Խնդիրներ, որ առկա են միայն խորթ ընտանիքներում

● Հոգեբան Պատրիսիա Փեյփըրնաուի խոսքերի համաձայն՝ եթե փորձես խորթ ընտանիքում կիրառել այն խորհուրդները, որոնք կիրառելի են հարազատ ընտանիքում, դա նույնը կլինի, եթե «Բոստոնի քարտեզով շրջես Նյու Յորքի փողոցներում»։

Փաստն այն է, որ խորթ ընտանիքի խնդիրները ոչ միայն եզակի են, այլև ավելի բարդ են այն խնդիրներից, որոնք հանդիպում են սովորական ընտանիքում։ Հոգեբան Վիլյամ Մերկելը խորթ ընտանիքը բնութագրում է որպես «մարդկությանը հայտնի ամենախճճված, անբնական և բարդ փոխհարաբերությունների կապ»։

Եթե խորթ ընտանիքներում այդքան խնդիրներ կան, մի՞թե հնարավոր է հաջողության հասնել։ Խորթ ընտանիքում փոխհարաբերությունները կարելի է նմանեցնել տարբեր կտորներից կարված վերմակի։ Երբ սկսում ես կարել վերմակը, կարերը սկզբում թույլ են լինում, բայց խնամքով կարելուց հետո դրանք այնքան են ամրանում, որ վերմակն ասես մեկ կտորից կարված լինի։

Քննենք մի քանի խնդիր, որոնց բախվում են խորթ ընտանիքները և նկատի առնենք խորհուրդներ, որոնք օգնել են շատերին իրենց կյանքերը իրար «կարելու»։ Այնուհետև կտեսնենք, թե ինչպես են չորս խորթ ընտանիքներ հաջողության հասել։

ԽՆԴԻՐ 1 ՉԻՐԱԿԱՆԱՑԱԾ ԱԿՆԿԱԼԻՔՆԵՐ

«Հույս ունեի, որ կշահեմ խորթ երեխաներիս սերը և ուշադրությունը, սակայն արդեն ութ տարի է անցել, իսկ ես դեռ սպասում եմ» (Գլորիա)a։

ՀԱՃԱԽ մարդիկ մեծ ակնկալիքներ են ունենում, երբ վերամուսնանում են։ Ծնողները հույս ունեն, որ չեն կրկնի իրենց սխալները կամ կձգտեն ուղղել դրանք և սեր ու ապահովություն կգտնեն, որը նախկին ամուսնության մեջ չունեին։ Որոշ ակնկալիքներ լոկ երազանք են, ու երբ դրանք չեն իրականանում, սթրեսի պատճառ են դառնում։ Աստվածաշունչն ասում է. «Ձգձգվող ակնկալիքը հիվանդացնում է սիրտը» (Առակներ 13։12)։ Իսկ ի՞նչ անել, եթե չիրականացած հույսերը հիվանդացնում են սիրտդ։

ԻՆՉ ԿԱՐՈՂ ԵՍ ԱՆԵԼ

Մի անտեսիր քո զգացմունքները՝ մտածելով, որ վաղ թե ուշ հուսահատությունդ կանցնի։ Մտածիր, թե որ չիրականացած ակնկալիքն է անհանգստացնում քեզ։ Հետո պարզիր, թե ինչու ես այդպիսի հույսեր փայփայում, որպեսզի կարողանաս հասկանալ՝ ինչու ես կառչած դրան։ Եղիր իրատես։ Ահա մի քանի օրինակ։

1. Հենց սկզբից էլ ես կսիրեմ իմ խորթ երեխաներին, և նրանք էլ ինձ կսիրեն։

Ինչո՞ւ։ Ես միշտ երազել եմ ջերմ ու մտերիմ ընտանիք ունենալու մասին։

Իրատեսական մոտեցում։ Ժամանակի ընթացքում մեր սերը իրար նկատմամբ կմեծանա։ Այժմ կարևորն այն է, որ մենք ապահով զգանք մեզ ընտանիքում և հարգենք իրար։

