«Սուրպ ըղեկ»

1. Ի՞նչի դիռտմեց Պյոտըռը խրիստիաննուն հընու օ՞րի գայնա թըվալ, հընոր մենկ ա̈դ չինկ գայնի ընիլ։

ՈՒՐ ԱՌԱՉԻՆ նամագին նես Պյոտըռը կըրեց. «Ամա տունկ ըմըն ինչին սուրպ ըղեկ ինչպես-օր սուրպա̈ ծեզի կոռողը, կըրվաձ չա̈ տա̈. «Սուրպ ըղեկ, քոնի-օր ես սուրպիմ»» (1 Պետ. 1։15, 16)։ Չաշաձ-օր Պյոտըռին աստաձ խոսկերը վերապերվինգու նըշոն տըրվաձնուն, ամա ա̈դ օկուտ պերա̈գու ընեցա̈լ, վեվ-օր ումուդ ունի աբռուշ խողուն վըրըն։ Եգովըն, վեյնոր ըմընա սուրպնա̈, կուզա̈, հընոր մենկա̈լ ընու լըմոննոնկ, այսինկըն մենկ ըմըն մեգ միր կոռձին նես սուրպ ըլլողընկ։ Մեզի գայնա թըվալ-օր մենկ չինկ գայնի ա̈դ ընիլ, ընու հոմար-օր մեխկ օննող մաշտինկ։ Ամա Պյոտըռը ինկնա̈լ սըխալնի գըներ։ Չաշաձ ա̈դու, ընու օրինագը գերեվծընա̈, հընոր մենկա̈լ գայնոնկ սուրպ ըլլիլ։

2. Վե՞ր հառցերը մենկ քըննողընկ ա̈ս տասին։

² Ա̈ս տասին մենկ քըննողընկ չեյս հառց՝ 1) Ի՞նչ նըշանագա̈գու սուրպ ըլլուշ։ 2) Ի՞նչ գաստըվի Աստվաձաշընչին նես Եգովին սուրպ ըլլուշին մասին։ 3) Ի՞նչ միր հոմար նըշանագա̈գու ըլլուշ սուրպ ըմըն ինչի՞ն նես։ 4) Օ՞րի ընեց, վեվ-օր կուզա̈ մոդիգ հարաբերուտին օննուշ Եգովին հեդ, բիդուա̈ սուրպ ըլլուշ։

ԻՆՉ ՆԸՇԱՆԱԳԱ̈ԳՈՒ ՍՈՒՐՊ ԸԼԼՈՒՇ

3. Ի՞նչպես շադերը բատկերածընինգու սուրպ ըլլող մաշտուն հընու ի՞նչի վըրա մենկ ուշադրուտին տառծընողընկ։

³ Եպոր մաշտիկ լըսինգու «սուրպ» խոսկը, շադերը բատկերածընինգու դըխուր տեմկ օննող մաշտումը, վեյնոր դերընուն բես հակըվիգու։ Ամա շիդա՞գա̈ տա̈ ա̈դմուն միտկ ընուշը։ Աստվաձաշընչին գաստըվի, հընոր Եգովըն «ուրախ Աստվաձա̈» (1 Տիմոթ. 1։11)։ Հըմա̈լ ընդեխ գաստըվի. «Բախտավե՜րա̈ ըն միլլա̈տը, վում Աստվաձը՝ Եգովընա̈»։ (Սաղ. 144։15)։ Ա̈դտի ղաիր, Իսուս Խրիստոսը մեղադռերգու ընեց, վեվ միլլա̈տին առաչ գերեվծըներ ուր առտար ըլլուշը հընու դարպերվուշի հոմար զուդ հալավ հակներգու (Մատթ. 6։1; Մարկ. 12։38)։ Հասկըննուշի հոմար, ինչընա̈ սուրպ ըլլուշը, մենկ չինկ հաշվի առնուլ ըն, ինչ ա̈դու մասին միտկը գընին ա̈ս աշխարին միլլա̈տը, ամա ուշադրուտին տառծընինկկու ընու, ինչ ա̈դու մասին գաստըվի Աստվաձաշընչին նես։ Մենկ համոզվաձինկ, հընոր միր սուրպ հընու հազ ընող Աստվաձը չըլլըվող պոն մեզմըն բեդ ընիլ չի։ Եպոր Եգովըն մեզի գասա̈. «Սուրպ ըղեկ», ա̈դ նըշանագա̈գու, հընոր մենկ գայնոնկ ա̈դմուն ըլլիլ։ Հա̈լբա̈տ սուրպ ըլլուշի դեյ ըմըն ինչին նես, առաչին հերտին մեզի բիդուա̈ իմընուշ ինչ նըշանագա̈գու սուրպ ըլլուշ։

