Լեվիտ կիրկը սորվեծընա̈գու մեզի, ինչպես բիդուա̈ վերապերվուշ միգա̈լնացը հեդ

1, 2. Ի՞նչ մենկ աշեցակ օնցաձ տասին հընու ի՞նչ մենկ քըննողընկ ա̈ս տասին։

ՕՆՑԱՁ տասին մենկ աշեցակ քոնիմը օրենկնի, վերեկնոր կըրվաձեյնը Ղևտական 19-րտ կըլխուն։ Օրինագ, 3-րտ խոսկին Եգովըն թա̈մբա̈ գըներ իզրաիլտյաննուն հարգուշ ձընողնուն։ Մենկ խոսեցակ ընու մասին տա̈ ինչպես գայնոնկ ա̈կընս պոնեծընիլ ա̈դ խըրադը, եպոր միտկը գընինկ միր ձընողնուն էմացիանալնի, հոկեվոր հընու ըմըն օրվոն գարիկնուն մասին։ Հըմա̈լ ա̈դ խոսկին նես Աստվաձ հիշեծըներգու ուր միլլա̈տին, հընոր բիդուա̈ հեդեվուշ շապատ օրվոն օրենկին։ Չաշաձ-օր մեզի բիդու չա̈ հեդեվուշ ա̈դ օրենկին, պրինցիպը, վեյնոր գա ա̈դ օրենկին նես յառդում գընա̈ մեզի վիրա ժամանագ կըդնուշ Եգովին ձունդռը ընուշի դեյ։ Ա̈դպես մենկ գերեվծընինկ, հընոր ա̈մա̈ղ գընինկ սուրպ ըլլուշ ինչպես-օր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։2 հընու 1 Պետրոս 1։15.

² Ա̈ս տասին մենկ շարունագինկկու քըրկըրուշ Ղևտական 19-րտ կըլեխը։ Մենկ գիմընոնկ, ինչպես գայնոնկ պարի ըլլիլ ինվալիդ ըլլողնուն հեդ հընու ինչ նըշանագա̈գու առտար ըլլուշ փարի հեդ գաբվաձ հառցերուն նես հըմա̈լ ինչը գերեվծընա̈, հընոր մենկ հազ գընինկ միր մոդիգնուն։ Մենկ կուզինկ սուրպ ըլլուշ, քոնի-օր միր Աստվաձը սուրպա̈։ Ընդի հայդցեկ քըննինկ ա̈դ հառցերը։

ՊԱՐԻ ՎԵՐԱՊԵՐՎԵՑԵԿ ԻՆՎԱԼԻԴ ԸԼԼՈՂՆՈՒՆ ՀԵԴ

3, 4. Աշինկնա Ղևտական 19։14, ի՞նչպես մեզի բիդուա̈ վերապերվուշ քոռ հընու խուլ մաշտկացը հանդեպ։

³ Գաշտըցեկ Ղևտական 19։14. Եգովըն կուզա̈, հընոր մենկ պարի վերապերվինկ ինվալիդ ըլլողնուն հեդ։ Օրենկին նես Եգովըն իզրաիլտյաննուն թա̈մբա̈ գըներ, հընոր ըներ գոբիդ վերապերվին հեչ հընու փիս խոսկեր ասին հեչ ինվալիդ ըլլողնուն։ Աստըձուն հի՜սկիտ դուր կալ չի, եպոր ա̈դպես մաշտկացը հեդ փիս վերապերվինգու։ Ընու հոմար-օր ըներ չին գայնի ուրինց բաշտպանիլ։

⁴ Աստըձուն ձառայողնին քոռ գամ խուլ մաշտուն ջոմպուն առաչը տընող չեյնը քար գամ ուրիշ ինչիմը, հընոր ըն ըյնի հեչ։ Մեգ կըրկիմը նես կըրվաձեր. «Ա̈վա̈լը Բլիժնի Վաստոկին ընտունվաձեր չար հընու անառտար վերապերվուշ ինվալիդ ըլլողնուն հեդ»b։ Օրինագ, քար սիդ ըլլող մաշտիկը գայնա̈յնը խընդուշի հոմար, ա̈դպես մաշտկացը ջոմպուն առաչը տընիլ կա̈ր գամ ուրիշ ինչիմը, հընոր ըներ ըյնին։ Ամա ա̈դտեխ խընդուշի պոն չիկա՜։ Աստվաձ ա̈դ օրենկով կուզեր յառդում ընուշ իզրաիլտյաննուն հասկըննուշ, հընոր գարեվորա̈ մեխկընուգ ըլլուշ քոռ հընու խուլ մաշտկացը հանդեպ։

