Յիսուսի յարութիւնը իրապէս տեղի ունեցա՞ւ

ՅՈՅՆ պատմաբան՝ Հերոդոտոս, որ 2500 տարի առաջ ապրեցաւ, իր ժամանակուան եգիպտացիներուն մասին դէպք մը պատմեց. «Հարուստներու երեկոյեան կոչունքէ մը ետք, անհատ մը կը պտըտցնէ դագաղի մը մէջ դրուած մէկ կամ երկու կանգուն երկայնութեամբ տախտակէ դիակ մը, որ տաշուած եւ ներկուած է մարդու կերպարանքով։ Զայն բոլոր ներկաներուն կը ցուցնէ՝ ըսելով. ‘Խմեցէք եւ ուրախացէք. բայց ասիկա տեսէք, որովհետեւ երբ մեռնիք՝ այսպէս անշունչ պիտի ըլլաք’»։

Եգիպտացիները միակը չէին, որ այդ կեցուածքը ունէին կեանքի ու մահուան նկատմամբ։ Ներկայիս, «ուտենք, խմենք եւ ուրախանանք» խօսքը քլիշէ դարձած է։ Եթէ մահը կեանքին վերջ կը դնէ, ինչո՞ւ կեանքը չվայելել քանի դեռ մեր ձեռքն է։ Ինչո՞ւ ջանք թափել ճիշդը ընելու։ Եթէ մահը ամէն բանի վերջ կը դնէ, ուրեմն հիմակուան համար ապրիլը տրամաբանական կ’ըլլայ։ Պօղոս առաքեալ յարութեան չհաւատացող մարդոց կեցուածքը նկարագրելով՝ նմանօրինակ բան մը ըսաւ. «Եթէ մեռելները յարութիւն պիտի չառնեն՝ ուտենք ու խմենք, վասն զի վաղը պիտի մեռնինք» (Ա. Կորնթացիս 15։32)։

Անշուշտ, Պօղոս անձնապէս չխորհեցաւ թէ մեռելները յաւերժական մոռացութեան կը մատնուին։ Ան համոզուած էր որ անոնք կրնան դարձեալ ապրիլ՝ բնաւ չմեռնելու հեռանկարով։ Այդ համոզումը հիմնուած էր չափազանց կարեւորութիւն ունեցող դէպքի մը վրայ, որ անժխտելի ճշմարտութիւն էր Պօղոսի աչքին,– Քրիստոս Յիսուսի յարութիւնըa։ Իրականութեան մէջ, այդ յարութիւնը մեծագոյն դէպքն էր, որ զօրացուց նախկին աշակերտներուն հաւատքը։

Սակայն Յիսուսի յարութիւնը մեզի համար ի՞նչ իմաստ կը կրէ։ Ինչպէ՞ս գիտենք թէ այդ դէպքը իրապէս պատահեցաւ։ Տեսնենք թէ Պօղոս այս հարցերուն շուրջ ինչպէ՛ս տրամաբանեց, երբ Կորնթոսի մէջ ապրող քրիստոնեաներուն գրեց։

ԻՍԿ ԵԹԷ ՔՐԻՍՏՈՍ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ԱՌԱԾ ՉԸԼԼԱՐ. . .

Վաղեմի Կորնթոսի քրիստոնեաներէն ոմանք այս հարցին շուրջ շփոթած էին. իսկ ուրիշներ բնա՛ւ չէին հաւատար բառացի յարութեան։ Այդտեղի քրիստոնեաներուն յղած իր առաջին նամակին մէջ, առաքեալը թուեց այն հետեւանքները, որոնք յառաջ պիտի գային, եթէ յարութիւնը իրականութիւն չըլլար։ Ան գրեց. «Եթէ մեռելներուն յարութիւն չկայ, ուրեմն Քրիստոս ալ յարութիւն առած չէ։ Եւ եթէ Քրիստոս յարութիւն առած չէ, ուրեմն մեր քարոզութիւնը պարապ է ու ձեր հաւատքն ալ պարապ է եւ մենք ալ Աստուծոյ սուտ վկաները կ’ըլլանք. . . Ձեր հաւատքը պարապ է ու տակաւին ձեր մեղքերուն մէջ էք. նոյնպէս Քրիստոսով ննջողներն ալ կորսուած են» (Ա. Կորնթացիս 15։13-18)։

«Հինգ հարիւրէ աւելի եղբայրներու մէկտեղ երեւցաւ. . . Ետքը երեւցաւ Յակոբոսին, ետքը բոլոր առաքեալներուն։ Ամենէն ետքը. . . ինծի ալ երեւցաւ» (Ա. Կորնթացիս 15։6-8)։

