Ի՞նչ պետք է իմանալ ամուսնալուծության հետևանքների մասին

Վնասի չափը որոշելուց հետո տանտերը պետք է կա՛մ քանդել տա տունը, կա՛մ վերանորոգի այն։

ԱՐԴՅՈՔ դո՞ւ էլ ես կանգնած նման որոշման առջև։ Գուցե այլևս չես վստահում կողակցիդ կամ հաճախակի ընդհարումները խլել են ձեր ընտանիքի ուրախությունը։ Թերևս մտածես. «Մենք այլևս իրար չենք սիրում», «Մենք չենք համապատասխանում իրար» կամ «Մենք չէինք հասկանում, թե ինչ ենք անում, երբ ամուսնացանք»։ Հնարավոր է անգամ մտածես. «Գուցե իրոք պետք է բաժանվել»։

Սակայն նախքան հապճեպ որոշում կայացնելը ծանրութեթև արա։ Միշտ չէ, որ ամուսնալուծությամբ վերջ է դրվում խնդիրներին։ Ընդհակառակը՝ հաճախ այն պրոբլեմների մի ուրիշ «փաթեթ» է նվիրում քեզ։ Բրեդ Սաքսը իր գրքում նշում է. «Այն զույգերը, որոնք ուզում են բաժանվել, երազում են «կատարյալ ամուսնալուծության» մասին. նրանք կարծում են, թե հանկարծակի և մեկընդմիշտ վերանալու են մռայլ ամպերը և սառը, թարմացուցիչ զեփյուռ է փչելու։ Բայց նման մտքերը պատրանք են, ինչպես որ կատարյալ ամուսնությունն է պատրանք» (The Good Enough Teen)։ Հետևաբար, շատ կարևոր է լիարժեք տեղեկություններ ձեռք բերել և իրատեսորեն նայել ամուսնալուծությանը։

Աստվածաշնչի տեսակետը

Աստվածաշնչի համաձայն՝ ամուսնալուծությունը լուրջ հարց է։ Եհովա Աստծու աչքին ամուսինների բաժանումը անհավատարմություն է և ատելի, հատկապես եթե անհատը բաժանվում է իր կողակցից՝ մեկ ուրիշի հետ ամուսնանալու նպատակով (Մաղաքիա 2։13–16)։ Ամուսնությունը հարատև միություն է (Մատթեոս 19։6)։ Իրականում շատ ամուսիններ, որոնք բաժանվել են աննշան խնդիրների պատճառով, չէին ամուսնալուծվի, եթե ներողամիտ լինեին միմյանց հանդեպ (Մատթեոս 18։21, 22)։

Այդուհանդերձ, Աստվածաշունչը թույլ է տալիս ամուսնալուծվել և վերամուսնանալ, եթե կողակիցներից մեկը արտամուսնական սեռական հարաբերություն է ունեցել (Մատթեոս 19։9)։ Ուստի եթե պարզես, որ կողակիցդ անհավատարիմ է գտնվել քո հանդեպ, կարող ես վերջ դնել ձեր ամուսնությանը։ Սակայն ոչ ոք իրավունք չունի իր կարծիքը քո վզին փաթաթելու։ Այս հոդվածում նույնպես չի ասվում, թե դու ինչ պետք է անես։ Ի վերջո, հետևանքները դու ես կրելու, ուստի որոշումը միայն դու պետք է կայացնես (Գաղատացիներ 6։5)։

Աստծու Խոսքը նշում է. «Խորագէտը քննում է իր քայլերը» (Առակաց 14։15)։ Լավ կլինի, որ լրջորեն մտածես հետևանքների մասին, նույնիսկ եթե սուրբգրային հիմք ունես ամուսնալուծվելու համար (1 Կորնթացիներ 6։12)։ Բրիտանիայում ապրող Դեյվիդը ասում է. «Ոմանք կարծում են, թե պետք է արագ որոշում կայացնել, սակայն, լինելով ամուսնալուծված, կարող եմ ասել, որ ժամանակ է պետք ամեն բան ծանրութեթև անելու համար»a։

Այժմ քննենք չորս կետեր, որոնք հարկավոր է հաշվի առնել ամուսնալուծվելուց առաջ։ Ուշադրություն դարձրու, որ հոդվածում նշված ամուսնալուծված անհատներից ոչ մեկը չի ասում, որ սխալ որոշում է կայացրել։ Սակայն նրանց մեկնաբանությունները ցույց են տալիս, թե ինչ դժվարություններ են հաճախ ծագում ամուսնալուծությունից ամիսներ, անգամ տարիներ հետո։