5. Ի՞նչպես մենկ գայնոնկ մեխկընուգ ըլլիլ ինվալիդ ըլլող մաշտկացը հանդեպ։

⁵ Իսուսը շադ պարիեր հընու մեխկընուգեր ինվալիդ ըլլող մաշտկացը հանդեպ։ Մենկ ա̈դ գայնոնկ իմընալ ընու աստաձ խոսկերըն. «Քոռերը դեսնունգու, թոպալնին քա̈լինգու, պորեդ ըլլողնին բետկընոնգու, խուլերը լըսինգու, մեռաձնին սաղնոնգու հընու ախկադնուն քարոզվիգու պարի խաբարը» (Ղուկ. 7։20—22)։ Մաշտիկը, վերեկնոր դեսնեյնըգու Իսուսին ըղաձ հըրաշկնին, փառկ պերեյնըգու Աստըձու օնունին (Ղուկ. 18։43)։ Մենկա̈լ կուզինկ օրինագ առնուշ Իսուսըն, պարի ըլլուշ ինվալիդ ըլլող մաշտկացը, փապուգ վերապերվուշ հընու տըմ առնուգ ըլլուշ ընեց հանդեպ։ Չաշաձ-օր մենկ ա̈կընս չինկ գայնի հըրաշկնի ընիլ, Եգովըն դըվաձունի մեզի մեձ բադիվ, բադմուշ ինչպես ֆիզիչեսկի ըմունա̈լ հոկեվոր քոռ ըլլող մաշտկացը, հընոր ըլլելիկին ըներ առոխչ գըլլին հըմ ֆիզիչեսկի հըմ հոկեվոր (Ղուկ. 4։18)։ Ա̈դտի ավել, ա̈դ խաբարը դիռտմա̈գու շադերուն փառկ պերուշ Աստըձուն օնունին։

ՓԱՐԻ ՀԵԴ ԳԱԲՎԱՁ ՀԱՌՑԵՐՈՒՆ ՆԵՍ ԱՌՏԱՐ ԸՂԵԿ

6. Ի՞նչպես Ղևտական 19-րտ կըլեխը յառդում գընա̈ մեզի ա̈լ լավ հասկըննուշ Դասը օրենկնին։

⁶ Ղևտական 19-րտ կըլեխը յառդում գընա̈ մեզի ա̈լ լավ հասկըննուշ Դասը օրենկնին։ Օրինագ. «Մի կողնալ» օրենկը (Ելք 20։15)։ Վերմը գայնոն միտկ ընիլ. «Ես հիսկիտ ուրիշինը առաձ չունիմ, ստացվիգու-օր ես ա̈դ օրենկը հեդեվիմգու»։ Ամա կողուտին ընուշ գարելիա̈ ուրիշ դեսագա̈լ։

7. Ի՞նչպես ձախս ընողը գայնա̈ր խապիլ օրենկը «Մի կողնալ»։

⁷ Ձախս ընողը գայնա̈ր միտկ ընիլ, հընոր ըն կողուտին չի ընիլ ընու հոմար-օր ըն ուրիշին օննըցաձը չի առնուլ։ Ամա Ղևտական 19։35, 36 խոսկերուն ա̈դ հառցը ուրիշ թարաֆըն պածադռըվիգու. «Միկ խապիլ, եպոր չապեկկու էրգընուտինը հընու գըշըռեկկու։ Թող շիդագ ըլլի ծիր գըշեռկը, գըշըռուշի քարերը, եֆըն հընու գինը»։ Օ՞րի Եգովըն ա̈դպես օրենկ դըվավ։ Ընու հոմար-օր ձախս ընողը, եպոր գըշըռերգու, գայնա̈ր բիդու ըղաձըն քիչմը քիչ տընիլ, հընու ա̈դով ըն կողուտին գըներ։ Ա̈դ միտկը գա Ղևտական 19-րտ կըլխուն ուրիշ համայնուն նեսա̈լ։