4. Ի՞նչ նըշանագինգու «սուրպ» հընու «սուրպ ըղեկ» խոսկերը։

⁴ Եպոր Աստվաձաշընչին նես գաշտոնկկու «սուրպ» գամ «սուրպ ըղեկ» խոսկերը, ա̈դ նըշանագա̈գու, հընոր խոսկը գեշտա պայսը շընորկի չապերով աբռուշին մասին հընու սուդ հավատկնուն հեդ գաբ չոննուշին մասին։ Հըմա̈լ, ա̈դ խոսկերը գերեվծընին, հընոր մեգը գամ ինչիմը ուրուշվաձա̈ Աստըձուն ձառայուշի հոմար։ Գարելիա̈ ասուշ, հընոր մենկ սուրպինկ, եպոր պայսը շընորկի չապերով գաբռինկ, ձառաինկկու Եգովին ընու ուզաձին բես հընու մոդիգ հարաբերուտին ունինկ ընու հեդ։ Մեմը միտկ ա̈րեկ, մենկ գայնոնկ սուրպ Աստըձուն ընգե՜րը ըլլիլ։ Հաշվի առնելով ըն, ինչ Աստվաձաշընչին նես կըրվաձա̈ Եգովին սուրպ ըլլուշին մասին, ա̈դ մեձ բադիվա̈։

«ՍՈՒՐՊ, ՍՈՒՐՊ, ՍՈՒՐՊԱ̈ ԵԳՈՎԸՆ»

5. Ի՞նչ մենկ սորվինկկու Եգովին մասին, եպոր Աստվաձաշընչին նես գաշտոնկկու հըրեշտագնուն մասին։

⁵ Եգովըն ըմըն թարաֆա̈ մակուրա̈ հընու սուրպա̈։ Ա̈դ գերեվնա սերաֆիմնուն աստաձ խոսկերըն։ Ըներ պայսը ծընով գասեյնը. «Սուրպ, սուրպ, սո՜ւրպա̈ Եգովըն, պանագնուն Աստվաձը»։ (Ես. 6։3)։ Սերաֆիմնին ա̈դ ըն հըրեշտագնինին, վերեկնոր կըդնըվինգու Եգովին ատոռին մոդը։ Հա̈լբա̈տ-օր, ըներ գայնոն սուրպ Աստըձուն հեդ ա̈դմուն մոդիգ ըլլիլ, ընու հոմար-օր ուրինկը սուրպին։ Ընդիա̈լ, ըն դեղը, ոյդեխ-օր էգաձ գըլլի Եգովին հըրեշտագը, սուրպ տառնագու։ Օրինագ, ա̈դպես ըղավ, եպոր Մաիսեյը դեսավ լուսնող պուլկը (Ելք 3։2—5; Հեսու 5։15)։

6, 7. ա) Ի՞նչ աստավ Մաիսեյը, հընոր իզրաիլտյաննուն ուշադրուտինը տառծընա̈ Եգովին սուրպ ըլլուշին վըրըն։ (Ելք 15։1, 11)։ բ) Ի՞նչը հիշեծըներգու ըմըն մեգ իզրաիլտյանին, հընոր Եգովըն սուրպա̈։ (Աշեցեկ ժուռնալին վըրաի նըգարը։)

