaia totona?

      20 Gwaukau taudia be hosi amo tano ena hanua ibounai dekenai idia lao bona Iuda taudia edia hamasea herevana be taunimanima dekenai idia hadibaia. Unai hereva be Ierusalema dekenai ia ginidae neganai, Iuda taudia edia hemami mani oi laloa. Idia be Babulonia amo idia giroa mai bona Ierusalema siti idia hanamoa noho, to magu be lasi sibodia idia gimaia totona. Reana Modekai be unai sivarai dikana ia kamonai neganai, ia ese unai taudia ia laloa, bona Susa dekenai idia noho turadia bona varavara taudia ia laloa danu. Modekai be ia lalohisihisi bada, ena dabua ia darea bona puse dabua ia hahedokilaia bona ena kwarana ai lahi ena kahu ia atoa, bena siti huanai ia taitai badabada noho. To Hamana be king ida ia inuinu noho, Susa ai Iuda taudia momo bona edia turadia dekenai ia havaraia lalohisihisi ia laloa lasi.​—Eseta 3:12–4:1 duahia.

      21 Modekai ia diba gau ta ia karaia be namo. To dahaka do ia karaia? Eseta ese Modekai ena lalohisihisi sivarai ia kamonai bona dabua haida ia siaia, to ia ura lasi unai dabua ia abia. Reana nega daudau lalonai Modekai ia laloa Eseta be ia amo idia abia lao bona idau tomadiho tauna ena kwini ai idia halaoa neganai, dahaka dainai Iehova Dirava ese ia koua lasi. Hari, unai ena badina ia lalopararalaia. Modekai ese kwini Eseta dekenai hereva ia siaia, ia hamaoroa “ena taunimanima” totona king do ia hereva henia.​—Est. 4:4-8.

      22. Dahaka dainai Eseta ese ena adavana, king Ahasuero unai, vairanai ia gini totona ia gari? (Futnout itaia danu.)

      22 Eseta be unai sivarai ia kamonai neganai, reana ia lalohekwarahi bada. Unai ese ena abidadama ia tohoa bada. Ia gari, guna Modekai dekenai ia hereva bamona. Ia ese Modekai dekenai king ena taravatu ia gwauraia. Unai be king amo gwaumaoro ia abia lasi bona ia vairanai ia hedinarai, ia do idia hamasea. To bema king ese ena golo kepata be ia dekenai ia poinia, ia do idia hamasea lasi. Bona Eseta ia laloa king ese ia dekenai unai do ia karaia lasi, badina Vasati ese king ena noinoi ia dadaraia karana dainai ia dekenai ia vara gauna ia laloa, a? Eseta ese Modekai ia hamaoroa king ese dina 30 lalonai ia ia boiria lasi! Unai dainai Eseta be ia laloa bema king ese ia do ia ura henia eiava lasi.e—Est. 4:9-11.

      23. (a) Modekai be dahaka ia gwau Eseta ena abidadama ia hagoadaia totona? (b) Dahaka dainai Modekai ena haheitalai ita tohotohoa be namo?

      23 Modekai be mai lalogoada ida ia hereva Eseta ena abidadama ia hagoadaia totona. Ia ese Eseta ia hadibaia bema gau ta ia karaia lasi, dala ma ta amo Iuda taudia be heduru do idia abia. To bema Iuda taudia idia hamasea matamaia neganai, ia danu do idia hamasea diba. Unai nega ai Modekai ia hahedinaraia Iehova ia abidadama henia momokani, Iehova ese ena taunimanima do ia hamauria bona ena gwauhamata ia hagugurua diba. (Ios. 23:14) Bena Modekai ese Eseta ia nanadaia: “Daika ia diba, reana oi be kwini ai oi lao badina inai bamona negana ai heduru oi henia diba.” (Est. 4:12-14) Modekai ita tohotohoa be namo, ani? Iena Dirava, Iehova ia abidadama henia momokani.​—Aon. 3:5, 6.

      Iena Abidadama be Goada Dainai Mase Ia Gari Henia Lasi

      24. Edena dala ai Eseta be abidadama bona gari lasi karana ia hahedinaraia?

      24 Hari, Eseta be abia hidi do ia karaia. Eseta ese Modekai ia hamaoroa ena taunimanima do ia noia, ia ida dina toi lalonai idia aniani lasi totona. Ena hereva ia hadokoa totona, ia ese inai hereva ia gwauraia: “Bema unai dainai do lau mase, vadaeni do lau mase.” (Est. 4:15-17) Reana ia ese unai dina toi lalonai, guriguri momo ia gwauraia, guna unai bamona ia karaia lasi. Bona nega ia ginidae. Ia ese kwini ena hairai dabua ia hahedokilaia bona gau ibounai ia karaia king ena lalonamo ia abia totona. Bena king dekenai ia lao.

