Աստվածաշնչի գիրք համար 9. 1 Սամուել

Գրողները՝ Սամուել, Գադ, Նաթան

Գրվելու վայրը՝ Իսրայել

Գրության ավարտը՝ մ.թ.ա. մոտ 1078թ.

Ընդգրկված ժամանակահատվածը՝ մ.թ.ա. մոտ 1180–1078թթ.

1. Մ.թ.ա. 1117թ.-ին կազմակերպչական ի՞նչ նշանակալից փոփոխություն տեղի ունեցավ Իսրայել ազգում, և ի՞նչ էր սպասում իսրայելացիներին։

ՄԵՐ ԹՎԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԱՌԱՋ 1117թ.-ին Իսրայել ազգում կազմակերպչական նշանակալից փոփոխություն տեղի ունեցավ։ Մարդկային թագավոր նշանակվեց։ Այդ ժամանակ Իսրայելում Սամուելն էր ծառայում որպես Եհովայի մարգարե։ Թեև Եհովան նախապես գիտեր ու կանխագուշակել էր, որ ազգը մի օր թագավոր է պահանջելու, միապետության անցնելը մեծ հարված եղավ Սամուելի համար։ Ի ծնե նվիրված լինելով Եհովային ծառայելուն՝ մարգարեն խոր ակնածանքով էր վերաբերվում նրա իշխանությանը։ Այդ պատճառով հասկանում էր, թե որքան աղետալի հետևանքներ էր դա ունենալու Աստծու սուրբ ազգի համար։ Միայն Եհովայի առաջնորդությամբ Սամուելը զիջեց ու կատարեց նրանց պահանջները։ «Այնուհետև Սամուելը ժողովրդին հայտնեց թագավորի իրավունքները, դրանք գրեց մի գրքում ու դրեց Եհովայի առաջ» (1 Սամ. 10։25)։ Այդպիսով ավարտվեց դատավորների ժամանակաշրջանը, և սկսվեց թագավորների ժամանակաշրջանը, որի ընթացքում Իսրայելը պետք է տեսներ իր զորության ու ազդեցության աննախադեպ վերելքը։ Սակայն ի վերջո նրան սպասում էր խայտառակ վախճան Եհովայի հավանությունը կորցնելու պատճառով։

2. Ովքե՞ր են գրել «1 Սամուել» գիրքը, և ինչպիսի՞ մարդիկ էին նրանք։

² Ո՞ւմ միջոցով Եհովան կարող էր գրի առնել այդ ժամանակների դրամատիկ իրադարձությունները։ Լիովին տրամաբանական է, որ այդ նպատակով սկզբում ընտրվեց հավատարիմ Սամուելը։ «Սամուել» անունը նշանակում է «Աստծու անունը», և կարելի է ասել, որ այն իրավամբ պատկանում էր այդ ակնառու մարդուն, քանի որ նա Եհովայի անվան խիզախ ջատագով էր։ Ըստ ամենայնի, գրքի առաջին 24 գլուխները գրել է Սամուելը։ Վերջին գլուխները, որոնցում խոսվում է Սավուղի մահվան ու դրան նախորդող մի քանի տարիների մասին, գրել են Գադն ու Նաթանը Սամուելի մահից հետո։ Դա է մատնացույց անում 1 Տարեգրություն 29։29-ը, որտեղ ասվում է. «Դավիթ թագավորի գործերի մասին, ինչպես առաջինների, այնպես էլ վերջինների, գրված է Սամուել տեսանողի, Նաթան մարգարեի և Գադ տեսանողի գրառումների մեջ»։ Ի տարբերություն «Թագավորներ» և «Տարեգրություն» գրքերի՝ Սամուելի գրքերը գրեթե հղումներ չեն անում ավելի վաղ աղբյուրներին, այդ պատճառով գրքի գրությունը վերագրվում է Դավթի ժամանակակիցներին՝ Սամուելին, Գադին ու Նաթանին։ Այդ երեք տղամարդիկ Եհովայի հավատարիմ մարգարեներն էին, որոնք պայքարում էին կռապաշտության դեմ, ինչը զրկում էր ազգին Աստծու աջակցությունից։

3. ա) «1 Սամուել» գիրքը ինչպե՞ս դարձավ առանձին գիրք։ բ) Ե՞րբ ավարտվեց գրքի գրությունը, և ի՞նչ ժամանակահատված է այն ընդգրկում։

³ Սկզբում «1 Սամուել» և «2 Սամուել» գրքերը մեկ փաթույթ էին կազմում, որը հունարեն «Յոթանասնից»-ում երկու գրքի բաժանվեց։ Այս թարգմանությունում «1 Սամուել» գիրքը կոչվեց «1 Թագավորություններ»։ Այդ բաժանումը պահպանվեց լատիներեն «Վուլգատա» թարգմանությունում, բայց գիրքը կոչվեց «1 Թագավորներ» և դեռ այդպես է կոչվում Աստվածաշնչի որոշ թարգմանություններում։ Այն, որ Սամուելի գրքերը ի սկզբանե մեկ գիրք են կազմել, երևում է 1 Սամուել 28։24-ում մասորեթների արած նշումից, ըստ որի՝ այս համարը Սամուելի գրքի մեջտեղում է։ Գիրքը հավանաբար ամբողջացվել է մ.թ.ա. մոտ 1078թ.-ին։ Հետևաբար, «1 Սամուել» գիրքն ընդգրկում է հարյուրից մի փոքր ավելի տարիներ՝ մ.թ.ա. մոտ 1180–1078թթ.։

4. Ի՞նչն է փաստում «1 Սամուել» գրքի ճշգրտությունը։

⁴ Գրքի ճշգրտությունը փաստում են բազմաթիվ ապացույցներ։ Նրանում արձանագրված իրադարձությունների նկարագրությունը համապատասխանում է այդ տեղանքի աշխարհագրական տվյալներին։ Նկատի առնենք, օրինակ, Հովնաթանի հաջող հարձակումը փղշտացիների պահապան զորքի վրա Մաքմասում, ինչի շնորհիվ իսրայելացիները կարողացան լիովին ջախջախել թշնամիներին։ Բրիտանացի մի սպայի մեմուարներում պատմվում է, որ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Հովնաթանի մարտավարությունը կիրառել է բրիտանական զորքի մի հրամանատար։ Նա ջախջախել է թուրքերին շնորհիվ այն բանի, որ «1 Սամուել» ներշնչված գրքում տրված է այդ տեղանքի նկարագրությունը (14։4–14)a։