⁶ Եպոր Մաիսեյը իզրաիլտյաննուն հեդ օնցավ գարմիր ձովը, ըն ընեց ուշադրուտինը տառծուց ընու վըրըն, հընոր ընեց Աստվաձը Եգովըն սուրպա̈։ (Գաշտըցեկ Ելք 15։1, 11։) Ըն մաշտկացը կոռձերը, վերեկնոր ձառաեյնըգու Եգիպտու աստվաձնուն, հիսկիտ սուրպ չեյնը։ Նույնը գարելիա̈ ասուշ խանաանսկի աստվաձնուն ձառայողնուն մասինա̈լ։ Ուրինց աստվաձնուն ձունդռը ընուշի հոմար, ըներ ղուրբոն պերեյնըգու դըղոցը հընու սեկսին հեդ գաբվաձ փիս կոռձերով զբաղվեյնըգու (Ղևտ. 18։3, 4, 21—24; 2 Օրենք 18։9, 10)։ Ա̈դ ընկան զըզվելիեր Եգովին հոմար, ընդիա̈լ ըն հիսկիտ չեր ուզիլ թողուշ, հընոր ուր ազգին նես ա̈դմուն փիս պոներ ըլլեյնը։ Եգովըն՝ սուրպ Աստվաձա̈։ Իզրաիլտյաննին ա̈դու մասին հիշին դեյ, մեձ դերին տյուռբանին վըրըն կըրվաձեր. «Եգովըն սուրպա̈» (Ելք 28։36—38)։

⁷ Դերին տյուռբանին վըրըն կըրվաձ խոսկերը հիշեծընեյնըգու ալլայնացը, հընոր Եգովըն սաի սուրպա̈։ Ամա իզրաիլտյաննուն վերմը չեյն գայնի դեսնուլ մեձ դերին։ Նըշանագա̈՞գու տա̈ ա̈դ, հընոր ըներ չիդեյնը ա̈դ խոսկերուն մասին։ Չա̈։ Ալլայ գըդռիջնին, գընդա̈կը հընու դըղա̈կը լըսեյնըգու ա̈դու մասին, եպոր ընեց գաշտա̈յնըգու Մաիսեյին օրենկը (2 Օրենք 31։9—12)։ Բատկերածուցեկ, հընոր տունկա̈լ ալլայնացը հեդ գոյնաձեկ հընու լըսեկկու իսա խոսկերը. «Ես Եգովընիմ, ծիր Աստվաձը։ [...] Սուրպ ըղեկ, քոնի-օր ես սուրպիմ»; «Սուրպ ըղեկ իմ հոմար, քոնի-օր ես, Եգովըն, սուրպիմ» (Ղևտ. 11։44, 45; 20։7, 26)։

8. Ի՞նչով հեդաքըրկիրին Ղևտական 19։2 հընու 1 Պետրոս 1։14—16 կըրվաձ խոսկերը։

⁸ Հիմի հայդցեկ աշինկ տա̈, ինչ օրենկ Եգովըն դըվավ իզրաիլտյաննուն, վեյնոր գաշտա̈յնըգու ալլայնուն առաչ։ Ա̈դ խոսկերը կըրվաձին Ղևտական 19։2. «Սուրպ ըղեկ, ընու հոմար-օր ես, ծիր Աստվաձը Եգովըն, սուրպիմ»։ Գերեվնա-օր, Պյոտըռը ա̈դ խոսկերը պերավ, եպոր դիռտմերգու խրիստիաննուն սուրպ ըլլուշ։ (Գաշտըցեկ 1 Պետրոս 1։14—16։) Հա̈լբա̈տ, մենկ ա̈կընս Մաիսեյին օրենկով աբռիլ չինկ։ Ամա ըն-օր Պյոտըռը աստավ ա̈դ խոսկերը գերեվծընա̈, հընոր ըներ մեզիա̈լ վերապերվինգու։ Եգովըն սուրպա̈, ա̈դ նըշանագա̈գու, հընոր ընու հազ ընողնինա̈լ ա̈մա̈ղ ընողին սուրպ ըլլուշ։ Ա̈դ վերապերվիգու ալլայ խրիստիաննուն, դարպերուտին չիկա, երգընկին ըներ աբռողըն տա̈ խողուն վըրըն (1 Պետ. 1։4; 2 Պետ. 3։13)։