2. Նոր ընտանիքում բոլորը արագորեն իրար կհարմարվեն։

Ինչո՞ւ։ Մենք պատրաստ ենք ամեն ինչ նորից սկսելու։

Իրատեսական մոտեցում։ Խորթ ընտանիքներում կայուն փոխհարաբերություններ ունենալու համար սովորաբար անհրաժեշտ է լինում չորսից յոթ տարի։ Ուստի բնական է, որ խնդիրներ կլինեն։

3. Մենք փողի համար չենք վիճի։

Ինչո՞ւ։ Սերը կօգնի հաղթահարելու ցանկացած չնչին տարաձայնություն։

Իրատեսական մոտեցում։ Փողի հետ կապված հարցերը, որ նախկին ամուսնության մեջ էլ ունեինք, բարդ են։ Գուցե հակված չլինենք փողը ընդհանուր դարձնել։

ԽՆԴԻՐ 2 ԻՆՉՊԵՍ ՀԱՍԿԱՆԱԼ ԻՐԱՐ

«Մենք շուտ հարմարվեցինք իրար, մեր նոր ընտանիքում ամեն մեկն իրեն լավ էր զգում» (Յոշիտո)։

«Տասը տարի հետո միայն կարողացա քայլեր ձեռնարկել, որ իմ խորթ ընտանիքում միասնականություն լինի» (Տացուկի՝ Յոշիտոյի խորթ որդին)։

ՅՈՇԻՏՈՅԻ և Տացուկիի նման՝ խորթ ընտանիքների անդամները գուցե չգիտակցեն, որ լիովին չեն հասկանում իրար։ Իսկ ինչո՞ւ է կարևոր իրար հասկանալը։ Պատճառն այն է, որ խնդիրներ ծագելիս գուցե շտապես և ցանկանաս անմիջապես լուծել դրանք։ Բայց լավ արդյունքի հասնելու համար նախ պետք է հասկանաս քո ընտանիքի անդամներին։

Կարևոր է հաշվի առնել, թե ինչպես եք հաղորդակցվում, քանի որ խոսքերը կարող են և՛ կերտել, և՛ քանդել։ Աստվածաշունչն ասում է. «Մահն ու կյանքը լեզվի իշխանության տակ են» (Առակներ 18։21)։ Ինչպե՞ս կարող ես օգտագործել լեզուդ՝ լավ փոխհարաբերություններ կերտելու և ոչ թե դրանք քանդելու համար։

ԻՆՉ ԿԱՐՈՂ ԵՍ ԱՆԵԼ

• Քննադատելու փոխարեն՝ անձնական հետաքրքրություն ցույց տուր և կարեկից եղիր։ Նկատի առնենք երկու օրինակ։

Եթե տղադ ասում է՝ «կարոտում եմ հայրիկիս», փորձիր հասկանալ, թե ինչ կորուստ է նա ունեցել։ Փոխանակ ասելու՝ «քո խորթ հայրը սիրում է քեզ և ավելի լավ է վերաբերվում, քան քո հարազատ հայրը», ասա՝ «հասկանում եմ, թե որքան դժվար է քեզ համար։ Պատմիր ինձ, ինչո՞ւ ես այդքան շատ կարոտում հայրիկիդ»։

Փոխանակ նոր կողակցիդ մեղադրելու՝ ասելով «եթե լավ ծնող լինեիր, տղադ այդքան կոպիտ չէր լինի», արտահայտիր, թե ինչ ես զգում։ Փորձիր նման բան ասել. «Խնդրում եմ, կարո՞ղ ես Լյուկին ասել, որ բարևի ինձ, երբ տուն է մտնում։ Դա ինձ իրոք կօգնի»։

• Միասին ճաշեք, զվարճացեք և երկրպագեք, որպեսզի իրար ավելի լավ ճանաչեք։

• Կանոնավորաբար հանդիպումներ ունեցեք ընտանիքի բոլոր անդամներով։ Առանց իրար ընդհատելու թույլ տվեք, որ ամեն մեկը արտահայտվի։ Սկզբում խոսեք ինչ-որ լավ բանի մասին, ապա քննարկեք ընտանիքին անհանգստացնող որևէ հարց։ Հարգանք դրսևորեք, նույնիսկ այն դեպքում, երբ համաձայն չեք ասվածին, թույլ տվեք, որ ընտանիքի անդամներից յուրաքանչյուրն էլ լուծում առաջարկի։

