Ընդօրինակուելու արժանի խոնարհութեան տիպարներ

«Քու քաղցրութիւնդ [խորնարհութիւնդ (ՆԱ)] զիս մեծցուց»։—ՍԱՂՄՈՍ 18։35

1. Խոնարհութեան ի՞նչ ապացոյց կարելի է տեսնել Դիտարանի Ընկերութեան նախկին նախագահի մը մէջ։

ԺՈԶԷՖ Ֆ. Ռատըրֆորտ պատկառելի երեւոյթ մը ունէր, 180 սանթիմեթրէ աւելի հասակով եւ 90 քիլոկրամէ աւելի կշիռքով։ Ան նաեւ ուժեղ ձայն մը ունէր, զոր գործածեց ոչ միայն Եհովայի անունը աննախընթաց կերպով ճանչցնելու համար, այլ նաեւ Քրիստոնեայ Աշխարհի կրօնական առաջնորդներու երկդիմութիւնը քօղազերծելու, անոնց կրօնքը կոչելով «որոգայթ մը եւ նենգ մը [Դիտ. 5/1/89 էջ 5]»։ Թէեւ անոր դասախօսութիւնները ազդու էին, բայց երբ կեդրոնատեղիի Պէթէլի ընտանիքին հետ կ’աղօթէր, ան իր հօրը հետ խօսող տղու մը կը նմանէր, այսպիսով ապացուցանելով իր Ստեղծիչին հետ ունեցած իր մտերիմ յարաբերութիւնը եւ իր խոնարհութիւնը։ Այո, ան երախայի մը նման խոնարհ էր։—Մատթէոս 18։3, 4

2. Եհովայի ծառաները ո՞ր մասնայատուկ մարզին մէջ աշխարհային մարդոց բոլորովին հակառակն են։

² Անկասկած, Եհովա Աստուծոյ բոլոր ճշմարիտ ծառաները խոնարհ են։ Այս մարզին մէջ, անոնք աշխարհի մարդոց բոլորովին հակառակն են։ Այսօր, որեւէ ժամանակէ աւելի, աշխարհը հպարտ անհատներով լեցուն է։ Բարձր դիրք եւ հեղինակութիւն ունեցողներ, հարուստներ ու զարգացածներ, նոյնիսկ շատ մը չքաւորներ եւ ուրիշ կերպերով կարօտեալներ հպարտ են։

3. Ի՞նչ կարելի է ըսել հպարտութեան պտուղներուն մասին։

³ Հպարտութիւնը անվերջ մաքառումի ու թշուառութեան պատճառ կ’ըլլայ։ Արդարեւ, տիեզերքի բոլոր վայերը սկսան, երբ հրեշտակ մը հպարտացաւ, պաշտուիլ փափաքելով այն կերպով որ միմիայն Ստեղծիչը՝ Եհովա Աստուած՝ արժանի է։ (Մատթէոս 4։9, 10) Ասկէ զատ, ինքզինք Բանսարկու եւ Սատանայ ընողը յաջողեցաւ առաջին կինը՝ Եւան՝ խաբել, անոր հպարտութեան դիմելով։ Ան Եւայի խոստացաւ որ եթէ արգիլուած պտուղէն ուտէր, կրնար Աստուծոյ պէս ըլլալ, բարին ու չարը գիտնալով։ Եթէ ան խոնարհ եղած ըլլար, պիտի ըսէր. ‘Ինչո՞ւ պիտի ուզեմ Աստուծոյ պէս ըլլալ’։ (Ծննդոց 3։4, 5) Երբ նկատի առնենք մարդկութեան ֆիզիքական, մտաւորական եւ բարոյական եղկելի վիճակը, պիտի տեսնենք թէ մարդոց հպարտութիւնը որքա՜ն անարդարանալի է։ Զարմանալի չէ որ կը կարդանք թէ Եհովա կ’ատէ «հպարտութիւնը, ամբարտաւանութիւնը»։ (Առակաց 8։13) Աստուծոյ Խօսքին՝ Աստուածաշունչին՝ մէջ գտնուած խոնարհութեան տիպարները աչքառու կերպով կը տարբերին բոլոր հպարտներէն։

