Գիվընմիշ ըղեկ «օխչուգ աշխարին Սուդյաին», վեյնոր մեխկընուգա̈

1. Ի՞նչ սիդ դըվող միտկ Եգովըն աստավ Ավռաամին։

ԵԳՈՎԸՆ հըրեշտագին միչոցով աստավ Ավռաամին, հընոր կուզա̈ վերածընուշ խողուն վըրայըն Սադոմ հընու Գամոռա քաղակնին։ Ա̈դ խորատըն ըն հիշերգու օխչուգ ուր գյանկին։ Ավռաամը շաշուրմաձուներ, ընդի ըն հայծուց. «Գա՞յնա տա̈ ըլլիլ, հընոր չարին հեդ առտարինա̈լ վերածընիս։ [...] Գա՞յնա տա̈ օխչուգ աշխարին Սուդիըն անառտարուտին ընիլ»։ Եգովըն համպերուտինով լըսեց ուր թոնգ ընգերեչը հընու աստավ-օր ըն հիչ մեգ անկամմը չի վերածընիլ առտար ըլլողնուն (Ծննդ. 18։23—33)։ Ա̈դ միտկը սիդ դըվավ Ավռաամին հընու մեզիա̈լ սիդ գուդա։

2. Օ՞րի գայնոնկ համոզվաձ ըլլիլ, հընոր Եգովըն ըմըն սըրա մեխկընուգա̈ հընու առտար որոշումնի գընա̈։

² Բազի մենկա̈լ հասկըննալ չինկ Եգովին ըղաձ վերմը որոշումնին։ Պավելը կըրեց, հընոր «մենկ չինկ գայնի հասկըննալ ընու որոշումնին» (Հռոմ. 11։33)։ Ամա մենկ գայնոնկ համոզվաձ ըլլիլ, հընոր ըն ըմըն սըրա մեխկընուգա̈ հընու առտար որոշումնի գընա̈։ Օ՞րի։ Քոնի-օր ըն կիդա̈, «ինչ գա ըմըն մեգ մաշտուն սըյդին» (1 Թագ. 8։39; 1 Սամ. 16։7; 1 Տար. 28։9)։ Ա̈դ լավ բատճառա̈ Եգովին վըրըն գիվընմիշ ըլլուշի հոմար։

3, 4. Ի՞նչ հառցեր գայնոն միր մոդ առաչ կալ հընու ի՞նչի մասին խոսողընկ ա̈ս տասին (Հովհաննես 5։28, 29)։

³ Մենկա̈լ, Ավռաամին բես, գայնոնկ հառցեր դալ։ Բա̈լկիտ, մենկ միտկը գընինկ. «Չըլլի՞ տա̈ ըներ, վում-օր Եգովըն վերածուց, ա̈լ սաղնուշի ումուդ չունին։ Օրինագ, գա՞յնոն տա̈ Սադոմ հընու Գամոռա քաղակնուն աբռողնուն նեսըն վերմը սաղնալ, եպոր Աստվաձ սաղծընողա̈ «առտար չըլլողնուն»» (Գործ. 24։15)։

⁴ Հիմի հայդցեկ խոսինկ, ինչ մենկ ա̈կընսվա օրը կիդինկ մեռաձնուն սաղնուշին մասին։ Վեռչեյս մենկ ավելի լավ հասկընցակ, վեվին առտար ըլլողնին հընու առտար չըլլողնին, վերեկնոր սաղնողըն հընու վում մասին կըրվաձա̈ Հովհաննես կըրկին։ Ա̈դ մաշտկացմըն վերմը սաղնողըն հավեռժ աբռուշի հոմար, վերմիմընա̈լ «սուդիտ ընողըն»a։ (Գաշտըցեկ Հովհաննես 5։28, 29։) Ա̈դ յառդում ա̈րավ մեզի ուրիշ մըտկերա̈լ ավելի լավ հասկըննուշ։ Օրինագ, հիմի մենկ ա̈լ լավ հասկըննոնկկու, ինչկան առտար Եգովըն սուդիտ գընա̈։ Ա̈դու մասին խոսողընկ ա̈ս հընու հեդկըշի տասին նես։ Մեմը մենկ խոսինկկու ընու մասին, ինչ մենկ դահա չիդինկ, ետկընա̈լ ընու մասին, ինչ կիդինկ։

