ՅԻՍՈՒՍ ՄԱՀՈՒԱՆ ԿԸ ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԻ

ՄԱՏԹԷՈՍ 27։31, 32 ՄԱՐԿՈՍ 15։20, 21 ՂՈՒԿԱՍ 23։24-31 ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ 19։6-17

• ՊԻՂԱՏՈՍ ԿԸ ՓՈՐՁԷ ՅԻՍՈՒՍԸ ԱԶԱՏ ԱՐՁԱԿԵԼ

• ՅԻՍՈՒՍ ՄԱՀՈՒԱՆ ԿԸ ԴԱՏԱՊԱՐՏՈՒԻ

Հակառակ անոր որ Յիսուս վայրագօրէն կը մտրակուի, ծաղրանքի առարկայ կը դառնայ եւ Պիղատոս ինչե՜ր կ’ընէ որ զինք ազատ արձակէ, քահանայապետները եւ անոնց հետ եղողները իրենց միտքը չեն փոխեր։ Անոնք անպայման կ’ուզեն Յիսուսը մահուան դատապարտել։ Անոնք կը շարունակեն պոռչտալ. «Խա՛չը հանէ, խա՛չը հանէ ատիկա»։ Պիղատոս կը պատասխանէ. «Դո՛ւք առէք ատիկա ու խաչը հանեցէք, վասն զի ես ատոր վրայ յանցանք մը չեմ գտներ» (Յովհաննէս 19։6)։

Հրեաներուն քաղաքական ամբաստանութիւնը չի համոզեր Պիղատոսը որ Յիսուս մահուան արժանի է։ Հիմա անոնք ուրիշ մեթոտի կը դիմեն։ Այս անգամ անոնք կը փորձեն կրօնական գետնի վրայ զինք ամբաստանել, ըսելով որ Աստուծոյ հայհոյեց։ Անոնք կ’ըսեն. «Մենք օրէնք ունինք եւ մեր օրէնքին համեմատ պէտք է որ մեռնի, վասն զի ինքզինք Աստուծոյ Որդի ըրաւ» (Յովհաննէս 19։7)։ Այս ամբաստանութիւնը նոր բան է Պիղատոսին համար։

Ան պալատ կը մտնէ եւ կը փորձէ Յիսուսը ազատելու կերպ մը գտնել,– այս մարդը որ քաջաբար տոկաց չարչարանքին եւ որուն մասին իր կինը երազ տեսաւ (Մատթէոս 27։19)։ Հիմա ալ հրեաները նոր բանով կ’ամբաստանեն Յիսուսը, նշելով որ ան կ’ըսէ թէ «Աստուծոյ Որդի» է։ Պիղատոս գիտէ որ Յիսուս Գալիլիայէն է (Ղուկաս 23։5-7)։ Բայց եւ այնպէս, անոր կը հարցնէ. «Ուրկէ՞ ես դուն» (Յովհաննէս 19։9)։ Թերեւս Պիղատոս կ’ուզէ գիտնալ որ արդեօք Յիսուս ասկէ առաջ երկնքին մէջ ապրա՞ծ է կամ աստուածային ծագում ունի՞։

Յիսուս արդէն Պիղատոսին ըսած էր, որ ինք թագաւոր է եւ թէ իր Թագաւորութիւնը այս աշխարհէն չէ։ Ան այս նիւթին մասին չի փափաքիր աւելի խօսիլ եւ լուռ կը մնայ։ Իր լռութիւնը Պիղատոսը կը վիրաւորէ եւ ան բարկացած կ’ըսէ. «Ինծի հետ չե՞ս խօսիր. չե՞ս գիտեր թէ ես իշխանութիւն ունիմ քեզ խաչը հանելու ու իշխանութիւն ունիմ քեզ արձակելու» (Յովհաննէս 19։10)։

Յիսուս պարզապէս կ’ըսէ. «Դուն իմ վրաս իշխանութիւն մըն ալ չէիր ունենար, եթէ քեզի վերէն տրուած չըլլար։ Անոր համար՝ ան որ զիս քեզի մատնեց, անոր մեղքը աւելի մեծ է» (Յովհաննէս 19։11)։ Հաւանաբար Յիսուսի մտքին մէջ միայն մէկ անհատ չկայ։ Փոխարէնը, ան ըսել կ’ուզէ որ Կայիափան, անոր հետ եղողները եւ Յուդա Իսկարիովտացին աւելի ծանր պատասխանատուութիւն կը կրեն, քան՝ Պիղատոսը։

Յիսուսի խօսքերով եւ կեցուածքով տպաւորուած եւ աւելի վախնալով որ ան թերեւս աստուածային ծագում ունի, Պիղատոս նորէն կը փորձէ զինք ազատ արձակել։ Բայց հրեաները ուրիշ բան մը կ’ըսեն, որ Պիղատոսը կը վախցնէ։ Անոնք կը սպառնան. «Եթէ ատիկա արձակես, Կայսրին բարեկամը չես. ամէն ով որ ինքզինք թագաւոր կ’անուանէ, անիկա Կայսրին հակառակ կը խօսի» (Յովհաննէս 19։12)։