      Eseta be kwini ena dabua ia hahedokilaia bona King Ahasuero ena ruma dekenai ia vareai

      Eseta ese Dirava ena taunimanima ia gimaia ena be ena mauri ia haboioa diba

      25. Eseta be ena adavana vairanai ia hedinarai neganai idia vara gaudia herevalaia.

      25 Inai karoa ena matamana ai ita herevalaia bamona, Eseta be king ena ruma dekenai ia raka lao. Eseta ena lalohekwarahi bona guriguri momo ia gwauraia noho karana ita laloa diba. Ia be king ena ruma ena ariara ai ia vareai, bona ia itaia Ahasuero be ena terona ai ia helai. Reana Ahasuero ia itaia amo ia ura ena hemami ia diba. Bema ia naria, ia mamia nega daudau do ia naria. To, ena adavana ese ia itaia. Iena adavana ia hoa to ia badu lasi. Ia ese golo kepata be Eseta dekenai ia poinia!​—Est. 5:1, 2.

      26. Dahaka dainai Keristani momokanidia be Eseta bamona gari lasi karana idia hahedinaraia be namo, bona dahaka dainai unai be iena gaukara ena matamana sibona?

      26 King ia ura Eseta ena hereva ia kamonai. Eseta be ena Dirava bona ena taunimanima totona do ia hereva, unai amo Dirava ena hesiai taudia ibounai dekenai ia ese abidadama ena haheitalai namona ia hahedinaraia. Keristani taudia momokanidia ese unai bamona haheitalai idia laloa bada. Iesu ia gwau ena murinai idia raka taudia ese sibona ena ura dadaraia lalokauna idia hahedinaraia. (Ioane 13:34, 35 duahia.) Unai bamona lalokau ita hahedinaraia totona Eseta bamona ita gari lasi be namo. Ena be Eseta be Dirava ena taunimanima totona ia hereva, to unai be ena gaukara ena matamana sibona. Edena dala ai king do ia hadibaia ena sisiba henia tauna Hamana ese palani dikana ia karaia? Edena dala ai Eseta ese ena taunimanima do ia hamauria diba? Unai henanadai be karoa 16 ai do ita herevalaia.

      a Momo idia laloa Ahasuero be Xerxes I. Lagani 496 B.C.E amo ia ese Parasa ia lohiaia matamaia.

      b Karoa 16 ena maua ladana “Eseta Ena Sivarai amo Idia Vara Henanadai,” itaia.

      c Reana Hamana be Amaleka taudia edia tubuna ginigabena, badina Amaleka taudia “oredia” be King Hesekaia ena nega ai idia hamasedia ore.​—1 Siv. 4:43.

      d Hamana ese ia henia 10,000 siliva talent hari inai negai ena davana be dola handred milioni momo. Bema Ahasuero be Xerxes I, Hamana ese ia henia moni dekenai do ia moale bada. Xerxes ia ura moni do ia haboua, unai amo Gris ida nega daudau lalonai idia karaia tuari do ia durua, to gabeai unai tuari ai ia kwalimu lasi.

      e Xerxes I be ena lalohadai ia haidaua haraga diba, bona ia be badu dikadika tauna. Grik histori torea tauna Herodotus ese Xerxes be Gris ida ia tuari neganai, unai kara haida ia torea danu. King ese oda ia henia bouti be laini ta ai do idia haboua nese idia karaia totona, unai amo Hellespont davara idia hanaia diba. Lai badana ese unai nese ia hadikaia neganai, Xerxes ese oda ia henia nese ena ensinia taudia edia kwarana idia utua oho totona, bona ena hesiai taudia ia hamaoroa Hellespont “panisia” totona, hadikaia herevadia idia gwauraia neganai, ranu do idia botaia. Unai tuari negana ai danu, taga tauna ta be ena natuna totona ia noinoi ami lalonai ia vareai lasi neganai, Xerxes ese unai natuna ena tauanina be kahana rua ai ia utua bona taunimanima dekenai ia hahedinaraia, idia ia hagaria totona.

      INAI OI LALOA . . .

      • Edena dala ai Eseta be manau bona kamonai karana ia hahedinaraia?

      • Edena dala ai Modekai ese Eseta ia durua mai abidadama ida ia kara totona?

      • Dahaka ese Eseta ena gari lasi karana ia hahedinaraia?

      • Edena dala ai oi ura Eseta ena abidadama oi tohotohoa?

