Աշխարհի կրօնքները ինչո՛ւ պիտի բնաջնջուին

«Ելէ՛ք ատոր մէջէն, իմ ժողովուրդս, որպէսզի ատոր մեղքերուն հաղորդակից չըլլաք ու ատոր հարուածներէն բաժին չառնէք»։—ՅԱՅՏՆՈՒԹԻՒՆ 18։4

1. (ա) Մեծն Բաբելոնը ի՞նչ կերպով ինկած է։ (բ) Այս դէպքը ի՞նչ ազդեցութիւն ունեցաւ Եհովայի Վկաներուն վրայ։

«ԻՆԿԱ՜Ւ Մեծ Բաբելոնը»։ Այո, Եհովայի աչքին, սուտ կրօնքի համաշխարհային կայսրութիւնը ինկած է։ Ասիկա տեղի ունեցած է 1919–էն ի վեր, երբ Քրիստոսի եղբայրներուն մնացորդը խորհրդաւոր Բաբելոնի տիրական մէկ մասը եղող Քրիստոնեայ Աշխարհի ազդեցութենէն ձերբազատուեցաւ։ Որպէս հետեւանք, անոնք սուտ կրօնքը քօղազերծելու եւ Մեսիական Թագաւորութեան միջոցաւ Աստուծոյ արդարացի իշխանութիւնը ծանուցանելու համար ազատուեցան։ Այս դարուս ամբողջ տեւողութեան, Եհովայի հաւատարիմ Վկաները քօղազերծած են Սատանայի խամաճիկը եղող կրօնքներու համախմբութիւնը, որոնց ան գործածած է ‘բոլոր աշխարհ մոլորեցնելու’ համար։—Յայտնութիւն 12։9. 14։8. 18։2

Մեծն Բաբելոնը Ինչպէ՞ս Ինկած Է

2. Աշխարհի կրօնքներուն ներկայ վիճակը ի՞նչ է։

² Սակայն, անհատ մը կրնայ հարցնել՝ ‘Ինչպէ՞ս կրնաք ըսել որ Բաբելոնը ինկած է, երբ շատ մը երկիրներու մէջ կրօնքը երեւութապէս կը ծաղկի’։ Կաթողիկէ եւ Մահմետական կրօնքները իւրաքանչիւրը կը դաւանի որ մէկ միլիառ հաւատացեալ ունի։ Բողոքականութիւնը տակաւին բարգաւաճութեան մէջ է Ամերիկաներու մէջ, ուր անդադար նոր եկեղեցիներ եւ տաճարներ կը շինուին։ Հարիւր միլիոնաւորներ Պուտայական եւ Պրահմանական ծէսերուն կը մասնակցին։ Սակայն, այս բոլոր կրօնքները ի՞նչ դրական ազդեցութիւն ունեցած են այդ միլիառաւոր անհատներուն վարքին վրայ։ Անիկա Հիւսիսային Իրլատայի մէջ Կաթողիկէները եւ Բողոքականները իրար սպաննելուն արգելք հանդիսացա՞ծ է։ Միջին Արեւելքի մէջ, Մահմետականներու եւ Հրեաներու մէջ իրական խաղաղութիւն բերա՞ծ է։ Հնդկաստանի մէջ Պրահմականներուն եւ Մահմետականներուն միջեւ համերաշխութիւն բերա՞ծ է։ Իսկ տակաւին վերջերս, անիկա Սերպիացի Ուղղափառները, Խրուաթցի Կաթողիկէները եւ Պոսնիացի Մահմետականները «ազգագրական մաքրագործութիւն» ընելէ եւ իրար կողոպտելէ, բռնաբարելէ եւ սպաննելէ ետ պահա՞ծ է։ Յաճախ կրօնքը միմիայն պիտակ մըն է, մակերեսային բարակ փայլք մը, որ ամենադոյզն ճնշումի ներքեւ կը ճայթի։—Գաղատացիս 5։19–21. բաղդատել Յակոբու 2։10, 11։

