Կենսագրություն

Սրտանց ծառայություն՝ չնայած փորձություններին

ՊԱՏՄՈՒՄ Է ՌՈԴՈԼՖՈ ԼՈՍԱՆՈՆ

Ես ծնվել եմ 1917 թ. սեպտեմբերի 17–ին Մեքսիկայի Գոմես Պալասիո քաղաքում (Դուրանգո նահանգ)։ Մեքսիկական հեղափոխությունն այդ ժամանակ ծավալվում էր իր ողջ թափով։ Չնայած 1920 թ.–ին հեղափոխությունն ավարտվեց, այն շրջանում, որտեղ մենք էինք բնակվում, դեռևս մի քանի տարի շարունակվում էին անկարգությունները՝ բնակիչներին կանգնեցնելով մեծ դժվարությունների առջև։

Մի անգամ մայրս ինձ, երեք եղբայրներիս ու երկու քույրերիս մի քանի օր տնից դուրս չթողեց՝ իմանալով, որ ընդհարում պիտի տեղի ունենա ապստամբների ու բանակի միջև։ Հիշում եմ, որ մեր ուտելիքը քիչ էր, և թե ինչպես էինք ես ու կրտսեր քույրս թաքնվում մահճակալի տակ։ Դրանից հետո մայրս որոշեց մեզ տանել Միացյալ Նահանգներ, որտեղ ավելի ուշ մեզ էր միանալու հայրս։

Մենք ժամանեցինք Կալիֆոռնիա 1926–ին՝ Միացյալ Նահանգների՝ տնտեսական ճգնաժամի մեջ ընկնելու նախօրեին։ Աշխատանք գտնելու համար մի տեղից մյուսն էինք տեղափոխվում և եղանք այնպիսի վայրերում, ինչպիսիք են՝ Սան Խոակին գետի հովիտը, Սանտա Կլարա, Սալինաս և Քինգ Սիթի քաղաքները։ Սովորեցինք աշխատել դաշտերում ու զանազան մրգերի և բանջարեղենի բերք հավաքել։ Թեև մանկությունս անցել է ծանր աշխատելով՝ այնուամենայնիվ, այդ օրերը կյանքիս անչափ հաճելի ժամանակներից են եղել։

Աստվածաշնչյան ճշմարտությունն ինձ է հասնում

1928 թ. մարտին Աստվածաշունչ ուսումնասիրողներից մեկը (այդպես էին այն ժամանակ կոչվում Եհովայի վկաները) այցելեց մեր տուն։ Նա մի տարիքով անձնավորություն էր, իսպանախոս, անունը՝ Էստեբան Ռիվերա։ Ինձ վրա խոր տպավորություն գործեց նրա թողած գրքույկի վերնագիրը՝ «Որտե՞ղ են մահացածները», ինչպես նաև գրքի բովանդակությունը։ Չնայած փոքր տարիքիս, սկսեցի Աստվածաշունչ ուսումնասիրել և շփվել Աստվածաշունչ ուսումնասիրողների հետ։ Ժամանակի ընթացքում մայրս, ինչպես նաև քույրս՝ Ավրորան, նույնպես դարձան Եհովայի ջանադիր փառաբանողներ։

30–ականների կեսերին անգլիախոս ժողովի համար Թագավորության սրահ կառուցվեց Սան Խոսեում։ Այդ շրջանի ագարակներում լատինաամերիկյան ծագում ունեցող բազմաթիվ աշխատողներ կային, որոնց էլ սկսեցինք քարոզել։ Այնտեղ նաև «Դիտարանի» ուսումնասիրություն էինք անցկացնում։ Այդ ամենն անում էինք իսպանախոս Վկաների միջոցով, որոնք ապրում էին 80 կմ հեռավորության վրա գտնվող Սան Ֆրանցիսկոյում։ Ժամանակի ընթացքում մոտավորապես արդեն 60 մարդ էր հաճախում իսպաներեն լեզվով անցկացվող հանդիպումներին, որոնք տեղի էին ունենում Սան Խոսեում գտնվող Թագավորության սրահում։