5. Աստվածաշնչի գրողները ինչպե՞ս են փաստում «1 Սամուել» գրքի վավերականությունը։

⁵ Սակայն գրքի ներշնչված լինելն ու վավերականությունը փաստող ուրիշ ավելի զորեղ ապացույցներ էլ կան։ Նրանում գրի է առնված, թե ինչպես է կատարվել Եհովայի մարգարեությունն այն մասին, որ Իսրայելը իր համար թագավոր էր ուզելու (2 Օրենք 17։14; 1 Սամ. 8։5)։ Տարիներ անց Օսեեն հաստատեց Սամուելի գրածի ճշգրտությունը՝ ասելով. «Ես քեզ թագավոր տվեցի իմ բարկությամբ և կհեռացնեմ նրան իմ զայրույթով» (Օս. 13։11)։ Պետրոսը Սամուելին նշեց այն մարգարեների թվում, որոնք «հստակ կերպով հայտնեցին [Հիսուսի] օրերի մասին», և այդպիսով ցույց տվեց, որ Սամուելը ներշնչված էր Աստծուց (Գործ. 3։24)։ Պողոսը մեջբերեց 1 Սամուել 13։14-ը, երբ կարճ հիշատակեց Իսրայելի պատմությունը (Գործ. 13։20–22)։ Հիսուսն ինքը հաստատեց գրքի վավերականությունը՝ իր օրերի փարիսեցիներին հարցնելով. «Չե՞ք կարդացել արդյոք, թե ինչ արեց Դավիթը, երբ նա և իր հետ եղող մարդիկ քաղցած էին»։ Ապա հիշեցրեց այն մասին, որ Դավիթը ընծայված հաց խնդրեց (Մատթ. 12։1–4; 1 Սամ. 21։1–6)։ Եզրասը նույնպես ընդունում էր գրքի վավերականությունը (1 Տար. 29։29)։

6. Ինչպե՞ս է հենց Աստվածաշունչը փաստում «1 Սամուել» գրքի վավերականությունը։

⁶ «1 Սամուել» գիրքը առաջինն է, որ մանրամասնորեն նկարագրում է Դավթի կյանքը։ Այդ պատճառով Դավթի մասին բազմաթիվ հիշատակումները աստվածաշնչյան այլ գրքերում փաստում են, որ այս գիրքը Աստծու ներշնչված Խոսքի մասն է կազմում։ Նրանում նկարագրված իրադարձություններից մի քանիսը նույնիսկ նշված են Դավթի սաղմոսների ենթախորագրերում (Սաղ. 59 — 1 Սամ. 19։11; Սաղ. 34 — 1 Սամ. 21։13, 14; Սաղ. 142 — 1 Սամ. 22։1 կամ 1 Սամ. 24։1, 3)։ Այսպիսով՝ Աստծու Խոսքն ինքը համոզիչ կերպով փաստում է «1 Սամուել» գրքի վավերականությունը։

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ

7. Ո՞ր մարդկանց կյանքի օրերում են տեղի ունեցել «1 Սամուել» գրքում նկարագրված իրադարձությունները։

⁷ Գիրքը նկարագրում է այն իրադարձությունները, որոնք տեղի են ունեցել քահանայապետ Հեղիի, Սամուել մարգարեի, Իսրայելի առաջին թագավոր Սավուղի և նրանից հետո թագավոր օծված Դավթի օրերում։

8. Ի՞նչ հանգամանքներում է ծնվում Սամուելը և ինչպե՞ս է դառնում «Եհովայի սպասավորը»։

⁸ Հեղի դատավորն ու փոքրիկ Սամուելը (1։1–4։22)։ Գրքի սկզբում ծանոթանում ենք Աննայի հետ, որը ղևտացի Եղկանայի սիրելի կինն է։ Քանի որ Աննան երեխա չունի, Եղկանայի երկրորդ կինը՝ Փենանան, վշտացնում է նրան։ Եղկանան իր ընտանիքով ամեն տարի գնում է Սելով, որտեղ Եհովայի ուխտի տապանակն է։ Հերթական անգամ գալով այդտեղ՝ Աննան ջերմեռանդորեն աղոթում է Եհովային, որ իրեն որդի տա։ Նա խոստանում է, որ եթե Աստված պատասխանի իր աղոթքին, որդուն կնվիրի նրան։ Եհովան պատասխանում է Աննայի աղոթքին, նա որդի է ծնում և անունը Սամուել է դնում։ Հենց որ երեխային կաթից կտրում է, բերում է Եհովայի տուն և հանձնում քահանայապետ Հեղիի հոգածությանը՝ ասելով. «Ես նրան փոխ եմ տալիս Եհովային» (1։28)։ Աննան երջանիկ է ու լցված երախտագիտությամբ։ Իր զգացմունքները նա արտահայտում է ցնծագին երգով։ Տղան «Եհովայի սպասավորն է դառնում Հեղի քահանայի մոտ» (2։11)։

9. Սամուելն ինչպե՞ս է մարգարե դառնում Իսրայելում։

⁹ Հեղիի կյանքում խնդիրներ կան։ Նա ծերացել է, իսկ երկու որդիները անպիտան մարդիկ են դարձել, որոնք «չեն ընդունում Եհովային» (2։12)։ Քահանայի դիրքը նրանք օգտագործում են, որ հագուրդ տան իրենց ագահ և անբարո ցանկություններին։ Հեղին չի շտկում նրանց։ Այդ պատճառով Եհովան պատգամաբեր է ուղարկում նրա տան դեմ՝ զգուշացնելով, որ Հեղիի «տան մեջ երբեք ծեր չի լինի», և որ նրա երկու որդիները մեկ օրվա մեջ կմեռնեն (1 Սամ. 2։30–34; 1 Թագ. 2։27)։ Ի վերջո, Աստված ուղարկում է պատանի Սամուելին Հեղիի մոտ, որպեսզի նրան մի լուր հայտնի, որից «ականջները կզնգան»։ Այդպիսով Սամուելը Իսրայելի մեջ մարգարե է դառնում (1 Սամ. 3։1, 11)։