ԽՆԴԻՐ 3 ԵԹԵ ՔԵԶ ՕՏԱՐ ԵՍ ԶԳՈՒՄ ԸՆՏԱՆԻՔՈՒՄ

«Կինս ու իր երեխաները առանձին քննարկում են հարցերը, հետո իրենց բողոքներով հակառակվում են ինձ։ Ինձ օտար եմ զգում, տանս մեջ կարծես հյուր լինեմ» (Վոլտ)։

ԸՆՏԱՆԻՔՈՒՄ օտար լինելու վախը առաջին հայացքից կարծես իրար հետ կապ չունեցող խնդիրների հիմնական պատճառն է։ Որո՞նք են այդ խնդիրներից մի քանիսը։

• Երեխաները, որոնք լավ էին լեզու գտնում իրենց ապագա խորթ ծնողի հետ նախքան նրանց ամուսնությունը, հետագայում հակված են լինում պայքարելու նրա դեմ։

• Խորթ ծնողը խանդում է վեց տարեկան երեխային։

• Մեծ վիճաբանություններ են ծագում առօրյա չնչին հարցերի պատճառով։

Այս խնդիրները ազդում են նաև հարազատ ծնողի վրա, քանի որ նա նույնպես կարող է իրեն ճնշված զգալ, եթե նորակազմ ընտանիքում միասնականություն չկա։ Կարմենն ասում է. «Շատ դժվար է ամուսնուս և երկու աղջիկներիս միջև միջնորդ լինելը»։

Ոսկե կանոնը այս խնդիրը լուծելու լավ միջոց է։ Հիսուսն ասաց. «Ուրեմն այն, ինչ ուզում եք, որ մարդիկ ձեզ անեն, նույնը դուք արեք նրանց» (Մատթեոս 7։12)։ Ինչպե՞ս կարող է խորթ ընտանիքում յուրաքանչյուրը նպաստել, որ բոլորը իրենց զգան որպես տան անդամ։

ԻՆՉ ԿԱՐՈՂ ԵՍ ԱՆԵԼ

• Առաջին տեղում դիր ամուսնությունդ (Ծննդոց 2։24)։ Ժամանակ անցկացրու նոր կողակցիդ հետ և երեխաներիդ հստակ ցույց տուր, թե ինչ դեր ունի նա ընտանիքում։ Օրինակ՝ հայրը վերամուսնությունից առաջ իր երեխաներին կարող է ասել. «Ես սիրում եմ Աննային, նա կլինի իմ կինը։ Գիտեմ, որ դուք հարգանքով կվերաբերվեք նրան»։

• Յուրաքանչյուր երեխայիդ հետ ժամանակ անցկացրու։ Այդպես վարվելով՝ ցույց կտաս, որ նրանք կարևոր են քեզ համար և որ դու սիրում ես նրանց։

• Ժամանակ հատկացրու խորթ երեխաներիցդ յուրաքանչյուրին և անձնական փոխհարաբերություն կունենաս նրանց հետ՝ առանց հարազատ ծնողի միջնորդության։

• Թույլ տուր, որ երեխաները միանան նոր ընտանիքին՝ առանց հնից հրաժարվելու։ Լավ կլինի խորթ երեխաներից չպահանջել, որ նրանք «մայրիկ» կամ «հայրիկ» ասեն։ Հասուն տարիքի երեխաները գուցե սկզբում դժվարանան խորթ ընտանիքում օգտագործել «ընտանիք» կամ «մենք» բառերը։

• Յուրաքանչյուր երեխային տնային գործեր հանձնարարիր, տեղ հատկացրու սեղանի շուրջ և առանձին սենյակ տրամադրիր։ Սա վերաբերում է նաև այն երեխաներին, ովքեր շաբաթվա մեծ մասն անցկացնում են մյուս ծնողի հետ։

• Մտածիր նոր բնակարան տեղափոխվելու կամ էլ տանը որոշ փոփոխություններ անելու մասին, որպեսզի ընտանիքի նոր անդամները իրենց օտար չզգան ընտանիքում։