3. Ինչո՞ւ կրօնքները Աստուծոյ առջեւ դատապարտուած են։

³ Զանգուածները որքան ալ իրենց աջակցութիւնը բերեն կրօնքներուն, անիկա ոչ մէկ կերպով կը փոխէ հետեւեալ անխուսափելի իրողութիւնը. բոլոր կրօնքները Աստուծոյ կողմէ պիտի դատուին։ Մեծն Բաբելոնի պատմութիւնը կ’ապացուցանէ որ ան դատապարտութեան արժանի է, «վասնզի ատոր մեղքերը մինչեւ երկինք հասան ու Աստուած ատոր անիրաւութիւնները յիշեց»։ (Յայտնութիւն 18։5) Ովսէ մարգարէական լեզուով մը գրեց. «Քանզի հով ցանեցին ու մրրիկ պիտի հնձեն»։ Քանի որ Աստուած, անոր սէրը, անոր անունը եւ Որդին ուրացած են, Սատանայի համայն աշխարհի սուտ կրօնքները մահապատիժի արժանի են։—Ովսեայ 8։7. Գաղատացիս 6։8. Ա. Յովհաննու 2։22, 23

Պէտք Է Ընտրէք

4, 5. (ա) Ներկայիս ինչպի՞սի վիճակի մէջ կը գտնուինք։ (բ) Ո՞ր հարցումներուն պէտք է պատասխանենք։

⁴ Մենք «վերջին օրեր»ուն վերջնագոյն մասին մէջ կ’ապրինք եւ որպէս ճշմարիտ Քրիստոնեաներ կը պայքարինք, այս «չար ժամանակներ»էն վերապրելու համար։ (Բ. Տիմոթէոս 3։1–5) Ճշմարիտ Քրիստոնեաները պանդուխտներ են Սատանայի աշխարհին մէջ, որ իրապէս կը ցոլացնէ անոր պիղծ անձնաւորութիւնը որպէս մարդասպան, ստախօս եւ զրպարտող։ (Յովհաննու 8։44. Ա. Պետրոս 2։11, 12. Յայտնութիւն 12։10) Բռնութիւնը, խաբկանքը, խարդախութիւնը եղծանումը եւ լիրբ անբարոյութիւնը կը շրջապատէ մեզ. սկզբունքները մէկ կողմ շպրտուած են։ Հաճոյապաշտութիւնն ու շահաւէտութիւնը լաւ կերպով կը նկարագրեն ներկայ կացութիւնը։ Իսկ շատ մը պարագաներու, կղերները կը չքմեղացնեն բարոյական ապականութիւնը, միասեռականութեան, պոռնկութեան եւ շնութեան նկատմամբ Աստուածաշունչի յստակ դատապարտութիւնը մեղմացնելով։ Ուստի, հետեւեալ հարցը կը յարուցուի. Կեղծ պաշտամունքին թիկունք կը կանգնինք եւ չտեսնելո՞ւ կու գանք, թէ ոչ եռանդով կը մասնակցինք ճշմարիտ պաշտամունքին։—Ղեւտացւոց 18։22. 20։13. Հռովմայեցիս 1։26, 27. Ա. Կորնթացիս 6։9–11

⁵ Հիմա մաղումի ժամանակ է։ Ուստի, որեւէ ժամանակէ աւելի կարեւոր է իրարմէ զատորոշել կեղծ եւ ճշմարիտ պաշտամունքը։ Քրիստոնեայ Աշխարհի կրօնքները ուրիշ ի՞նչ բաներ ըրած են որոնց համար մեղադրելի են։—Մաղաքեայ 3։18. Յովհաննու 4։23, 24

Սուտ Կրօնքը Ամբաստանուած Է

6. Քրիստոնեայ Աշխարհը ինչպէ՞ս դաւաճանած է Աստուծոյ Թագաւորութեան։

⁶ Թէեւ միլիոնաւոր Քրիստոնեաներ կանոնաւորաբար կ’արտասանեն Տէրունական Աղօթքը, որու մէջ կը խնդրեն որ Աստուծոյ Թագաւորութիւնը գայ, սակայն անոնք այդ աստուածպետական իշխանութենէն զատ ամէն տեսակ քաղաքականութեան ջանադրութեամբ նեցուկ կը կանգնին։ Անցեալ դարերու Կաթողիկէ Եկեղեցիին «իշխանները», ինչպէս Կարտինալ Ռիշելիէօն, Մազարէնը եւ Վոլսէն միաժամանակ որպէս աշխարհային քաղաքագէտներ, կառավարական նախարարներ ծառայած են։