ԻՆՉ ՄԵՆԿ ՉԻԴԻՆԿ

5. Ի՞նչ առաչ գաստըվեր միր գըրագանուտինին նեսը Սադոմ հընու Գամոռա քաղակնուն աբռող մաշտկացը մասին։

⁵ Առաչ միր գըրագանուտինին նես անառտար մաշտկացը մասին, վերեկնուն Եգովըն վերածուց, օրինագ, Սադոմ հընու Գամոռա քաղակնուն աբռողնուն մասին, գաստըվեր, հընոր Եգովըն ընեց սաղծընող չա̈։ Ամա մենկ շադ գաղոտայկը հընու խորգըն ա̈դ հառցը քըրկըրաձնուս ետկը հասկընցակ, հընոր համոզվաձ գինա̈ ասիլ չինկ գայնի, հընոր ա̈դ ա̈դմունա̈։ Օ՞րի մենկ էգակ ա̈դմուն մըտկի։

6. ա) Ա̈լ ե՞պ Եգովըն վերածուցաձունի անառտար ըլլող մաշտկացը։ բ) Գա՞յնոնկ տա̈ համոզվաձ գինա̈ ասիլ, հընոր ըներ, վում Եգովըն առաչ վերածուց սաղնուշի ումուդ չունին։

⁶ Աստվաձաշընչին գաստըվի ուրիշ դեպկերուն մասինա̈լ, եպոր Եգովըն վերածըներգու առտար չըլլող մաշտկացը։ Օրինագ, Եգովըն ըմուն ա̈րավ-օր ճըրեղենին ժամանագ, Նոյըն հընու ընու ընտանիկըն ղաիր ալլայ մաշտիկը մեռնին։ Հըմա̈լ Եգովըն աստավ իզրաիլտյաննուն, հընոր վերածընին յոտը ազգ, վերեկնոր գաբռեյնը Խոսկ դըվվըվաձ խողուն։ Ետկընա̈լ Աստվաձ ղըրգեց հըրեշտագմը, վեյնոր մեգ կիշերը սպոննեց օխչուգ Ասիրիին պանագը, ոյդեխ-օր գա̈ր 185 000 մաշտ (Ծննդ. 7։23; 2 Օրենք 7։1—3; Ես. 37։36, 37)։ Ամա գա՞յնոնկ տա̈ ասիլ, հընոր Աստվաձաշունչը բառզ գինա̈ գերեվծընա̈, հընոր ալլայ ա̈դ մաշտիկը, վում-օր Եգովըն վերածուց, սաղնուշի ումուդ չունին։ Չա̈։ Օ՞րի գայնոնկ ա̈դմուն ասիլ։

7. Ի՞նչ մենկ չիդինկ ըն մաշտկացը մասին, վերեկնոր մեռաձին ճըրեղենին հընու Խանաան երգիրը առնուշի սըրա։ (Աշեցեկ.)

⁷ Շիդագա̈, Աստվաձ վերածուց ալլայ ա̈դ մաշտկացը։ Ամա ի՞նչ գարելիա̈ ասուշ առանծին ըմըն մեգ մաշտուն մասին։ Մենկ չիդինկ ունեյնը տա̈ ըներ հընարավորուտին իմընուշ Եգովին մասին հընու մեղա էգուշ։ Աստվաձաշընչին գաստըվի, հընոր Նոյը «առտարուտինի քարոզիչեր» (2 Պետ. 2։5)։ Ամա հուն չի աստըվիլ, հընոր, եպոր Նոյը շիներգու կավչեգը, վեյնոր շադ մեձեր, ըն ա̈մա̈ղ գըներ բադմուշ ըմըն մեգ մաշտուն, հընոր ըլլողա̈ ճըրեղենը։ Հըմա̈լ մենկ չիդինկ, Խանաան գինող ըմըն մեգ մաշտը ուներ տա̈ հընարավորուտին իմընուշ Եգովին մասին հընու փոխվուշ։