8. Ի՞նչպես Ղևտական 19։11—13 խոսկերուն կըրվաձը յառդում գըներ եվրեյնուն պոնեծընուշ ուտը եռորտ օրենկը հընու ի՞նչ օկուտ ա̈դ մեզի պերա̈գու։

⁸ Գաշտըցեկ Ղևտական 19։11—13. 11-րտ խոսկին նես գաստըվի. «Կողուտին ընիլ միկ»։ 13-րտ խոսկին գաստըվի. «Միկ խապիլ ծիր մոդիգին»։ Ինչպես մենկ դեսնունկկու խապուշ հընու կողուտին ընուշը շադ իրար մոդիգին։ Այսինկըն, եպոր մաշտը կոռձին նես մեգիմը խապա̈գու, գարելիա̈ ասուշ, հընոր ըն կողուտին գընա̈։ Ուտը եռորտ օրենկը գասեր միկ կողնալ, ամա Լեվիտ կիրկը ավելի շադ պածադռա̈գու, ինչ նըշանագա̈գու կողուտին ընուշ։ Լեվիտ կիրկը յառդում ընողեր եվրեյնուն հասկըննուշ, հընոր ընեց բիդուա̈ ըմըն թարաֆա̈ առտար ըլլուշ։ Մեզիա̈լ գարեվորա̈ միտկ ընուշ, ինչպես Եգովըն վերապերվիգու անառտարուտինին հընու կողուտինին։ Մենկ ինկեյս մեզի գայնոնկ ա̈դպես հառց դալ. «Հաշվի առնելով Ղևտական 19։11—13, բիդո՞ւա̈ տա̈ ինձի ինչիմը փոխուշ փարին հեդ գաբվաձ հառցերուն նես»։

9. Ի՞նչպես բաշտպաներգու Ղևտական 19։13 կըրվաձ օրենկը։

⁹ Ետե խրիստիանինը ունի ուր բիզնեսը, ի՞նչ ըն հաշվի առնողա̈։ Ղևտական 19։13 խոսկին եգռորտ մասին գաստըվի. «Պոնողին փարըն ուր սըրըն դըվեկ, մինչեվ ա̈կվընծու էրգընծընիլ միկ»։ Ա̈վա̈լը իզրաիլտյաննուն շադերը խողուն հեդ գաբվաձ կոռձ գընեյնը։ Հընու ըմըն օրվա վեռչը դերը դըվողեր փարըն պոնողնուն, հընոր ըներ գայնա̈յնը դիրիլ ուրինց ընտանիկնին։ Եգովըն դեսներգու ինչ դըրուտինի նեսին իզրաիլտյաննին, ընդիա̈լ աստավ. «Ընու պոնաձ փարըն ըն օյնա̈լ դըվեկ, մինչեվ արեվին իշնուշը, ընու հոմար-օր ըն ախկադա̈, ընու գյանկը գախվաձա̈ պոնաձ փարացըն» (2 Օրենք 24։14, 15; Մատթ. 20։8)։

10. Ի՞նչ տաս մենկ սորվինկկու Ղևտական 19։13 կըրվաձ խոսկերըն։

¹⁰ Ա̈կընս շադերը փարըն պոնաձ դեղը ըմըն օրվա վեռչը չին առնուլ, ըներ գառնուն փարըն մեգ գամ էրգու բոյ օմսուն նես։ Չաշաձ ա̈դու, պրինցիպը, վեյնոր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։13 մեզի օկուտ պերա̈գու։ Վերմը դեղ դերը գայնա քիչ դալ փարա ուր պոնողնուն, քոնի-օր ըն կիդա̈, հընոր պոնողնին ըմունա̈լ ըմուն պոնողըն ընու վըրըն, հընոր գայնոն դիրիլ ուրինց ընտանիկնին։ Գարելիա̈ ասուշ, հընոր դերը ա̈դ սըրըն չի դալ պոնողին ընկան, ինչկան-օր բիդուա̈, օխչուգ փարըն։ Ըն ընու խապա̈գու։ Հա̈լբա̈տ խրիստիանինը առտար վերապերվիգու ուր պոնողնուն հեդ։ Հիմիա̈լ ուշադրուտին տառծընինկ ուրիշ մըտկերուն վըրըն, վերեկնոր գոն Ղևտական 19-րտ կըլխուն։

