Երիտասարդները հարցնում են

Ի՞նչ պետք է իմանամ սոցիալական ցանցի մասին. մաս 1

«Ես ուրիշ երկրներում ապրող ընկերներ ունեմ ու նրանց հետ կապ պահելու ամենալավ ձևը սոցիալական ցանցն է։ Ուրախ եմ, որ կարող եմ նրանց հետ շփվել նույնիսկ հեռավորության վրա» (Սյու, 17)a։

«Իմ կարծիքով՝ սոցիալական ցանցը ժամանակի կորուստ է, ծույլ մարդու ապրելակերպ։ Կենդանի շփումը ընկերություն պահպանելու միակ ձևն է» (Գրեգորի, 19)։

ՎԵՐԸ նշված մեկնաբանություններից ո՞րն է ավելի շատ համապատասխանում քո տեսակետին։ Ամեն դեպքում մի բան պարզ է. սոցիալական ցանցը մեծ տարածում է գտել այսօրb։ Օրինակ՝ որպեսզի 50 միլիոն մարդ կարողանար ռադիո լսել, պահանջվեց 38 տարի, որպեսզի նույնքան մարդ կարողանար հեռուստացույց դիտել՝ 13 տարի, իսկ ինտերնետ կապ ունենալու համար պահանջվեց 4 տարի։ Միայն վերջին 12 ամսվա ընթացքում սոցիալական ցանցի «ֆեյսբուք» կայքը 200 միլիոն այցելու է ձեռք բերել։

Նշիր, թե հետևյալ տարբերակներից որն է ճիշտ կամ սխալ։

Պատանիները բնակչության ամենամեծ տոկոսն են կազմում, որոնք օգտվում են սոցիալական ցանցի կայքերից։ ․․․․․ Ճիշտ է ․․․․․ Սխալ է

Պատասխան. սխալ է։ Սոցիալական ցանցի ամենաշատ տարածված կայքից օգտվողների մոտ երկու երրորդը 25 կամ ավելի բարձր տարիքի մարդիկ են։ Իսկ 2009թ. ամենաբարձր տոկոսը կազմել են նրանք, ովքեր ավելի քան 55 տարեկան են եղել։

Այդուհանդերձ, միլիոնավոր պատանիներ օգտվում են սոցիալական ցանցի կայքերից, և ոմանց համար հաղորդակցվելու այս միջոցը դարձել է նախընտրելի ձև։ «Ես փակեցի իմ հաշիվը,— ասում է Ջեսիկան,— բայց հետո նորից ակտիվացրի այն, քանի որ ինձ ոչ ոք հեռախոսով չէր զանգում։ Թվում է, թե մարդիկ քեզ կմոռանան, եթե սոցիալական ցանցում չլինես»։

Ինչո՞վ է գրավում մարդկանց սոցիալական ցանցը։ Պատասխանն ակնհայտ է։ Մարդիկ շփվելու բնական ցանկություն ունեն։ Եվ այս ցանցն էլ հենց այդ հնարավորությունն է տալիս։ Տեսնենք, թե ինչու են մարդիկ այդքան տարված ինչ-որ մեկի հետ շփվելու ցանկությամբ։

1. Հարմար է

«Դժվար է կապ պահել բոլոր ընկերների հետ, բայց երբ նրանք գտնվում են մի կայքում, հեշտ է» (Լիա, 20)։

«Ես քոմենթ եմ գրում և ասես հենց նոր բոլոր ընկերներիս միաժամանակ նամակ գրած լինեմ» (Քրիստին, 20)։

2. Հասակակիցների ճնշումը

«Ինձ միշտ հրավիրում են մտնելու ինչ-որ մեկի ընկերների ցուցակի մեջ, բայց ես հաշիվ չունեմ, ուստի չեմ կարող միանալ նրանց (Նատալի, 22)։

«Երբ ասում եմ, որ որոշել եմ հաշիվ չբացել, ինձ այնպես են նայում, կարծես ուզենան ասել՝ ի՞նչ է պատահել քեզ (Իվ, 18)։