8. Ի՞նչ մենկ չիդինկ Սադոմ հընու Գամոռա քաղակնուն աբռող մաշտկացը մասին։

⁸ Ամա ի՞նչ գայնոնկ ասիլ Սադոմ հընու Գամոռա քաղակնուն աբռողնուն մասին։ Ա̈դ մաշտկացը նես գաբռեր առտար Լոտը։ Ամա գա՞յնոնկ տա̈ ասիլ, հընոր ըն քարոզերգու ալլայ հուն աբռող մաշտկացը։ Չա̈։ Շիդագով ա̈դ քաղակնուն աբռողնին շադ փիս կոռձեր գընեյնը։ Ամա ուրինկը ա̈դ հասկըննա̈՞յնըգու տա̈։ Հաշվի առնունկնա, ոյդեխ ըներ մեձըցաձեյնը հընու ինչ տաստիրագուտին ունեյնը, գայնոնկ ասիլ-օր չա̈։ Հիշինկ, ինչպես Սադոմ քաղակին աբռող գըդռիջնին կուզեյնը քաշկըռտուշ Լոտին միսա̈ֆիյնուն։ Աստվաձաշընչին գաստըվի, հընոր Լոտին դոնը մոդ մեգդեղվաձեյնը «ալլայ Սադոմ քաղակին աբռող գըդռիջնին՝ հըմ մոնչերը, հըմա̈լ բաբերը» (Ծննդ. 19։4; 2 Պետ. 2։7)։ Հիշինկնա Ավռաամին հընու Եգովին խորատըն, դեսնունկկու, հընոր ա̈դ քաղակին աբռողնուն շադերը անառտարեյնը (Ծննդ. 18։32)։ Ընդի գայնոնկ ասիլ-օր շիդագեր ա̈դ մաշտկացը բադժուշ ընեց ըղաձ մեխկերուն հոմար։ Ամա նըշանագա̈՞գու տա̈ ա̈դ, հընոր ընեցմըն հիչ մեգը սաղնող չա̈, եպոր «սաղնողըն... առտար չըլլողնին»։ Մենկ չինկ գայնի համոզվաձ գինա̈ ա̈դ ասիլ, քոնի-օր կիդինկ, ինչկան մեխկընուգ Աստվաձա̈ Եգովըն։

9. Ի՞նչ մենկ չիդինկ Սալամոնին մասին։

⁹ Աստվաձաշընչին նես հըմա̈լ գաստըվի վերմը առտար մաշտկացը մասին, վերեկնոր սողը տառծոն անառտար։ Օրինագ, Սալամոն թակավորը։ Ըն լավ կիդեր, վեվա̈ Եգովըն հընու ինչ դեսագ բիդուա̈ ընու ձառայուշ։ Աստվաձա̈լ ընու գոռտներ։ Չաշաձ ա̈դու, սողը Սալամոնը նա̈յրեց բաշտուշ սուդ աստվաձնուն։ Ընու մեխկերը ջըղայնծուցին Եգովին, հընու ա̈դու զարարը իզրաիլտյաննին հարուրիշի դարի քաշեյնըգու (1 Թագ. 11։5—9; 2 Թագ. 23։13)։ Աստըձուն Խոսկին նեսը գաստըվի, հընոր Սալամոնը «մեռավ հընու ընու թաղեցին» (1 Թագ. 11։43)։ «Մեռավ» խոսկը, վեյնոր թարկմանվաձա̈ հին եվրեյսկի լիզվըն, նըշանագա̈գու «բարգեցավ ուր բաբերուն յոնը»։ Աստվաձաշընչին նես նույնը գաստըվի Աստըձուն միգա̈լ հավադարիմ ձառայողնուն մասինա̈լ, օրինագ, Դավիդ թակավորին մասին։ (Համեմադեցեկ 1 Թագ. 2։10, սնոսկըն։) Ամա նըշանագա̈՞գու տա̈ ա̈դ, հընոր Սալամոնը սաղնա բիդի։ Աստվաձաշընչին ա̈դու մասին ինչիգ աստըվիլ չի։ Ամա ի՞նչ դեսագ հասկըննոնկ «ըն, վեվ-օր մեռավ, խալըսվեցավ մեխկըն» խոսկերը (Հռոմ. 6։7)։ Ա̈դ չի նըշանագիլ, հընոր ալլայկը, վեվ-օր մեռաձին, ըմունա̈լ ըմուն սաղնողըն։ Եպոր մաշտը մեռնիգու, ա̈դ ընու սըրըմընա̈լ աբռուշի իրավունկ դալ չի։ Սաղնուշը՝ ա̈դ միր հազ ընող Աստըձուն պաշխիշնա̈։ Եգովըն սաղծընողա̈ ընեց, վում-օր կուզա̈ հընու հընարավորուտին դըվողա̈ հավեռժ ձառայուշ ընու (Հոբ 14։13, 14; Հովհ. 6։44)։ Օննո՞ղա̈ տա̈ Սալամոնը ա̈դ պաշխիշը։ Եգովըն կիդա̈ ա̈դ հառցին բադասխանը՝ մենկ չիդինկ։ Ամա մենկ կիդինկ, հընոր Աստվաձ ըմունա̈լ ըմուն առտար որոշում գընա̈։