«ՀԱԶ Ա̈ՐԱ̈ ՄՈԴԻԳԻԴ, ԻՆՉՊԵՍ-ՕՐ ՔԵԶԻ ՀԱԶ ԳԸՆԻՍ»

11, 12. Ի՞նչի հոմար Իսուսը աստավ ըն խոսկերը, վերեկնոր կըրվաձին Ղևտական 19։17, 18։

¹¹ Եգովին հոմար շադ գարեվորա̈, ինչպես մենկ վերապերվինկկու ալլայ մաշտկացը հեդ։ Խոսկը մեգ ընու մասին չա̈, հընոր մենկ վադուտին ընող չինկ մաշտկացը։ Ա̈դ լավ գերեվնա Ղևտական 19։17, 18 (գաշտըցեկ)։ Եգովըն բառզ գինա̈ աստավ. «Հազ ա̈րեկ մոդիգնուդ, ինչպես-օր ծեզի հազ գընեկ»։ Այսինկըն խրիստիաննին ամբայման ա̈դպես ընողըն, հընոր ուրախծընին Եգովին սիդը։

¹² Իսուսը գասեր, ինչկան գարեվորա̈ ա̈դ օրենկը։ Սըրըմը ֆարիսեյնին հայծուցին ընու տա̈ վեր օրենկը ըմընա գարեվորնա̈։ Իսուսը բադասխանեց. «Հազ ա̈րա̈ Եգովին, քու Աստըձուդ, օխչուգ սըյդով, օխչուգ հոկով հընու օխչուգ մըտկով»։ Սողը ըն աստավ վեյնա̈ եգռորտ գարեվոր օրենկը, պերելով ըն խոսկերը, վերեկնոր կըրվաձին Ղևտական 19։18. «Հազ ա̈րեկ մոդիգնուդ, ինչպես-օր ծեզի հազ գընեկ» (Մատթ. 22։35—40)։ Մենկ շադ հընարավորուտին ունինկ սեր էրեվծընուշ միր մոդիգնուն։ Հայդցեկ աշինկ ինչպես մենկ գայնոնկ ա̈դ ընիլ, հաշվի առնելով Ղևտական 19-րտ կըլեխը։

13. Ի՞նչպես Իոսիֆին օրինագը յառդում գընա̈ մեզի ավելի լավ հասկըննուշ ըն, ինչ-օր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։18։

¹³ Վեվ-օր հազ գընա̈ ուր մոդիգնուն, հեդեվա̈գու Ղևտական 19։18 կըրվաձ օրենկին. «Հեռս բա̈հիլ հընու հեռս առնուլ միկ»։ Հա̈լբա̈տ-օր տունկ կիդնա̈կկու ըմուն մաշտումը, վեյնոր բա̈լկիտ դարիիշի հեռս բա̈հերգու ուր տասարանցիին, խըսումին գամ տըրգիցին վըրըն։ Օրինագ, հիշինկ Իոսիֆին ախպըյդացը, վերեկնոր հեռս բա̈հեյնըգու ընու վըրըն։ Հընու ինչի ա̈դ պերավ, վեռչը վեռչով ըներ շադ փիս վերապերվեծոն Իոսիֆին հեդ (Ծննդ. 37։2—8, 25—28)։ Ամա Իոսիֆը ա̈դմուն ա̈րավ հեչ։ Չաշաձ-օր ըն ուներ իշխանուտին հընու գայնա̈ր շադ ղոլայ ախպըյդացմըն հեռս առնուլ, ըն պարի վերապերվեցավ ընեց հեդ, քոնի-օր ինկը ընեց վըրըն հեռս բա̈հիլ չեր։ Ստացվիգու, հընոր Իոսիֆը ա̈րավ ըմուն, ինչպես-օր սողը Ղևտական 19։18 օրենկին նես կըրվաձեր (Ծննդ. 50։19—21)։

14. Օ՞րի գարելիա̈ ասուշ, հընոր ըն պրինցիպնին, վերեկնոր կըրվաձին Ղևտական 19։18, ա̈կընսա̈լ գարելիա̈ պոնեծընուշ։