Վերջապես, 1940 թ. փետրվարի 28–ին ես իմ նվիրումը Եհովային խորհրդանշեցի ջրի մկրտությամբ՝ Սան Խոսեում կայացած համաժողովում։ Հաջորդ տարի ռահվիրայի նշանակում ստացա, ինչպես կոչվում են այն Եհովայի վկաները, ովքեր լիաժամ են ծառայում։ Այնուհետև, 1943–ի ապրիլին իսպանախոս ժողով կազմավորելու համար ինձ առաջարկեցին տեղափոխվել Սթոքտոն, որը 130 կմ հեռավորության վրա էր գտնվում։ Այդ ժամանակ ես Սան Խոսեի անգլիախոս ժողովում նախագահող վերակացու էի ծառայում ու հոգ էի տանում նաև տեղի իսպանախոս Վկաների մասին։ Համապատասխան համաձայնեցումներ անելուց հետո պատասխանատվություններս հանձնեցի այլ եղբայրների, իսկ ինքս մեկնեցի Սթոքտոն։

Ուղղամտությունս՝ փորձության տակ

1940–ի սկզբներին զինակոչային հանձնաժողով ներկայանալու բազմաթիվ ծանուցումներ ստացա, բայց ամեն անգամ, երբ բացատրություն էի տալիս կրոնական հայացքներիս մասին, խղճիս դեմ չգործելու իմ դիրքորոշումը հարգվում էր։ Սակայն, երբ 1941–ի դեկտեմբերին Միացյալ Նահանգները Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի մեջ մտավ, զինակոչային հանձնաժողովի կողմից ճնշումները ուժեղացան։ Վերջիվերջո, 1944–ին ինձ բանտարկեցին։ Մինչև դատավճիռ կայացնելը ինձ պահում էին նկուղում՝ հանցագործների հետ։ Իմանալով, որ Եհովայի վկա եմ՝ նրանցից շատերը հարցեր էին տալիս այն մասին, թե ինչպես են իրենց կատարած հանցագործությունները ազդում Աստծո առջև իրենց ունեցած դիրքի վրա։

Սան Խոսեի Վկաներին հաջողվեց դրամական երաշխավորությամբ ինձ ազատ արձակել մինչև դատավարության սկսվելը։ Լոս Անջելեսում մի իրավաբան, որը պաշտպանում էր մեղադրյալների շահերը քաղաքացիական իրավունքներին վերաբերող գործերում, հանձն առավ անվճար ինձ պաշտպանել։ Դատավորը որոշեց ազատել ինձ՝ պայմանով, որ կդադարեցնեմ ռահվիրայություն անել, աշխատանքի կընդունվեմ ու ամեն ամիս ֆեդերալ իշխանություններին կզեկուցեմ։ Ես չհամաձայնվեցի այդ որոշման հետ, ուստի դատապարտվեցի երկու տարվա ազատազրկման, որը պետք է կրեի «Մակնիլ այլենդ» բանտում (Վաշինգտոն նահանգ)։ Այնտեղ ես իմ ժամանակս օգտագործում էի Աստվածաշնչի ինտենսիվ ուսումնասիրություն կատարելու համար։ Նաև սովորեցի մեքենագրել։ Դեռ երկու տարի էլ չէր անցել, երբ լավ վարքիս համար ազատ արձակվեցի։ Անմիջապես միջոցներ ձեռնարկեցի, որպեսզի ռահվիրայական ծառայությունս շարունակեմ։