1 Ֆինանսական խնդիրներ

Իտալիայում ապրող Դանիելա անունով մի կին 12 տարի իր ամուսնու հետ ապրելուց հետո հայտնաբերեց, որ նա մտերմություն է անում իր գործընկերուհիներից մեկի հետ։ Դանիելան ասում է. «Երբ իմացա այդ մասին, նրա կոլեգան արդեն վեց ամիս է, ինչ հղի էր»։

Մի որոշ ժամանակ առանձին ապրելուց հետո Դանիելան որոշեց ամուսնալուծվել։ Նա պատմում է. «Ես փորձեցի փրկել մեր ընտանիքը, սակայն ամուսինս դեռ չէր խզել իր կապերը այդ կնոջ հետ»։ Դանիելան կարծում է, որ ինքը ճիշտ որոշում է կայացրել։ Սակայն նա նաև ավելացնում է. «Հենց բաժանվեցինք, ֆինանսական խնդիրներ առաջացան։ Երբեմն նույնիսկ հացի փող չէի ունենում, պարզապես մի բաժակ կաթ էի խմում ու քնում»։

Մարիան, որն ապրում է Իսպանիայում, նույնպես ամուսնալուծվել է։ Նա պատմում է. «Նախկին ամուսինս ֆինանսապես չի աջակցում մեզ։ Դեռ մի բան էլ ես պետք է աշխատեմ, որ նրա պարտքերը վճարեմ։ Բացի այդ, նրա պատճառով հարմարավետ առանձնատնից ստիպված եղա տեղափոխվել վտանգավոր թաղամաս և ապրել մի փոքր բնակարանում»։

Ինչպես տեսանք, ամուսնալուծության պատճառով կանայք հաճախ ֆինանսական խնդիրներ են ունենում։ Անտվերպենի համալսարանում (Բելգիա) յոթ տարի տևած մի ուսումնասիրության արդյունքում պարզ է դարձել, որ ամուսնալուծվելուց հետո տղամարդկանց եկամուտը 11 տոկոսով ավելանում է, մինչդեռ կանանց եկամուտը 17 տոկոսով նվազում է։ «Իրականում կանայք շատ դժվարություններ են դիմագրավում, քանի որ նրանք պետք է հոգ տանեն իրենց երեխաների մասին, աշխատանք գտնեն, ինչպես նաև հաղթահարեն այն էմոցիոնալ ցավը, որ ստացել են ամուսնալուծվելուց հետո»,— ասում է ուսումնասիրության ղեկավար Միկի Յանսենը։ Լոնդոնի «Դեյլի թելեգրաֆ» օրաթերթում նշվում է, որ որոշ իրավաբանների կարծիքով՝ այսպիսի խնդիրները «ստիպում են մարդկանց երկու անգամ մտածել նախքան ամուսնալուծվելու որոշում կայացնելը»։

Ինչ կարող է լինել։ Ամուսնալուծության պատճառով գուցե քո եկամուտը նվազի։ Բացի այդ, գուցե հարկ լինի բնակության վայրը փոխել։ Իսկ եթե ֆինանսական աջակցություն ստանաս կողակցիդ կողմից, թերևս դժվար լինի հոգ տանել երեխաներիդ մասին և միևնույն ժամանակ հոգալ քո կարիքները (1 Տիմոթեոս 5։8)։

2 Ծնողական պարտականությունները կատարելու հետ կապված խնդիրներ

«Ամուսնուս անհավատարմությունը ցնցեց ինձ։ Ես նաև մեծ ցավ ապրեցի, երբ իմացա, որ նա որոշել է լքել մեզ»,— ասում է Մեծ Բրիտանիայում ապրող Ջեյն անունով մի կին։ Ի վերջո, նա ամուսնալուծվեց։ Թեև Ջեյնը համոզված է, որ ճիշտ որոշում է կայացրել, սակայն ասում է. «Իմ միակ դժվարությունն այն էր, որ երեխաներիս համար թե՛ մայր, թե՛ հայր պետք է լինեի։ Բոլոր որոշումները պետք է մենակ կայացնեի»։

Իսպանիայում ապրող Գրասիելան նույնպես հայտնվել է նման իրավիճակում։ Նա պատմում է. «Թեև 16–ամյա տղայիս հոգ տանելու համար ալիմենտ էի ստանում, սակայն զգում էի, որ ի վիճակի չեմ մենակ նրան մեծացնելու, քանի որ պատանեկան տարիներին երեխաները բազում դժվարությունների են բախվում։ Հաճախ օրեր շարունակ լաց էի լինում։ Ինձ թվում էր, թե ես լավ մայր չեմ»։