«ԸՄԸՆ ԻՆՉԻՆ ՍՈՒՐՊ ԸՂԵԿ»

9. Օ՞րի միր հոմար լավա̈ քըրկըրուշ Լեվիտ կըրկին 19-րտ կըլեխը։

⁹ Մենկ կուզինկ միր սուրպ Աստըձուն սիդը շինուշ, ընդի մեզի բիդուա̈ իմընուշ, ինչպես գայնոնկ ուրինկըս սուրպ ըլլիլ։ Եգովըն լավմը մեզի ա̈դ պածադռա̈գու։ Լավ խըրադ մենկ գայնոնկ կըդնուլ Ղևտական 19-րտ կըլխըն։ Ըհըն տա̈ ինչ ա̈դու մասին կըրաձունի կիդնագանմը Մարկուս Կալիշը. «Ա̈դ կըլեխը... Մաիսեյին կըրաձ հինգ կըրկերուն նես, մեձ դեր խաղագու։ Գարելիա̈ ասուշ-օր ա̈դ կըլեխը Լեվիտ կըրկին հընու ալլայ հինգ կըրկերուն նես, ըմընա մեձ դերը խաղող հընու գարեվոր մասնա̈»b։ Հայդցեկ ա̈դ կըրկին նեսըն քոնիմը համար աշինկ հընու ա̈մա̈ղ ընինկ գարեվոր խըրադ կըդնուշ միր հոմար, վերեկնոր յառդում գընին մեզի ըմըն օրվոն գյանկին նես։ Հըմա̈լ հիշինկ, հընոր ա̈դ խըրադնուն առաչ կըրվաձա̈ «Սուրպ ըղեկ»։

10, 11. Աշինկնա Ղևտական 19։3, ի՞նչ մեզի բիդուա̈ ընուշ հընու օ՞րի ա̈դ գարեվորա̈։

¹⁰ Եպոր Եգովըն աստավ իզրաիլտյաննուն. «Սուրպ ըղեկ», ըն շարունագեց. «Ըմըն մեգը հարգա̈տող ուր մորը հընու հորը... Ես Եգովընիմ, ծիր Աստվաձը» (Ղևտ. 19։2, 3)։

¹¹ Մեզի գարեվորա̈ հեդեվուշ օրենկին, հարգուշ միր ձընողնուն։ Հիշինկ, ինչ սըրըմը ճահել դըղըմը հայծուց Իսուսին. «Վառժաբեդ, ի՞նչ պարի կոռձ ընիմ, հընոր գայնոմ միշտ աբռիլ»։ Իսուսը եպոր բադասխանեց ընու, նըշեց, հընոր ընու գարեվորա̈ հարգուշ ուր հորը հընու մորը (Մատթ. 19։16—19)։ Հըմա̈լ Իսուսը մեղադռերգու ֆարիսեյնուն հընու օրենկին վառժաբեդնուն, ընու հոմար-օր ըներ չեյնը ուզիլ աշուշ ուրինց ձընողնուն։ Ըներ ըմըն ինչը գընեյնը, հընոր յոն դոն ա̈դ օրենկըն։ Իսուսին աստաձին բես, ըներ «Աստըձուն Խոսկը ինչիգի դեղ տըրին հեչ» (Մատթ. 15։3—6)։ Ա̈դտի ավել, ձընողնուն հարգուշի մասին օրենկը կըրվաձեր Ղևտական 19։3-ին հընու Դասը օրենկնուն հինգ եռորտին նես (Ելք 20։12)։ Հըմա̈լ հիշինկ, հընոր օրենկը հարգա̈ մոյդ հընու հոյդ կըրվաձա̈ իսա խոսկերըն ետկը «Սուրպ ըղեկ, ընու հոմար-օր ես, ծիր Աստվաձը Եգովըն, սուրպիմ»։