  • Ia Aonega, Gari Lasi, Bona Haida Edia Namo Ia Laloa
    Edia Abidadama Tohotohoa
    • Kwini Eseta

      KAROA 16

      Ia Aonega, Gari Lasi, Bona Haida Edia Namo Ia Laloa

      1-3. (a) Eseta be ena adavana ena terona kahirakahira ia raka lao neganai, ena hemami be edena bamona? (b) Eseta ia vareai neganai king be dahaka gwau?

      ESETA be metairametaira terona kahirakahira ia raka lao, bona ia gari. Mani oi laloa, unai negai Susa dekenai Parasa ena king ena ruma ai regerege be lasi, bona Eseta be ena aena bona dabua regedia sibona ia kamonai diba. King ena ruma hairaina, du mai edia sitaelo namodia, bona Lebanon audia amo idia karaia guhi mai hairaidia ia laloa lasi. Ia be terona ai ia helai tauna sibona ia laloa, iena dainai ia mauri eiava ia mase diba.

      2 Eseta be king kahirakahira ia lao neganai, king ese ia itaia bona iena golo itotohi be ia dekenai ia duduia. Unai kara amo king ia hahedinaraia ia be Eseta ia lalonamo henia, bona dika ia davaria lasi, badina Eseta be king ese ia boiria lasi ia lao totona. Eseta be terona vairanai ia gini bona mai moale ida itotohi ia dogoatao.​—Est. 5:1, 2.

      Kwini Eseta be King Ahasuero ena terona kahirakahira ia lao bona king be ena golo itotohi ia duduia

      Eseta be mai manau ida king ena hebogahisi ia noia

      3 King Ahasuero be taga bona siahu bada tauna. Diba bada taudia idia gwau, unai negai idia noho Parasa edia king edia dabua bona herahera gaudia edia davana be moni handred milioni momo. To, Eseta ia diba ia be ena adavana ese ia lalokau henia. King ia gwau: “Kwini Eseta e, dahaka oi ura? Emu ura gauna be dahaka? Bema egu basileia ena kahana ta oi ura, oi dekenai do lau henia!”​—Est. 5:3.

      4. Eseta dekenai dahaka hekwakwanai haida do idia vara?

      4 Eseta be abidadama bona gari lasi toana ia hahedinaraia, king dekenai ia lao bona ia noia ena bese taudia do ia gimaia, unai amo Parasa taudia ese do idia hamasea lasi. Unai ia karaia neganai anina namona idia vara, to hekwakwanai badadia haida idia do noho. Namona be king ena lalona do ia veria, bena do ia diba ia abidadama henia sisiba tauna be tau dikana, badina king ia koia Eseta ena bese ia hamasedia totona. Edena dala ai Eseta ese king ena lalona do ia veria, bona iena abidadama karana amo dahaka ita dibaia?

      Mai Aonega ida “Herevahereva” Negana Ia Abia Hidi

      5, 6. (a) Edena dala ai Eseta ese Hadibaia Tauna 3:1, 7 ena hakaua hereva ia badinaia? (b) Eseta ese ena adavana ia hereva henia neganai, edena dala ai mai aonega ida ia kara?

      5 Eseta ese king ena ruma ai idia gaukara taudia vairanai hekwakwanai ibounai ia gwauraia hedinarai be namo, a? Bema unai bamona ia karaia, reana king do ia hahemaraia, bona sisiba henia tauna Hamana be Eseta ida do idia hepapahuahu. Unai dainai Eseta be dahaka ia karaia? Lagani handred haida gunanai, lauma helaga ena siahu amo aonega King Solomona ia gwau: “Gau ibounai be mai edia nega korikori, . . . herevahereva lasi be mai ena nega bona herevahereva be mai ena nega.” (Had. 3:1, 7) Reana Eseta ia tubu daekau neganai ena ubua tamana, abidadama tauna Modekai, ese unai bamona hakaua herevadia ia hadibaia. Eseta ia laloparara “herevahereva be mai ena nega,” unai dainai abia hidi namona ia karaia.

      6 Eseta ia gwau: “King e, bema oi dekenai ia namo, oi bona Hamana lau boiria, hari dina lau hegaegaelaia aria dekenai umui mai.” (Est. 5:4) King be unai hereva ia abia dae bona hereva ia siaia Hamana ia mai totona. Eseta be mai aonega ida ia hereva dalana oi itaia, a? Iena adavana ia matauraia bona nega maorona ia naria ena lalohadai ia gwauraia totona.​—Aonega Herevadia 10:19 duahia.

      7, 8. Eseta ena aria ginigunana be edena bamona? To dahaka dainai king ia hereva henia haraga lasi?