Կա նաև մեկ ուրիշ խնդիր. հարկավոր է նախկին կողակցի հետ, որը ֆինանսապես աջակցում է երեխայիդ, քննարկել այնպիսի հարցեր, ինչպես օրինակ՝ երբ այցելել երեխային, ինչպես դաստիարակել նրան և այլն։ Միացյալ Նահանգներում ապրող Քրիստին անունով մի կին, որը նույնպես ամուսնալուծված է, ասում է. «Դժվար է լավ փոխհարաբերություններ պահպանել նախկին ամուսնուդ հետ, քանի որ զգացմունքներդ վիրավորված են և եթե զգույշ չլինես, կարող ես երեխայիդ միջոցով ազդել նրա վրա»։

Ինչ կարող է լինել։ Երբ դատարանը երեխայի խնամակալության հետ կապված վճիռ կայացնի, գուցե այդ որոշումը չգոհացնի քեզ։ Հնարավոր է՝ նախկին կողակիցդ երեխային այցելելու, դաստիարակելու կամ ֆինանսապես աջակցելու հետ կապված հարցերում չլինի այնքան խելամիտ, որքան դու կցանկանայիր։

3 Ամուսնալուծության ազդեցությունը քեզ վրա

Մարկի կինը մի քանի անգամ դավաճանել է նրան (Մեծ Բրիտանիա)։ Նա պատմում է. «Երբ կինս երկրորդ անգամ ինձ դավաճանեց, ես ցնցվել էի, չէի ուզում հավատալ, որ նման բան կարող է նորից լինել»։ Մարկը ամուսնալուծվեց, չնայած այն բանին, որ դեռ սիրում էր իր կնոջը և էմոցիոնալ կապվածություն էր զգում նրա հանդեպ։ «Մարդիկ անընդհատ բացասական բաներ էին խոսում նրա մասին, կարծում էին, թե այդպես օգնում են ինձ, բայց հակառակը։ Սերը երկար ժամանակ մնում է»,— ասում է նա։

Դեյվիդը, որի մասին արդեն նշվեց հոդվածում, մեծ հիասթափություն էր ապրել, երբ իմացել էր, որ իր կինը մեկ ուրիշ տղամարդու է սիրում։ Նա ասում է. «Ես պարզապես չէի կարողանում հավատալ, որ դա իրականություն է։ Չէ՞ որ միշտ ցանկացել եմ կյանքիս յուրաքանչյուր օրը նրա ու երեխաներիս հետ լինել»։ Այդուհանդերձ, Դեյվիդը որոշեց ամուսնալուծվել, թեև ապագայի հետ կապված բազում մտավախություններ ուներ։ «Չէի հավատում, որ երբևէ ինչ–որ մեկը անկեղծորեն կսիրի ինձ, վախենում էի, որ նորից նույն բանը կպատահի, եթե ամուսնանամ ուրիշի հետ։ Դժվարանում էի առհասարակ ինչ–որ մեկին վստահել»,— ասում է նա։

Ցավալի է, բայց ամուսնալուծությունից հետո շատերը բուռն զգացմունքներ են ունենում։ Մի կողմից՝ նրանք թերևս չեն դադարում իրենց կողակցին սիրելուց, մեկին, որի հետ մեկ մարմին են եղել (Ծննդոց 2։24)։ Մյուս կողմից՝ գուցե տեղի ունեցածի պատճառով վրդովված են ու վիրավորված։ Գրասիելան ասում է. «Անգամ տարիներ անց, միևնույն է, քեզ շփոթված ես զգում, նվաստացած ու անօգնական։ Անընդհատ միտքդ են գալիս այն ուրախ ու երջանիկ պահերը, որ ապրել ես կողակցիդ հետ։ Հիշում եմ նրա խոսքերը՝ «ես չեմ կարող ապրել առանց քեզ»։ Ի՞նչ է, նա միշտ խաբե՞լ է ինձ։ Ինչո՞ւ նման բան պատահեց»։

Ինչ կարող է լինել։ Գուցե ժամանակ առ ժամանակ վրդովվես, բարկանաս՝ հիշելով կողակցիդ վերաբերմունքը քո հանդեպ։ Բացի այդ, միայնության զգացումը կարող է անտանելի լինել (Առակաց 14։29; 18։1, ՆԱ)։