Եհովա Աստուած Խոնարհ Է

4. Ո՞ր համարները ցոյց կու տան թէ Եհովա խոնարհ է։

⁴ Եհովա Աստուած—Բարձրեալը, Տիեզերքի Գերիշխանը, յաւիտենական Թագաւորը—խոնարհ է։ (Ծննդոց 14։22) Ասիկա կարելի՞ է։ Այո, արդարեւ։ Սաղմոս 18։35–ին մէջ, Դաւիթ Թագաւոր կ’ըսէ. «Ինծի քու փրկութեանդ ասպարը տուիր. եւ քու աջ ձեռքդ զիս զօրացուց ու քու քաղցրութիւնդ [խոնարհութիւնդ (ՆԱ)] զիս մեծցուց»։ Բացայայտօրէն, Դաւիթ Թագաւոր իր մեծութիւնը Եհովայի խոնարհութեան վերագրեց։ Դարձեալ, Սաղմոս 113։6–ին մէջ կը կարդանք որ Եհովա «երկնքի ու երկրի մէջ եղած բաները տեսնելու համար կը խոնարհի»։ Ուրիշ թարգմանութիւններ կ’ըսեն. «Տեսնելու համար կը ծռի»։ (New International Version) «Կը զիջանի շատ վար նայիլ»։—The New English Bible.

5. Ի՞նչ դէպքեր կը վկայեն Եհովայի խոնարհութեան։

⁵ Աբրահամին հետ իր վարուած կերպով, Եհովա Աստուած վստահաբար խոնարհեցաւ, թոյլ տալով որ Սոդոմ ու Գոմոր չար քաղաքները կործանելու իր մտադրութեան մէջ Աբրահամ հարցի տակ դնէ Իր արդարութիւնը։ [Suggestion։ Լուսանցքի բացատրութիւնը չթարգմանել։] (Ծննդոց 18։23-32) Իսկ երբ Եհովա Իսրայէլ ազգը բնաջնջելու իր մտադրութիւնը յայտնեց—անգամ մը կռապաշտութեան, իսկ ուրիշ անգամ մը ըմբոստութեան համար—Մովսէս Եհովայի հետ պատճառաբանեց որպէս թէ ուրիշ մարդու մը հետ կը խօսէր։ Իւրաքանչիւր պարագային, Եհովա նպաստաւոր կերպով ընդառաջեց։ Իր Իսրայէլ ժողովուրդին առնչութեամբ Մովսէսի պաղատանքները ընդունիլը Իր խոնարհութիւնը ապացուցանեց։ (Ելից 32։9-14. Թուոց 14։11-20) Գեդէօն եւ Յովնան ուրիշ օրինակներ են, որոնց հետ Եհովա խոնարհութեամբ վարուեցաւ, ինչ որ կը տեսնուի ուղղակիօրէն անոնց հետ իր ունեցած խօսակցութենէն որ արձանագրուած է Դատաւորաց 6։36-40–ին եւ Յովնանու 4։9-11–ին մէջ։

6. Եովայի ո՞ր յատկութիւնը նաեւ կը յայտնաբերէ իր խոնարհութիւնը։

⁶ Իրականութեան մէջ, առնուազն ինը անգամ ըսուած է որ Եհովա «երկայնամիտ» է։a Հազարամեակներէ ի վեր մարդկային անկատար արարածներուն հետ Եհովայի երկայնամտութեամբ վարուիլը յաւելեալ ապացոյց մըն է իր խոնարհութեան։ Հպարտները անհամբեր են, արագօրէն զայրոյթ կ’արտայայտեն, ինչ որ շատ տարբեր է երկայնամիտ ըլլալէ։ Եհովայի խոնարհութիւնը որքա՜ն անհեթեթ կը դարձնէ անկատար մարդոց հպարտութիւնը։ Քանի որ կ’ըսուի մեզի որ ‘Աստուծոյ նմանող ըլլանք սիրելի զաւակներու պէս’, խոնարհ պէտք է ըլլանք, ինչպէս ան խոնարհ է։—Եփեսացիս 5։1