      7 Eseta be aria ia hegaegaelaia namonamo, unai amo iena adavana ese ia ura gaudia ibounai idia noho. Unai aria ai wain namona ia noho danu, edia lalona hamoalea totona. (Sal. 104:15) Ahasuero be ia moale dainai Eseta ia nanadaia lou; emu ura gauna be dahaka. Unai be nega maorona Eseta ia hereva totona, a?

      8 Eseta ia laloa unai be nega maorona lasi. Unai dainai, ia ese king bona Hamana ia boiria, murina dinana ai aria iharuana dekenai idia mai totona. (Est. 5:7, 8) Dahaka dainai ia hereva haraga lasi? Laloatao, king ese taravatu ta ia karaia, Eseta ena bese do idia hamasea ore. Unai dainai namona be Eseta ia laloa namonamo bona nega maorona ia abia hidi. Bona ia naria, ia ura nega ma ta ai do ia hahedinaraia ena adavana ia matauraia bada.

      9. Haheauka karana ena namo be dahaka, bona edena dala ai Eseta ena haheauka karana ita tohotohoa diba?

      9 Haheauka be mai anina bada bona ia be kara namona ta. Ena be Eseta ia lalometau bona ia ura dikadika ia hereva, to mai haheauka ida nega maorona ia naria. Iena haheitalai amo gau momo ita dibaia, badina nega ta ta ai kerere haida ita itaia bona ita ura hamaoromaoroa. Bema ita ura siahu tauna ta dekenai hekwakwanai ta ita herevalaia, namona be Eseta ena haheauka karana ita tohotohoa. Aonega Herevadia 25:15 ia gwau: “Haheauka karana ese tuari biaguna ena lalona ia hamanadaia, bona mai gado namo ida ia hereva tauna ese ta ena turia ia makohia diba.” Eseta bamona, bema mai haheauka ida nega maorona ita naria bona mai manau ida ita hereva, ena be ita idia dagedage henia taudia edia lalona ita veria diba. Eseta ena Dirava, Iehova ese iena haheauka bona aonega karana ia hanamoa, a?

      Haheauka Karana Dainai Kota Maoromaoro ia Vara

      10, 11. Dahaka dainai Hamana be aria ginigunana ia rakatania murinai ena hemami ia idau? Bona ena adavana bona turadia ese ia idia doria dahaka ia karaia totona?

      10 Eseta ena haheauka karana dainai gau badadia haida idia vara. Hamana be aria ginigunana ia rakatania neganai, ia “moale dikadika” badina king bona kwini ese idia lalonamo henia. Hamana be king ena geiti dekenai ia raka lao, bona Iuda tauna Modekai ia itaia. To Modekai ia ura lasi Hamana vairanai ia tui diho. Karoa 15 ai ita itaia bamona, ita gwau lasi Morodekai be unai bamona ia karaia dainai ia be hemataurai lasi tauna, to ia be ena lalomamina bona ena hetura karana Iehova ida ia laloa bada. To Hamana be “ia badu dikadika.”​—Est. 5:9.

      11 Hamana ese ena adavana bona turadia dekenai ia vara gauna ia sivarailaia neganai, ia idia hamaoroa au badana ta, ena lata be 22 mita, do ia haginia, bena king ena gwaumaoro do ia abia Modekai ia tauadae totona. Hamana ese unai lalohadai ia abia dae bona karaharaga unai bamona ia karaia.​—Est. 5:12-14.

      12. Dahaka dainai king edia lohia negana ena rekodi be ia dekenai idia duahia, bona dahaka ia dibaia?

      12 Baibel ia gwau, unai hanuaboi ai “king ia mahuta diba lasi.” Unai dainai ena hesiai taudia ia hamaoroa, king edia lohia negana ena rekodi be ia dekenai do idia duahia. Bena Ahasuero idia ura hamasea hesiai taudia rua edia sivarai idia duahia. King be unai negai ia vara gauna ia laloatao, unai tatau ruaosi idia dogoatao bona idia hamasea. To unai tatau ia samania tauna, Modekai be edena bamona? Karaharaga king ia henanadai, Modekai be ahuna ta ia abia, a? Idia gwau lasi. Ia totona gau ta idia karaia lasi.​—Eseta 6:1-3 duahia.

      13, 14. (a) Edena dala ai Hamana ia laloa gaudia be ia dekenai idia vara lasi? (b) Hamana ena adavana bona turadia be ia dekenai dahaka idia gwau?

