Երեխաներիդ մեջ սեր զարգացրու ընթերցանության և ուսումնասիրություն անելու հանդեպ

ՇԱՏԵՐԸ սիրով են հիշում մանկության տարիները, երբ ծնողները կարդում էին իրենց համար։ Ինչ խոսք, ընթերցանությունը մեծ բավականություն է պատճառում և շատ օգուտներ է բերում։ Օրինակ՝ Աստծու ծառաները մեծ օգուտներ են քաղում Աստվածաշունչն ուսումնասիրելուց, քանի որ դա նպաստում է իրենց հոգևոր աճին։ Եթե ջանք թափես, որ երեխաներիդ ընթերցել և ուսումնասիրություն անել սովորեցնես, նրանց համար ապագայի լավ հիմք կդնես։ Մի քրիստոնյա ծնող ասում է. «Մեզ համար ամենաթանկ բաները հիմնականում կապված են ընթերցանության և ուսումնասիրություն անելու հետ»։

Ուսումնասիրություն անելու լավ սովորությունները կօգնեն երեխաներիդ ավելի մտերիմ փոխհարաբերություններ զարգացնելու Աստծու հետ (Սաղ. 1։1–3, 6)։ Թեև փրկություն ստանալու համար չի պահանջվում կարդալ իմանալ, սակայն Աստվածաշունչը հստակ ցույց է տալիս, որ ընթերցանությունը հոգևոր առումով մեծ օգուտներ կարող է բերել։ Օրինակ՝ Հայտնություն 1։3–ում ասվում է. «Երջանիկ է նա, ով բարձրաձայն կարդում է այս մարգարեության խոսքերը»։ Իսկ Տիմոթեոսին ուղղված Պողոսի խորհրդից երևում է, թե որքան կարևոր է կենտրոնանալը, որն ուսումնասիրություն անելու անհրաժեշտ տարրերից է. «Խորհի՛ր այս բաների մասին, կլանվա՛ծ եղիր դրանցով»։ Ինչո՞ւ։ «Որպեսզի քո առաջադիմությունը հայտնի լինի» (1 Տիմոթ. 4։15)։

Անշուշտ, պարզապես կարդալ կամ ուսումնասիրություն անել իմանալ չի նշանակում, որ այդ ունակությունները օգուտներ կբերեն մեզ։ Շատերը կարող են կարդալ և ուսումնասիրություններ անել, բայց իրենց ժամանակը վատնում են ոչ կարևոր գործերի վրա։ Ուստի ինչպե՞ս կարող են ծնողներն իրենց երեխաների մեջ օգտակար գիտելիքներ ձեռք բերելու ցանկություն սերմանել։

Ջերմ մթնոլորտ ու անձնական օրինակ

Երեխաները հաճույքով են ընթերցում և ուսումնասիրություն անում ջերմ մթնոլորտում։ Քրիստոնյա ամուսիններ Օուենն ու Կլաուդիան իրենց երկու երեխաների մասին ասում են. «Նրանք անհամբերությամբ ու հաճույքով էին սպասում ուսումնասիրության ժամին, քանի որ այդ ժամանակ իրենց ապահով և հանգիստ էին զգում։ Նրանց համար ուսումնասիրությունը ջերմ մթնոլորտի հետ էր զուգադրվում»։ Նույնիսկ պատանեկության տարիներին ունեցած դժվարությունների դեպքում այդ ջերմ մթնոլորտը դրական ազդեցություն կթողնի երեխաներիդ վրա։ Օուենի ու Կլաուդիայի երեխաները այժմ ընդհանուր ռահվիրաներ են, և մինչև հիմա ընթերցանության և ուսումնասիրություն անելու հանդեպ սերը, որ ծնողները զարգացրել են նրանց մեջ, շարունակում է օգուտներ բերել։

Կարևոր գործոն է նաև ծնողների օրինակը։ Այն երեխաները, որոնք հաճախ են տեսնում, որ իրենց ծնողները կարդում կամ որևէ բան են ուսումնասիրում, ամենայն հավանականությամբ, նույնպես այդ ամենը կդարձնեն իրենց կյանքի անբաժանելի մասը։ Սակայն ինչպե՞ս կարող ես դու՝ որպես ծնող, օրինակելի լինել այդ հարցում, եթե կարդալ առանձնապես չես սիրում։ Գուցե անհրաժեշտ է, որ ճիշտ առաջնահերթություններ դնես և փոխես վերաբերմունքդ ընթերցանության հանդեպ (Հռոմ. 2։21)։ Եթե ընթերցանությունը լինի քո առօրյայի մի մասը, ապա դա մեծ ազդեցություն կթողնի երեխաներիդ վրա։ Իսկ եթե հատկապես ջանասեր լինես Աստվածաշնչի ընթերցանության, ժողովի հանդիպումներին պատրաստվելու և ընտանեկան ուսումնասիրություն անելու հարցում, երեխաներդ կհասկանան, որ դրանք շատ արժեքավոր են։