7. Եհովայի Վկաները աւելի քան 50 տարիներ առաջ ինչպէ՞ս քօղազերծեցին Քրիստոնեայ Աշխարհի կղերները։

⁷ Աւելի քան 50 տարիներ առաջ, Եհովայի Վկաները Քրիստոնեայ Աշխարհի քաղաքականութեան միջամուխ ըլլալը քօղազերծեցին գրքոյկով մը, որու խորագիրն էր՝ Կրօնքը Փոթորիկ կը Հնձէ։a Այն ատեն ի՛նչ որ ըսուած էր, նոյնքան ուժգնութեամբ կարելի է ըսել այսօր ալ. «Բոլոր յարանուանութիւններու պատկանող կղերներու վարքին շուրջ պարկեշտ հետազօտութիւն մը կը յայտնէ որ ‘Քրիստոնեայ Աշխարհի’ բոլոր կրօնական առաջնորդները սուր հետաքրքրութեամբ կը մասնակցին ‘ներկայ չար աշխարհի’ քաղաքականութեան եւ անոր աշխարհային գործերուն միջամուխ կ’ըլլան»։ Այն ատեն Վկաները խստօրէն քննադատեցին Պապ Փիուս ԺԲ. Նացի Հիթլէրի (1933) եւ Ֆաշիստ Ֆրանգոյի (1941) հետ կատարած համաձայնագրերուն, ինչպէս նաեւ Մարտ 1942–ին նախայարձակ Ճաբոնի հետ դիւանագիտական ներկայացուցիչներ փոխանակելուն համար, Փըրլ Հարպըրի տխրահռչակ յարձակումէն միայն քանի մը ամիսներ ետք։ Պապը Յակոբոսի սա ազդարարութիւնը անտեսած էր. «Շնա՛ցողներ, չէ՞ք գիտեր թէ այս աշխարհին սէրը Աստուծոյ դէմ թշնամութիւն է. ուստի ով որ կ’ուզէ աշխարհին բարեկամ ըլլալ, ինքզինք Աստուծոյ թշնամի կ’ընէ»։—Յակոբու 4։4

8. Կաթողիկէ Եկեղեցին ինչպէ՞ս քաղաքականութեան միջամուխ կ’ըլլայ ներկայիս։

⁸ Ներկայիս ի՞նչ է կացութիւնը։ Պապականութիւնը տակաւին քաղաքականութեան մէջ թաթախուած է, թէ իր կղերներուն եւ թէ աշխարհային ներկայացուցիչներուն միջոցով։ Վերջին պապերը իրենց հաւանութեամբ կնքեցին Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւնը, աշխարհի խաղաղութեան համար մարդակերտ կեղծարարութեան մասին բանախօսութիւններ ընելով։ Վատիկանի պաշտօնական լրագիրը (L’Osservatore Romano) իր վերջին համարներէն մէկուն մէջ ծանուցանեց որ եօթը նոր դիւանագէտներ, «Սուրբ Աթոռի դեսպաններ», իրենց հաւատարմագիրը ներկայացուցած են «Սրբազան Հօր»։ Կրնա՞նք երեւակայել որ Յիսուս եւ Պետրոս դիւանագիտական այսպիսի փոխանակումներու միջամուխ ըլլային։ Յիսուս մերժեց Հրեաներու կողմէ թագաւոր նշանակուիլ եւ ըսաւ որ իր Թագաւորութիւնը այս աշխարհէն չէր։—Յովհաննու 6։15. 18։36