Գործունեությանս շրջանակը ընդլայնվում է

1947–ի ձմռանը ռահվիրա ուղեկցիս հետ միասին նշանակվեցի՝ ծառայելու Կոլորադո Սիթի քաղաքի (Տեխաս նահանգ) իսպանախոս բնակչության շրջանում։ Սակայն այնտեղ այնքան ցուրտ էր, որ ստիպված եղանք տեղափոխվել Սան Անտոնիո, որտեղ ավելի տաք էր։ Բայց այստեղ էլ այնքան շատ անձրև եկավ, որ մեր տնետուն ծառայությունն ընդհատվեց։ Մեր ունեցած փողը շուտով վերջացավ։ Մի քանի շաբաթ շարունակ հաց ու կաղամբ էինք ուտում և առվույտի թեյ խմում։ Ուղեկիցս վերադարձավ տուն, իսկ ես մնացի։ Երբ անգլիախոս Վկաները տեղեկացան իմ վիճակի մասին, սկսեցին ինձ օգնել։

Գարնանը վերադարձա Կոլորադո Սիթի՝ իմ նշանակման վայրը, և այնտեղ ի վերջո մի փոքրաթիվ իսպանախոս ժողով կազմավորվեց։ Հետո մեկնեցի Սվիթուոթեր (Տեխաս), որտեղ իմ օժանդակությամբ մեկ այլ իսպանախոս ժողով կազմավորվեց։ Այնտեղ նամակ ստացա, որով ինձ հրավիրում էին միսիոներական ուսում ստանալու «Դիտարանի» աստվածաշնչյան «Գաղաադ» դպրոցի 15–րդ դասարանում. ուսումը սկսվելու էր 1950 թ. փետրվարի 22–ին։ Այս դասարանի ավարտական ծրագիրը միացվեց նույն թվականի ամռանը տեղի ունեցած միջազգային համաժողովին, որը տեղի ունեցավ Նյու Յորքի «Յանկի» մարզադաշտում։ Դրանից հետո երեք ամիս մնացի Եհովայի վկաների՝ Բրուքլինում գտնվող գլխավոր վարչությունում։ Այնտեղ ես նախապատրաստություն անցա՝ Մեքսիկայի մասնաճյուղում աշխատելու համար։

Աշխատանքը Մեքսիկայում

Ես ժամանեցի Մեխիկո 1950 թ. հոկտեմբերի 20–ին։ Մոտ երկու շաբաթ անց նշանակվեցի որպես մասնաճյուղի վերակացու և չորս ու կես տարի ծառայեցի այդ նշանակմամբ։ Ինձ շատ օգնեց ռահվիրայական ծառայության ընթացքում, բանտում, «Գաղաադում» և Բրուքլինում ձեռք բերված փորձը։ Ժամանելով Մեքսիկա՝ անմիջապես նկատեցի, որ հարկավոր էր բարելավել մեքսիկացի եղբայրների ու քույրերի հոգևոր վիճակը։ Նրանք օգնության կարիք ունեին հատկապես Աստծո բարոյական բարձր չափանիշները պահելու մեջ։

Լատինաամերիկյան երկրներում, այդ թվում՝ Մեքսիկայում, զույգերի համար սովորական բան էր համատեղ ապրել՝ առանց օրինական կերպով ամուսնանալու։ Քրիստոնեական աշխարհի կրոնների, մասնավորապես Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու թույլատվությամբ Սուրբ Գրություններին հակասող այս սովորույթը տիրապետում էր ամենուրեք (Եբրայեցիս 13։4)։ Այդպես ոմանք Եհովայի վկաների ժողովի անդամ էին դարձել՝ չնայած այն բանին, որ իրենց ամուսնությունն օրինական չէր։ Այդպիսիներին հնարավորություն տրվեց վեց ամսվա ընթացքում իրենց գործերը կարգավորել, այլապես նրանք այլևս չէին կարող ճանաչվել որպես Եհովայի վկաներ։

Շատերի համար այդ իրավիճակը հարթելը հեշտ էր. հարկավոր էր ընդամենը գրանցմամբ օրինականացնել իրենց ամուսնական կապը։ Մյուսների վիճակն ավելի բարդ էր։ Օրինակ՝ ոմանք ամուսնացել էին երկու և նույնիսկ երեք անգամ՝ առանց օրինական կերպով ամուսնալուծվելու նախկին կողակցից։ Երբ Եհովայի ժողովրդի մեջ ամուսնության վերաբերյալ չափանիշները վերջապես ներդաշնակ դարձան Աստծո Խոսքի ուսուցումների հետ, ժողովները մեծ հոգևոր օրհնություններ սկսեցին վայելել (Ա Կորնթացիս 6։9–11)։