12. Աշինկնա Ղևտական 19։3, ի՞նչ հառցեր մենկ ինկեյս մեզի դըվողընկ։

¹² Մենկ գայնոնկ ինկեյս մեզի հայծընիլ՝ հարգի՞մգու տա̈ ես իմ ձընողնուս։ Բա̈լկիտ տունկ հասկըննա̈կկու, հընոր առաչ չեյկը վերապերվիլ ծիր ձընողնուն հեդ ըմուն ինչպես-օր բիդուա̈։ Ա̈դպեսա̈նա, միկ հուսահադվիլ, տունկ չեկ գայնի փոխիլ ըն, ինչ-օր ըղաձա̈։ Ամա ա̈կընսվա օրվոնըն գայնա̈կ տընիլ նըբադագ, հընոր ավելի շադ հարգանկ էրեվծընեկ ծիր ձընողնուն։ Օրինագ, տունկ գայնա̈կ միտկ ընիլ՝ գա՞յնոմ տա̈ ես ավելի շադ ժամանագ օնծընիլ իմ ձընողնուս հեդ։ Ունի՞ն տա̈ իմ ձընողնիս գարիկ, հընոր ես ընեց յառդում ընիմ դոնի կոռձերը ընուշ։ Յառդում գընի՞մ տա̈ ես ընեց ընկամը, ինչկան-օր բիդուա̈ էմացիանալնի հընու հոկեվոր թարաֆըն։ Ա̈դպես ինկեյս մեզի քըննինկնա̈, գայնոնկ ավելի լավ հեդեվիլ ըն Աստըձուն օրենկին, վեյնոր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։3-ին։

13. ա) Ա̈լ ի՞նչի մասին կըրվաձա̈ Ղևտական 19։3։ բ) Աշինկնա Ղուկաս 4։16—18, ի՞նչ ա̈րավ Իսուսը հընու ի՞նչպես մենկ գայնոնկ հեդեվիլ ընու օրինագին։

¹³ Ղևտական 19։3-ին Եգովըն աստավ իզրաիլտյաննուն. «Բա̈հեցեկ իմ շապատնիս» ա̈դ բիդուեր, հընոր ըներ սուրպ ըլլին։ Մենկ ա̈կընս չինկ հեդեվիլ Մաիսեյին օրենկին, ամա միտկ ընինկնա, ինչ օկուտ պերերգու ա̈դ օրենկը իզրաիլտյաննուն, ա̈դ գայնա շադ պոն մեզի սորվեծընիլ։ Օրինագ, շապատ օրը իզրաիլտյաննին հոնկշեյկըգու ուրինց կոռձերըն հընու ավելի շադ զբաղվաձ գըլլեյնը հոկեվոր կոռձերովc։ Ընդիա̈լ զարմանալի չա̈, օրի Իսուսը շապատ օրը կընաց ուր մեձըցաձ քաղակին սինագոգըն, հընոր գաշտա ընդեխու ըլլողնուն Աստըձուն Խոսկըն մասմը (Ելք 31։12—15; գաշտըցեկ Ղուկաս 4։16—18)։ Ի՞նչ մենկ սորվինկկու, միտկ ընինկնա ա̈դ օրենկին մասին։ Ինչկանա̈լ շադ կոռձ մենկ օննոնկա̈լ, գարեվորա̈ ըմըն օր կըդնուշ ժամանագ Աստըձուն բաշտուշի հոմար։ Ստացվի՞գու տա̈ ա̈դ ծիր մոդ։ Բա̈՞լկիտ, ծեզի բիդուա̈ ինչիմը փոխուշ։ Ետե տունկ ա̈մա̈ղ գընեկ ըմըն օրվոն կոռձերուն նես կըդնուշ ժամանագ հոկեվոր կոռձերուն հոմար, տունկ մոդիգ ընգեր գըլլեկ Աստըձուն հեդ։ Օ՞րի ա̈դ գարեվորա̈։ Ըռոնց ա̈դու մենկ չինկ գայնի սուրպ ըլլիլ։