4 Ամուսնալուծության ազդեցությունը երեխաների վրա

Խոսեն, որն ապրում է Իսպանիայում և ամուսնալուծված է, ասում է. «Ես պարզապես գլուխս կորցրել էի։ Ամենաահավոր բանն այն էր, որ պարզվեց՝ այդ տղամարդը քրոջս ամուսինն է։ Ես մի բան էի ուզում. մեռնել»։ Խոսեի երկու տղաները (մեկը՝ երկու տարեկան, մյուսը՝ չորս) շատ էին ազդվել։ Խոսեն պատմում է. «Նրանք չէին կարողանում հասկանալ, թե ինչ է տեղի ունեցել։ Չէին հասկանում, թե ինչու է իրենց մայրը ապրում հորաքրոջ ամուսնու հետ, չէին հասկանում, թե ինչու եմ նրանց տարել քրոջս և մորս տուն։ Երբ ինչ–որ տեղ էի գնում, նրանք հարցնում էին՝ ե՞րբ տուն կգաս կամ էլ ասում էին՝ հայրիկ, մեզ չթողնես»։

Սովորաբար այս «մարտադաշտում» երեխաներն են լինում մոռացված ու անտեսված զոհերը։ Իսկ ի՞նչ կարելի է անել, եթե ծնողները պարզապես չեն կարողանում համատեղ կյանքով ապրել։ Այդ դեպքում արդյո՞ք «երեխաների համար ավելի լավ է», որ ծնողները ամուսնալուծվեն։ Վերջին տարիներին այդ գաղափարը քննադատության առարկա դարձավ։ Հատկապես սուր քննադատության են արժանացել այն դեպքերը, երբ կողակիցները բաժանվել են առանց լուրջ պատճառի։ Ամուսնալուծության մասին մի գրքում նշվում է. «Մարդիկ, ովքեր դժբախտ ամուսնության թակարդն են ընկել, կզարմանան, երբ իմանան, որ երեխաները համեմատաբար գոհ են իրենց կյանքից։ Նրանց այդքան էլ չի մտահոգում, որ հայրիկն ու մայրիկը տարբեր անկողիններում են քնում, կարևորն այն է, որ նրանք դեռ միասին են ապրում» (Unexpected Legacy of Divorce)։

Պետք է նշել, սակայն, որ հաճախ երեխաները տեղյակ են, թե ինչ խնդիրներ կան ծնողների միջև, և այդ լարված իրավիճակը վատ ազդեցություն է ունենում նրանց չձևավորված մտքի և սրտի վրա։ Սակայն սխալ կլինի մտածել, որ բաժանությունը ինքնաբերաբար նրանց օգտին կծառայի։ Լինդա Ուայթը և Մեգի Գալագերը իրենց գրքում գրում են հետևյալը. «Ամուսնության կառույցը օգնում է ծնողներին հետևողական լինելու և չափավոր կրթելու երեխաներին, ինչը լավ է անդրադառնում վերջիններիս վրա, նույնիսկ եթե ամուսնությունը իդեալական չէ» (The Case for Marriage)։

Ինչ կարող է լինել։ Ամուսնալուծությունը խորտակում է երեխաների կյանքը, հատկապես եթե ծնողներից մեկը չի խրախուսում նրանց լավ փոխհարաբերություններ ունենալ մյուսի հետ (տե՛ս «Օդից կախված» շրջանակը)։

Այս հոդվածում քննարկվեցին չորս կարևոր կետեր, որոնք լավ կլինի հաշվի առնել, եթե կանգնած ես ամուսնալուծության որոշման առաջ։ Ինչպես արդեն նշվեց, դու ինքդ պետք է որոշես՝ բաժանվել, թե ոչ, անգամ եթե կողակիցդ դավաճանել է քեզ։ Ինչ որոշում էլ, որ կայացնես, նախապես մտածիր հետևանքների մասին։ Եղիր իրատես, պատկերացրու, թե ինչ դժվարությունների կարող ես բախվել և պատրաստ եղիր հաղթահարելու դրանք։

Երկար մտածելուց հետո գուցե որոշես, որ ավելի լավ է «փրկես» ամուսնությունդ։ Իսկ ինչպե՞ս։ Նման բան հնարավո՞ր է։

[ծանոթագրություն]

[շրջանակ 6-րդ էջի վրա]

«ԵՐԵԽԱՅԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔԸ»