¹⁴ Իոսիֆը միտկ ընիլ չեր ինչպես ըն հեռս առնու բիդի ուր ախպըյդացմըն, ըն ընեց սըյդոնց ներեց։ Ա̈դով ըն ուրախծուց Եգովին սիդը հընու լավ օրինագ թողավ խրիստիաննուն հոմար։ Ա̈դպես ընուշ սորվեծըներգու Իսուսնա̈լ։ Ա̈դ մենկ գիմընոնկ ընու աստաձ աղոտկըն, ոյդեխ-օր ըն գասա̈, հընոր մենկ ներողընկ ընեց վեվ-օր մեզի նեղվեծընա̈գու (Մատթ. 6։9, 12)։ Հըմա̈լ Պավելը կըրերգու. «Ուրինկըդ հեռս քըշիլ միկ, հազ ըղաձ ախպըյդա̈կըս» (Հռոմ. 12։19)։ Կողոսացիներ 3։13-ին, ըն դիռտմա̈գու մեզի. «Մեգը մեգին վըրըն սիտըմ ընուշի բատճառ օննաա̈լ, տըմ առեկ հընու հազըր ըղեկ ներուշ իրար»։ Ինչպես դեսնունկկու, Եգովին տըրաձ պրինցիպնին փոխվիլ չին հընու ըն, ինչ-օր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։18 խոսկին, մենկ գայնոնկ ա̈կընսա̈լ պոնեծընիլ։

15. Օրինագին միչոցով էրեվծուցեկ, օ՞րի գարեվորա̈ ներուշ։

¹⁵ Մեգը գայնա միր սիդը ցավեծընիլ։ Ա̈դ գայնա թետեվ գամ ուժեղ ցավ ըլլիլ։ Օրինագ, թուխտովա̈լ մենկ միր մադը գայնոնկ գըդռիլ։ Քոնի-օր ա̈դ յարըն բիջիգա̈, օրմը գամ էրգու օր ետկը մենկ ա̈դու մասին հիշիլա̈լ չինկ։ Ա̈դպեսա̈լ գայնա ըլլիլ, եպոր միր ընգերը մեզի միտկ չընելըն խոսկով գամ կոռձով նեղվեծընա̈գու հընու մենկ ղոլայմը գայնոնկ ընու ներիլ։ Ամա յարըն, ա̈լ մեձ հընու խերը գայնա ըլլիլ։ Օրինագ, ետե տուն փիս գինա գըդռաձիս ծեռկըդ, գայնա բիդվընալ գառուշ գամա̈լ բինտով փատտուշ ա̈դ յարըն։ Ամա ետե տուն վիրա ա̈դ բինտը պոնաս, տիբնուս յարըն, տուն քեզի ա̈լ փիս գընիս։ Ծեռկըդ ա̈լ շադ ցավիգու։ Ա̈դմունա̈լ գընին ըն մաշտիկը, վերեկնոր շադ փիս նեղվաձին հընու վիրա հիշինգու ինչպես ընեց նեղվեծուցաձունին։ Ա̈դմունով ըներ ուրինց ա̈լ շադ զարար պերինգու։ Ա̈լ լավ գըլլի, ետե ըներ պոնեծընին ուրինց գյանկին նես ըն, ինչ-օր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։18.

16. Աշինկնա Ղևտական 19։33, 34, ի՞նչպես իզրաիլտյաննին վերապերվողեյնը ուրիշ երգրա̈ էգող մաշտկացը հեդ հընու ի՞նչ մենկ ա̈դտի սորվինկկու։