Այսպիսով՝ քո սերն ու անձնական օրինակը շատ կարևոր են երեխաներիդ մեջ ընթերցելու ցանկություն զարգացնելու հարցում։ Իսկ ի՞նչ գործնական քայլեր կարող ես ձեռնարկել։

Կարդա, որ սիրես

Ո՞ր կարևոր քայլերի շնորհիվ երեխաներիդ մեջ սեր կզարգանա ընթերցանության հանդեպ։ Վաղ տարիքից նրանց ձեռքը գրքեր տուր։ Մի քրիստոնյա երեց, որի ծնողները ընթերցանության հանդեպ սեր են զարգացրել իր մեջ, հետևյալ խորհուրդն է տալիս. «Թող երեխաներդ սովորեն, թե ինչպես պետք է վարվեն գրքերի հետ։ Այդպիսով գրքերը նրանց ընկերները կդառնան և իրենց ողջ կյանքում մեծ արժեք կունենան»։ Աստվածաշնչի վրա հիմնված գրքերը, ինչպիսիք են՝ «Սովորիր Մեծ Ուսուցչից» և «Աստվածաշնչի պատմությունների իմ ժողովածուն», կդառնան երեխաների անբաժան ընկերները, նույնիսկ մինչև նրանց տառաճանաչ դառնալը։ Երբ երեխաներիդ հետ կարդում ես այդպիսի գրքեր, նրանք վարժվում են ոչ միայն մայրենի լեզվին, այլև «հոգևոր հարցերին» և «հոգևոր խոսքերին» (1 Կորնթ. 2։13)։

Կանոնավորաբար բարձրաձայն կարդա երեխաներիդ համար։ Սովորություն դարձրու ամեն օր կարդալ նրանց հետ։ Դրա շնորհիվ երեխաներդ ճիշտ կարտասանեն բառերը և ընթերցելն իրենց սովորությունը կդառնա։ Նաև կարևոր է, թե ինչպես ես դու կարդում։ Եթե խանդավառությամբ կարդաս, նրանք էլ այդպես կկարդան։ Շատ հնարավոր է, որ երեխաներդ խնդրեն, որ նույն պատմությունը նորից ու նորից ընթերցես։ Մի՛ մերժիր։ Ժամանակի ընթացքում գուցե նրանք ցանկանան, որ նոր բան կարդաս իրենց համար։ Հաշվի առ, որ երբ երեխաներդ տրամադրված չեն քեզ հետ կարդալու, չպետք է ստիպես նրանց դա անել։ Հիսուսը լավ օրինակ է թողել այս հարցում։ Նա սովորեցնում էր իր ունկնդիրներին այնքան, «որքան որ կարողանում էին լսել» (Մարկ. 4։33)։ Եթե չստիպես երեխաներիդ, նրանք անհամբերությամբ կսպասեն ընթերցանության ժամին, և դու կհասնես նպատակիդ՝ սեր զարգացնել նրանց մեջ ընթերցանության հանդեպ։

Քաջալերիր, որ արտահայտվեն, և քննարկեք կարդացածդ։ Ի ուրախություն քեզ՝ փոքրիկներդ շուտով շատ բառեր կտարբերեն, կսկսեն արտաբերել դրանք և կհասկանան այդ բառերի նշանակությունը։ Կարդացածի քննարկումը մեծապես կնպաստի, որ նրանք արագ զարգանան։ Զրույցների շնորհիվ երեխաները «սովորում են բառեր, որոնք հետագայում ընթերցանության ժամանակ ճանաչում են ու հասկանում,— ասվում է մի գրքում, որտեղ բացատրվում է, թե ինչպես կարելի է օգնել երեխաներին սահուն ընթերցել։— Փոքրիկների համար, որոնք սովորաբար ձգտում են կարդալ ու գրել սովորել, զրույցները շատ կարևոր են.... և որքան իմաստալից լինեն դրանք, այնքան ավելի լավ, քանի որ նրանց ուղեղը սպունգի պես կլանում է նոր տեղեկությունները»։