9. Ինչո՞ւ կրնանք ըսել որ Բողոքական կրօնքները իրենց Կաթողիկէ համանմանէն լաւ չեն։

⁹ Բողոքական առաջնորդները իրենց Կաթողիկէ համանմաններէն աւելի լա՞ւ են։ Միացեալ Նահանգներու մէջ, Բողոքական պահպանողական կրօնքներէն շատեր՝ ինչպէս նաեւ Մորմոնները՝ քաղաքական որոշ թեքումներ ունին։ Քրիստոնէական Միախառնութիւնը խոր կերպով թաթախուած է Մ.Ն. քաղաքականութեան մէջ։ Բողոքական ուրիշ կղերներ բացայայտօրէն ճանչցուած են քաղաքական տարբեր դիրքորոշումներու համար։ Երբեմն կը մոռցուի որ Միացեալ Նահագներու մէջ, Փէթ Ռապըրթսընի եւ Ճէսսի Ճէգսընի նման քաղաքական ներկայացուցիչներ, կամ Իան Փէյզլէն, որ Հիւսիսային Իրլանտայէն Բրիտանական Խորհրդարանին մէկ անդամն է, միեւնոյն ատեն «Պատուելիներ» էին։ Անոնք ինչպէ՞ս կրնան արդարացնել իրենց դիրքը։—Գործք 10։34, 35. Գաղատացիս 2։6

10. 1944–ին ի՞նչ բացայայտ յայտարարութիւն մը կատարուեցաւ։

¹⁰ Կրօնքը Փոթորիկ Կը Հնձէ խորագրով գրքոյկը ի՛նչ որ հարցուց 1944–ին, հիմա մենք ալ կը հարցնենք. «Աշխարհային ուժերու հետ դաշինքներ կնքող եւ այս աշխարհի քաղաքական գործերուն եռանդունօրէն միջամուխ եղող, այս աշխարհէն շահ ու պաշտպանութիւն փնտռող որեւէ կազմակերպութիւն կրնա՞յ .... Աստուծոյ եկեղեցին ըլլալ կամ երկրի վրայ Քրիստոս Յիսուսը ներկայացնել։ ... Այս աշխարհի թագաւորութիւններուն հետ նոյն նպատակները հետապնդող բոլոր կրօնականները, բացայայտօրէն չեն կրնար Քրիստոս Յիսուսի յանձնուած Աստուծոյ թագաւորութիւնը ներկայացնել»։

Կայէնի Հոգին Ունեցող Սուտ Կրօնքը

11. Սուտ կրօնքը ինչպէ՞ս Կայէնի օրինակին հետեւած է։

¹¹ Ամբողջ պատմութեան ընթացքին, սուտ կրօնքը իր եղբայրը՝ Աբէլը՝ սպաննած եղբայրասպան Կայէնի հոգին ցուցաբերած է։ «Ասով յայտնի են Աստուծոյ որդիներն ու Սատանային որդիները։ Ամէն ով որ արդարութիւն չի գործեր, անիկա Աստուծմէ չէ եւ ան ալ՝ որ իր եղբայրը չի սիրեր։ Վասնզի ասիկա այն պատուիրանքն է որ դուք սկիզբէն լսեցիք, որ մէկզմէկ սիրենք։ Ոչ թէ Կայէնին պէս, որ չար էր ու իր եղբայրը սպաննեց։ Ինչո՞ւ համար զանիկա սպաննեց։ Անոր համար որ իր գործերը չար էին, իսկ իր եղբօրը գործերը՝ արդար»։ Չհանդուրժելով իր եղբօր մաքուր եւ ընդունելի պաշտամունքին, Կայէն բռնութեան դիմեց. վերջնագոյն զէնքը, որու կը դիմեն անոնք որոնք չեն կրնար իրենց արարքները բացատրել։—Ա. Յովհաննու 3։10–12

12. Ո՞ր իրողութիւնները ցոյց կու տան որ կրօնքը պատերազմներու եւ պայքարներու մեղսակից է։