ԻՆՉ ՄԵՆԿ ԿԻԴԻՆԿ

10. Ի՞նչ գըզգա Եգովըն, եպոր որոշա̈գու բադժուշ մաշտուն գամա̈լ մեխկընուշ (Եզեկիել 33։11)։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)

¹⁰ Գաշտըցեկ Եզեկիել 33։11։ Ա̈ս խոսկին նես Եգովըն գասա̈ ընու մասին, ինչ ըն գըզգա, եպոր բիդուա̈ բադժուշ գամա̈լ մեխկընուգ ըլլուշ մաշտկացը հանդեպ։ Պյոտըռնա̈լ ա̈դու լըմոննող խոսկեր աստավ։ Ըն կըրեց, հընոր Եգովըն «հիչ մեգին մեռնուշը չի ուզիլ» (2 Պետ. 3։9)։ Ա̈դ խոսկերը շադ սիդ գուդոն մեզի։ Մենկ կիդինկ, հընոր Եգովըն, բատճառ օննա հեչնա, գյանկի օրում ուվեկու վերածընիլ չի։ Ըն մեխկընուգ Աստվաձա̈ հընու ըմըն հարմար ըղաձ սըրըն գերեվծընա̈ ա̈դ։

11. Վե՞վ սաղնող չա̈ հընու վո՞ւստի մենկ ա̈դ կիդինկ։

¹¹ Կիդինկ տա̈ մենկ, վե՞ր մաշտիկը ըմունա̈լ ըմուն սաղնող չին։ Աստվաձաշընչին գաստըվի ա̈դմուն քոնիմը մաշտկացը մասինb։ Իսուսը բառզ գինա̈ հասկընծուց, հընոր Իուդա Իսկարիոտը սաղնող չա̈ (Մարկ. 14։21; հըմա̈լ աշեցեկ Հովհաննես 17։12c)։ Իուդըն կիդընալըն կառշու էլավ Եգովին հընու ընու Մոնչուն։ (Աշեցեկ Մարկոս 3։29, հընու ա̈դ խոսկին հեդ գաբվաձ, ինչ մըտկեր կըրվաձին «Քըրկըրուշի հոմար Աստվաձաշընչին» նես։) Ա̈դտի ղաիր, Իսուսը աստավ, հընոր վերմը հոկեվոր այչեվուտին դըվողնին, վերեկնոր ընու կառշու կելլեյնը, մեռնողըն հընու սաղնուշի ումուդ օննող չին (Մատթ. 23։33)։ Պավելնա̈լ կըրեց, հընոր ըն ատստուպնիգնին, վերեկնոր մեղա կալ չին, սաղնող չին (Եբր. 6։4—8; 10։29)։