Քրիստոս՝ Խոնարհութեան Տիպար մը

7, 8. Սուրբ Գրութիւնները ի՞նչ կ’ըսեն Յիսուս Քրիստոսի խոնարհութեան մասին։

⁷ Ընդօրինակուելու արժանի խոնարհութեան երկրորդ շատ ուշագրաւ տիպարը յիշուած է Ա. Պետրոս 2։21–ին մէջ. «Քանզի դուք այս բանին համար կանչուեցաք, վասնզի Քրիստոս ալ ձեզի համար չարչարուեցաւ ու ձեզի օրինակ թողուց՝ որպէսզի իր շաւիղներուն հետեւիք»։ Որպէս մարդ երկիր գալէն շատ առաջ, իր մասին մարգարէացուած էր Զաքարեայ 9։9–ին մէջ. «Ցնծութեամբ աղաղակէ՛, ո՛վ Երուսաղէմի աղջիկ. ահա քու թագաւորդ քեզի կու գայ. Անիկա արդար ու փրկիչ է, հեզ [խոնարհ (ՆԱ)] է ու իշու վրայ հեծած»։ Եթէ Յիսուս Քրիստոս հպարտ եղած ըլլար, պաշտամունքի մէկ արարքի փոխարէն աշխարհի բոլոր թագաւորութիւնները ստանալու Բանսարկուին առաջարկը թերեւս ընդունէր։ (Մատթէոս 4։9, 10) Ան նաեւ իր խոնարհութիւնը ցուցաբերեց իր ուսուցման ամբողջ վարկը Եհովայի տալով, երբ ըսաւ. «Երբ Որդին մարդոյ բարձրացնէք, այն ատեն պիտի գիտնաք թէ ես ով եմ ու ինքնիրմէս բան մը չեմ ըներ, հապա Հայրս ինչպէս ինծի սորվեցուց՝ այնպէս կը խօսիմ»։—Յովհաննու 8։28

⁸ Ան իրապէս կրնար ըսել իր ունկնդիրներուն. «Իմ լուծս ձեր վրայ առէք եւ ինծմէ սորվեցէք՝ որ հեզ եմ ու սրտով խոնարհ եւ ձեր անձերուն հանգստութիւն պիտի գտնէք»։ (Մատթէոս 11։29) Իսկ ան խոնարհութեան ի՜նչ ընտիր օրինակ մը հանդիսացաւ իր առաքեալներուն ոտքերը լուալով որպէս մարդ անոնց հետ անցուցած վերջին գիշերը։ (Յովհաննու 13։3-15) Շատ տեղին ըլլալով, Փիլիպպեցիս 2։3-8–ին մէջ, Յիսուս Քրիստոսի օրինակը թուելով, Պօղոս առաքեալ կը խրատէ Քրիստոնեաներուն որ «խոնարհութիւն» ունենան. «Ձեզմէ ամէն մէկը նոյն միտքը թող ունենայ, որ Քրիստոս Յիսուսին մէջ էր. որ Աստուծոյ կերպարանքը ունենալով, յափշտակութիւն մը չսեպեց Աստուծոյ հաւասար ըլլալը. հապա անձը ունայնացուց ծառայի կերպարանք առնելով՝ մարդոց նման ըլլալով եւ մարդու կերպարանքովը ինքզինք խոնարհեցուց, մինչեւ իսկ մեռնելու յօժարեցաւ ու այն ալ խաչի մահուամբ»։ Երբ իր կեանքի մեծագոյն տագնապը կը դիմագրաւէր, ան խոնարհաբար իր Հօրը աղօթեց. «Ո՛չ թէ ինչպէս ես կ’ուզեմ, հապա ինչպէս դուն կ’ուզես»։ (Մատթէոս 26։39) Կասկած չվերցնէր որ Յիսուս Քրիստոսը ընդօրինակողներ եւ իր քայլերուն մօտէն հետեւողներ ըլլալու համար, մենք ալ խոնարհ պէտք է ըլլանք։