10. Եհովան ինչպե՞ս է իրագործում իր դատաստանը Հեղիի տան դեմ։

¹⁰ Որոշ ժամանակ անց Եհովան իրագործում է իր դատաստանը փղշտացիների միջոցով, որոնք պատերազմում են Իսրայելի դեմ։ Երբ իսրայելացիները տեսնում են, որ պարտություն են կրում, Սելովից իրենց բանակատեղի են բերում Եհովայի ուխտի տապանակը, ինչի պատճառով մեծ աղաղակ է բարձրանում։ Լսելով բարձրագոչ աղաղակը և տեղեկանալով, որ տապանակը իսրայելացիների բանակատեղի է բերվել՝ փղշտացիները կոչ են անում իրար քաջանալ և արիանալ ու լիակատար հաղթանակ են տանում։ Տապանակը զավթում են, իսկ Հեղիի երկու որդիները մահանում են։ Հեղին նստած է մի աթոռի վրա ու մարտադաշտից լուրերի է սպասում։ Նրա սիրտը տագնապում է։ Երբ լրաբերը վազելով գալիս է ու հայտնում տապանակի մասին, Հեղին աթոռի վրայից մեջքի վրա ընկնում է ու վիզը կոտրում։ Այդպես ավարտվում է նրա ծառայությունը։ Նա 40 տարի դատել է ժողովրդին։ Իսկապես, «փառքը հեռացավ Իսրայելից», քանի որ տապանակը՝ Եհովայի ներկայության խորհրդանիշը, զավթվեց (4։22)։

11. Ինչպե՞ս են փղշտացիները հասկանում, որ տապանակը կախարդական թալիսման չէ։

¹¹ Սամուելը դատում է Իսրայելին (5։1–7։17)։ Այժմ փղշտացիները պետք է իմանան, որ Եհովայի տապանակը կախարդական թալիսման չէ, որը պաշտպանելու է իրենց։ Երբ նրանք տապանակը բերում են Ազոտոս՝ Դագոնի տուն, առավոտյան տեսնում են, որ Դագոնի արձանը դրա առջև երեսի վրա ընկած է։ Հաջորդ առավոտ տեսնում են, որ Դագոնը կրկին երեսնիվայր ընկած է Եհովայի տապանակի առջև, իսկ դրա գլուխն ու ձեռքի երկու թաթերը կոտրված ու շեմքի վրա են ընկած։ Ուստի այդ ժամանակից ի վեր սնոտիապաշտության պատճառով փղշտացիները «Դագոնի շեմքի վրա ոտք չեն դնում» (5։5)։ Տապանակը նրանք շտապ ուղարկում են Գեթ, իսկ հետո՝ Ակկարոն, սակայն անօգուտ. Եհովան խուճապի է մատնում նրանց, թութքով է հարվածում ու կրծողներ ուղարկում։ Զոհերի թիվը շատանում է։ Հուսահատված՝ փղշտացիների դաշնակից կառավարիչները տապանակը դնում են նոր սայլի վրա, որին երկու կաթնատու կով է լծված, ու վերադարձնում Իսրայել։ Բեթսամյուսում Եհովան կոտորում է որոշ իսրայելացիների, քանի որ նրանք նայում են Եհովայի տապանակին (1 Սամ. 6։19; Թվեր 4։6, 20)։ Վերջիվերջո, տապանակը բերվում է Աբինադաբի տուն, որը Կարիաթարիմ քաղաքում է։

12. Ի՞նչ օրհնություններ է բերում այն, որ Սամուելը թիկունք է կանգնում ճշմարիտ երկրպագությանը։

¹² 20 տարի տապանակը մնում է Աբինադաբի տանը։ Սամուելը հորդորում է Իսրայելին հեռացնել Բահաղներին, Աստարտներին ու ամբողջ սրտով ծառայել Եհովային։ Նրանք այդպես էլ անում են։ Երբ հավաքվում են Մասփայում՝ Եհովային երկրպագելու համար, փղշտացիների դաշնակից կառավարիչները, օգտվելով առիթից, անսպասելիորեն հարձակվում են նրանց վրա։ Ժողովրդի խնդրանքով Սամուելը օգնության է կանչում Եհովային ու ողջակեզ մատուցում։ Եհովան բարձր ձայնով որոտում է փղշտացիների վրա և նրանց խուճապի մեջ գցում, իսկ իսրայելացիները մեծ հաղթանակ են տանում։ Այդ ժամանակից ի վեր «Սամուելի ապրած բոլոր օրերում Եհովայի ձեռքը փղշտացիների դեմ է ուղղված» լինում (7։13)։ Սակայն մարգարեի ծառայությունը չի ավարտվում։ Մինչև կյանքի վերջ նա դատավորություն է անում Իսրայելում։ Ամեն տարի Սամուելը Ռամայից, որը Երուսաղեմի հյուսիսում է գտնվում, գնում է Բեթել, Գաղգաղա ու Մասփա։ Ռամայում նա Եհովայի համար մի զոհասեղան է կառուցում։

13. Ինչպե՞ս է Իսրայելը Եհովային մերժում որպես իր Թագավորի, և Սամուելը ի՞նչ հետևանքների մասին է զգուշացնում։

¹³ Իսրայելի առաջին թագավորը՝ Սավուղ (8։1–12։25)։ Սամուելը ծերացել է, բայց շարունակում է ծառայել Եհովային։ Նրա որդիները չեն քայլում իրենց հոր ճանապարհներով, այլ կաշառք են վերցնում և խեղաթյուրում են արդարադատությունը։ Իսրայելի երեցները գալիս են Սամուելի մոտ ու պահանջում. «Հիմա մեզ համար մի թագավոր նշանակիր, որ դատի մեզ, ինչպես որ ընդունված է մյուս բոլոր ազգերի մոտ» (8։5)։ Շատ անհանգստացած՝ մարգարեն աղոթում է Եհովային։ Աստված պատասխանում է նրան՝ ասելով. «Նրանք ոչ թե քեզ են մերժում, այլ ինձ, որ նրանց վրա թագավոր չլինեմ.... Եվ հիմա լսիր նրանց ձայնին» (8։7–9)։ Սակայն նախ Սամուելն այդ ապստամբ ժողովրդին պետք է զգուշացնի դառը հետևանքների մասին. նրանք պետք է ծառայեն թագավորին, հարկեր վճարեն, կատարեն նրա բոլոր հրամանները։ Ի վերջո, նրանք մեծ հիասթափություն կունենան ու կաղաղակեն Եհովային։ Չնայած դրան՝ ժողովուրդը թագավոր է պահանջում։