12. Ի՞նչ մենկ կիդինկ Եգովին մեխկընուգ ըլլուշին մասին։ Պերեկ օրինագնի։

¹² Ի՞նչ մենկ կիդինկ Եգովին մեխկընուգ ըլլուշին մասին։ Ի՞նչպես ըն էրեվծուց, հընոր «հիչ մեգին մեռնուշը չի ուզիլ»։ Աշինկ, ինչպես Եգովըն էրեվծուց ուր մեխկընուգ ըլլուշը վերմը մաշտկացը հանդեպ։ Ընեցմըն մեգը՝ Դավիդ թակավորներ։ Ըն քոնիմը ձոնդռը մեխկ ա̈րավ։ Օրինագ, Դավիդը ուրիշին գընեչը հեդ բարգեցավ հընու սպոննել դըվավ ընու մաշտուն։ Ամա Դավիդը մեղա էգավ, ընդի Եգովըն մեխկըցավ հընու ներեց ընու (2 Սամ. 12։1—13)։ Մանասիյա թակավորը ուր գյանկին մեձ մասը շադ փիս կոռձեր գըներ։ Ամա եպոր ըն մեղա էգավ, Եգովըն ընուա̈լ ներեց (2 Տար. 33։9—16)։ Ա̈դ օրինագնին հիշեծընինգու մեզի, հընոր Եգովըն գերեվծընա̈ ուր մեխկընուգ ըլլուշը ըմըն սըրա, եպոր ա̈դ հընարավորա̈։ Ըն սաղծընողա̈ ա̈դմուն մաշտկացը, քոնի-օր ըներ հասկընծոն, ինչկան ձոնդռը մեխկեր ըղաձունին հընու մեղա էգոն։

13. ա) Օ՞րի Եգովըն էրեվծուց ուր մեխկընուգ ըլլուշը նինեվիտյաննուն հանդեպ։ բ) Ի՞նչ Իսուսը աստավ սողը նինեվիտյաննուն մասին։

¹³ Հըմա̈լ Եգովըն էրեվծուց ուր մեխկընուգ ըլլուշը Նինեվիյա աբռողնուն հանդեպ։ Աստվաձ աստավ Իոնին. «Ես կիդիմ ընեց չար կոռձերը»։ Ամա եպոր ըներ մեղա էգոն, Եգովըն էրեվծուց ընեց հանդեպ ուր պարիուտինը հընու ներեց։ Աստվաձ ավելի մեխկընուգեր, քան տա̈ Իոնըն։ Իոնին հեռսը էլաձեր հընու Եգովին բիդվըցավ հիշեծընուշ ուր պռառոկին, հընոր նինեվիտյաննին «չին գայնի դարպերիլ, ինչը լավա̈, ինչը վադա̈» (Հովնան 1։1, 2; 3։10; 4։9—11)։ Սողը Իսուսը պերավ ա̈դ օրինագը, հընոր էրեվծընա̈, ինչկան Եգովըն առտարա̈ հընու մեխկընուգա̈։ Իսուսը աստավ, հընոր մեղա էգաձ նինեվիտյաննին սաղնողըն «սուդին սըրըն» (Մատթ. 12։41)։

14. Ի՞նչ բեդ գընա̈ սաղնող նինեվիտյաննուն, եպոր ընեց «սուդիտ ընին»։

¹⁴ Ե՞պ սաղնողըն նինեվիտյաննին։ Իսուսը սորվեծըներգու, հընոր ըլլողըն մաշտիկ, վերեկնուն ըլլելիկին «սուդիտ ընողըն» (Հովհ. 5։29)։ Ըն գասեր ուր Հազար դարվոն կառավարուտինին մասին, եպոր «սաղնողըն հըմ առտար ըլլողնին, հըմ առտար չըլլողնին» (Գործ. 24։15)։ Առտար չըլլողնուն «սուդիտ ընողըն»։ Ի՞նչ ա̈դ նըշանագա̈գու։ Եգովըն հընու Իսուսը աշողըն, պոնեծընինգու տա̈ ըներ ուրինց գյանկին նես ըն, ինչ-օր գիմընոն։ Ետե նինեվիտյաննուն նեսըն մեգը ըրազի ըլլի հեչ ձառայուշ Եգովին, ընու մեղադռողըն (Ես. 65։20)։ Ամա ալլայկը, վեվ-օր նա̈յրին միր հեդ ձառայուշ Եգովին, հավեռժ աբռուշի հընարավորուտին գոննոն (Դան. 12։2)։

15. ա) Օ՞րի բիդու չա̈ ասուշ, հընոր Սադոմ հընու Գամոռա աբռողնուն նեսըն, հիչ մեգը սաղնուշի ումուդ չունի։ բ) Ի՞նչպես հասկըննոնկ Հուդա 7-րտ խոսկին կըրվաձը։ (Աշեցեկ ռամկըն «Ի՞նչ կուզեր ասուշ Իուդըն»։)