Պօղոս Առաքեալ՝ Խոնարհութեան Ընտիր Տիպար մը

9–12. Պօղոս առաքեալ ի՞նչ կերպերով խոնարհութեան ընտիր տիպար մը հանդիսացաւ։

⁹ Պօղոս առաքեալ գրեց. «Ինծի նմանեցէ՛ք, ինչպէս ես ալ՝ Քրիստոսին»։ (Ա. Կորնթացիս 11։1) Կրնա՞նք ըսել որ Պօղոս առաքեալ, խոնարհ ըլլալով, Յիսուս Քրիստոսը ընդօրինակեց եւ ընդօրինակուելու արժանի խոնարհութեան ուրիշ օրինակ մը հանդիսացաւ։ Վստահաբար ա՛յո։ Նախ եւ առաջ, ան խոնարհաբար ընդունեց որ ինք Յիսուս Քրիստոսի ծառան էր։ (Փիլիպպեցիս 1։1) Ան Եփեսոսի երէցներուն պատմեց թէ ի՛նչպէս ‘ամենայն խոնարհութեամբ Տէրոջը ծառայեց, շատ արցունքով ու փորձութիւններով, որոնք Հրեաներու նենգութիւնով իրեն պատահեցան’։ (Գործք 20։17-19) Եթէ ան խոնարհ եղած չըլլար, երբեք պիտի չգրէր Հռովմայեցիս 7։18, 19–ի խօսքերը. «Գիտեմ որ իմ ներսիդիս, այսինքն իմ մարմնիս մէջ, բարի բան մը չի բնակիր ...։ Քանզի ո՛չ թէ բարին որ կ’ուզեմ, զայն կ’ընեմ, հապա չարը՝ որ չեմ ուզեր, զայն կ’ընեմ»։

¹⁰ Կորնթոսի Քրիստոնեաներուն գրած Պօղոսի խօսքերը խոնարհութիւն ցոյց կու տան։ Ա. Կորնթացիս 2։3–ին մէջ, ան կ’ըսէ. «Ես տկարութիւնով ու վախով եւ շատ դողով ձեր քով կեցայ»։ Քրիստոնեայ ըլլալէ առաջ, իր անցեալի ընթացքին ակնարկելով, ան խոնարհաբար գրեց. «Առաջ հայհոյիչ էի ու հալածող եւ թշնամանող։ ... Քրիստոս Յիսուս աշխարհ եկաւ մեղաւորները փրկելու, որոնց գլուխը ես եմ»։—Ա. Տիմոթէոս 1։13, 15

¹¹ Ան տակաւին խոնարհութիւն ցուցաբերեց իր ջանքերուն բոլոր յաջողութիւնները Եհովա Աստուծոյ վերագրելով։ Իր ծառայութեան առնչութեամբ ան գրեց. «Ես տնկեցի, Ապօղոս ջուր տուաւ, բայց Աստուած աճեցուց։ Ուստի ո՛չ տնկողը բան մըն է եւ ո՛չ ջուր տուողը, հապա Աստուած՝ որ աճեցուց»։ (Ա. Կորնթացիս 3։6, 7) Ան նաեւ իր եղբայրներէն խնդրեց, որ իրեն համար աղօթեն, որպէսզի կարենայ լաւ վկայութիւն մը տալ, ինչպէս կը կարդանք Եփեսացիս 6։18-20–ին մէջ. «Աղօթք ըրէք ... ինծի համար ալ, որպէսզի ինծի խօսք տրուի, ... [բարի լուրին սուրբ խորհուրդին առնչութեամբ] համարձակութիւն ունենամ խօսելու՝ ինչպէս պէտք է»։

¹² Պօղոս նաեւ իր խոնարհութիւնը ցուցաբերեց միւս առաքեալներուն հետ իր համագործակցած կերպով. «Յակոբոսն ու Կեփասը եւ Յովհաննէսը ... աջ ձեռքերնին տուին ինծի ու Բառնաբասին՝ ի նշան հաղորդակցութեան, որպէսզի մենք հեթանոսներուն մէջ երթանք ու անոնք՝ թլփատուածներուն»։ (Գաղատացիս 2։9) Ան, դարձեալ, Երուսաղէմի ժողովքի երէցներուն հետ համագործակցելով, կամեցողութիւն յայտնեց չորս երիտասարդներու հետ տաճար երթալով եւ անոնց ծախսերը վճարելով, որպէսզի իրենց ուխտը կատարեն։—Գործք 21։23-26