Դիանը պատմում է. «Երբ ես հինգ տարեկան էի, ծնողներս բաժանվեցին, քանի որ հայրս կարճ ժամանակով սիրային կապ էր ունեցել իր քարտուղարուհու հետ։ Իմ կարիքները հոգալու հարցում նրանք կարծես ամեն ինչում «ճիշտ» էին վարվում։ Ծնողներս ինձ միշտ հավաստիացնում էին, որ թեև իրար այլևս չեն սիրում, բայց ինձ շատ են սիրում։ Երբ հայրս առանձնացավ և սկսեց մենակ ապրել քաղաքի մեկ ուրիշ արվարձանում, նրանք երկուսն էլ շարունակեցին հոգալ իմ նյութական կարիքները։

Երկու տարի հետո մայրս ամուսնացավ մեկ ուրիշի հետ, և մենք տեղափոխվեցինք ուրիշ երկիր։ Հորս տեսնում էի մի քանի տարին մեկ։ Վերջին ինը տարիների ընթացքում մեկ անգամ եմ հնարավորություն ունեցել հանդիպելու նրան։ Նա այդպես էլ չիմացավ, թե ինչպես ես մեծացա և մինչ օրս անձամբ չի տեսել անգամ իր երեք թոռներին, թեև երբեմն նամակներ եմ գրում նրան և նկարներ եմ ուղարկում։ Իսկ երեխաներս էլ իրենց հերթին չեն ճանաչում իրենց պապիկին։

Չնայած լավ մանկություն ու պատանեկություն եմ ունեցել, սակայն միշտ պայքարել եմ բացասական զգացմունքների, դեպրեսիայի, անվստահության դեմ՝ առանց այդ ամենի պատճառն իմանալու։ Երկար ժամանակ չեմ կարողացել վստահել մարդկանց։ Ի վերջո, երբ արդեն մոտ 30 տարեկան էի, մտերիմ ընկերուհիներիցս մեկը օգնեց ինձ հասկանալու, թե որն է իմ խնդիրների պատճառը։ Նրա օգնությամբ ես կարողացա պայքարել բացասական զգացմունքներիս դեմ։

Ծնողներիս ամուսնալուծությունը զրկեց ինձ ապահով ու պաշտպանված զգալու իմ՝ երեխայիս իրավունքից։ Աշխարհը սառը ու սարսափելի մի վայր է, բայց ընտանիքը մեծ պատնեշ է դրա դեմ, այդ պատնեշի ներսում երեխան կարող է իրեն ապահով զգալ ու ստանալ այն ամենը, ինչ հարկավոր է իրեն։ Եթե ընտանիքը քայքայվում է, ապա այդ պատնեշը նույնպես քանդվում է»։

[շրջանակ 7-րդ էջի վրա]

«ՕԴԻՑ ԿԱԽՎԱԾ»

Սանդրան պատմում է. «Ծնողներս բաժանվեցին, երբ ես 12 տարեկան էի։ Մի կողմից՝ ձերբազատվեցի որոշ խնդիրներից, տանը խաղաղ ու հանգիստ մթնոլորտ էր։ Այլևս ստիպված չէի ամեն օր կռիվներ լսել։ Բայց մյուս կողմից՝ ներաշխարհս տակնուվրա եղավ։

Ուզում էի ծնողներիս հետ լավ փոխհարաբերություններ ունենալ։ Փորձում էի որքան հնարավոր է չեզոք դիրք բռնել։ Սակայն անկախ նրանից, թե ինչ էի անում, միևնույն է, կարծես օդից կախված լինեի։ Հայրս ասում էր, թե մայրիկը փորձում է ինձ նրա դեմ հանել։ Ես էլ անընդհատ համոզում էի նրան, որ մայրիկը չի թունավորում ինձ և չի փորձում իմ ու նրա միջև լարվածություն ստեղծել։ Մայրս նույնպես իրեն անվստահ էր զգում։ Նա մտավախություն ուներ, որ ես ականջ կդնեմ այն բացասական խոսքերին, որ հայրիկը ասում էր իր հասցեին։ Թվում էր, թե երբեք չեմ կարող իմ զգացմունքների մասին խոսել, քանի որ չէի ուզում նրանց վիրավորել։ Այդ պատճառով մոտավորապես 12 տարեկանից փակվեցի ինքս իմ մեջ և այդպես էլ երբեք չասացի նրանց, թե ինչ եմ զգում կամ ինչ ազդեցություն թողեց նրանց բաժանությունը ինձ վրա»։