      13 King be mai badu ida ia henanadai, edena ofesa tauna ia noho, ia do idia durua unai idia hamaoromaoroa totona. Unai neganai, Hamana be king ena ruma lalonai ia raka vareai vadaeni, badina ia ura gwaumaoro ia abia Modekai hamasea totona. To king dekenai ena ura gauna ia do gwauraia lasi neganai, king ese ia nanadaia, “Lau ura lau hanamoa tauna dekenai dahaka lau karaia be namo?” Hamana ia laloa king ese ia totona gau namona ta do ia karaia. Unai dainai king ia hamaoroa gau namodia momo do ia karaia: Unai tauna dekenai king ena dabua do idia atoa, king ena hosi ai ia guia bona Susa hanua lalonai do idia loaloa, bona unai tauna hanamoa herevadia do idia boiboilaia momo ese idia kamonai totona. Unai hanamoa do ia abia tauna be Modekai neganai, mani Hamana ena vairana toana oi laloa! Bona king be daika ia abia hidi Modekai hanamoa herevadia ia boiboilaia totona? Unai be Hamana!​—Est. 6:4-10

      14 Hamana ia badu, to king ese ia henia gaukaradia ia karaia, gabeai mai lalometau ida ruma dekenai ia lao haraga. Iena adavana bona turadia be ia idia hamaoroa dika do ia davaria; Iuda tauna Modekai ese ia do ia halusia momokani.​—Est. 6:12, 13.

      15. (a) Eseta ena haheauka karana dainai dahaka namo ia vara? (b) Dahaka dainai ita “naria noho” be aonega karana?

      15 Eseta ia haheauka, bona dina ma ta ia naria king dekenai iena noinoi gauna ia gwauraia totona, unai nega ai Hamana ia karaia noho gaudia ese ia sibona dekenai hemarai do ia havaraia. Bona reana Iehova Dirava ena siahu dainai king ia mahuta namonamo lasi, ani? (Aon. 21:1) Unai dainai Dirava ena Hereva ese ita ia hagoadaia “naria noho” karana be mai ena namo. (Mika 7:7 duahia.) Bema Dirava ita naria, do ita itaia Ia ese iseda hekwakwanai ia hamaoromaoroa dalana be iseda lalohadai amo ita ura karaia gaudia ia hereaia.

      Mai Lalogoada ida Ia Hereva

      16, 17. (a) Edena nega ai Eseta ia hereva? (b) Edena dala ai Eseta ena kara be king ena adavana ginigunana Vasati ena kara amo ia idau?

      16 Eseta ia ura lasi king do ia naria daudau; unai dainai aria iharuana ai, ia hereva be namo. To edena dala ai? King ese ena noinoi gauna ia henanadailaia lou neganai, unai ese dala ia kehoa. (Est. 7:2) Eseta ia laloa unai be nega maorona ia hereva totona.

      17 Mani oi laloa, reana Eseta be ena lalona ai ena Dirava ia guriguri henia, bena ia gwau: “King e, bema oi ese lau oi lalonamo henia, bona bema oi dekenai ia namo, lau noinoi lau bona egu taunimanima oi hamauria.” (Est. 7:3) Laloatao, king ia hamaoroa ia be king ese gwauraia gaudia do ia matauraia. Oibe, Eseta ena kara be king ena adavana ginigunana, Vasati, ena kara amo ia idau, ia be ena adavana ia hahemaraia bada! (Est. 1:10-12) Danu, Eseta ia gwau lasi king ese Hamana ena hereva ia abia dae be kerere. To, king ia noia dika amo ena mauri ia gimaia totona.

      18. Edena dala ai Eseta ese king dekenai hekwakwanai ia gwauraia hedinarai?

      18 Unai noinoi dainai king ia hoa. Daika ia ura iena kwini ia hamasea? Eseta ma ia gwau: “Lau bona egu taunimanima hamasea ore totona, tau ta be davana ia karaia vadaeni. Bema ai be igui hesiai tatau bona hahine bamona idia hoihoilaia, vadaeni gau ta do lau gwauraia lasi. To king e, inai dika badana oi koua be namo, badina inai ese oi dekenai dika do ia havaraia danu.” (Est. 7:4) Mani oi laloa, Eseta be hekwakwanai ibounai ia gwauraia hedinarai, danu ia gwau do ia hereva lasi, bema idia be igui hesiai taudia ai idia halaoa. To ia hereva badina idia ibounai do idia hamasea ore, bona king dekenai unai be dika badana.

      19. Eseta ese lalona veria hereva maorodia gaukaralaia karana amo dahaka ita dibaia?

      19 Eseta ena haheitalai ese ita dekenai, lalona veria hereva maorodia gaukaralaia karana ia hadibaia. Bema emu lalokau tauna ta o siahu tauna ta dekenai hekwakwanai badana ta oi ura herevalaia, haheauka, hemataurai bona mai momokani ida hereva karana ese oi do ia durua bada.​—Aon. 16:21, 23.