¹² Արդեօք իրողութիւնները թիկունք կը կանգնի՞ն սուտ կրօնքին դէմ ալ եղած այս ամբաստանութիւններուն։ Գրքի մը մէջ (Preachers Present Arms) հեղինակը ըսաւ. «Քաղաքակրթութիւններու պատմութեան մէջ, ... երկու ուժեր միշտ իրարու հետ ուխտի մէջ եղած են. պատերազմը եւ կրօնքը։ Իսկ աշխարհի մեծագոյն կրօնքներէն ... որեւէ մէկը այնքան նուիրուած չէ եղած [պատերազմին] որքան՝ [Քրիստոնեայ Աշխարհը]»։ Քանի մը տարիներ առաջ, Վանգուվըրէն, Գանատական լրագիր մը (The Sun) նշեց. «Թերեւս բոլոր կրօնքներուն տկարութիւնն է որ եկեղեցին հետեւի դրօշակին ... Ո՞ր պատերազմը չէ մղուած առանց որ իւրաքանչիւր կողմ դաւանի որ Աստուած իր հետ է»։ Ասոր փաստը կրնաք տեսած ըլլալ ձեր համայնքի եկեղեցիին մէջ։ Շատ յաճախ, ազգային դրօշակը կը զարդարէ խորանը։ Ըստ ձեզի, Յիսուս ո՞ր դրօշակին ներքեւ պիտի քալէր։ Դարերէ ի վեր իր խօսքերը տակաւին կ’արձագանգեն. «Իմ թագաւորութիւնս այս աշխարհէն չէ»։—Յովհաննու 18։36

13. (ա) Սուտ կրօնքը ինչպէ՞ս թերացած է Ափրիկէի մէջ։ (բ) Ըստ Յիսուսի, Քրիստոնեաները բնորոշող նշանը ի՞նչ պիտի ըլլար։

¹³ Քրիստոնեայ Աշխարհի կրօնքները իրենց հօտին չեն սորվեցուցած իսկական եղբայրսիրութեան ճշմարտութիւնը։ Ընդհակառակը, ազգային, ցեղային եւ ազգագրական տարբերութիւններ պառակտումներ բերած են իրենց անդամներուն մէջ։ Տեղեկագրութիւնները ցոյց կու տան որ Կաթողիկէ եւ Անկլիգան կղերները Ռվանտայի ցեղային ջարդին առաջնորդած պառակտումներուն մէջ իրենց դերը ունեցած են։ Լրագիր մը (The New York Times) տեղեկագրեց. «Ռվանտայի ջարդերը պատճառ եղան որ շատ մը Կաթողիկէներ դաւաճանուած զգան իրենց եկեղեցիին բարձր պաշտօնեաներուն կողմէ։ Յաճախ եկեղեցին հակառակ կողմերու մէջ կը գտնուէր, Հութուներու եւ Թութսիներու միջեւ»։ Ուրիշ թիւի մը մէջ այս նոյն օրաթերթը Մարիգնոլ դասի պատկանող վարդապետի մը սա խօսքերը կը մէջբերէր. «1994–ին եկեղեցին ողորմելիօրէն ձախողեցաւ Ռվանտայի մէջ։ Ռվանտացիներէն շատեր եկեղեցիէն հրաժարեցան։ Անոր վարկը չմնաց»։ Որքա՜ն հակառակը Յիսուսի խօսքերուն. «Ասով ամէնքը պիտի գիտնան թէ իմ աշակերտներս էք, եթէ իրարու վրայ սէր ունենաք»։—Յովհաննու 13։35

14. Քրիստոնեայ չեղող մեծ կրօնքներու վարքի արձանագրութիւնը ի՞նչ եղած է։

¹⁴ Մեծն Բաբելոնի միւս գլխաւոր կրօնքները աւելի լաւ օրինակ չեն հանդիսացած։ Հնդկաստանի բաժանումի ժամանակ 1947–ի սոսկալի ջարդերը ցոյց տուին որ այդտեղի գլխաւոր կրօնքները հանդուրժողութիւն չունէին։ Հնդկաստանի մէջ համայնքային շարունակական վայրագութիւնը կը հաստատէ որ շատեր չեն փոխուած։ Զարմանալի չէ որ տեղական պարբերաթերթ մը (India Today) եզրակացուց. «Կրօնքը պաստառ մը եղած է, որու ետին ամենէն սոսկալի ոճիրները կատարուած են։ ... Անիկա ահաւոր վայրագութիւն հրահրող շատ կործանարար ոյժ մըն է»։

