Կեղծ ուսմունք 1. հոգին անմահ է

Որտեղի՞ց է ծագել այս ուսմունքը։ «Նոր բրիտանական հանրագիտարանում» նշվում է. «Վաղ քրիստոնյա փիլիսոփաները հունական փիլիսոփայությունից որդեգրեցին հոգու անմահության ուսմունքը։ Ըստ այս ուսմունքի՝ Աստված է ստեղծում հոգին և բեղմնավորման պահին դնում է մարմնի մեջ» (The New Encyclopædia Britannica, 1988, հատոր 11, էջ 25)։

Ի՞նչ է ասում Աստվածաշունչը։ «Իմացեք, որ մեղավորին իր մոլորության ճանապարհից ետ դարձնողը նրա հոգին կփրկի մահից» (Հակոբոս 5։20)։

Իսկ առաջին մարդու ստեղծագործության մասին Աստվածաշունչն ասում է. «Եհովայ Աստուածը հողի փոշուցը շինեց մարդը. եւ նորա ռնգացը մէջ կենդանութեան շունչ փչեց, եւ մարդը կենդանի հոգի [եբրայերեն նե՛ֆեշ] եղաւ» (Ծննդոց 2։7)։

Եբրայերեն նե՛ֆեշ բառը, որ թարգմանվել է «հոգի», նշանակում է «շնչող արարած»։ Երբ Աստված ստեղծեց առաջին մարդուն, նրա մեջ անմահ հոգի չդրեց, այլ կյանքի ուժ տվեց, որը պահպանվում է շնչառությամբ։ Ուստի Աստվածաշնչում «հոգի» բառը վերաբերում է ամբողջությամբ մարդ արարածին։ Իսկ երբ Աստծու տված կյանքի ուժը անջատվում է մարդուց, հոգին մահանում է (Ծննդոց 3։19; Ժողովող 3։19–21)։

Հետաքրքիր է, սակայն, անմահ հոգու վերաբերյալ ուսմունքը մի շարք հարցեր է առաջ բերում։ Օրինակ՝ ու՞ր են գնում հոգիները մահից հետո, ի՞նչ է պատահում չար մարդկանց հոգիներին։ Դա էր պատճառը, որ անմահ հոգու մասին ուսմունքը որդեգրելուց հետո «քրիստոնյաները» ընդունեցին մեկ ուրիշ ուսմունք։

Քննիր նաև Աստվածաշնչի հետևյալ համարները՝ Ժողովող 3։19; Մատթեոս 10։28; Գործեր 3։23

ՓԱՍՏ

Մահից հետո մարդը դադարում է գոյություն ունենալուց

Կեղծ ուսմունք 2. չարերի հոգիները տանջվում են դժոխքում

Որտեղի՞ց է ծագել այս ուսմունքը։ Պատմաբան Ժորժ Մինուան իր՝ «Դժոխքի պատմությունը» գրքում նշում է. «Դժոխքի ուսմունքի ձևավորման վրա ամենամեծ ազդեցությունը հույն դասական փիլիսոփաներից թողել է Պլատոնը» (Histoire des enfers, էջ 50)։

Իսկ «Նոր բրիտանական հանրագիտարանում» գրված է. «Մ.թ. 2–րդ դարի կեսերին քրիստոնյաները, ովքեր որոշ չափով կրթվել էին հունական փիլիսոփայությամբ, ցանկացան իրենց հավատը արտահայտել փիլիսոփայական գաղափարների միջոցով .... Պլատոնականությունը նրանց համար ամենահարմար փիլիսոփայական ուղղությունն էր» (The New Encyclopædia Britannica, 1988, հատոր 25, էջ 890)։

Կաթոլիկ եկեղեցու ուսմունքների մասին մի գրքում ասվում է. «Եկեղեցին սովորեցնում է, որ գոյություն ունի հավիտենական դժոխք։ Մահից անմիջապես հետո այն մարդկանց հոգիները, որոնք մահվան արժանի մեղք են գործել, ընկնում են դժոխք՝ տառապելու անմար կրակների մեջ։ Իսկ ամենամեծ պատիժն այն է, որ դժոխքում նրանց հոգիները հավետ բաժանվում են Աստծուց (Catechism of the Catholic Church, 1994, էջ 270)։

Ի՞նչ է ասում Աստվածաշունչը։ «Նորա համար որ կենդանիները գիտեն որ մեռնելու են, բայց մեռելները մի բան չ’գիտեն .... գործք, խորհուրդ, գիտութիւն եւ իմաստութիւն չ’կայ միւս աշխարհքումը [շեոլում], ուր որ դու պիտի գնաս» (Ժողովող 9։5, 10)։

Եբրայերեն շեոլ բառը, որը նշանակում է մահացածների բնակավայր, որոշ Աստվածաշնչերում թարգմանվել է «դժոխք»։ Սակայն ի՞նչ է մեզ հայտնում աստվածաշնչային վերոհիշյալ համարը մահացածների վիճակի մասին։ Արդյոք նրանք տառապո՞ւմ են շեոլում իրենց գործած մեղքերի համար։ Ո՛չ, քանի որ մահացածները «մի բան չ’գիտեն»։ Ահա թե ինչու հավատարիմ Հոբը, երբ տանջվում էր սարսափելի հիվանդության պատճառով, աղաչեց Աստծուն. «Երանի՜ թէ ինձ դժոխքումը [եբրայերեն շեոլում] ծածկէիր, թաքցնէիր մինչեւ քո բարկութեան անցնելը, ինձ սահման որոշէիր եւ յետոյ ինձ յիշէիր» (Յոբ 14։13)։ Ի՞նչ իմաստ կունենային Հոբի խոսքերը, եթե շեոլը հավիտենական տանջանքների վայր լիներ։ Աստվածաշնչում «դժոխք» բառը նշանակում է մարդկության ընդհանուր գերեզման, մի վայր, որտեղ մահացածները բացարձակապես անգործունյա են։