ՈՒԺԵՂԾՈՒՑԵԿ ԾԻՐ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒՏԻՆՆԻՆ ԵԳՈՎԻՆ ՀԵԴ

14. Վե՞ր գարեվոր ջիշտուտինը շադ անկամ կըրվիգու Ղևտական 19-րտ կըլխուն։

¹⁴ Սուրպ ըլլուշի հոմար, մեզի բիդուա̈ հասկըննուշ գարեվոր ջիշտուտինը, վեյնոր շադ անկամ կըրվիգու Ղևտական 19-րտ կըլխուն։ 4-րտ խոսկին վեռչը կըրվաձա̈. «Ես Եգովընիմ, ծիր Աստվաձը»։ Ա̈դ խոսկերը 16 բոյ կըրվինգու ա̈դ կըլխուն նես։ Հընու ա̈դ խոսկերով նա̈յրըվիգու Դասը օրենկնուն նեսըն առաչի օրենկը. «Ես Եգովընիմ, քու Աստվաձըդ... Տուն ինձմա̈ ղաիր, ուրիշ աստվաձ օննող չիս» (Ելք 20։2, 3)։ Խրիստիանինը, վեյնոր կուզա̈ սուրպ ըլլուշ, հիսկիտ թողող չա̈, հընոր մեգը գամ ինչիմը հեռըծընա̈ ընու Աստըձմըն։ Քոնի-օր մենկ Եգովին մասին բադմողնինինկ, մենկ հիսկիտ ըմուն պոմը ընող չինկ, վեյնոր գայնա փիս ընիլ Աստըձուն սուրպ օնունը (Ղևտ. 19։12; Ես. 57։15)։

15. Ի՞նչի մեզի դիռտմինգու Ղևտական 19-րտ կըլխուն կըրվաձը ղուրբոն պերուշին մասին։

¹⁵ Իզրաիլտյաննին Եգովին հաշվեյնըգու ուրինց Աստըվաձը։ Ա̈դ նըշանագերգու, հընոր ըներ հեդըվողեյնը ալլայ օրենկնուն։ Ղևտական 18։4 գաստըվի. «Իմ օրենկներով աբռեցեկ հընու խըրադ դըվաձըս ա̈րեկ։ Ես Եգովընիմ, ծիր Աստվաձը»։ Ա̈դ օրենկնուն վերմը կըրվաձին 19-րտ կըլխուն։ Օրինագ, 5—8, 21 հընու 22 խոսկերուն գաստըվի ընու մասին, ինչպես բիդուեր պերուշ ղուրբոն գենտանիկնուն։ Ետե իզրաիլտյաննին խախտեյնըգու ա̈դ օրենկնին, ա̈դով ըներ «փիս գընեյնը ըն, ինչ-օր Եգովին հոմար սուրպա̈»։ Ի՞նչի դիռտմինգու ա̈դ խոսկերը մեզի։ Պերուշ Եգովին, «փառկ դըվուշի ղուրբոն», վերին մասին գաստըվի Եբրայեցիներ 13։15. Ա̈դ շադ դուր կուկա Աստըձուն։

16. Աշինկնա Ղևտական 19-րտ կըլեխը, վե՞ր պրինցիպը գերեվծընա̈, հընոր Աստըձուն ձառայուշի հոմար մենկ դարպերվողընկ ա̈ս աշխարի մաշտկացմըն։