3. Մեդիայի ճնշումը

«Մեդիան այնպիսի կարծիք է տարածում, որ եթե չես կարողանում արագ կապ հաստատել մարդկանց հետ, ուրեմն ընկերներ չես ունենա։ Իսկ ընկերներ չունենալ նշանակում է զրկված լինել կյանքից։ Ուստի եթե սոցիալական ցանցում չկաս, դու ոչինչ ես» (Կատրինա, 18)։

4. Դպրոց

«Ուսուցիչներս օգտվում են սոցիալական ցանցից։ Ոմանք դրա միջոցով տեղեկացնում են մեզ, թե երբ են սկսվելու քննությունները։ Կամ եթե ինչ-որ բան չեմ հասկանում մաթեմից, իմ ուսուցչի էջում հաղորդագրություն եմ դնում, և նա օգնում է ինձ լուծելու խնդիրը» (Մարինա, 17)։

5. Աշխատանք

«Աշխատանք փնտրող մարդիկ սոցիալական ցանցի միջոցով կապ են հաստատում ուրիշների հետ։ Երբեմն դա օգնում է նրանց աշխատանք գտնելու» (Էմի, 20)։

«Գործի բերումով ես օգտվում եմ սոցիալական ցանցից։ Այն թույլ է տալիս հաճախորդներին տեսնել, թե ես ինչ դիզայներական նախագծերի վրա եմ աշխատում» (Դեյվիդ, 21)։

Պե՞տք է արդյոք, որ դու էլ հաշիվ ունենաս սոցիալական ցանցում։ Եթե ապրում ես ծնողներիդ հետ, ապա դա նրանց որոշումն էc (Առակներ 6։20)։ Իսկ եթե ծնողներդ չեն ուզում, որ հաշիվ բացես այդ ցանցում, դու պետք է վարվես նրանց կամքի համաձայն (Եփեսացիներ 6։1)։

Մյուս կողմից՝ որոշ ծնողներ թույլ են տալիս, որ իրենց հասուն երեխաները օգտվեն սոցիալական ցանցից, ու վերահսկում են նրանց։ Արդյոք դա նշանակո՞ւմ է, որ ծնողներդ ոտնահարում են ազատություն ունենալու քո իրավունքը։ Բոլորովի՛ն։ Սոցիալական ցանցը զորեղ գործիք է, և ծնողներդ իրավունք ունեն մտահոգվելու և իմանալու, թե ինչպես ես օգտվում դրանից։ Փաստն այն է, որ սոցիալական ցանցը, ինչպես ցանկացած ինտերնետային կայք, ունի իր վտանգավոր կողմերը։ Իսկ ինչպե՞ս կարող ես խուսափել վտանգներից, եթե ծնողներդ թույլ են տալիս քեզ հաշիվ բացել այդ ցանցում։

Զգույշ «վարիր»

Ինչ-որ առումով ինտերնետից օգտվելը կարելի է համեմատել մեքենա վարելու հետ։ Թերևս համաձայն ես, որ վարորդական իրավունք ունեցող ոչ բոլոր վարորդներն են ուշադիր և զգուշավոր։ Իրականում, շատերը սարսափելի վթարների են ենթարկվում անզգույշ ու անտարբեր լինելու պատճառով։

Նույնը կարելի է ասել ինտերնետից օգտվողների մասին։ Ոմանք «վարում են» ուշադրությամբ և զգուշությամբ, ոմանք էլ անհոգաբար։ Եթե ծնողներդ թույլ են տվել քեզ օգտվել այդ ցանցից, ուրեմն նրանք վստահ են, որ դու կարող ես շրջանցել վտանգները։ Ինչպիսի՞ «վարորդ» ես դու։ Ցույց տվե՞լ ես, որ կարող ես «իմաստություն և խորհելու կարողություն պահպանել» (Առակներ 3։21)։

Այս հոդվածում կքննենք սոցիալական ցանցի երկու ոլորտ, որ լուրջ ուշադրության է արժանի՝ քո գաղտնիությունը և քո ժամանակը։ Իսկ այս պարբերագրում տեղ գտած «Երիտասարդները հարցնում են» խորագրի երկրորդ մասում կխոսվի քո համբավի և քո ընկերների մասին։