¹⁵ Իսուսը աստավ, հընոր «Սուդին օրը» Սադոմ հընու Գամոռա աբռողնուն ավելի ղոլայ գըլլի, քան տա̈ ըն մաշտկացը, վերեկնոր ընտունեցին հեչ ուրինը հընու ընու սորվեծուցաձը (Մատթ. 10։14, 15; 11։23, 24; Ղուկ. 10։12)։ Ի՞նչ Իսուսը կուզեր ա̈դով ասուշ։ Բա̈լկիտ, ըն ա̈ստեղ կուզեր էրեվծընուշ սադա̈ ըն, հընոր ուր ժամանագին աբռող մաշտիկը ավելի բետա՞րեյնը, քան տա̈ Սադոմ հընու Գամոռա գինողնին։ Չա̈, գերեվնա տա̈, ա̈դ ա̈դմուն չա̈։ Իսուսը բառզ գինա̈ աստավ, հընոր «սուդին սըրըն» Նինեվիյա քաղակին աբռողնին սաղնողըն։ Ընդիա̈լ գարելիա̈ ասուշ, հընոր Սադոմ հընու Գամոռա աբռողնուն մասինա̈լ Իսուսը գասեր, հընոր ըներ սաղնուշի ումուդ ունին։ Եպոր Իսուսը աստավ «Սուդին օրը» հընու «սուդին սըրըն», ըն խոսերգու մեգ ժամանագիմը մասին։ Ինչպես-օր Նինեվիյա աբռողնին, ըմունա̈լ Սադոմ հընու Գամոռա աբռողնին շադ փիս կոռձեր գընեյնը։ Ամա դարպերուտինը ըներ-օր, նինեվիտյաննին մեղա էգուշի հընարավորուտին ունեյնը։ Հըմա̈լ հիշինկ, ինչ Իսուսը աստավ ընեց մասին, վեվ սաղնողա̈ հընու վում «սուդիտ ընողըն»։ Վե՞վին ա̈դ մաշտիկը։ Ա̈դ ըներին «վեվ չար կոռձեր գընեյնը» (Հովհ. 5։29)։ Ընդի, ի՞նչ գայնոնկ ասիլ Սադոմ հընու Գամոռա աբռողնուն մասին։ Գայնա ըմուն ըլլիլ-օր ընեց նեսըն վերմը սաղնուշի ումուդ ունին։ Մենկա̈լ գայնողընկ սորվեծընիլ ընեց Եգովին հընու Իսուսին մասին ջիշտուտիննին։

16. Ի՞նչ մենկ կիդինկ ընու մասին, ինչպես Եգովըն որոշա̈գու, վում սաղծընողա̈, վում չա̈ (Երեմիա 17։10)։

¹⁶ Գաշտըցեկ Երեմիա 17։10։ Ա̈ս խոսկը մեմընա̈լ հիշեծընա̈գու մեզի ըն, ինչ-օր մենկ կիդինկ. Եգովըն ըմըն սըրա քըննա̈գու սըյդերը հընու գիմընա խորը մըտկերը։ Եպոր ըն որոշա̈, վեվ սաղնողա̈, վեվ չա̈, ըն ըմուն գընա̈-օր «ըմըն մեգը առնու ուր... կընցաձ ջոմպուն համեմադ»։ Վում-օր բիդուա̈ Եգովըն բադժա̈գու, ամա վում հընարավորա̈, ըն ներա̈գու։ Ընդի մեզի բիդու չա̈ ասուշ, վեվ սաղնողա̈, վեվ չա̈, ետե Աստվաձաշընչին նես ա̈դու մասին բառզ գինա̈ ինչիգ աստըվիլ չի։