14. Սավուղն ինչպե՞ս է թագավոր դառնում։

¹⁴ Թագավոր է դառնում բենիամինցի Կիսի որդի Սավուղը։ Իսրայելի որդիների մեջ նրանից ավելի գեղեցիկ ու բարձրահասակ տղամարդ չկա։ Եհովան նրան առաջնորդում է Սամուելի մոտ, վերջինս պատվի է արժանացնում նրան ճաշի ժամանակ, իսկ հետո օծում է։ Ավելի ուշ Սամուելը Մասփայում հավաքված ժողովրդին ներկայացնում է Սավուղին։ Նա թաքնվել է բեռների մեջ, բայց նրան գտնում են, քանի որ Եհովան մատնանշում է նրան որպես իր ընտրյալի։ Սամուելը կրկին հիշեցնում է Իսրայելին թագավորի իրավունքները և դրանք գրում մի գրքում։ Սակայն Սավուղի՝ որպես թագավորի դիրքը ամրապնդվում է միայն այն բանից հետո, երբ նա հաղթանակ է տանում ամմոնացիների դեմ և ազատում է Գաղաադի Հաբիս քաղաքը։ Այդ ժամանակ Գաղգաղայում ժողովուրդը հաստատում է նրա թագավորական իշխանությունը։ Սամուելը կրկին հորդորում է նրանց վախենալ Եհովայից, ծառայել նրան ու հնազանդվել նրա ձայնին։ Հետո նա կանչում է Եհովային, որ նշան տա և հնձի ժամանակ որոտ ու անձրև ուղարկի, որոնք սովորաբար այդ ընթացքում չեն լինում։ Սարսափազդու կերպով Եհովան իր բարկությունն է արտահայտում այն բանի հանդեպ, որ ժողովուրդը մերժել է իրեն որպես Թագավորի։

15. Ո՞ր հանդուգն արարքի պատճառով է Սավուղը զրկվում Աստծու բարեհաճությունից։

¹⁵ Սավուղի անհնազանդությունը (13։1–15։35)։ Փղշտացիները շարունակում են ճնշել Իսրայելին, և Սավուղի խիզախ որդին՝ Հովնաթանը, կոտորում է նրանց կայազորին։ Վրեժխնդիր լինելու համար թշնամիները «ծովեզերքի ավազահատիկների չափ շատ» զորք են ուղարկում ու բանակ դնում Մաքմասում։ Իսրայելացիների շարքերում անհանգստություն է տիրում։ Գոնե Սամուելը գար ու հայտներ Եհովայի կամքը։ Չսպասելով նրան՝ Սավուղը մեղք է գործում և հանդգնաբար ինքն է ողջակեզ մատուցում։ Հենց այդ ժամանակ գալիս է Սամուելը։ Ուշադրություն չդարձնելով Սավուղի դատարկ արդարացումներին՝ նա հայտնում է Եհովայի դատաստանը. «Հիմա քո թագավորությունը չի շարունակվելու։ Եհովան իր համար իր սրտին հաճելի մարդ է գտնելու։ Եհովան առաջնորդ է դնելու նրան իր ժողովրդի վրա, քանի որ դու չկատարեցիր այն, ինչ որ Եհովան պատվիրել էր քեզ» (13։14)։

16. Ինչի՞ է հանգեցնում Սավուղի անխոհեմությունը։

¹⁶ Եհովայի անվան հանդեպ նախանձախնդիր Հովնաթանը իր զինակրի հետ կրկին հարձակվում է փղշտացիների պահապան զորքի վրա, և միասին սպանում են մոտ 20 մարդ։ Հետո երկրաշարժ է սկսվում, և թշնամիները սարսափի մեջ են ընկնում։ Նրանք փախուստի են դիմում, և իսրայելացիները հետապնդում են նրանց։ Սակայն նրանք լիակատար հաղթանակ չեն տանում, քանի որ Սավուղը ռազմիկներին անխոհեմաբար երդում անել է տվել, որ ոչինչ չեն ուտի մինչև պատերազմի վերջը։ Երբ ժողովուրդը սաստիկ ուժասպառ է լինում, ագահորեն հարձակվում է ավարի վրա, մորթում է անասուններին ու միսը արյունով ուտում, ինչով և մեղք է գործում Եհովայի առաջ։ Իսկ Հովնաթանը, որը ոչինչ չի լսել այդ երդման մասին, մեղրախորիսխ ուտելով՝ ուժ է հավաքում։ Երբ նրան հայտնում են իր հոր երդման մասին, նա խիզախորեն դատապարտում է նրա անխոհեմ որոշումը։ Ժողովուրդը թույլ չի տալիս, որ Հովնաթանը սպանվի, քանի որ մեծ փրկություն է բերել Իսրայելին։

17. Եհովան ինչպե՞ս է նորից մերժում Սավուղին։

¹⁷ Ժամանակն է եկել իրագործելու Եհովայի դատաստանը զազրելի ամաղեկացիների դեմ (2 Օրենք 25։17–19)։ Նրանք պետք է լիովին ոչնչացվեն. հարկավոր է մահվան մատնել թե՛ մարդկանց, թե՛ կենդանիներին։ Ոչինչ չպետք է որպես ավար վերցնեն։ Ամեն բան հարկավոր է կործանման մատնել։ Սակայն Սավուղը անհնազանդություն է դրսևորում, կենդանի է թողնում Ամաղեկի թագավոր Ագագին և խնայում մանր ու խոշոր անասուններից ամենալավերին՝ իբր թե դրանք Եհովային զոհաբերելու համար։ Այդ ամենն այնքան է զայրացնում Եհովային, որ նա մղում է Սամուելին ասելու Սավուղին, որ ինքը մերժել է նրան։ Սավուղը փորձում է պատրվակներ բերել, բայց Սամուելը, ուշադրություն չդարձնելով, ասում է. «Մի՞թե ողջակեզներն ու զոհերը Եհովային ավելի են ուրախացնում, քան Եհովայի ձայնին հնազանդվելը։ Հնազանդությունը զոհից լավ է.... Քանի որ դու մերժեցիր Եհովայի խոսքը, նա էլ քեզ է մերժում թագավոր լինելուց» (1 Սամ. 15։22, 23)։ Երբ Սամուելը շրջվում է, որ գնա, Սավուղը բռնում է նրա վերնահագուստի փեշից, բայց այն պատռվում է։ Այդ ժամանակ Սամուելը թագավորին ասում է, որ հենց այդպես էլ Եհովան թագավորական իշխանությունը կպատռի, այսինքն՝ կվերցնի նրանից ու կտա ավելի լավ մարդու։ Սամուելը վերցնում է սուրը և սպանում Ագագին։ Այնուհետև մարգարեն հեռանում է Սավուղի մոտից ու այլևս չի տեսնում նրան։