ՔՈ ԳԱՂՏՆԻՈՒԹՅՈՒՆԸ

Սոցիալական ցանցից օգտվելիս թերևս չմտածես, որ քո տվյալները պետք է գաղտնի պահել։ Ի վերջո, չէ՞ որ նպատակը մարդկանց հետ շփվելն է։ Այնուամենայնիվ, եթե նախազգուշական քայլեր չձեռնարկես, կարող ես աղետի հանդիպել։

Պատկերացրու, որ գրպանումդ մեծ գումար ունես։ Մի՞թե ընկերներիդ հետ փողոցով քայլելիս այն ցույց կտաս ցանկացած մարդու։ Դա անմտություն կլինի, քանի որ այդպիսով կհրավիրես գողերի ուշադրությունը քեզ վրա։ Խելացի անհատը կթաքցնի իր փողերը տեսադաշտից։

Նույն մտածելակերպը ունեցիր նաև քո անձնական տվյալների մասին։ Դա մտքում պահելով՝ նայիր ստորև բերված ցուցակին և աչքի անցկացրու այն տվյալները, որոնց մասին չէիր ցանկանա տեղեկացնել անծանոթ մարդու։

․․․․․ իմ տան հասցեն

․․․․․ իմ էլեկտրոնային հասցեն

․․․․․ իմ դպրոցի համարը

․․․․․ այն ժամերը, երբ ես տանն եմ

․․․․․ այն ժամերը, երբ տանը ես մենակ եմ

․․․․․ իմ նկարները

․․․․․ իմ կարծիքները

․․․․․ իմ զբաղմունքներն ու հետաքրքրությունները

Նույնիսկ եթե դու աշխարհի ամենաշփվող մարդն ես, հավանաբար կհամաձայնես, որ վերը նշված ցուցակում կան որոշ բաներ, որոնց մասին պետք չէ հայտնել ցանկացած մարդու։ Սակայն բազմաթիվ երիտասարդներ ու չափահաս մարդիկ անզգուշաբար հայտնել են այդպիսի մանրամասնություններ անծանոթներին։ Իսկ դու ինչպե՞ս կարող ես խուսափել այդ ծուղակից։

Եթե ծնողներդ թույլ են տալիս օգտվել սոցիալական ցանցից, ապա պետք է ամբողջությամբ տեղեկացված լինես այն միջոցների մասին, որոնց օգնությամբ կարող ես արգելափակել անձնական տվյալներդ։ Մի՛ մտածիր, որ այդ ցանցը մեխանիկորեն քո տվյալները գաղտնի կպահի։ Փաստն այն է, որ ներքին կարգավորումը, որ ունի այս ցանցը, կարող է թույլ տալ, որ ավելի շատ մարդիկ տեսնեն քո տվյալները ու քոմենթներ դնեն քո էջում, քան կարող ես պատկերացնել։ Պատճառներից մեկը հենց սա է, որ Ալիսոն անունով մի աղջիկ որոշեց արգելափակել իր էջը, որպեսզի միայն իր մտերիմ ընկերները կարդան իր անձնական տվյալները։ Նա ասում է. «Ընկերներիցս ոմանք ունեին ընկերներ, որոնց ես չէի ճանաչում։ Ու չէի ուզում, որ այդ անծանոթ մարդիկ կարդան իմ տվյալները»։

Անգամ եթե հաղորդակցվում ես միայն մտերիմ ընկերներիդ հետ, միևնույնն է, պետք է զգույշ լինես։ 21-ամյա Քորինը ասում է. «Հեշտությամբ կարող ես տարվել. անընդհատ քոմենթներ ես ստանում ընկերներիցդ, ու սկսում ես ավելի շատ տեղեկություն տեղադրել քո մասին»։

Միշտ հիշիր, որ երբ խոսքը վերաբերում է ինտերնետին, ապա «գաղտնիություն» ասվածը հարաբերական հասկացություն է դառնում։ Ինչո՞ւ։ «Մեծ կայքերը տվյալների բազան կրկնօրինակում են»,— գրում է Գվեն Շուրգենը, որը իր գրքում ավելացնում է. «Այն, ինչ տեղադրում ենք ինտերնետում, իրականում երբեք չի վերանում։ Մենք պետք է հիշենք, որ ինֆորմացիան միշտ այնտեղ է, քանի որ հավանաբար ինչ-որ տեղ պահված է կրկնօրինակը։ Հակառակը մտածելը անմտություն է» (CyberSafe)։