Թող երեխաներդ կարդան քեզ համար, և խրախուսիր, որ հարցեր տան։ Ինչպե՞ս կարող ես դա անել։ Ինքդ հարցեր տուր և առաջարկիր հավանական պատասխանները։ Այդպես երեխաները կիմանան, որ գրքերը տեղեկություններ ստանալու աղբյուր են, և դրանցում կարող են գտնել իրենց հարցերի պատասխանները։ Կիմանան նաև, որ գիրքը զուտ բառերի հավաքածու չէ։ Այդպիսի մոտեցումը հատկապես օգտակար է, երբ կարդացածդ հիմնված է Աստծու Խոսքի՝ ամենաիմաստուն գրքի վրա (Եբր. 4։12)։

Այնուհանդերձ, երբեք մի՛ մոռացիր, որ կարդալը արվեստ է։ Ժամանակ և շարունակական ջանքեր են պահանջվում հմտանալու համարa։ Ուստի անդադար գովիր փոքրիկներիդ։ Դա կնպաստի, որ նրանք սիրեն ընթերցանությունը։

Ընթերցանությունը օգտակար է և հաճելի

Եթե սովորեցնես երեխաներիդ, թե ինչպես պետք է ուսումնասիրություն անել, նրանք աննպատակ չեն կարդա։ Ուսումնասիրել նշանակում է տեղեկանալ փաստերին և հասկանալ, թե ինչպես են դրանք փոխկապակցված։ Որևէ բան ուսումնասիրելու համար պետք է կարողանաս տեղեկությունները համադրել, հիշել և օգտագործել։ Միայն այն ժամանակ երեխան հաճույքով կուսումնասիրի, երբ իմանա, թե ինչպես է դա արվում, տեսնի դրա արժեքը և հասկանա, որ այն օգտակար է իր համար (Ժող. 10։10)։

Սովորեցրու, թե ինչ է անհրաժեշտ ուսումնասիրություն անելու համար։ Օրինակ՝ ընտանեկան երկրպագության երեկոն կամ օրվա խոսքի քննարկումը հիանալի առիթներ են, որ երեխաներիդ ուսումնասիրություն անելու հմտություններ սովորեցնես։ Եթե երեխան հանգիստ նստի և ուշադրությամբ հետևի նյութին գոնե կարճ ժամանակով, կսովորի կենտրոնանալ, ինչը շատ կարևոր է սովորելու ընթացքի համար։ Նաև կարող ես խրախուսել որդուդ ասել քեզ, թե ինչպես է նոր սովորածը կապված իր իմացածի հետ։ Այդպես նա կսովորի համադրել։ Կարող ես խնդրել դստերդ, որ իր բառերով ամփոփի կարդացածը։ Դրա շնորհիվ նա կըմբռնի իմաստը և կմտապահի այն։ Վերապատմելը, այսինքն՝ հոդվածը ընթերցելուց հետո գլխավոր մտքերը կրկնելը, հիշողությունը մարզելու մեկ այլ միջոց է։ Նույնիսկ փոքր երեխաները կարող են կարճ նշումներ անել ուսումնասիրության կամ ժողովի հանդիպումների ընթացքում։ Դա անչափ կօգնի, որ նրանց ուշադրությունը չշեղվի։ Այս պարզ միջոցների շնորհիվ սովորելու պրոցեսը հետաքրքիր և բովանդակալից կդառնա թե՛ քեզ և թե՛ երեխաներիդ համար։

Այնպիսի պայմաններ ստեղծիր, որոնք կնպաստեն ուսումնասիրությանը։ Լավ օդափոխված, լուսավոր սենյակը, ինչպես նաև հանգիստ մթնոլորտն ու հարմարավետ պայմանները կօգնեն, որ երեխան հեշտությամբ կենտրոնանա։ Անշուշտ, շատ կարևոր է նաև, թե ծնողները ինչպես են վերաբերվում ուսումնասիրությանը։ «Անհրաժեշտ է, որ կանոնավորաբար ժամանակ հատկացնես ընթերցանությանը և ուսումնասիրությանը ու հետևողական լինես,— նշում է մի մայր։— Դա կօգնի, որ երեխաներդ էլ կազմակերպված լինեն։ Նրանք կսովորեն, որ ամեն ինչ պետք է արվի իր ժամանակին»։ Շատ ծնողներ պարզապես արգելում են, որ ուսումնասիրության ժամանակ երեխաները ուրիշ որևէ բանով զբաղվեն։ Ինչպես ասում է մի մասնագետ, այդ մոտեցումը մեծ դեր է խաղում երեխաների մեջ ուսումնասիրության լավ սովորություններ զարգացնելու հարցում։