«Դժոխք» բառի այս բացատրությունը և՛ տրամաբանական է, և՛ համապատասխանում է Աստվածաշնչին։ Ինչպիսի սարսափելի մեղք էլ, որ գործած լինի մարդը, մի՞թե սիրո Աստվածը հավետ կտանջի նրան (1 Հովհաննես 4։8)։ Այժմ մեկ ուրիշ հարց է առաջանում. եթե կրակե դժոխքի ուսմունքը հորինված է, ապա կարո՞ղ ենք հավատալ, որ գոյություն ունի երկնային դրախտ։

Քննիր նաև Աստվածաշնչի հետևյալ համարները՝ Սաղմոս 146։3, 4; Գործեր 2։25–27; Հռոմեացիներ 6։7, 23

ՓԱՍՏ

Աստված մարդկանց չի տանջում դժոխքում

[նկար 5–րդ էջի վրա. թույլտվությամբ]

Barrators—Giampolo/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.

Կեղծ ուսմունք 4. Աստված Երրորդություն է

Որտեղի՞ց է ծագել այս ուսմունքը։ «Թվում է, թե Երրորդության դոգման սահմանվել է 4–րդ դարի վերջին։ Որոշ առումով դա այդպես է.... «Մեկ Աստված երեք Անձերի մեջ» հասկացությունը մինչև 4–րդ դարի վերջը ձևավորված չի եղել և, ինչ խոսք, ընդունված չի եղել քրիստոնեության մեջ» (New Catholic Encyclopedia, 1967, հատոր 14, էջ 299)։

«Բրիտանական հանրագիտարանում» նշվում է. «Մ.թ. 325 թ. մայիսի 20–ին տեղի ունեցավ Նիկիայի տիեզերական ժողովը։ Նախագահողը Կոստանդին կայսրն էր։ Նա ակտիվորեն ղեկավարում էր քննարկումները և անձամբ առաջարկեց.... վերջնական սահմանումը՝ հավատո հանգանակը, ըստ որի՝ «Հայրն ու Որդին միագո էություն են»։ Վախենալով կայսրից՝ եպիսկոպոսները, բացառությամբ երկուսի, ստորագրեցին այս փաստաթուղթը, ընդ որում նրանցից շատերը դա արեցին հակառակ իրենց կամքի» (Encyclopædia Britannica, 1970, հատոր 6, էջ 386)։

Ի՞նչ է ասում Աստվածաշունչը։ «[Ստեփանոսը], սուրբ ոգով լցված, աչքերը հառեց դեպի երկինք և Աստծու փառքը տեսավ, նաև Հիսուսի, որը կանգնած էր Աստծու աջ կողմում, և ապա ասաց. «Ահա ես տեսնում եմ երկինքը բացված և մարդու Որդուն Աստծու աջ կողմում կանգնած»» (Գործեր 7։55, 56)։

Ի՞նչ է պարզ դառնում այս տեսիլքից։ Սուրբ ոգով լցված՝ Ստեփանոսը տեսավ Հիսուսին՝ «Աստծու աջ կողմում կանգնած»։ Հիսուսը երկինք համբարձվելուց հետո Աստված չէր դարձել, նա առանձին ոգեղեն էակ էր։ Իսկ երրորդ անձնավորության մասին ընդհանրապես չի նշվում։ Շատերը փորձում են Սուրբ Գրքից գտնել համարներ, որոնք թիկունք կկանգնեն Երրորդության ուսմունքին։ Սակայն Մարի Բոյսմարդ անունով դոմինիկացի մի քահանա իր՝ «Քրիստոնեության արշալույսին. դոգմաների ծնունդը» գրքում այս առնչությամբ նշում է. «Այն համոզմունքը, ըստ որի՝ մեկ Աստծու մեջ գոյություն ունի երեք անձնավորություն.... չկա Նոր Կտակարանում» (À l’aube du christianisme— La naissance des dogmes)։

Կոստանդինի առաջ քաշած դոգմայի նպատակն այն էր, որ վերջ դրվի 4–րդ դարում եկեղեցում առաջացած տարաձայնություններին։ Սակայն մեկ այլ հարց առաջ քաշվեց՝ արդյոք Մարիամը, որը ծնել է Հիսուսին, «Աստվածամա՞յր» է։

Քննիր նաև Աստվածաշնչի հետևյալ համարները՝ Մատթեոս 26։39; Հովհաննես 14։28; 1 Կորնթացիներ 15։27, 28; Կողոսացիներ 1։15, 16

ՓԱՍՏ

Երրորդության ուսմունքը ձևավորվեց 4–րդ դարի վերջին

[նկար 7–րդ էջի վրա. թույլտվությամբ]

Museo Bardini, Florence