ՔՈ ԺԱՄԱՆԱԿԸ

Իրականում, ոչ միայն քո գաղտնիությունը, այլև քո ժամանակը կարելի է համեմատել մեծ գումարի հետ։ Այդ դեպքում պետք է տնտեսես նաև ժամանակդ (Ժողովող 3։1)։ Եվ սա ամենամեծ խնդիրներից մեկն է, երբ հարցը վերաբերում է ինտերնետի ցանկացած կայքից, հատկապես սոցիալական ցանցից օգտվելունd։

«Այնքան հաճախ էի ասում՝ «ընդամենը մեկ րոպեով մտնեմ ինտերնետ»։ Սակայն մի ժամ անցնում էր, ու ես դեռ կայքի մեջ էի» (Ամանդա, 18)։

«Ես տարվել էի դրանով։ Ամեն անգամ, երբ դպրոցից տուն էի գալիս, ժամերով ստուգում էի, թե ինչ են գրում մարդիկ իմ տվյալների վերաբերյալ, նաև նայում էի նրանց անձնական տվյալները» (Կառա, 16)։

«Ես ինտերնետից կարող էի օգտվել իմ հեռախոսով, ուստի դպրոց գնալիս, դպրոցում և դպրոցից տուն վերադառնալիս անընդհատ ինտերնետի մեջ էի։ Իսկ երբ տուն էի գալիս, նստում էի համակարգչի առաջ։ Գիտեի, որ չափից շատ եմ տարվել, բայց չէի ուզում դեմն առնել» (Ռայեն, 17)։

Եթե ծնողներդ թույլ են տալիս քեզ օգտվել սոցիալական ցանցից, լավ կլինի՝ մտածես, թե ամեն օր որքան ժամանակ ճիշտ կլինի տրամադրել դրան։ Մի՛ մոռացիր, որ պետք է նաև վերահսկես քեզ։ Մեկ ամիս գրի առ, թե որքան ժամանակ ես տրամադրում այդ ցանցից օգտվելուն, և տես, թե արդյոք հետևում ես քո դրած ժամաքանակին։ Հիշի՛ր, ժամանակը փող է։ Ուստի թույլ մի՛ տուր, որ սոցիալական ցանցը «սնանկացնի» քեզ։ Ի վերջո, կյանքում ավելի կարևոր բաներ կան (Եփեսացիներ 5։15, 16; Փիլիպպեցիներ 1։10)։

Որոշ երիտասարդներ քայլեր են ձեռնարկել տեսնելու, թե արդյոք կարողանում են վերահսկել իրենց ժամանակը։ Նկատի առ հետևյալ մեկնաբանությունները։

«Ես փակեցի իմ հաշիվը ու տեսա, որ շատ ժամանակ ունեմ։ Վերջապես ազատության մեջ էի։ Վերջերս նորից ակտիվացրի հաշիվս, բայց սկսեցի վերահսկել ժամանակս։ Երբեմն օրերով չեմ ստուգում, թե ինչ կա իմ էջում։ Նույնիսկ մոռանում եմ դրա մասին։ Եթե սոցիալական կայքի իմ էջը նորից խնդիր դառնա, պարզապես կփակեմ հաշիվս» (Ալիսոն, 19)։

«Ես «արձակուրդ» էի վերցնում ցանցից։ Փակում էի հաշիվս մի քանի ամսով, հետո նորից ակտիվացնում։ Այդպես անում էի, երբ տեսնում էի, որ չափից շատ ժամանակ եմ տրամադրում դրան։ Այժմ այդքան շատ կապվածություն չեմ զգում դրա հանդեպ, ինչպես նախկինում։ Ես նպատակային եմ օգտվում ցանցից, երբ պետք է» (Էն, 22)։

Եզրափակիչ խոսք

Մեկ ուրիշ գործոն էլ կա, որ հարկավոր է հաշվի առնել։ Որպեսզի իմանաս, թե դա որն է, դիր ✔ նշանը այն տարբերակի կողքին, որը ամենաշատն է համապատասխանում քո կարծիքին։