¹⁶ Ետե կուզինկ սուրպ ըլլուշ, մենկ օննողընկ մեձ ցանգուտին դարպերվուշ ա̈ս աշխարի մաշտկացմըն։ Ա̈դ գայնա ղոլայ չըլլիլ։ Օրինագ, միր տասարանցիկը, վում հեդ մենկ պոնինկկու գամ խըսումնին, վերեկնոր չին ձառաիլ Եգովին, գայնոն դիռտմիլ մեզի ընուշ ինչիմը, ինչը գայնա խանգարիլ մեզի շիդագ ծեվով բաշտուշ Աստըձուն։ Ա̈դ սըրըն մեզի բիդվընագու գարեվոր որոշում ընուշ։ Ի՞նչը մեզի յառդում գընա̈ ա̈դ որոշումը ընուշ։ Ուշադրուտին տառծընինկ ըն պրինցիպին վըրըն, վեյնոր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։19. «Միկ հակնիլ հալավ, վերին բեզը էրգու դեսագի թեռովա̈»։ Ա̈դ օրենկին խատեր իզրաիլտյաննին դարպերվեյնըգու յոնի աբռող ուրիշ ազգա̈ միլլա̈տըն։ Հա̈լբա̈տ մենկ ա̈կընս չինկ հեդեվիլ ա̈դ օրենկին, ամա ինչով մենկ դարպերվինկկու ա̈ս աշխարի մաշտկացմըն։ Մենկ չինկ ուզիլ լըմոննուշ ա̈ս աշխարի մաշտկացը։ Հըմա̈լ մենկ չինկ ընտունիլ ըն միտկ ընուշի ծեվերը հընու չինկ ընիլ ըն կոռձերը, վերեկնոր հագառագ գեշտոն Աստվաձաշընչին սորվեծուցաձին, նըշանագուտին չունի, վեվ մեզի դիռտմա̈գու ա̈դ ընուշ՝ միր տասարանցիկը, վում հեդ մենկ պոնինկկու գամ միր խըսումնին։ Հա̈լբա̈տ, մենկ շադ հազ գընինկ միր խըսումնուն հընու միր մոդիգնուն։ Ամա ա̈դ հառցերը շադ գարեվորին միր հոմար հընու մենկ, ինչպես Եգովին ձառայող, կուզինկ դարպերվուշ միգա̈լնացմըն։ Ա̈դ շադ գարեվորա̈, ընու հոմար-օր, ինչպես մենկ դեսակ ա̈ս տասին նես, սուրպ ըլլուշը նըշանագա̈գու, հընոր մենկ ուրուշվաձ ըլլողընկ Աստըձուն ձառայուշի հոմար (2 Կորնթ. 6։14—16; 1 Պետ. 4։3, 4)։

17, 18. Աշինկնա Ղևտական 19։23—25, ի՞նչ գարեվոր տասեր մենկ սորվինկկու։

¹⁷ «Ես Եգովընիմ, ծիր Աստվաձը» ա̈դ խոսկերը հիշեցընողեյնը իզրաիլտյաննուն, հընոր ընեց հոմար ըմընա գարեվորը ըլլողա̈ ընեց հարաբերուտինը Եգովին հեդ։ Ա̈դ միտկը բառզ գինա̈ գերեվնա Ղևտական 19։23—25 (գաշտըցեկ) խոսկերուն։ Հայդցեկ միտկ ընինկ, ինչ ա̈դ խոսկերը նըշընագեյնըգու իզրաիլտյաննուն հոմար, եպոր ըներ մըդոն Խոսկ դըվվըվաձ խեղը։ Ետե մաշտը սադռերգու ձառմը, ա̈դ ձառին մեյվընին ըն իրավունկ չուներ իրեկ դարի ուդուշ։ Չոռորտ դարուն ըն ժողվողեր օխչուգ ա̈դ բերկը հընու պերողեր Աստըձուն սուրպ դեղը։ Հընու սադա̈ հինգ եռորտ դարուն իզրաիլտյաննին ունեյնը իրավունկ ուդուշ ա̈դ մեյվըն։ Ա̈դ օրենկը հասկընցընողեր Աստըձուն ձառայողնուն, հընոր ըներ մեգ տա̈ ուրինց մասին միտկ ընող չին հընու առաչին դեղը տընողին Աստըձուն բաշտուշը։ Հըմա̈լ ըներ հիշողեյնը, հընոր Աստվաձ գայնա միտկ ընիլ ընեց մասին հընու ընու հոմար զոր չա̈ ընեց ուդուշի պոն դըվուշ։ Ա̈դտի ավել, ա̈դ դիռտմերգու իզրաիլտյաննուն ջիմա̈ռդ գինա̈ պաշխիշնի դըվուշ Աստըձուն սուրպ ձառայուտինին հոմար։