13. Ի՞նչ բան Պօղոսի խոնարհութիւնը շատ աչքառու կը դարձնէ։

¹³ Պօղոսի խոնարհութիւնը ա՛լ աւելի աչքառու կը դառնայ, երբ նկատենք թէ ան ի՛նչպէս ազդու կերպով գործածուեցաւ Եհովա Աստուծոյ կողմէ։ Կը կարդանք, զոր օրինակ, թէ «Աստուած նշանաւոր հրաշքներ կ’ընէր Պօղոսին ձեռքով»։ (Գործք 19։11, 12) Ասկէ զատ, անոր գերբնական տեսիլքներ ու յայտնութիւններ տրուեցան։ (Բ. Կորնթացիս 12։1-7) Պէտք չէ մոռնանք նաեւ որ Քրիստոնէական Յունարէն Գրութիւններուն՝ 27 գրքերուն՝ 14–ը (նամակներ) ինք գրեց ներշնչման ներքեւ։ Այդ բոլորը զինք ամբարտաւան չդարձուցին։ Ան շարունակեց խոնարհ մնալ։

Արդի Տիպարներ

14–16. (ա) Դիտարանի Ընկերութեան առաջին նախագահը ինչպէ՞ս խոնարհութեան ընտիր տիպար մըն էր։ (բ) Անոր օրինակը որո՞ւ օրինակին ճիշդ հակառակն է։

¹⁴ Եբրայեցիս 13։7–ին մէջ կը կարդանք Պօղոս առաքեալի հետեւեալ խրատը. «Յիշեցէ՛ք ձեր առաջնորդները, որոնք Աստուծոյ խօսքը ձեզի խօսեցան եւ անոնց վարմունքին վախճանին նայելով իրենց հաւատքին նմանեցէք»։ Այս սկզբունքին գծով, կրնանք որպէս արդի տիպար առնել Դիտարանի, Սուրբ Գրոց եւ Թերթիկի Ընկերութեան առաջին նախագահը՝ Չարլզ Թէյզ Ռասըլը՝ [Դիտ. 6/1/92 էջ 17 պարբ. 18] որու հաւատքը կրնանք ընդօրինակել։ Ան խոնա՞րհ էր։ Ա՛րդարեւ։ Ասիկա լաւ կերպով նկատուած է վեց հատորներէ եւ շուրջ 3,000 էջերէ բաղկացած Սուրբ Գրութիւններու Ուսումնասիրութիւններ [Դիտ. 8/1/93 էջ 7 պարբ. 2] իր երկերուն մէջ, ուր ոչ մէկ անգամ ան ակնարկում ըրած է իր անձին։ Ներկայիս, Դիտարանի, Սուրբ Գրոց եւ Թերթիկի Ընկերութեան գրականութիւնները կը հետեւին այս սկզբունքին, յօդուածագիրներուն անունները չնշելով եւ մարդոց վրայ ուշադրութիւն չհրաւիրելով։

¹⁵ Դիտարանին մէջ, Ռասըլ անգամ մը գրեց որ իրեն անծանօթ էր «Ռասըլութիւն [Suggestion]» եւ «Ռասըլական [Suggestion]» արտայայտութիւնները զորս իր հակառակորդները կը գործածէին, բայց ինք հաստատօրէն մերժեց։ Ան գրեց. «Մեր գործը ... եղած է իրար քով բերել շատոնց ցիրուցան եղած ճշմարտութեան բեկորները եւ զանոնք Տիրոջ ժողովուրդին ներկայացնել—ոչ թէ որպէս նոր, կամ որպէս մերը, այլ՝ որպէս Տիրոջը։ ... Այն գործը, որու մէջ Տէրը հաճեցաւ գործածել մեր համեստ տաղանդը, աւելի եղած է վերակազմութեան, վերաճշդումի, ներդաշնակումի գործ մը քան սկզբնաւորութեան»։ Իսկապէս, ան արտայայտեց Պօղոս առաքեալի զգացումը ինչպէս արձանագրուած է Ա. Կորնթացիս 3։5-7–ին մէջ։