ԽՆԴԻՐ 4 ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ

«Երբ փորձում եմ խրատել Կարմենի երեխաներին, նա ինձ աջակցելու փոխարեն՝ նրանց կողմն է դիրք բռնում» (Պաբլո)։

«Ինձ ցավ է պատճառում, երբ տեսնում եմ, որ Պաբլոն կոպիտ է վերաբերվում երեխաներիս» (Կարմեն)։

ԻՆՉՈ՞Ւ կարող է երեխաների դաստիարակությունը վեճերի առիթ լինել խորթ ընտանիքում։ Գուցե ծնողը մենակ է մեծացրել երեխաներին և դաստիարակությանը բավականաչափ ուշադրություն չի դարձրել։ Խորթ ծնողն էլ, միանալով նոր ընտանիքին, սկզբում թերևս էմոցիոնալ կապվածություն չի զգում երեխաների նկատմամբ։ Հնարավոր է՝ նա մտածում է, որ հարազատ ծնողը շատ մեղմ է վերաբերվում երեխաներին, հարազատ ծնողն էլ իր հերթին կարող է մտածել, որ խորթ ծնողը շատ կոպիտ է վարվում նրանց հետ։

Աստվածաշունչը հորդորում է հավասարակշռված լինել երեխաների դաստիարակության հարցում. «Մի՛ զայրացրեք ձեր երեխաներին, այլ դաստիարակեք նրանց Եհովա [Աստծու] խրատով և նրա մտածելակերպը նրանց մեջ սերմանելով» (Եփեսացիներ 6։4)։ Այս համարը շեշտում է, որ պետք է մարզել երեխայի մտածելակերպը և ոչ թե միայն վերահսկել նրա վարքը։ Միևնույն ժամանակ ծնողներին հորդոր է տրվում լինել բարի և սիրող, որպեսզի նրանց դաստիարակությունը երեխաներին զայրանալու առիթ չտա։

ԻՆՉ ԿԱՐՈՂ ԵՍ ԱՆԵԼ

• Տանը կանոններ սահմանիր և արդեն իսկ հաստատված կանոնները մի անտեսիր։ Տեսնենք, թե դա ինչով է օգտակար։ Պատկերացնենք հետևյալ իրավիճակը։

Խորթ մայր. «Աննա՛, մեր տան դրվածքը սա է. դու չպետք է sms-ներ ուղարկես, քանի դեռ չես վերջացրել տնային աշխատանքդ»։

Աննա. «Դու իմ մայրը չե՛ս»։

Խորթ մայր. «Ճիշտ ես, Աննա՛, բայց այս պահին դու ի՛նձ պետք է լսես։ Ոչ մի sms, մինչև չավարտես տնային աշխատանքդ»։

• Խուսափիր շատ կանոններ սահմանելուց կամ ընդունված սովորությունները փոխելուց։ Այն, ինչ խորթ ծնողի համար պարզ խնդրանք է, երեխայի համար կարող է բեռ լինել, որի կյանքը կտրուկ փոխվել է։ Ինչ խոսք, որոշ նոր կանոններ գուցե կարևոր են, օրինակ՝ այն, որ ընտանիքում յուրաքանչյուրը պետք է հարգի մյուսի առանձնության իրավունքը, տանը ընդունված հագուկապի չափանիշներին ենթարկվելը, հատկապես, երբ խորթ ընտանիքում չափահաս երեխաներ կան։

• Տարաձայնությունները երեխաների ներկայությամբ մի քննարկիր։ Մի՛ կենտրոնացիր երեխայի դաստիարակության հետ կապված անցյալի թերացումների վրա, այլ կենտրոնացիր կոնկրետ արարքի վրա։

[ծանոթագրություն]

[նկար 3-րդ էջի վրա]

Խորթ ընտանիքում միասնականությունը կարող է երազանք թվալ

[նկար 4-րդ էջի վրա]

Միմյանց զգացմունքներն ու մտահոգությունները հասկանալու համար ուշադիր լսեք իրար

[նկար 6-րդ էջի վրա]

Ծնողները պետք է տարաձայնությունները առանձին քննարկեն