Ընդգծիր ուսումնասիրության արժեքը։ Օգնիր երեխաներիդ տեսնելու ուսումնասիրության գործնական օգուտները։ Կիրառել սովորածը. դա է ուսումնասիրության գլխավոր նպատակը։ Մի երիտասարդ եղբայր խոստովանում է. «Երբ չեմ տեսնում, թե ինչ գործնական արժեք ունի նյութը, որն ուսումնասիրում եմ, ինձ ստիպում եմ, որ այն ուսումնասիրեմ։ Սակայն երբ տեսնում եմ, որ դա անձամբ ինձ է վերաբերվում, մեջս ցանկություն է առաջանում այն հասկանալու»։ Եթե երիտասարդները ուսումնասիրությունը դիտեն որպես միջոց՝ կարևոր նպատակի հասնելու համար, ապա նրանք կլանված կուսումնասիրեն այդ նյութը։ Նրանք անհամբերությամբ կսպասեն հաջորդ ուսումնասիրությանը, ինչպես որ փոքր ժամանակ անհամբերությամբ սպասում էին ընթերցանության ժամին։

Լավագույն վարձատրությունը

Իհարկե, անվերջ կարող ենք թվարկել այն օգուտները, որ բերում է երեխաների մեջ ընթերցանության նկատմամբ սեր զարգացնելը։ Ուսման, աշխատանքի մեջ, մարդկային փոխհարաբերություններում, մեզ շրջապատող իրականությունը հասկանալու և երեխաների ու ծնողների միջև սիրո ամուր կապեր հաստատելու մեջ ունեցած հաջողությունները մի քանիսն են այն օգուտներից, որ ստանում ենք ուսումնասիրությունից ու ընթերցանությունից։ էլ չենք խոսում այն մասին, թե ինչ մեծ բավարարվածություն են բերում դրանք։

Այս ամենից բացի, ուսումնասիրության հանդեպ սերը կարող է օգնել երեխաներիդ դառնալու հոգևոր մարդ։ Ավելին, սերը հենց այն բանալին է, որը բացում է նրանց սիրտն ու միտքը՝ հասկանալու աստվածաշնչյան ճշմարտության «լայնությունը, երկարությունը, բարձրությունն ու խորությունը» (Եփես. 3։18)։ Անշուշտ, քրիստոնյա ծնողները դեռ շատ բաներ պետք է սովորեցնեն իրենց երեխաներին։ Նվիրելով իրենց ժամանակն ու ուշադրությունը նրանց, ամեն հնարավոր բան անելով, որ նրանց համար ապագայի լավ հիմք դնեն՝ ծնողները հույս են փայփայում, որ երեխաներն ի վերջո կցանկանան դառնալ Եհովայի երկրպագուներ։ Եթե երեխաներիդ սովորեցնես, թե ինչպես է պետք ուսումնասիրություն անել, նրանց կօգնես ամուր փոխհարաբերություն զարգացնելու Եհովայի հետ և պահպանելու այն։ Եվ ամենագլխավորը, աղոթիր Եհովային, որ օրհնի քո ջանքերը սեր զարգացնելու երեխաներիդ մեջ ընթերցանության և ուսումնասիրություն անելու նկատմամբ (Առակ. 22։6)։

[Ծանոթագրություն]

[Շրջանակ/​Նկարներ 26–րդ էջի վրա]

Ընթերցանություն

• Գրքեր տուր

• Բարձրաձայն կարդա

• Քաջալերիր, որ արտահայտվեն

• Քննարկեք կարդացածդ

• Թող երեխաներդ կարդան քեզ համար

• Խրախուսիր երեխաներիդ, որ հարցեր տան

Ուսումնասիրություն

• Լավ օրինակ եղիր

• Սովորեցրու երեխաներիդ

○ կենտրոնանալ

○ համադրել

○ ամփոփել

○ վերապատմել

○ նշումներ անել

• Այնպիսի պայմաններ ստեղծիր, որոնք կնպաստեն ուսումնասիրություն անելուն

• Ընդգծիր ուսումնասիրություն անելու արժեքը