Այն օրերին Մեքսիկայում գրագիտության մակարդակն ընդհանուր առմամբ ցածր էր։ Դեռևս նախքան 1950 թ.–ին իմ այնտեղ ժամանելը, մասնաճյուղն արդեն սկսել էր ժողովներում կազմակերպել գրել–​կարդալու դասընթացներ։ Այժմ այդ դասընթացները վերակազմավորվեցին, որպեսզի կառավարության կողմից դրանք ճանաչվեին օրինական։ Ըստ 1946–ից ի վեր պահպանված վիճակագրական տվյալների՝ Մեքսիկայում ապրող ավելի քան 143 000 մարդ գրել ու կարդալ էր սովորել Վկաների կողմից անցկացվող դասերի ընթացքում։

Մեքսիկայում կրոնին վերաբերող օրենքները շատ խիստ էին։ Սակայն վերջին տարիներս դրա հետ կապված կարևոր փոփոխություններ են տեղի ունեցել։ 1992–ին կրոնի մասին նոր օրենք ընդունվեց, և 1993–ին Մեքսիկայում Եհովայի վկաները գրանցվեցին՝ որպես կրոնական կազմակերպություն։

Նախկինում անհավանական թվացող այդ փոփոխությունները մեծ ուրախություն պատճառեցին ինձ։ Տարիներ շարունակ բազմիցս այցելել եմ զանազան կառավարական գերատեսչություններ և միշտ բավական կասկածամիտ վերաբերմունքի հանդիպել։ Ինչևէ, ուրախալի է տեսնել, թե ինչպես խնդիրները լուծվեցին մեր մասնաճյուղի իրավաբանական բաժնի միջոցով, այնպես որ, այժմ քարոզչական գործունեությունը հարաբերականորեն թույլ հակառակության է հանդիպում։

Ծառայում եմ իմ միսիոներ կնոջ հետ

Երբ ժամանեցի Մեքսիկա, այստեղ արդեն կային «Գաղաադ դպրոցի» նախկին դասարանների շրջանավարտներ։ Նրանցից մեկը Եսթեր Վարդանյանն էր, հայ Վկա, որը սկսել էր ռահվիրայություն անել Վալյեհոյում 1942–ին (Կալիֆոռնիա նահանգ)։ Մենք ամուսնացանք 1955–ի հուլիսի 30–ին, որից հետո շարունակում էինք մեր ծառայությունը Մեքսիկայում. Եսթերը՝ իր միսիոներական ծառայությունը Մեխիկոյում, իսկ ես ծառայում էի մասնաճյուղում, որտեղ էլ ապրում էինք։

Եսթերն իր առաջին նշանակումը ստացել էր 1947–ին մեքսիկական Նուևո Լեոն նահանգի Մոնթերեյ քաղաքում։ Այնտեղ այդ ժամանակ ընդամենը քառասուն Վկայից բաղկացած մի ժողով էր եղել, սակայն երբ 1950–ին նրան տեղափոխեցին Մեխիկո, Մոնթերեյում արդեն չորս ժողով կար։ Մեխիկոյի մոտակայքում գտնվող մեր մասնաճյուղում ներկայումս ծառայում են երկու հոգի, որոնց հարազատների հետ Եսթերն Աստվածաշունչ է ուսումնասիրել Մոնթերեյում ծառայելու տարիներին։