Պօղոսի բացման խօսքերը անվիճելի են. եթէ մեռելները յարութիւն պիտի չառնեն, ուրեմն Քրիստոս, որ մեռաւ, չէր կրնար ետ կեանքի գալ։ Եթէ Քրիստոս յարութիւն առած չըլլար, հետեւանքը ի՞նչ պիտի ըլլար։ Բարի լուրի քարոզչութիւնը պարապ պիտի ըլլար. մեծ սուտ մը։ Ի վերջոյ, Քրիստոսի յարութիւնը քրիստոնէական հաւատքի կարեւոր մէկ երեսակն է, որ սերտօրէն կապուած է Աստուածաշունչի ամէնէն հիմնական ուսուցումներուն հետ, ինչպէս՝ Աստուծոյ գերիշխանութիւնը, անունը, Թագաւորութիւնը եւ մեր փրկութիւնը։ Եթէ յարութիւնը տեղի ունեցած չըլլար, ուրեմն Պօղոսի եւ միւս առաքեալներուն ծանուցանած պատգամը ունայն եւ անարժէք պիտի ըլլար։

Ուրիշ հետեւանքներ ալ պիտի յաջորդէին։ Եթէ Քրիստոս մեռելներէն յարութիւն առած չըլլար, քրիստոնէական հաւատքը ունայն պիտի ըլլար, անիմաստ, սուտի վրայ հիմնուած։ Ասկէ զատ, Պօղոս եւ ուրիշներ ոչ միայն Յիսուսի յարութեան մասին սխալ խօսած պիտի ըլլային, այլեւ անոր մասին, որուն համար ըսին թէ զայն յարուցանեց՝ Եհովա Աստուած։ Աւելին, այն հաւաստիքը թէ Քրիստոս «մեր մեղքերուն համար մեռաւ», նոյնպէս սուտ պիտի ելլէր,– եթէ Փրկիչը ի՛նք մահէն փրկուած չըլլար, պիտի չկարենար ուրիշները փրկել (Ա. Կորնթացիս 15։3)։ Ասիկա պիտի նշանակէր թէ մահացած քրիստոնեաները, որոնցմէ ոմանք մարտիրոսներ եղան, կորսուած պիտի ըլլային՝ կեղծ յոյսով մը թէ յարութիւն պիտի առնեն։

Պօղոս այս եզրակացութեան եկաւ. «Եթէ միայն այս կեանքին համար Քրիստոսին յուսացած ենք, մենք բոլոր մարդոցմէն աւելի խղճալի ենք» (Ա. Կորնթացիս 15։19)։ Ուրիշ քրիստոնեաներու պէս, Պօղոս կորուստներ ունեցաւ, հալածանք դիմագրաւեց, դժուարութիւններու տոկաց եւ մահուան առջեւ գտնուեցաւ, որովհետեւ հաւատաց յարութեան եւ անոր բերած կարելիութիւններուն։ Ուստի որքա՛ն անիմաստ պիտի ըլլար, եթէ յարութիւնը կեղծիք ըլլար։

ԻՆՉՈ՛Ւ ՊԷՏՔ Է ՀԱՒԱՏԱՍ

Պօղոս չխորհեցաւ թէ վերոնշեալ հետեւանքներէն որեւէ մէկը ճիշդ էր։ Ան գիտէր թէ Յիսուս մեռելներէն յարուցանուած էր, եւ ապացոյցները ամփոփեց կորնթացիներուն համար ըսելով, թէ «Քրիստոս մեր մեղքերուն համար մեռաւ, գրքերուն ըսածին համեմատ եւ թաղուեցաւ ու յարութիւն առաւ երրորդ օրը, գրքերուն ըսածին համեմատ եւ երեւցաւ Կեփասին ու ետքը տասներկուքին»b։ Ան աւելցուց. «Ետքը հինգ հարիւրէ աւելի եղբայրներու մէկտեղ երեւցաւ, որոնցմէ շատերը մինչեւ հիմա կ’ապրին եւ ոմանք՝ ննջեցին։ Ետքը երեւցաւ Յակոբոսին, ետքը բոլոր առաքեալներուն։ Ամենէն ետքը. . . ինծի ալ երեւցաւ» (Ա. Կորնթացիս 15։3-8)։

Պօղոս ինքնավստահութեամբ ըսաւ, թէ Քրիստոս մեր մեղքերուն համար մեռաւ, թաղուեցաւ եւ յարութիւն առաւ։ Ի՞նչը զինք այսքան վստահեցուց։ Պատճառներէն մէկը բազմաթիւ ականատեսներու վկայութիւնն էր։ Յարուցանուած Յիսուսը երեւցաւ անհատներու (մէջը ըլլալով Պօղոսին), խմբակներու եւ մինչեւ իսկ 500 հոգիէ բաղկացած բազմութեան մը, որոնցմէ շատերը վստահաբար չհամոզուեցան, երբ լսեցին թէ ան յարութիւն առած էր (Ղուկաս 24։1-11)։ Ականատեսներուն մեծամասնութիւնը տակաւին ողջ էր Պօղոսի օրերուն, եւ ոեւէ անձ կրնար անոնց հետ խօսիլ՝ Յիսուսի յայտնուիլը հաստատելու համար (Ա. Կորնթացիս 15։6)։ Թերեւս դիւրին է մէկ կամ երկու վկայ զանց ընել, բայց ի՞նչ կարելի է ըսել 500 կամ աւելի ականատեսներու վկայութեան մասին։

