«Երկիր, որտեղ կաթ ու մեղր է հոսում»
ԵՐԲ Եհովա Աստված իսրայելացիներին ազատագրեց Եգիպտոսի լծից, նա խոստացավ նրանց բերել «մի լավ ու ընդարձակ երկիր՝ մի երկիր, որտեղ կաթ ու մեղր է հոսում» (Ելք 3։8)։
Հենց որ իսրայելացիները բնակություն հաստատեցին Ավետյաց երկրում, նրանք սկսեցին կովեր, ոչխարներ և այծեր բուծել, ինչի շնորհիվ կաթի մեծ պաշար ունեին։ Իսկ ի՞նչ կարելի է ասել մեղրի մասին։ Ոմանց կարծիքով՝ դա քաղցր օշարակն էր՝ պատրաստված արմավից, թզից ու խաղողից։ Աստվածաշնչում մեղրի մասին հաղորդագրությունների մեծ մասը մատնանշում է վայրի տեսակը և ոչ թե հատուկ նպատակով պահվող մեղուների մեղրը (Դատավորներ 14։8, 9; 1 Սամուել 14։27; Մատթեոս 3։1, 4)։ Սակայն իսկապե՞ս այդ երկրում կաթ ու մեղր էր «հոսում»։
Վերջերս Իսրայելում արված հնագիտական պեղումները ավելի հստակ պատկերացում տվեցին դրա վերաբերյալ։ Հայտնագործության հետ կապված՝ Եբրայական համալսարանի մամլո հաղորդագրության մեջ ասվում էր. «Սա հնագիտական պեղումների ժամանակ Մերձավոր Արևելքում մինչ օրս հայտնաբերված ամենահին մեղվանոցն է [փեթակների շարան],— նշում է պրոֆեսոր (Ամիհայ) Մոզարը։ Այն գոյություն ունի դեռևս մ.թ.ա. 10-րդ դարից մինչև 9-րդ դարի սկիզբն ընկած ժամանակահատվածից»։
Հնագետները հայտնաբերել են ավելի քան 30 փեթակներ, որոնք դասավորված էին երեք շարքերով, և ըստ նրանց հաշվարկների՝ ամբողջ տարածքում եղել է մոտ 100 փեթակ։ Փեթակների մնացորդներն ուսումնասիրելիս հայտնաբերվել են սատկած մեղուների կտորներ, ինչպես նաև մեղրամոմի մոլեկուլներ։ Գիտնականների հաշվարկների համաձայն՝ «ամեն տարի այս փեթակներից կարելի էր հավաքել կես տոննա մեղր»։
Հնում մեղրը միայն համեղ ուտեստ չէր։ Օրինակ՝ մեղրամոմը օգտագործվում էր մետաղի ու կաշվի արդյունաբերության մեջ, ինչպես նաև գրելու համար նախատեսված փայտե տախտակներ պատրաստելիս։ Տախտակների գոգավոր մակերեսը լցված էր մեղրամոմով, որը կարելի էր հալեցնել նորից օգտագործելու նպատակով։ Ի՞նչ եզրակացության են գալիս հնագետները՝ այս հայտնագործությունից ելնելով։
«Չնայած Աստվածաշունչը մեզ ոչինչ չի հայտնում այդ ժամանակ Իսրայելում մեղվաբուծությամբ զբաղվելու մասին,— ասվում է հաղորդագրության մեջ,— Թել Ռեհովում մեղվանոցի հայտնաբերումը ցույց է տալիս, որ մեղվաբուծությունը և մեղրի ու մեղրամոմի արդյունաբերությունը շատ զարգացած է եղել դեռևս առաջին տաճարի [Սողոմոնի] ժամանակաշրջանում։ Այսպիսով՝ Աստվածաշնչում օգտագործված «մեղր» բառը, ըստ ամենայնի, վերաբերում է մեղուների մեղրին»։
[նկար 15-րդ էջի վրա. թույլտվությամբ]
Institute of Archaeology/Hebrew University © Tel Rehov Excavations