18. Ինչո՞ւ է Եհովան ընտրում Դավթին։

¹⁸ Դավթի օծումը, նրա սխրագործությունը (16։1– 17։58)։ Եհովան Սամուելին ուղարկում է բեթլեհեմցի Հեսսեի մոտ, որպեսզի ընտրի և օծի ապագա թագավորին։ Հեսսեի որդիները հերթով անցնում են Սամուելի առջևով, բայց նրանցից ոչ մեկը Եհովայի ընտրյալը չէ։ Եհովան հիշեցնում է Սամուելին. «Աստված այնպես չի նայում, ինչպես որ մարդն է նայում, քանի որ մարդը տեսնում է իր աչքի տեսածը, իսկ Եհովան սիրտն է տեսնում» (16։7)։ Ի վերջո, Եհովան մատնացույց է անում Դավթին՝ Հեսսեի ամենակրտսեր որդուն։ Այդ «կարմրաշեկ պատանուն՝ գեղեցիկ աչքերով ու հաճելի արտաքինով», Սամուելը օծում է յուղով (16։12)։ Եհովայի ոգին սկսում է գործել Դավթի վրա, իսկ Սավուղը չար ոգի է զարգացնում։

19. Ո՞րն է Դավթի առաջին հաղթանակը, որը տանում է Եհովայի անունով։

¹⁹ Փղշտացիները կրկին ներխուժում են Իսրայել։ Նրանք առաջադրում են մի մենամարտիկի՝ Գողիաթին, որի հասակի բարձրությունն է վեց կանգուն ու մեկ թիզ (մոտ 2,9 մետր)։ Այդ հսկայի զրահը կշռում է մոտ 57 կիլոգրամ, իսկ նիզակի սայրը՝ մոտ 6,8 կիլոգրամ (17։4, 5, 7)։ Գողիաթը ամեն օր ծաղրուծանակի է ենթարկում իսրայելացիներին ու նրանց Աստծուն և կոչ անում, որ իրենց համար մի մարդ ընտրեն, որը իր մոտ կիջնի ու կկռվի։ Բայց ցանկացող չկա։ Սավուղը իր վրանում վախից դողում է։ Երբ Դավիթը լսում է փղշտացու՝ ծաղրանքով լի խոսքերը, լցվում է արդար բարկությամբ և խիզախորեն ասում է. «Ո՞վ է այդ անթլփատ փղշտացին, որ ծաղրում է կենդանի Աստծու զորքին» (17։26)։ Դավիթը հրաժարվում է Սավուղի սպառազինությունից, որովհետև սովոր չէ նման բանի, և գնում է Գողիաթի դեմ կռվելու։ Իր հետ նա վերցնում է ձեռնափայտ, հինգ ողորկ քար և պարսատիկ։ Պատանի հովվի հետ մենամարտելը իր արժանապատվությունից ցածր համարելով՝ Գողիաթը սկսում է նզովել նրան։ Բայց Դավիթը խիզախորեն պատասխանում է. «Դու ինձ վրա սրով, նիզակով ու տեգով ես գալիս, բայց ես քեզ վրա գալիս եմ Զորքերի Տեր Եհովայի անունով» (17։45)։ Պարսատիկով նետված քարը, որը ճիշտ ուղղությամբ է արձակվում, հարվածում է փղշտացու ճակատին, և նա երեսնիվայր գետին է ընկնում։ Երկու զորքի աչքի առաջ Դավիթը վազում է, վերցնում է հսկայի սուրը և կտրում նրա գլուխը։ Ի՜նչ մեծ ազատագրում է տալիս Եհովան։ Իսրայելի բանակը ցնծում է։ Տեսնելով, որ իրենց մենամարտիկը սպանվել է՝ փղշտացիները փախուստի են դիմում։ Իսկ հաղթանակած իսրայելացիները, բարձրաձայն աղաղակելով, հետապնդում են նրանց։

20. Ինչպե՞ս է Դավթի հանդեպ Հովնաթանի վերաբերմունքը տարբերվում Սավուղի վերաբերմունքից։

²⁰ Սավուղը հետապնդում է Դավթին (18։1–27։12)։ Եհովայի անվանը թիկունք կանգնելով և իր խիզախ արարքով՝ Դավիթը հիանալի ընկեր է ձեռքբերում։ Դա Սավուղի որդի Հովնաթանն է՝ ենթադրյալ գահաժառանգը։ Հովնաթանը «իր հոգու պես է սիրում նրան», և երկուսով ուխտ են կապում (18։1–3)։ Իսրայելում բոլորը գովերգում են Դավթին։ Սավուղը սաստիկ զայրանում է և փորձում է սպանել նրան։ Թագավորին չի կանգնեցնում անգամ այն, որ իր դուստր Մեղքողին նրան կնության է տվել։ Ատելությունը Սավուղին խելագարության է հասցնում, այնպես որ Դավիթը ստիպված է լինում փախչել։ Նրան օգնում է Հովնաթանը։ Բաժանվելիս նրանք լաց են լինում, և Հովնաթանը վստահեցնում է Դավթին իր նվիրվածության մեջ՝ ասելով. «Թող Եհովան դարեդար վկա լինի իմ ու քո միջև, իմ սերնդի ու քո սերնդի միջև» (20։42)։

21. Ի՞նչ է տեղի ունենում, երբ Դավիթը փախչում է Սավուղից։

²¹ Կատաղած Սավուղից փախչելով՝ Դավիթը իրեն աջակցող փոքրաթիվ մարդկանցով, որոնք քաղցած են, գալիս է Նոբ։ Այնտեղ Աքիմելեք քահանան, համոզվելով, որ Դավիթն ու իր հետ եղողները հեռու են մնացել կանանցից, ընծայված հացեր է տալիս նրանց։ Դավիթը վերցնում է Գողիաթի սուրը և փախչում փղշտացիների Գեթ քաղաքը, որտեղ խելագար է ձևանում։ Այնուհետև գնում է Ոդողոմի քարայր, հետո՝ Մովաբ, իսկ այնտեղից Գադ մարգարեի խորհրդով վերադառնում է Հուդայի երկիր։ Վախենալով դավադրությունից՝ նախանձից խելագարված Սավուղը եդոմացի Դովեկին հրամայում է սպանել Նոբում գտնվող քահանաներին։ Միայն Աբիաթարն է կարողանում փախչել։ Նա միանում է Դավթին և քահանա դառնում նրա մոտ։

22. Դավիթը ինչպե՞ս է ցույց տալիս, որ հավատարիմ է Եհովային ու հարգում է նրա կազմակերպությունը։