«Ջախջախիչ Յարակարծութիւն»

15. Արեւմտեան աշխարհին մէջ կրօնքին վիճակը ի՞նչ է։

¹⁵ Նոյնիսկ աշխարհային մեկնաբաններ նշմարած են որ կրօնքը համոզելու, իրական արժէքներ հաղորդելու ու քանդակելու եւ աշխարհականութեան ներխուժման դիմադրելու մէջ ձախողած է։ Միացեալ Նահանգներու ազգային ապահովութեան նախկին խորհրդատու Զուպիկնիէվ Պրազինսքի իր գրքին մէջ (Out of Control) գրեց. «Ջախջախիչ յարակարծութիւն մըն է որ ‘Աստուած մեռած է’ թելադրութեան մեծագոյն յաղթանակը ո՛չ թէ Մարքսականութիւնը տիրական եղող երկիրներու մէջ գոյացաւ ... այլ, Արեւմտեան ժողովրդավարական ազատախոհ ընկերութիւններու մէջ, որոնք բարոյական անտարբերութիւն մշակած են։ Իրողութիւնը այդ է որ այս երկիրներու մէջ, կրօնքը դադրած է ընկերային գլխաւոր ուժը ըլլալէ»։ Ան շարունակեց. «Եւրոպական մշակոյթի մէջ կրօնքին ազդեցութիւնը մեծապէս տժգունած է, եւ ներկայիս Եւրոպան գլխաւորաբար աշխարհային ընկերութիւն մըն է՝ Ամերիկայէն շատ աւելի»։

16, 17. (ա) Յիսուս իր օրուան կղերներուն առնչութեամբ ի՞նչ խրատ տուաւ։ (բ) Յիսուս պտուղի մասին ի՞նչ գեղեցիկ սկզբունք մը տուաւ։

¹⁶ Յիսուս իր օրուան Հրեայ կրօնական առաջնորդներուն մասին ի՞նչ ըսաւ. «Մովսէսին աթոռը դպիրները եւ փարիսեցիները նստած են [Թորան կամ Օրէնքը սորվեցնելու համար]։ Ուրեմն ինչ որ ձեզի ըսեն որ պահէք, պահեցէք ու ըրէք, բայց անոնց գործերուն պէս մի՛ ընէք, վասնզի կ’ըսեն ու չեն ըներ»։ Այո, կրօնական կեղծաւորութիւնը նոր բան մը չէ։—Մատթէոս 23։2, 3

¹⁷ Սուտ կրօնքին յառաջ բերած պտուղը ինքնին կը դատապարտէ զինք։ Յիսուսի տուած կանոնը իրապէս կիրարկելի է անոր. «Ամէն բարի ծառ բարի պտուղ կու տայ եւ չար ծառ չար պտուղ կու տայ։ Բարի ծառը չի կրնար չար պտուղ տալ, ոչ ալ չար ծառը բարի պտուղ տալ։ Ամէն ծառ որ բարի պտուղ չի տար, կը կտրուի ու կրակը կը ձգուի։ Ուրեմն իրենց պտուղէն պիտի ճանչնաք զանոնք»։—Մատթէոս 7։17–20

18. Քրիստոնեայ Աշխարհը ի՞նչ ընելով իր դասերը մաքուր պահած կ’ըլլար։

¹⁸ Եթէ Քրիստոնեայ Աշխարհի կրօնքները իրենց անդամները ըլլալ դաւանողներուն բոլոր անօրէն արարքներուն համար բծախնդրութեամբ կիրարկէին վտարումի Քրիստոնէական սկզբունքը կամ բանադրանքը, ի՞նչ պիտի պատահէր։ Ի՞նչ պիտի պատահէր բոլոր անզեղջ ստախօսներուն, պոռնիկներուն, շնացողներուն, միասեռականներուն, դրամաշորթներուն, ոճրագործներուն, թմրեցուցիչ ծախողներուն եւ գործածողներուն եւ կազմակերպուած ոճիրներ գործադրողներուն։ Առանց այլեւայլի, Քրիստոնեայ Աշխարհի նեխած պտուղները Աստուծոյ կողմէ միայն կործանումի արժանի են։—Ա. Կորնթացիս 5։9–13. Բ. Յովհաննու 10, 11