      20, 21. (a) Edena dala ai Eseta ese Hamana ena koikoi karana ia hahedinaraia, bona king be dahaka ia karaia? (b) Hamana ena palani dikana ia hedinarai neganai, dahaka ia karaia?

      20 Ahasuero ia gwau: “Unai kara ia ura karaia tauna be daika, bona ia be edeseni ia noho?” Eseta be unai tauna ia poinia bona ia gwau: “Unai dagedage tauna be inai tau dikana Hamana!” Unai samania herevana dainai dahaka ia vara? Hamana ia gari dikadika. Mani oi laloa king be ia badu dikadika, badina ia laloparara ia abidadama henia sisiba tauna ese ia koia, iena adavana lalokauna hamasea totona ia torea revarevana ia sainia! King be mai badu ida iena ruma ena uma dekenai ia lao, ena lalona ia hanamoa totona.​—Est. 7:5-7.

      Eseta ena aria iharuana ai, ia ese King Ahasuero dekenai Hamana ena palani dikana ia gwauraia hedinarai bona mai lalogoada ida Hamana ia poinia

      Eseta be mai lalogoada ida Hamana ena kara dika ia gwauraia hedinarai

      21 Hamana ena koikoi karadia be idia hedinarai dainai, ia be kwini ena aena badinai ia goru diho. King be ena ruma lalonai ia vareai lou bena ia itaia Hamana be Eseta ena pata latanai ia noho bona Eseta dekenai ia noinoi neganai, mai badu ida ia gwau Hamana be king ena ruma ai ia ura kwini ia reipia. Unai hereva ese ia hahedinaraia Hamana idia hamasea be namo. Hamana ena vairana be dabua amo idia koua, bona idia hakaua siri. Bena king ena ofesa tauna ta be king ia hamaoroa, Hamana ese Modekai hamasea totona au ta ia haginia. Karaharaga king be oda ia henia Hamana be unai au dekenai idia tauadae totona.​—Est. 7:8-10.

      22. Eseta ena haheitalai amo dahaka ita dibaia?

      22 Hari inai kara gageva tanobadana ai, taunimanima idia laloa kota maoromaoro do ia vara lasi. Oi be unai bamona oi laloa, a? Eseta ia diba hekwakwanai hanamoa dalana ia noho, ia laloa maoromaoro, bona ena abidadama ia goada. To nega maorona ia ginidae neganai, mai lalogoada ida ia hereva, bona Iehova ena imana ai gau ibounai ia rakatania. Namona be unai bamona ita karaia! Eseta ena nega amo ema bona hari Iehova ena kara be ia idau lasi. Iehova ese kara dika bona koikoi taudia ia itaia, idia be sibona idia karaia tarapu lalonai do idia moru, Hamana dekenai ia vara bamona.​—Salamo 7:11-16 duahia.

      Iehova Bona Ena Taunimanima Ia Laloa

      23. (a) Edena dala ai king ese Modekai bona Eseta dekenai ahuna ia henia? (b) Iakobo ia do mase lasi lalonai Beniamina totona ia gwauraia peroveta herevadia be edena dala ai idia guguru? (Maua ladana “Peroveta Herevana ta ia Guguru” itaia.)

      23 Gabeai, king ia laloparara Modekai be king ena mauri ia gimaia tauna sibona lasi, to danu ia be Eseta ena ubua tamana. Ahasuero ese Hamana ena praiminista dagi be Modekai dekenai ia henia. King ese Hamana ena kohu ibounai be Eseta dekenai ia henia, bona Eseta ese Modekai dekenai unai gaudia ia henia, ia biagua totona.​—Est. 8:1, 2.

      24, 25. (a) Dahaka dainai Hamana ena palani dikana ia hedinarai murinai, Eseta ia gima noho be namo? (b) Edena dala ai Eseta be ena taunimanima totona sibona ena mauri ia laloa lasi?

      24 Eseta bona Modekai be idia noho namonamo dainai, Eseta be do ia laloa momo lasi, a? Bema unai bamona, ia be sibona ena namo ia laloa. Unai negai, Parasa ese ia lohiaia gabudia ibounai dekenai, Hamana ese Iuda taudia ia ura hamasea sivaraina idia kamonai. Hamana be gadara ta ladana Puru ia karaia, unai be lauma dikadia edia gaukara dalana, unai amo Iuda taudia hamasea ore dinana ia abia hidi. (Est. 9:24-26) Hua haida idia do noho, to unai dina be ia mai haraga. Unai dika do idia koua, a?