¹⁶ Իզրաիլտյաննին հաշվողեյնը ուրիշ երգրա̈ էգող մաշտկացը ինչպես ուրինց մոդիգնուն։ Եգովըն կուզեր, հընոր ըներ դարպերուտին ընին հեչ հընու հազ ընին ուրիշ երգրա̈ էգող մաշտկացնա̈լ։ Ա̈դու մասին ըն բառզ գինա̈ աստավ Ղևտական 19։33, 34 (գաշտըցեկ)։ Իզրաիլտյաննին պարի վերապերվողեյնը ուրիշ երգրա̈ էգող մաշտկացը հեդ հընու հազ ընողեյնը ընեց ինչպես ինկերը ուրինց հազ գընին։ Օրինագ, ըներ մինչեվ վեռչ չեյնը ժողվիլ ցորինը հընու օրենկով ա̈դ մընցաձ ցորինը գայնա̈յնը ժողվիլ հըմ իզրաիլտյաննին, հըմ ուրիշ երգրա̈ էգող մաշտիկը (Ղևտ. 19։9, 10)։ Խրիստիաննին գաբռին ա̈դ օրենկին պրինցիպով, ըներ հազ ընիլ չին մեգ տա̈ ուրինց ազգա̈ ըլլող մաշտկացը (Ղուկ. 10։30—37)։ Ա̈կընս ըմըն դեղա̈լ ուրիշ երգրա̈ էգող մաշտիկը շադին, բա̈լկիտ տունկա̈լ ա̈դմուն տըրգից ունեկ։ Ա̈դ մաշտիկը, հըմ մեձերը, հըմ դըղա̈կը առժանիին, հընոր մենկ ընեց հարգինկ։

ԸՄԸՆԱ ԳԱՐԵՎՈՐ ԿՈՌՁԸ

17, 18. ա) Ի՞նչի մեզի դիռտմինգու 1 Պետրոս 1։15 հընու Ղևտական 19։2 կըրվաձ խոսկերը։ բ) Վե՞ր գարեվոր կոռձը, Պյոտըռը դիռտմա̈գու մեզի ընուշ։

¹⁷ Ղևտական 19։2 հընու 1 Պետրոս 1։15 կըրվաձ խոսկերը դիռտմինգու Աստըձուն ձառայողնուն սուրպ ըլլուշ։ Ղևտական 19-րտ կըլխըն մենկ դեսնունկկու, ինչ բիդուա̈ ընուշ, հընոր ուրախծընինկ Աստըձուն սիդը։ Այսինկըն իմաստուտինը, վեյնոր գա Ղևտական 19-րտ կըլխուն նես ավելի շադա̈, քան տա̈ ըն, ինչ-օր մենկ քըրկըրեցակ ա̈ս էրգու տասերուն նեսc։ Հոռմերեն կըրվացկնուն նես մենկ դեսնունկկու, հընոր Եգովըն ա̈լիա̈լ կուզա̈, հընոր մենկ միր գյանկին նես պոնեծընինկ ըն պրինցիպնին, վերեկնոր գոն Լեվիտ կըրկին նես։ Ամա Պյոտըռը ուրիշ պոնիմը մասինա̈լ գասա̈։

¹⁸ Աստըձուն ձառայողնին շադ պարի կոռձեր գընին, ամա Պյոտըռը ուշադրուտին տառծուց մեգ պոնիմը վըրըն։ Ըն դիռտմերգու խրիստիաննուն սուրպ ըլլուշ, ամա ա̈դտի առաչ ըն աստավ ընեց. «Բադռաստեցեկ ծիր խելկ նու միտկը, հընոր կոռձի օսնեկ» (1 Պետ. 1։13, 15)։ Ի՞նչ ըն ա̈դով կուզեր ասուշ։ Ըն կուզեր ասուշ, հընոր Խրիստոսին նըշոն տըրվաձ ախպըյդացը բիդուա̈ «ըմը տի քարոզուշ հըրաշալի հադգուտիննուն մասին» (1 Պետ. 2։9)։ Ա̈կընսվա օրը ա̈դ կոռձը գընին ալլայ խրիստիաննին։ Ա̈դ ըմընա գարեվոր կոռձնա̈։ Մենկ Աստըձուն սուրպ միլլա̈տնինկ։ Քարոզուշը հընու աշագեռտ բադռաստուշը միր հոմար մե՜ձ բադիվա̈։ (Մարկ. 13։10)։ Ընդիա̈լ մենկ աշխուժ հընու օխչուգ սըյդով գընինկ ա̈դ կոռձը։ Եպոր մենկ պոնեծընինկկու պրինցիպնին, վերեկնոր կըրվաձին Ղևտական 19-րտ կըլխուն, գերեվծընինկ միր սերը Եգովին հընու միր մոդիգնուն հանդեպ։ Հըմա̈լ գերեվծընինկ, հընոր ալլայ միր կոռձերուն նես մենկ կուզինկ սուրպ ըլլուշ։