Սոցիալական ցանցի կայքը հիմնականում

Ա. ․․․․․ բիզնես է

Բ. ․․․․․ սոցիալական ակումբ է

Գ. ․․․․․ ժամանցի ձև է

Ճիշտ պատասխա՞նը։ Ընդունես, թե ոչ՝ տարբերակ Ա-ն է։ Նախևառաջ սոցիալական ցանցը բիզնես է։ Դրա նպատակն է շահույթ ստանալ և գլխավորապես գովազդի միջոցով։ Գովազդատուների համար սոցիալական ցանցի արժեքը բարձրանում է, երբ ավելի շատ մարդիկ են օգտվում ցանցից, և նրանցից յուրաքանչյուրն իր հերթին ընդլայնում է իր ընկերության շրջանակները։ Ի վերջո, որքան շատ ժամանակ է անհատը տրամադրում դրան, այնքան ավելի շատ գովազդներ դիտելու առիթ է ունենում։

Սա իմանալը կօգնի քեզ հասկանալու, որ սոցիալական ցանցը իրականում կորցնելու ոչինչ չունի, մինչդեռ գովազդատուների ձեռքբերումը շատ մեծ է, եթե դու այդ ցանցի միջոցով ավելի շատ մարդկանց հետ ես կապ հաստատում, կամ եթե չափից շատ ժամանակ ես անցկացնում ցանցում։ Ուստի պաշտպանիր տվյալներիդ գաղտնիությունը և վերահսկիր ժամանակդ։

«ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՆԵՐԸ ՀԱՐՑՆՈՒՄ ԵՆ» ԽՈՐԱԳՐԻ ՀԱՋՈՐԴ ՀՈԴՎԱԾԸ՝ Սոցիալական ցանցը կարող է ազդել քո համբավի ու քո ընկերների վրա։ Իմացիր, թե ինչպես։

«Երիտասարդները հարցնում են» խորագրից տարբեր լեզուներով այլ հոդվածներ կարելի է գտնել www.watchtower.org վեբ կայքում։

[ծանոթագրություններ]

[մեջբերում 25-րդ էջի վրա]

Որպեսզի 50 միլիոն մարդ կարողանար ռադիո լսել, պահանջվեց 38 տարի

[մեջբերում 25-րդ էջի վրա]

Միայն վերջին 1 տարում սոցիալական ցանցի «ֆեյսբուք» կայքում ավելի քան 200 միլիոն մարդ է գրանցվել

[նկար 26-րդ էջի վրա]

Սոցիալական ցանցում քո տվյալները այդքան էլ գաղտնի չեն, ինչպես որ մտածում ես

[նկար 27-րդ էջի վրա]

ՀԱՐՑՐՈՒ ԾՆՈՂՆԵՐԻԴ

[նկար 27-րդ էջի վրա]

Անձնական տվյալների մասին խոսիր ծնողներիդ հետ։ Հարցրու, թե ինչն է հարկավոր գաղտնի պահել և ինչու։ Ո՞ր տվյալները կարող են վտանգավոր լինել, եթե տեղադրես ինտերնետի ցանկացած կայքում։ Նաև հարցրու, թե ինչպես կարող ես հավասարակշռել ինտերնետային շփումը կենդանի շփման հետ։ Տե՛ս, թե ինչ առաջարկներ են նրանք անում։

[շրջանակ 27-րդ էջի վրա]

ՀԱՐՑՐՈՒ ԾՆՈՂՆԵՐԻԴ

Անձնական տվյալների մասին խոսիր ծնողներիդ հետ։ Հարցրու, թե ինչն է հարկավոր գաղտնի պահել և ինչու։ Ո՞ր տվյալները կարող են վտանգավոր լինել, եթե տեղադրես ինտերնետի ցանկացած կայքում։ Նաև հարցրու, թե ինչպես կարող ես հավասարակշռել ինտերնետային շփումը կենդանի շփման հետ։ Տե՛ս, թե ինչ առաջարկներ են նրանք անում։

[նկար 27-րդ էջի վրա]

Ժամանակը փող է։ Եթե ողջ ժամանակդ ծախսես մի բանի վրա, ուրիշ բանի համար ժամանակ չես ունենա