Դեռևս 1950–ին միսիոներները իրենց քարոզչական տարածքներում արդեն ընդգրկել էին Մեխիկոյի մեծ մասը։ Նրանք իրենց ծառայությունը կատարելիս մի տեղից մյուսն էին գնում ոտքով կամ էլ շատ հին, մարդկանցով լեփ–​լեցուն ավտոբուսներով։ Երբ 1950–ի վերջերին եկա Մեխիկո, քաղաքում յոթ ժողով կար։ Այժմ այդ թիվը հասել է 1 600–ի, իսկ քարոզիչների թիվն ավելի քան 90 000 է։ Անցած տարի Մեխիկոյում Քրիստոսի Հիշատակի երեկոյին ներկա եղավ ավելի քան 250 000 մարդ։ Տարիներ շարունակ ես ու Եսթերը առանձնաշնորհում ենք ունեցել՝ ծառայելու այդ ժողովներից շատերում։

Երբ ես ու Եսթերը Աստվածաշնչի ուսումնասիրություն ենք սկսում, միշտ փորձում ենք ընտանիքի հոր հետաքրքրությունը շարժել, որպեսզի ամբողջ ընտանիքը կարողանա ներգրավվել։ Այսպես մենք ականատես ենք եղել, թե ինչպես են բազմաթիվ ընդարձակ ընտանիքներ եկել՝ Եհովային ծառայելու։ Կարծում եմ, որ Մեքսիկայում ճշմարիտ երկրպագության արագ առաջխաղացման պատճառներից մեկն այն է, որ մարդիկ հաճախ ամբողջ ընտանիքով են երկրպագում Աստծուն։

Եհովան օրհնել է աշխատանքը

1950 թ.–ից սկսած՝ քարոզչական գործունեության առաջխաղացումն ակնհայտ էր Մեքսիկայում և՛ ըստ քարոզիչների թվի, և՛ ըստ կազմակերպչական փոփոխությունների։ Անչափ հաճելի է փոքրիկ ներդրում ունենալ այդ աճի մեջ՝ աշխատելով այդպիսի հյուրընկալ ու կենսուրախ մարդկանց հետ։

Կարլ Քլեյնը, որը ծառայում է որպես Եհովայի վկաների Կառավարիչ մարմնի անդամ, և իր կինը՝ Մարգարետը, մի քանի տարի առաջ, երբ արձակուրդի մեջ էին, այցելեցին մեզ։ Եղբայր Քլեյնը ցանկանում էր տեսնել, թե ինչպիսի տրամադրություն է տիրում մեքսիկական ժողովներում, ու այդ պատճառով Մարգարետի հետ եկավ Մեխիկոյի մոտակայքում գտնվող «Սան Խուան Թեզոնտլա» ժողով, ուր այդ ժամանակ մենք էինք հաճախում։ Մեր սրահը փոքր էր. լայնությունը մոտավորապես 4,5 մ, երկարությունը՝ 5,5 մ։ Երբ տեղ հասանք, արդեն յոթանասուն մարդ էր հավաքվել ու կանգնելու տեղ չկար։ Մեծերը աթոռներին էին նստել, երիտասարդները՝ նստարաններին, իսկ փոքրիկ երեխաները՝ աղյուսների վրա կամ հատակին։

Եղբայր Քլեյնը անչափ տպավորված էր, քանի որ բոլոր երեխաները՝ Աստվածաշունչը ձեռքներին, ելույթ ունեցողի հետ միասին բացում էին աստվածաշնչյան համարները։ Հանրային ելույթից հետո եղբայր Քլեյնը, խոսելով Մատթէոս 13։19–23 խոսքերի շուրջ, ասաց, որ Մեքսիկայում բավականաչափ ‘լավ հող’ կա, որի մասին հիշատակել էր Հիսուսը։ Սրահում ներկա գտնվող այդ երեխաներից յոթը ներկայումս աշխատում են Մեխիկոյի մոտակայքում մեր մասնաճյուղի ընդարձակման նպատակով կազմակերպված վիթխարի շինարարության վրա։ Մեկը ծառայում է Բեթելում, մյուսները ռահվիրաներ են։