«ՕԽՉՈՒԳ ԱՇԽԱՐԻՆ ՍՈՒԴԻԸՆ» ԸՄԸՆ ՍԸՐԱ ԱՌՏԱՐ ՈՐՈՇՈՒՄ ԳԸՆԱ̈

17. Ի՞նչ ըլլողա̈ մեռաձ մաշտկացը հեդ։

¹⁷ Ըն ժամանագըն, եպոր Սադոնըն, Ադամը հընու Եվըն կառշու էլոն Եգովին, մեռաձա̈ միլլիառդիշի մաշտ։ Մահը՝ ա̈դ մաշտուն դուշմոննա̈։ Ա̈դ դուշմոնին բատճառով շադ մաշտիկ գոյսուցին ուրինց գյանկը (1 Կորնթ. 15։26)։ Ի՞նչ ըլլողա̈ ա̈դ մաշտկացը հեդ։ Շադ քիչերը կառավարողըն Իսուս Խրիստոսին հեդ։ Ընեց թիվը՝ 144 000. Ըներ սաղնողըն, աբռողըն երգընկին հընու հիչ մեռնող չին (Հայտն. 14։1)։ Ամա Եգովին հավադարիմ ձառայող շադ գընդա̈կ հընու մաշտիկ, սաղնողըն խողուն վըրըն աբռուշի հոմար։ Ա̈դ ըլլողա̈ Խրիստոսին Հազար դարվոն կառավարուտինին սըրըն, ըն ժամանագ, եպոր «սաղնողըն... առտար ըլլողնին»։ Ետե ըներ օսնին վեռչին փոռցուտինը հընու առտար մընոն, ըներ գայնոն հավեռժ աբռիլ խողուն վըրըն (Դան. 12։13; Եբր. 12։1)։ Ա̈դտի ղաիր, Հազար դարվոն կառավարուտինին սըրըն սաղնողըն «առտար չըլլողնին»՝ այսինկըն ըներ, վեվ-օր չեյնը ձառաիլ Եգովին, հըմա̈լ ըն մաշտիկը, վերեկնոր չար կոռձեր գընեյնը։ Ընեց Եգովըն գուդա հընարավորուտին փոխվուշ հընու ձառայուշ ուրինը (Ղուկ. 23։42, 43)։ Ամա վերմը մաշտ կիդընալըն Եգովին կառշու կելլեյնը, ընդիա̈լ ըն որոշեց, հընոր ընեց սաղծընող չա̈ (Ղուկ. 12։4, 5)։

18, 19. ա) Օ՞րի մենկ գայնոնկ համոզվաձ ըլլիլ, հընոր Եգովըն առտար որոշողա̈ ալլայ մեռաձնուն հառցը (Եսայիա 55։8, 9)։ բ) Ի՞նչ մենկ օսնողընկ միգա̈լ տասին։

¹⁸ Գա՞յնոնկ տա̈ մենկ համոզվաձ ըլլիլ, հընոր Եգովըն ըմըն սըրա շիդագ որոշում գընտունա̈։ Հա՛։ Ա̈դու նես համոզվեցավ Ավռաամը։ Ըն հասկընցավ, հընոր Եգովըն, «օխչուգ աշխարին Սուդիըն» իմաստունա̈ հընու մեխկընուգա̈։ Եգովըն սորվեծուց ուր Դըղուն հընու ալլայ սուդիտ ընուշի իշխանուտինը ընու ծեռկը դըվավ (Հովհ. 5։22)։ Եգովըն հընու Իսուսը դեսնունգու, ինչ գա մաշտկացը սըյդերուն նես (Մատթ. 9։4)։ Ընդի ըներ, եպոր սուդիտ ընին մաշտկացը, ըմըն մեգ մաշտուն հոմար առտար որոշում գընտունին։

¹⁹ Էգեկ ըմը՛ն սըրա գիվընմիշ ըլլինկ Եգովին վըրըն հընու հիչ մեգ անկամմը շիպա̈լըմիշ ըլլինկ հեչ, հընոր ընու որոշումնին շիդագին։ Մենկ հասկըննոնկկու, հընոր մենկ սուդիյա չինկ։ (Գաշտըցեկ Եսայիա 55։8, 9։) Ընդի մենկ ալլայ սուդեբնի որոշումնին թողունկկու ընու հընու ընու Մոնչուն՝ միր Թակավորին վըրըն, քոնի-օր Իսուսը, ուր Հորը բես, առտարա̈ հընու մեխկընուգա̈ (Ես. 11։3, 4)։ Ի՞նչ գայնոնկ ասիլ ընու մասին, ինչ դեսագ Եգովըն հընու Իսուսը սուդիտ ընողըն մաշտկացը մեձ նեղուտինին սըրըն։ Ի՞նչ մենկ կիդինկ ա̈դու մասին հընու ի՞նչ չիդինկ։ Ա̈դ հառցերուն բադասխանը մենկ գիմընոնկ հեդկըշի տասին։