¹⁶ Անոր կեցուածքը ճիշդ հակառակն էր Չարլզ Տարուինի [Դիտ. 9/1/86 էջ 11 պարբ. 8] կեցուածքին։ Տեսակներու Ծագումը [Դիտ. 9/1/86 էջ 5] խորագրով իր գրքին առաջին տպագրութեան մէջ, որ լոյս տեսաւ 1859–ին, Տարուին յաճախ նշեց «իմ» տեսութիւնս, անտեսելով ինչ որ ուրիշներ իրմէ առաջ ըսած էին բարեշրջութեան մասին։ Այդ դարու հռչակաւոր հեղինակ Սամուէլ Պաթլըր [Դիտ. 7/1/84 էջ 5] պախարակեց Տարուինը, մատնանշելով թէ շատեր նախապէս յառաջացուցած էին բարեշրջութեան վարկածը եւ թէ անիկա երբեք Տարուինով չէր սկսած։

17. Եղբայր Ռատըրֆորտի խոնարհութեան ուրիշ օրինակները ի՞նչ են։

¹⁷ Այս յօդուածին սկիզբը յիշուած Ժոզէֆ Ֆ. Ռատըրֆորտ ժամանակակից ուրիշ հաւատարիմ ծառայ մըն էր զոր Եհովա Աստուած ազդու կերպով գործածեց։ Ան Աստուածաշունչի ճշմարտութեան եւ յատկապէս Եհովայի անուան համարձակ ջատագով մըն էր։ Թէեւ հանրածանօթ էր որպէս Դատաւոր Ռատըրֆորտ, բայց ան ներքնապէս խոնարհ մարդ մըն էր։ Անգամ մը, զոր օրինակ, ան վճռական արտայայտութիւններ ունեցաւ թէ Քրիստոնեաները ի՛նչ կրնային ակնկալել 1925–ին։ Երբ դէպքերը թիկունք չկանգնեցան իր ակնկալութիւններուն, ան Պրուքլինի Պէթէլի ընտանիքին խոնարհաբար ըսաւ որ ինք լաւ դատողութիւն չէր ունեցած։ Օծեալ Քրիստոնեայ մը, որ սերտ ընկերակցութիւն ունէր իրեն հետ, վկայեց թէ շատ անգամ լսած էր Եղբայր Ռատըրֆորտի ներողութիւն խնդրելը Մատթէոս 5։23, 24–ի հոգիով, թէ՛ հրապարակաւ եւ թէ առանձին, անիմաստ խօսքով մը վիրաւորած ըլլալով Քրիստոնեայ ընկերակից մը։ Հեղինակաւոր դիրք ունեցողի մը իր ենթականերէն ներողութիւն խնդրելը խոնարհութիւն կը պահանջէ։ Եղբայր Ռատըրֆորտ ընտիր օրինակ հանդիսացաւ բոլոր տեսուչներուն, ըլլայ ժողովքին, ճամբորդական գործին կամ Ընկերութեան մասնաճիւղերէն մէկուն մէջ։

18. Ընկերութեան երրորդ նախագահը խոնարհ մտավիճակ յայտնող ի՞նչ արտայայտութիւն ըրաւ։