Երբ եկա Մեխիկո, մեր մասնաճյուղում ընդամենը 11 մարդ կար։ Հիմա մոտ 1 350 մարդ է աշխատում, որոնցից 250–ը մասնաճյուղի նոր շենքերի շինարարության մեջ են ներգրավված։ Երբ բոլոր աշխատանքները վերջացած լինեն, հավանաբար 2002 թ.–ին, մենք կկարողանանք ևս մոտ 1 200 հոգու ընդգրկել մեր ընդլայնված մասնաճյուղում։ Միայն պատկերացնել է պետք. 1950 թ.–ին ամբողջ երկրում 7 000–ից պակաս Թագավորության քարոզիչներ կային, իսկ այժմ նրանց թիվը անցնում է 500 000–ի սահմանը։ Սիրտս ցնծում է, երբ տեսնում եմ, թե ինչպես է Եհովան օրհնում մեքսիկացի մեր խոնարհ եղբայրների ջանքերը, որոնք ոչինչ չեն խնայում նրա փառաբանման համար։

Մեծ դժվարության եմ հանդիպում

Վերջերս հիվանդացա, որն ինձ համար իսկական փորձություն դարձավ։ Թեև ընդհանուր առմամբ, առողջ մարդ եմ եղել, բայց 1988–ի նոյեմբերին կաթված ստացա, ինչը մեծապես ազդեց իմ ֆիզիկական հնարավորությունների վրա։ Վարժությունների և այլ բուժումների օգնությամբ վիճակս որոշակիորեն բարելավվեց, ինչի համար անչափ շնորհակալ եմ Եհովային, սակայն մարմնիս որոշ մասեր ինչպես հարկն է չեն ենթարկվում։ Գտնվելով բժշկական հսկողության ներքո՝ շարունակում եմ բուժումներս, որոնք ինձ օգնում են խուսափել ուժեղ գլխացավերից ու կաթվածի այլ հետևանքներից։

Թեև այլևս ի վիճակի չեմ անել այն ամենը, ինչ կցանկանայի, ինձ բավականություն է պատճառում այն բանի գիտակցումը, որ կարողացել եմ օգնել շատերին՝ իմանալ Եհովայի նպատակների մասին ու դառնալ նրա նվիրված ծառաները։ Նաև բավականություն եմ ստանում՝ զրուցելով հնարավորին չափ շատ քրիստոնյա եղբայրների ու քույրերի հետ, որոնք այցելում են մեր մասնաճյուղ. զգում եմ, որ մենք փոխադարձ քաջալերանք ենք ստանում միմյանցից։

Ես գիտեմ, որ Եհովան գնահատում է իրեն մատուցվող մեր ծառայությունը, որ այն, ինչ անում ենք՝ իզուր չէ. դա ինձ մեծապես զորացնում է (Ա Կորնթացիս 15։58)։ Չնայած իմ սահմանափակումներին ու հիվանդությանը՝ ինձ հոգեհարազատ են Կողոսացիս 3։23, 24 խոսքերը. «Ինչ որ անէք, արէք սրտա՛նց, որպէս թէ Տիրոջ համար էք անում եւ ոչ թէ՝ մարդկանց համար։ Իմացէ՛ք, որ Տիրոջից պիտի ստանաք ձեր ժառանգութեան հատուցումը»։ Այս հորդորանքին համաձայն՝ ես սովորել եմ սրտանց ծառայել Եհովային՝ չնայած փորձություններին։

[նկար 24–րդ էջի վրա]

1942–ին, երբ ռահվիրա էի

[նկար 24–րդ էջի վրա]

Կինս սկսեց միսիոներական ծառայությունը Մեքսիկայում 1947–ին։

Եսթերի հետ այսօր

[նկարներ 26–րդ էջի վրա]

Վերևում՝ ձախից. մեքսիկական Բեթելի մեր ընտանիքը 1952–ին։ Առջևում ես եմ։

Վերևում. Մեխիկոյի այս մարզադաշտում 1999 թ. նահանգային համաժողովին ավելի քան 109 000 մարդ էր ներկա գտնվում։

Ներքևում՝ ձախից. մեր մասնաճյուղի նոր շենքերը, որոնց շինարարությունը մոտենում է իր ավարտին։