Նաեւ նկատի առ, թէ Պօղոս երկո՛ւ անգամ նշեց որ Յիսուսի մահը, թաղումն ու յարութիւնը «գրքերուն ըսածին համեմատ» էին։ Այդ դէպքերը հաստատեցին, որ Մեսիայի մասին Եբրայերէն Գրութիւններուն մէջ նշուած մարգարէութիւնները կատարուեցան, եւ այսպիսով փաստուեցաւ թէ Յիսուս ի՛րապէս խոստացեալ Մեսիան էր։

Հակառակ ականատեսներու եւ Սուրբ Գրութիւններու վկայութեան, կային եւ տակաւին կան Յիսուսի յարութեան վրայ կասկածող մարդիկ։ Ոմանք կ’ըսեն թէ Յիսուսի աշակերտները իր մարմինը գողցան ապա դաւանեցան, թէ անոր յարութեանը ականատես եղած են։ Սակայն աշակերտները ո՛չ հեղինակութիւն ունէին, ո՛չ ալ ոյժ, որ կարենային դիմադրել այն հռոմայեցի զինուորներուն, որոնք գերեզմանին մուտքը կը հսկէին։ Ուրիշներ կը դաւանին թէ յարութեան դէպքը լոկ պատրանք կամ խաբէական երեւոյթ մըն է։ Այս գաղափարը հերքող իրողութիւնն այն է, թէ Յիսուս շատերո՛ւ երեւցաւ տարբեր պահերու ընթացքին։ Ասկէ զատ, տրամաբանակա՞ն է որ պատրանք մը ձուկ եփէ եւ հրամցնէ մարդոց, ինչպէս Յիսուս ըրաւ Գալիլիոյ մէջ (Յովհաննէս 21։9-14)։ Արդեօք մարդակերպ պատրանք մը մարդոց պիտի ըսէ՞ր, որ իրեն դպչէին (Ղուկաս 24։36-39)։

Տակաւին ուրիշներ կ’ըսեն, թէ յարութիւնը աշակերտներուն կողմէ հնարուած սուտ մըն էր։ Սակայն աշակերտները այդպէս ընելով ի՞նչ շահած պիտի ըլլային։ Յարութեան ականատես ըլլալնին վկայելով, աշակերտները ծաղրանքի, տառապանքի եւ մահուան թիրախը դարձան։ Անոնք ինքզինքնին ինչո՞ւ այսքան վտանգի պիտի ենթարկէին, պարզապէս սուտ գաղափարի մը թիկունք կանգնելու համար։ Աւելին, անոնք իրենց վկայութիւնը նա՛խ Երուսաղէմ տուին, ճիշդ իրենց հակառակորդներուն ներկայութեան, որոնք որեւէ պատճառ կը փնտռէին զիրենք դատապարտելու։

Յարութի՛ւնն էր որ աշակերտները քաջասիրտ դարձուց իրենց Տէրոջ մասին վկայութիւն տալու, նոյնիսկ ամենաբիրտ հալածանքի դիմաց։ Յարութեան իրողութիւնը քրիստոնէական հաւատքին առանցքը դարձաւ։ Նախկին քրիստոնեաները իրենց կեանքը չվտանգեցին պարզապէս իմաստուն ուսուցիչի մը մասին վկայութիւն տալու համար, որ սպաննուեցաւ։ Անոնք իրենց կեանքը վտանգի ենթարկեցին Յիսուսին յարութի՛ւնը հռչակելու համար, քանի որ ատիկա փաստեց թէ ինքն է Քրիստոսը՝ Աստուծոյ Որդին, զօրեղ եւ ապրող անձ մը, որ թէ՛ կ’աջակցէր եւ թէ կ’առաջնորդէր զիրենք։ Անոր յարութիւնը նշանակեց, թէ իրենք ալ մեռելներէն պիտի յարուցանուէին։ Արդարեւ, եթէ Յիսուս յարութիւն առած չըլլար, քրիստոնէութիւնը գոյութիւն պիտի չունենար։ Աւելին, եթէ Յիսուս յարուցանուած չըլլար, իր մասին բնաւ լսած պիտի չըլլայինք։

Սակայն Քրիստոսի յարութիւնը ի՞նչ նշանակութիւն ունի մեզի համար։