²² Շարունակելով հավատարիմ մնալ Եհովային՝ Դավիթը հաջողությամբ պարտիզանական կռիվ է վարում փղշտացիների դեմ։ Չնայած դրան՝ Սավուղը իր ողջ ուժերը կենտրոնացնում է նրան բռնելու վրա։ Նա հավաքում է իր զորքին և հետապնդում Դավթին «Ենգադի անապատում» (24։1)։ Դավիթը, որը Եհովայի սիրելին է, իրեն հետապնդողներից միշտ մի քայլ առաջ է։ Մի անգամ նա հնարավորություն է ունենում սպանելու Սավուղին, բայց չի սպանում։ Դավիթը պարզապես կտրում է թագավորի վերնահագուստի ծայրը՝ ի նշան այն բանի, որ խնայել է նրա կյանքը։ Բայց նույնիսկ այդ անվնաս արարքի պատճառով նրա սիրտը սկսում է իրեն հանդիմանել, քանի որ մտածում է, որ քիչ էր մնում ձեռք բարձրացներ Եհովայի օծյալի դեմ։ Ի՜նչ մեծ հարգանք ունի նա Եհովայի կազմակերպության հանդեպ։

23. Աբիգեան ինչպե՞ս է խաղաղեցնում Դավթին և դառնում նրա կինը։

²³ Սամուելը մահանում է (25։1), և արձանագրությունը շարունակում է հաջորդ գրողը։ Դավիթը Մաոնից Նաբաղ անունով մի մարդու խնդրում է, որ իրեն և իր մարդկանց կերակուր տա այն բանի դիմաց, որ իրենք օգնել են Նաբաղի հովիվներին։ Սակայն այդ մարդը միայն «կշտամբանքներ է տեղում» Դավթի մարդկանց վրա։ Այդ ժամանակ Դավիթը գնում է նրան պատժելու (25։14)։ Գիտակցելով վտանգը՝ Նաբաղի կինը՝ Աբիգեան, ամուսնուց գաղտնի ուտելիքի պաշար է ուղարկում Դավթին ու խաղաղեցնում է նրան։ Վերջինս օրհնում է Աբիգեային այդ խոհեմ արարքի համար ու խաղաղությամբ հետ ուղարկում։ Երբ Աբիգեան պատմում է Նաբաղին տեղի ունեցածը, նա սրտի կաթված է ստանում ու տասը օր հետո մեռնում է։ Դրանից հետո Դավիթն ամուսնանում է գեղեցկուհի Աբիգեայի հետ։

24. Ինչպե՞ս է Դավիթը կրկին խնայում Սավուղի կյանքը։

²⁴ Սավուղը երրորդ անգամ է գնում Դավթին փնտրելու, ու վերջինս կրկին նրա հանդեպ ողորմություն է դրսևորում։ Եհովան Սավուղի ու նրա մարդկանց վրա «խոր քուն է բերում»։ Այդ պատճառով Դավիթը կարողանում է ճամբար մտնել ու վերցնել Սավուղի նիզակը, բայց ձեռք չի բարձրացնում «Եհովայի օծյալի վրա» (26։11, 12)։ Դավիթը ստիպված է երկրորդ անգամ ապաստան փնտրել փղշտացիների մոտ, որոնք թույլ են տալիս նրան բնակություն հաստատել Սիկելակում։ Այստեղից նա արշավում է Իսրայելի հետ թշնամություն անող ուրիշ ազգերի վրա։

25. Ո՞րն է Սավուղի կատարած երրորդ ծանր մեղքը։

²⁵ Սավուղը ինքնասպան է լինում (28։1–31։13)։ Փղշտացիների դաշնակից կառավարիչները հավաքվում ու բանակ են դնում Սունամում։ Հակահարված տալու համար Սավուղը բանակ է դնում Գելբուե լեռան վրա։ Նա խելահեղ կերպով առաջնորդություն է փնտրում, բայց Եհովայից պատասխան չի ստանում։ Եթե միայն կարողանար խոսել Սամուելի հետ... Իր հանդերձները փոխելով՝ թագավորը անցնում է փղշտացիների թիկունքը և գնում Ենդոր քաղաք՝ մի ոգեհարց կնոջ մոտ։ Այդպիսով նա մեկ ուրիշ ծանր մեղք է գործում։ Երբ գտնում է ոգեհարցին, խնդրում է, որ իր համար կանչի Սամուելին։ Շտապ եզրակացություններ անելով՝ թագավորը մտածում է, որ այդ ոգին մահացած Սամուելն է։ Սակայն «Սամուելը» մխիթարական լուր չունի թագավորի համար։ Վաղը նա կմահանա, ու Եհովան նրա ձեռքից կխլի թագավորությունը, ինչպես որ ասել էր։ Իսկ մյուս ճամբարում փղշտացիների դաշնակից կառավարիչները պատրաստվում են պատերազմի։ Իրենց շարքերում տեսնելով Դավթին ու նրա մարդկանց՝ նրանք, զգուշանալով դավաճանությունից, տուն են ուղարկում նրանց։ Նրանք ճիշտ ժամանակին են վերադառնում Սիկելակ. ամաղեկացիները արշավել են քաղաքի վրա և գերի տարել Դավթի ու նրա մարդկանց բոլոր հարազատներին և ողջ ունեցվածքը։ Դավիթն իր ջոկատով հետապնդում է նրանց, ազատում է բոլորին ու հետ վերցնում ողջ ավարը։

26. Ինչպիսի՞ ավարտ է ունենում Իսրայելի առաջին թագավորի իշխանությունը։

²⁶ Գելբուե լեռան վրա կռիվ է գնում։ Իսրայելը ջախջախիչ պարտություն է կրում, իսկ փղշտացիները գրավում են ռազմավարական կարևոր նշանակություն ունեցող քաղաքներ։ Հովնաթանն ու Սավուղի մյուս որդիները սպանվում են, իսկ մահացու վիրավոր Սավուղը իր իսկ սրով ինքնասպան է լինում։ Հաղթանակած փղշտացիները, անարգական վերաբերմունք դրսևորելով Սավուղի ու նրա երեք որդիների մարմինները կախում են Բեթ-Սանի պարսպից։ Բայց Հաբիս-Գաղաադի տղամարդիկ գալիս ու վերցնում են նրանց դիակները։ Այդպիսի անփառունակ ավարտ է ունենում Իսրայելի առաջին թագավորի իշխանությունը, որը ժողովրդի համար աղետաբեր է լինում։