      25 Eseta be ena mauri ia laloa lasi, to king itaia lou totona ia lao, herevana king ese ia boiria lasi. Unai negai ia be ena bese totona ia taitai, bona ena adavana ia noia idia karaia taravatu dikana ia kokia totona. To Parasa ena king ese ia sainia taravatu pepadia be ta ese ia haidaua diba lasi. (Dan. 6:12, 15) Unai dainai king ese Eseta bona Modekai dekenai siahu ia henia taravatu matamata ta idia karaia totona. Taravatu iharuana idia torea bona siaia, unai ese maoro ia henia Iuda taudia be sibona gimaia totona idia tuari diba. Hosi guia taudia ese unai sivarai namona be Parasa basileia ai idia noho Iuda taudia ibounai dekenai idia abia lao. Unai ese idia dekenai goada ia henia. (Est. 8:3-16) Ita laloa diba unai basileia ai idia noho Iuda taudia be tuari totona idia hegaegae, to unai bamona do idia karaia diba lasi bema unai revareva ena hadibaia hereva idia abia lasi. To mai anina bada gauna be, “tuari oreadia edia Iehova” ese ena taunimanima do ia durua, a?​—1 Sam. 17:45

      Eseta bona Modekai ese idia gwauraia hereva be tau matamata ta ese ia torea

      Eseta bona Modekai ese Parasa ena basileia lalonai idia noho Iuda taudia dekenai hereva idia siaia

      26, 27. (a) Edena dala ai Iehova ese ena taunimanima dekenai kwalimu ia henia? (b) Hamana ena natudia memero idia hamasedia neganai, edena peroveta hereva ia guguru?

      26 Hamana ese ia abia hidi dinana ia ginidae neganai, Dirava ena taunimanima idia hegaegae vadaeni. Danu Parasa ena dagi bada taudia momo ese Iuda taudia idia durua, badina idia kamonai praiminista matamatana be Iuda tauna Modekai. Iehova ese ena taunimanima dekenai kwalimu ia henia. Idia ia durua edia inai taudia ibounai idia hamasea ore, unai amo gabeai ena taunimanima do idia hahisia lou lasi.a—Est. 9:1-6.

      27 Danu, tau dikana Hamana ena natudia memero ten idia do mauri noho dainai, Modekai be Hamana ena ruma do ia biagua diba lasi. Unai natudia danu idia hamasea. (Est. 9:7-10) Unai dala amo Baibel ena peroveta herevana ta ia guguru, unai peroveta hereva lalonai Dirava ia gwau Amaleka taudia ibounai do idia hamasea ore, idia be Iena taunimanima idia inai henia taudia dikadia. (Deut. 25:17-19) Dirava ia gwau do idia hamasedia ore besena lalonai reana Hamana ena natudia memero be ginigabena.

      28, 29. (a) Dahaka dainai Iehova ia ura Eseta bona ena taunimanima be tuari lalonai idia vareai? (b) Eseta ena haheitalai be ita dekenai hahenamo ta, dahaka dainai?

      28 Hahine matamata Eseta be king ese ia atoa taravatudia hegeregere, tuari bona taunimanima hamasea karana ena maduna metauna ia huaia. Unai be gaukara badana. Iehova ia ura Israela besena ia gimaia, badina unai bese amo gwauhamata Mesiana do ia vara, ia be taunimanima ibounai dekenai helaro do ia henia tauna! (Gen. 22:18) Hari inai negai Dirava ena hesiai taudia idia moale badina idia diba Mesia, Iesu, be tanobada ai ia mai neganai, ena hahediba taudia ia hamaoroa do idia tuari lasi.​—Mat. 26:52.

      29 To, Keristani taudia be Satani ita tuari henia, ia ura dikadika iseda abidadama Iehova Dirava dekenai ia hadikaia. (2 Korinto 10:3, 4 duahia.) Eseta ena haheitalai be namo herea! Ia bamona, iseda abidadama karana be mai haheauka bona aonega dalanai lalona veria herevadia ita gaukaralaia, bona Dirava ena taunimanima durua totona ita gari lasi bona sibona iseda namo ita atoa guna lasi.

      Eseta Ena Sivarai amo Idia Vara Henanadai

      Dahaka dainai Modekai ese Eseta ia koua lasi Iehova ia tomadiho henia lasi tauna ia adavaia totona?