19. Կրօնական առաջնորդութեան մասին ի՞նչ բաներ ընդունուած են։

¹⁹ Միացեալ Նահանգներու Երիցական Եկեղեցիի տարեկան ընդհանուր ժողովը հետեւեալը ընդունեց. «Մենք ահաւոր տագնապ մը կը դիմագրաւենք թէ իր համեմատութեամբ եւ թէ ծաւալով։ ... Համայն երկրին մէջ կղերներուն 10–էն 23 տոկոսը թելադրիչ կամ սեռային ընթացք մը ունեցած են իրենց ծուխերուն, խորհուրդ հարցնողներուն, գործաւորներուն հետ, եւայլն.»։ Մ.Ն. առեւտրական մը պարագան լաւ կերպով ամփոփեց, ըսելով. «Կրօնական հաստատութիւնները թերացած են իրենց պատմական արժէքները փոխանցելու մէջ, եւ շատ մը պարագաներուն, իրենք խնդրին մաս կը կազմեն»։

20, 21. (ա) Յիսուս եւ Պօղոս ինչպէ՞ս կեղծաւորութեան դէմ խօսեցան։ (բ) Ո՞ր հարցումները պատասխանի կը կարօտին։

²⁰ Ինչպէս Յիսուս իր օրուան կրօնական կեղծաւորութիւնը քօղազերծեց, նոյնը ճշմարիտ է այսօր։ Ան ըսաւ. «Կե՛ղծաւորներ, աղէկ մարգարէութիւն ըրաւ ձեր վրայ Եսայի ու ըսաւ. ‘Այս ժողովուրդը միայն շրթունքներովը զիս կը պատուէ, բայց իրենց սիրտը հեռացած, զատուած է ինծմէ. ու պարապ տեղը զիս կը պաշտեն՝ մարդոց պատուիրած բաները իբրեւ վարդապետութիւն սորվեցնելով’»։ (Մատթէոս 15։7–9) Տիտոսի գրած Պօղոսի խօսքերն ալ կը նկարագրեն մեր ներկայ կացութիւնը. «Կը խոստովանին թէ Աստուած կը ճանչնան, բայց իրենց գործերովը կ’ուրանան, պիղծ ու անհնազանդ ըլլալով եւ ամէն բարի գործի՝ անպիտան»։—Տիտոս 1։16

²¹ Յիսուս ըսաւ որ եթէ կոյրը կոյրին առաջնորդէ, երկուքն ալ փոսը կ’իյնան։ (Մատթէոս 15։14) Մեծն Բաբելոնի հետ կ’ուզէք կործանի՞լ թէ ոչ բաց աչքերով ուղիղ ճամբուն մէջ քալել եւ Եհովայի օրհնութիւնը վայելել։ Արդ հետեւեալ հարցումներուն դիմաց կը գտնուինք. Արդեօք լաւ պտուղներ արտադրող կրօնք մը գոյութիւն ունի՞։ Աստուծոյ ընդունելի եղող պաշտամունքը ինչպէ՞ս կրնանք բնորոշել։—Սաղմոս 119։105

[Ստորանիշ]

Կը Յիշէ՞ք

◻ Ներկայիս Մեծն Բաբելոնի կացութիւնը ի՞նչ է Աստուծոյ աչքին։

◻ Սուտ կրօնքը ի՞նչ հիման վրայ դատապարտուած է։

◻ Սուտ կրօնքը ինչպէ՞ս Կայէնի հոգին ցուցաբերած է։

◻ Կրօնքներու մասին Յիսուս ի՞նչ դատանիշ տուաւ։

[Նկար՝ էջ 22]

Ամբողջ պատմութեան ընթացքին կրօնական առաջնորդներ քաղաքականութեան միջամուխ եղած են

[Նկարներ՝ էջ 23]

Այս կղերները միեւնոյն ատեն պետական հեղինակաւոր անձնաւորութիւններ էին

Մազարէն

Կարտինալ Ռիշելիէօ

Կարտինալ Վոլսէ