ԻՆՉՈՎ Է ՕԳՏԱԿԱՐ

27. ա) Ո՞րն էր Հեղիի ու Սավուղի սխալը։ բ) Սամուելի ու Դավթի օրինակներից ի՞նչ կարող են սովորել վերակացուներն ու Եհովայի երիտասարդ երկրպագուները։

²⁷ Իրադարձություններով հարուստ ինչպիսի՜ գիրք է «1 Սամուել»-ը։ Նրանում Իսրայելի և՛ ուժեղ, և՛ թույլ կողմերը ամենայն անկեղծությամբ են ներկայացված։ Գրքից իմանում ենք Իսրայելի չորս առաջնորդների մասին, որոնցից երկուսը ուշադրություն դարձրին Աստծու օրենքին, երկուսը՝ ոչ։ Հեղին և Սավուղը լուրջ սխալ գործեցին. մեկը ոչինչ չէր անում, մյուսը հանդգնորեն էր գործում։ Մյուս կողմից՝ Սամուելն ու Դավիթը փոքր հասակից սիրում էին Եհովայի ուղիները, ուստիև հաջողություն ունեցան։ Ինչպիսի՜ արժեքավոր բաներ կարող են սովորել քրիստոնեական ժողովի վերակացուները։ Անչափ կարևոր է, որ նրանք հաստատուն լինեն, հետևեն, որ Եհովայի կազմակերպության մեջ մաքրություն և կարգուկանոն լինի, հարգանքով վերաբերվեն նրա կողմից հաստատված ցանկացած կառույցի, լինեն անվախ, հավասարակշռված, խիզախ և ուրիշների հանդեպ ուշադիր (2։23–25; 24։5, 7; 18։5, 14–16)։ Հարկավոր է նշել նաև, որ Սամուելն ու Դավիթը պատանեկությունից հոգևոր դաստիարակություն էին ստացել և փոքր տարիքից խիզախորեն հռչակել էին Եհովայի պատգամը ու կատարել իրենց վստահված ծառայությունը (3։19; 17։33–37)։ Թող որ Եհովայի բոլոր երիտասարդ երկրպագուներն այսօր լինեն փոքրիկ Սամուելներ ու Դավիթներ։

28. Ի՞նչ օգտակար միտք է ընդգծվում «1 Սամուել» և աստվածաշնչյան այլ գրքերում։

²⁸ Սավուղին Եհովայի դատավճիռը հայտնելիս, այն բանի համար, որ նա երկնքի տակից չվերացրեց «Ամաղեկի մասին հիշատակումը», Սամուելն այնպիսի խոսքեր ասաց, որոնք շատ կարևոր են մեզ համար (2 Օրենք 25։19)։ Նա ասաց, որ «հնազանդությունը զոհից լավ է» (1 Սամ. 15։22)։ Նմանատիպ մտքի նորից ու նորից հանդիպում ենք աստվածաշնչյան այլ գրքերում, օրինակ՝ Օսեե 6։6-ում, Միքիա 6։6–8-ում և Մարկոս 12։33-ում։ Որքա՜ն կարևոր է, որ միշտ ամեն ինչում հնազանդ լինենք մեր Աստված Եհովայի ձայնին։ 1 Սամուել 14։32, 33-ում ցույց է տրվում, թե որքան կարևոր է հնազանդվել արյան վերաբերյալ Աստծու պատվերին։ Նրանց մասին, ովքեր պատշաճ կերպով չթափեցին արյունը կենդանու մսից, ասվում է, որ «Եհովայի դեմ մեղք գործեցին»։ Արյան մասին օրենքը վերաբերում է նաև քրիստոնյաներին, ինչպես երևում է Գործեր 15։28, 29-ից։

29. Իսրայել ազգի ո՞ր սխալի մասին է խոսվում «1 Սամուել» գրքում և ինքնահաճ մարդկանց ինչի՞ մասին է զգուշացվում։

²⁹ «1 Սամուել» գրքից տեսնում ենք, թե ինչ ողբերգական սխալ արեց Իսրայել ազգը՝ հրաժարվելով Աստծու երկնային իշխանությունից ու երկրային թագավոր ընտրելով (1 Սամ. 8։5, 19, 20; 10։18, 19)։ Նրանում վառ կերպով նկարագրված է մարդկային իշխանության թերի լինելը, ինչպես նաև մարգարեաբար ցույց է տրված խնդիրները լուծելու նրանց անկարողությունը (8։11–18; 12։1–17)։ Սկզբում Սավուղը ներկայանում է մեզ որպես համեստ մարդ, որն ունի Աստծու ոգին (9։21; 11։6), բայց երբ արդարության հանդեպ նրա սերը և Աստծու հանդեպ հավատը սկսում են նվազել, նրա ողջամտությունը պակասում է, իսկ սիրտը՝ դառնանում (14։24, 29, 44)։ Հանդգնությունը, անհնազանդությունը և Աստծու հանդեպ անհավատարմությունը հետք անգամ չեն թողնում սկզբում ունեցած նրա նախանձախնդրությունից (1 Սամ. 13։9; 15։9; 28։7; Եզեկ. 18։24)։ Հավատը կորցնելով՝ Սավուղը դադարեց իրեն ապահով զգալուց. դա նրա մեջ առաջ էր բերում նախանձ և ատելություն ու դրդում էր մարդասպանության (1 Սամ. 18։9, 11; 20։33; 22։18, 19)։ Նրա մահը նրա կյանքի պես անփառունակ էր։ Սավուղը կորցրեց իր Աստծու և իր ժողովրդի վստահությունը։ Նրա նախազգուշական օրինակը ցույց է տալիս, թե որքան վտանգավոր է «ինքնահաճ» լինելը (2 Պետ. 2։10–12)։