      Diba bada taudia haida idia gwau Modekai be kohu dainai ia ura Eseta be king do ia adavaia, to edia hereva idia hamomokania diba lasi. Modekai be abidadama Iuda tauna dainai, unai bamona headava do ia abia dae lasi. (Deu. 7:3) Idaunegai Iuda toretoredia haida ese idia hahedinaraia Modekai be unai headava ia koua toho. To toana be Modekai bona Eseta be edia ura gaudia ibounai idia karaia diba lasi, badina king ta be dirava ta bamona idia kara henia bona ena siahu henunai idia noho. To gabeai, idia vara gaudia ese idia hahedinaraia Iehova be Eseta ena headava amo dala ia karaia, Iena taunimanima ia gimaia totona.​—Est. 4:14.

      Dahaka dainai Eseta bukana ai Dirava ena ladana, Iehova ia noho lasi?

      Dirava ese Modekai ia hasiahua Eseta bukana ia torea totona. Unai buka be reana Parasa gavamani ena buka ma haida ida idia atoa hebou, gabeai Ierusalema dekenai idia abia lao. Bema Iehova ena ladana ia gaukaralaia, reana unai ese Parasa diravadia idia tomadiho henia taudia ia habadua bona unai buka idia hadikaia diba. Herevana dahaka, to ia hedinarai goevagoeva Iehova ese ena taunimanima totona gau haida ia karaia. Hoa gauna be, Heberu gado revarevadia ai Dirava ena ladana be dala idauna (acrostic) ai idia torea dainai ia hehuni, idia torea herevadia edia leta ginigunana o dokona ai Dirava ena ladana idia hahedinaraia.​—Est. 1:20.

      Eseta bukana be histori dalanai ia maoro lasi, a?

      Baibel idia gwauraia dika taudia be unai bamona idia laloa. To, diba bada taudia haida idia gwau Eseta bukana ia torea tauna ese ia torea gaudia amo ia hahedinaraia, ia be Parasa edia lohia dalana, ruma haginia daladia, bona edia kastom ia diba namonamo. Momokani, Parasa gavamani ena rekodi idauidau ai Kwini Eseta ena ladana ia torea lasi, to danu Parasa ena king haida edia ladana be unai rekodi amo idia kokia. To Parasa gavamani ena buka haida ese idia hahedinaraia tau ta ladana Mardukâ, unai be Modekai ena ladana ma ta Parasa gado ai, ia be king ena ruma Susa ai ia gaukara. Eseta bukana ese ia gwauraia hegeregerena.

      Peroveta Herevana ta Ia Guguru

      Eseta bona Modekai be Dirava ena taunimanima idia durua neganai, Baibel ena peroveta herevana ta idia hagugurua. Lagani 1,200 mai kahana gunanai, Iehova ese Iakobo ia hasiahua iena natuna ta ia perovetalaia totona, ia gwau: “Beniamina be uda sisia bamona ena vamu do ia darea noho. Ia alaia animal be daba ai do ia ania bona adorahi momokani ai ia abia gaudia do ia haria.” (Gen. 49:27) “Daba ai” ena anina be, Israela ena king ginigunadia edia negai, Beniamina ena bese taudia haida, hegeregere King Saulo bona tuari taudia goadadia ma haida be Iehova ena taunimanima totona idia tuari. “Adorahi momokani” dina ia diho murinai ena anina be, Israela ai king ta ia lohia lasi neganai, Beniamina ena iduhu taudia, Eseta bona Modekai, ese Iehova ena inai taudia idia tuari henia bona halusia. Hamana ena ruma bona kohu ibounai idia abia neganai, unai be hegeregere tuari ai idia abia gaudia idia haria.

      a King ese Iuda taudia dekenai gwaumaoro ia henia, unai amo dina iharuana ai edia inai taudia do idia tuari henia. (Est. 9:12-14) Ema bona hari, Iuda taudia be lagani ta ta ai Adara hua ai unai kwalimu karana idia laloatao, unai Adara hua be February ena dokonai bona March ena matamanai. Unai aria ena ladana be Purimi, Hamana ese Israela taudia ibounai hamasea totona ia karaia gadara ta amo idia abia.

      INAI OI LALOA . . .

      • Edena dala ai Eseta be aonega ia hahedinaraia nega maorona ia abia hidi ia hereva totona?

      • Eseta ena haheauka karana dainai dahaka hahenamo ia havaraia?

      • Edena dala ai Eseta be gari lasi bona sibona ia laloa lasi karana ia hahedinaraia ena taunimanima ia gimaia totona?

      • Edena dala haida ai oi ura Eseta ena abidadama oi tohotohoa?

Hiri Motu Pablikeisen (1987-2026)
Log aut
Login
  • Hiri Motu
  • Ta dekenai siaia
  • Preferens
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Gaukaralaia Taravatudia
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Login
Ta dekenai siaia