¹⁸ Ըն միտկը, վեյնոր գա Ղևտական 19։23—25 կըրվաձ օրենկին նես, հըմա̈լ գա Իսուսին աստաձ Սըռտին քարոզին նես. «Վազ օնցեկ մըդորուշ ծիր գյանկին մասին՝ ինչ ուդողեկ գամ ինչ խըմողեկ»։ Սողը Իսուսը պածադռեց օրի ա̈դպես բիդուա̈ ընուշ. «Ծիր երգընկին ըլլող Հա̈րը կիդա̈, հընոր ա̈դ ալլայ ծեզի բիդուա̈»։ Աստվաձ միտկը գընա̈ ջընչխուգնուն մասին բիլա̈, հա̈լբա̈տ ըն միտկ գընա̈ միր մասին (Մատթ. 6։25, 26, 32)։ Մենկ օխչուգ սըյդով գիվընմիշ գըլլինկ Եգովին վըրըն։ Հըմա̈լ մենկ յառդում գընինկ ընեց, վեվ-օր փարի գարիկ ունի։ Ա̈դտի ավել մենկ ջիմա̈ռդ պաշխիշնի գընինկ, հընոր ժողովի խայջերը փագինկ։ Չաշաձ-օր մենկ ըմըն տի չինկ ասիլ միր պարի կոռձերուն մասին, ամա միր ջիմա̈ռդ ըլլուշը Եգովըն դեսնուգու, հընու ըն ամբայման մեզի ա̈դու հոմար գոռտնա̈ (Մատթ. 6։2—4)։ Եպոր փարով յառդում գընինկ, հընոր Եգովին ձառայուտինը առաչ էշտա, մենկ գերեվծընինկ, հընոր պոնեծընինկկու միր գյանկին ըն պրինցիպը, վեյնոր կըրվաձա̈ Ղևտական 19։23—25.

19. Վե՞ր գարեվոր մըտկերը տունկ իմըցա̈կ ա̈ս տասին նես։

¹⁹ Մենկ ա̈ս տասին աշեցակ սադա̈ վերմը խոսկերը Ղևտական 19-րտ կըլխըն հընու իմըցակ տա̈, ինչպես գայնոնկ օրինագ առնուլ միր սուրպ Աստըձմըն։ Սադա̈ ա̈դպես մենկ գայնոնկ սուրպ ըլլիլ ալլայ միր կոռձերուն նես (1 Պետ. 1։15)։ Եպոր մաշտիկը դեսնունգու ինչպես մենկ մեզի բա̈հինկկու, ա̈դ գայնա դիռտմիլ ընեց, հընոր ըներա̈լ նա̈յրին փառկ պերուշ Եգովին (1 Պետ. 2։12)։ Ամա Ղևտական 19-րտ կըլխուն գոն ուրիշ թոնգ մըտկերա̈լ։ Մենկ ընեց մասին խոսինկկու միգա̈լ տասին։ Հըմա̈լ գիմընոնկ, ինչպես գայնոնկ հեդեվիլ Պյոտըռին աստաձ խոսկերուն «Սուրպ ըղեկ» միր գյանկին միգա̈լ թարաֆնունա̈լ։