30. Աստծու ժամանակակից ծառաները ի՞նչ կարող են սովորել Սամուելից։

³⁰ Սակայն կային նաև մարդիկ, ովքեր ճիշտ էին վարվում։ Այդպիսի մարդ էր հավատարիմ Սամուելը, որն իր ողջ կյանքի ընթացքում ազնվորեն ու անկողմնապահությամբ ծառայեց Իսրայելին (1 Սամ. 12։3–5)։ Նա փոքր տարիքից հնազանդ էր (3։5), քաղաքավարի ու հարգալից էր (3։6–8), պատասխանատվության զգացումով էր կատարում իր պարտականությունները (3։15)։ Սամուելը ամբողջությամբ նվիրված էր Եհովային և ապրում էր իր նվիրման համաձայն (7։3–6; 12։2), միշտ պատրաստ էր լսելու (8։21), պատրաստակամորեն թիկունք էր կանգնում Եհովայի որոշումներին (10։24), խիզախորեն դատապարտում էր նույնիսկ նրանց, ովքեր բարձր դիրք ունեին (13։13), մղում էր ուրիշներին հնազանդվելու (15։22) և միշտ մինչև վերջ կատարում էր իր հանձնարարությունները (16։6, 11)։ Բացի այդ, ուրիշները լավն էին խոսում նրա մասին (2։26; 9։6)։ Սամուելը, որը սկսեց ծառայել Եհովային շատ փոքր տարիքից և մինչև իր օրերի վերջը հավատարմորեն կատարեց իր ծառայությունը, լավ օրինակ է ոչ միայն այսօրվա երիտասարդների (2։11, 18), այլև տարեցների համար (7։15)։

31. Ինչո՞ւմ հիանալի օրինակ թողեց Հովնաթանը։

³¹ Ուշադրության է արժանի նաև Հովնաթանի օրինակը։ Նրա սիրտը չկարծրացավ այն բանի պատճառով, որ ոչ թե ինքը՝ Սավուղի ժառանգը, այլ Դավիթը օծվեց թագավոր լինելու համար։ Ընդհակառակը՝ նա տեսավ Դավթի հիանալի հատկությունները և դաշինք կնքեց նրա հետ՝ հաստատելով իրենց ընկերությունը։ Նման անշահախնդիր ընկերությունը այսօր էլ կարող է զորացնել ու քաջալերել Եհովայի հավատարիմ ծառաներին (23։16–18)։

32. Ի՞նչ հիանալի հատկություններ ունեին Աննան ու Աբիգեան։

³² Քրիստոնյա կանանց համար հիանալի օրինակ է Աննան, որը իր ամուսնու հետ կանոնավորաբար գնում էր երկրպագության վայր։ Նա աստվածավախ ու խոնարհ կին էր, որը հրաժարվեց իր որդու հետ մայրական շփումից հանուն այն բանի, որ կատարի խոստումը և իր երախտագիտությունը ցույց տա Եհովայի բարության համար։ Ի՜նչ մեծ վարձատրություն էր նրա համար տեսնել, որ իր որդին ամբողջությամբ նվիրել է իրեն Եհովային ծառայելուն (1։11, 21–23, 27, 28)։ Նույնքան արժեքավոր է նաև Աբիգեայի օրինակը, որը հնազանդություն ու խոհեմություն դրսևորեց, ինչի շնորհիվ գովասանքի արժանացավ Դավթի կողմից, իսկ ավելի ուշ նրա կինը դարձավ։

33. Դավթի սերն ու նվիրվածությունը ինչի՞ են մղում մեզ։

³³ Եհովայի հանդեպ Դավթի սերը հուզիչ կերպով նկարագրված է սաղմոսներում, որոնք նա կազմեց, երբ անապատում թաքնվում էր Սավուղից՝ «Եհովայի օծյալից», որը ուրացել էր իր Աստծուն (1 Սամ. 24։6; Սաղ. 34։7, 8; 52։8; 57։1, 7, 9)։ Ի՜նչ խոր գնահատանքով նա խոսեց Եհովայի սուրբ անվան մասին, երբ մարտահրավեր նետեց Գողիաթին, որը ծաղրում էր Իսրայելին։ «Ես քեզ վրա գալիս եմ Զորքերի Տեր Եհովայի անունով.... Այսօր Եհովան քեզ իմ ձեռքն է մատնելու.... և ամբողջ երկիրը կիմանա, որ Իսրայելը Աստված ունի։ Եվ բոլոր այս հավաքվածները կիմանան, որ Եհովան ո՛չ սրով է փրկում, ո՛չ էլ նիզակով, որովհետև պատերազմը Եհովայինն է, և նա ձեզ մեր ձեռքն է մատնելու» (1 Սամ. 17։45–47)։ Դավիթը՝ Եհովայի քաջ ու նվիրված «օծյալը», փառավորում էր Եհովային որպես ողջ երկրի Աստծու և որպես իսկական փրկության Աղբյուրի (2 Սամ. 22։51)։ Թող որ մենք էլ հետևենք քաջության նրա օրինակին։

34. Դավթի մասին արձանագրությունը ինչպե՞ս է առնչվում Աստծու Թագավորության թեմային։

³⁴ Իսկ «1 Սամուել» գիրքը որևէ առնչություն ունի՞ Աստծու Թագավորության թեմայի հետ։ Անշո՛ւշտ։ Չէ՞ որ այստեղ ենք ծանոթանում Դավթի հետ, որի անունը հավանաբար նշանակում է «սիրելի»։ Եհովան սիրում էր Դավթին և ընտրել էր նրան, քանի որ «իր սրտին հաճելի մարդ» էր՝ արժանի Իսրայելի վրա թագավոր լինելու (1 Սամ. 13։14)։ Այդպես ի կատարում Ծննդոց 49։9, 10-ում արձանագրված Հակոբի օրհնության՝ թագավորությունը անցավ Հուդայի ցեղին։ Այդ թագավորությունը չէր հեռանալու Հուդայի ցեղից, մինչև որ գար այն Կառավարիչը, որին կպատկաներ ժողովուրդների հնազանդությունը։

35. Դավթի անունը ինչպե՞ս է կապված Թագավորության Սերնդի հետ, և այդ Սերունդը Դավթի ո՞ր հատկությունները կդրսևորի։

³⁵ Բացի այդ, Դավթի անունը հաճախ նշվում է Թագավորության Սերնդի հետ կապված, որը ծնվեց Բեթլեհեմում ու Դավթի շառավղից էր (Մատթ. 1։1, 6; 2։1; 21։9, 15)։ Այդ Սերունդը փառավորված Հիսուս Քրիստոսն է՝ «Առյուծը, որ Հուդայի ցեղից է՝ Դավթի արմատը» և «Դավթի արմատն ու սերունդը և առավոտյան պայծառ աստղը» (Հայտն. 5։5; 22։16)։ Որպես Աստծու Թագավորության Թագավոր՝ «Դավթի որդին» կդրսևորի իր փառավոր նախահոր ողջ հաստատակամությունն ու խիզախությունը։ Նա կկործանի Աստծու թշնամիներին և ամբողջովին կսրբացնի նրա անունը։ Դրանում մենք ոչ մի կասկած չունենք։

[ծանոթագրություն]