¹⁸ Դիտարանի, Սուրբ Գրոց եւ Թերթիկի Ընկերութեան երրորդ նախագահն՝ Նաթան Հ. Նորն՝ [Դիտ. 4/1/89 էջ 24 պարբ. 12] ալ ցոյց տուաւ որ, Եհովայի ժողովուրդին մէջ կարկառուն ըլլալով հանդերձ, իր դիրքին պատճառաւ գերիվեր չէր զգար։ Թէեւ ան հոյակապ կարողութեան տէր էր որպէս կազմակերպող եւ հանրային դասախօս, սակայն մեծ յարգանք ունէր ուրիշներու ըրածին հանդէպ։ Անգամ մը, ան Խմբագրական Բաժինի անդամներէն մէկուն այցելութիւն տուաւ անոր գրասենեակին մէջ եւ ըսաւ. «Հոս է որ ամենէն կարեւոր, ինչպէս նաեւ շատ դժուար, գործը կը կատարուի։ Ասո՛ր համար ես շատ քիչ կը մասնակցիմ անոր»։ Այո, ան խոնարհաբար կը կիրարկէր Փիլիպպեցիս 2։3–ի խրատը թէ ‘անհատ մը խոնարհութիւնով ուրիշները իր անձէն լաւ պէտք է սեպէ’։ Ան կը գնահատէր որ թէեւ կարեւոր էր որպէս Ընկերութեան նախագահ ծառայել, բայց միւս գործերն ալ կարեւոր էին։ Խոնարհութիւն կը պահանջուէր որ ան այդպէս զգար ու զայն յաճախ արտայայտէր։ Ան բոլորին կողմէ ընդօրինակուելու արժանի ուրիշ ընտիր տիպար մըն էր, մանաւանդ վերատեսչութեան երեւելի դիրք ունեցողներուն կողմէ։

19, 20. (ա) Ընկերութեան չորրորդ նախագահը խոնարհութեան ի՞նչ օրինակ հանդիսացաւ։ (բ) Յաջորդ յօդուածը ի՞նչ օգնութիւն պիտի հայթայթէ մեզի խոնարհութիւն գործադրելու մէջ։

¹⁹ Ընկերութեան չորրորդ նախագահն՝ Ֆրէտ Ու. Ֆրանցն՝ [Դիտ. 8/1/93 էջ 14 պարբ. 11] ալ խոնարհութեան ընտիր տիպար մըն էր։ Շուրջ 32 տարիներ ծառայելով որպէս Ընկերութեան փոխ նախագահ, ան մեծ մասնակցութիւն ունեցաւ պարբերաթերթերու խմբագրութեան եւ համաժողովներու յայտագիրներուն մէջ. այսուհանդերձ այս առնչութեամբ, ան ինքզինք միշտ երկրորդական գծի վրայ պահեց, երբեք չփնտռելով ուշադրութեան կեդրոն դառնալ։ Հոս կարելի է մէջբերել վաղեմի զուգահեռ օրինակ մը։ Երբ Յովաբ Ռաբբայի մէջ Ամմոնի որդիները պարտութեան մատնեց, ան ամէն բան ըրաւ որ յաղթանակին վարկը Դաւիթ Թագաւորին տրուէր։—Բ. Թագաւորաց 12։26-28

²⁰ Արդարեւ, անցեալին եւ ներկայիս, շատ մը ընտիր տիպարներ եղած են, որոնք մեզի զօրաւոր պատճառներ կու տան խոնարհ ըլլալու։ Սակայն, խոնարհ ըլլալու, ինչպէս նաեւ խոնարհ ըլլալու օժանդակող բաներ, նկատի պիտի առնուին յաջորդ յօդուածով։

[Ստորանիշ էջ 13]

Կը Յիշէ՞ք

◻ Հպարտութեան պտուղները ի՞նչ եղած են։

◻ Խոնարհութեան լաւագոյն օրինակը ո՞վ հանդիսացած է։

◻ Ի՞նչ բան ցոյց կու տայ թէ ո՛վ էր խոնարհութեան երկրորդ մեծագոյն տիպարը։

◻ Պօղոս առաքեալ խոնարհութեան ի՞նչ ընտիր օրինակ հանդիսացաւ։

◻ Խոնարհութեան արդի ի՞նչ կարկառուն օրինակներ ունինք։

[Նկար՝ էջ 13]

Յիսուս խոնարհութեան ընտիր ապացոյց մը տուաւ

[Նկար՝ էջ 15]

Եղբայր Ռասըլ իր գրած բաներուն վարկը իրեն չտուաւ