Պիղատոս Յիսուսը նորէն դուրս կը բերէ եւ դատական աթոռին վրայ նստելով՝ ժողովուրդին կ’ըսէ. «Ահա ձեր թագաւորը»։ Բայց հրեաները նորէն կ’ըսեն. «Վերցո՛ւր, վերցո՛ւր, խա՛չը հանէ ատիկա»։ Պիղատոս կ’ըսէ. «Ձեր թագաւորը խա՞չը հանեմ»։ Հրեաները հռոմէական իշխանութիւնը չեն սիրեր. բայց եւ այնպէս, քահանայապետները ամենայն համարձակութեամբ կը պատասխանեն. «Մենք Կայսրէն զատ թագաւոր չունինք» (Յովհաննէս 19։14, 15)։

Պիղատոս հրեաներէն վախնալով՝ տեղի կու տայ անոնց վճռակամ պահանջներուն եւ Յիսուսը կը յանձնէ, որպէսզի մահապատիժի ենթարկուի։ Զինուորները անոր վրայէն կը հանեն ծիրանի վերարկուն եւ ետ իր հանդերձները կը հագցնեն։ Ետքը Յիսուսին շալկել կու տան իր տանջանքի ցիցը, որուն վրայ քիչ ետք պիտի գամուի։

Հիմա ուրբաթ, նիսան 14–ի կէսօրուան դէմ է։ Եւ քանի՛ որ Յիսուս հինգշաբթի առտուընէ ի վեր չէ քնացած եւ դաժան կերպով չարչարուած է, ցիցը շալկած ատեն իր ուժը կը կորսնցնէ։ Զինուորները կը պարտադրեն Սիմոն անունով անցորդ մը, որ կիւրենացի է, որ իր տեղը շալկէ ցիցը մինչեւ մահապատիժը գործադրելու տեղը։ Անոնց կը հետեւի մեծ բազմութիւն մը, որոնցմէ ոմանք կ’ողբան ու կու լան եղածներուն համար։

Յիսուս լացող կիներուն կ’ըսէ. «Ո՛վ Երուսաղէմի աղջիկներ, իմ վրաս մի՛ լաք, հապա ձեր անձերուն վրայ ու ձեր զաւակներուն վրայ լացէք։ Վասն զի ահա օրեր պիտի գան, որոնց մէջ պիտի ըսեն. ‘Երանի՜ ամուլներուն եւ այն որովայններուն որոնք չծնան եւ ծիծերուն՝ որոնք կաթ չտուին’։ Այն ատեն պիտի սկսին ըսել լեռներուն. ‘Մեր վրայ ինկէք’ ու բլուրներուն՝ ‘Մեզ ծածկեցէք’։ Վասն զի եթէ դալար փայտին այսպէս կ’ընեն, հապա չորին ի՞նչ պիտի ընեն» (Ղուկաս 23։28-31)։

Յիսուս կ’ակնարկէ հրեայ ազգին։ Ատիկա կը նմանի երթալով չորցող փայտի, որ տակաւին քիչ մը խոնաւութիւն ունի, դալար է, քանի որ Յիսուս իրենց հետ է եւ կան կարգ մը հրեաներ, որոնք իրեն կը հաւատան։ Երբ Յիսուս մեռնի եւ աշակերտները նոր հոգեւոր ազգի մը մաս կազմեն, հրեայ ազգը հոգեւորապէս պիտի չորնայ, այսինքն՝ չոր փայտի պէս պիտի ըլլայ։ Իրապէս մեծ ողբ պիտի ըլլայ, երբ հռոմէական զօրքը Աստուծոյ դատաստանը գործադրէ այդ ազգին դէմ։

◇ Կրօնական առաջնորդները ի՞նչ ամբաստանութիւն կ’ընեն Յիսուսին դէմ։

◇ Պիղատոս ինչո՞ւ աւելի կը վախնայ։

◇ Քահանայապետները ինչպէ՞ս Պիղատոսը կը մղեն որ Յիսուսը մահուան դատապարտէ։

◇ Յիսուս ի՞նչ ըսել կ’ուզէ երբ փայտին կ’ակնարկէ որպէս «դալար» եւ ետքը՝ «չոր»։

«ԱՐԴԱՐԵՒ ՈՐԴԻ ԱՍՏՈՒԾՈՅ ԷՐ ԱՅՍ ՄԱՐԴԸ»

ՄԱՏԹԷՈՍ 27։45-56 ՄԱՐԿՈՍ 15։33-41 ՂՈՒԿԱՍ 23։44-49 ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ 19։25-30

• ՅԻՍՈՒՍ ՑԻՑԻՆ ՎՐԱՅ ԿԸ ՄԵՌՆԻ

• ՅԻՍՈՒՍԻ ՄԱՀՈՒԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ՝ ՏԱՐՕՐԻՆԱԿ ԴԷՊՔԵՐ Կ’ԸԼԼԱՆ

Հիմա «վեցերորդ ժամ»ն է, այսինքն կէսօր է։ Տարօրինակ խաւար կ’ըլլայ ‘երկրին վրայ մինչեւ իններորդ ժամը’, այսինքն՝ կէսօրէ ետք ժամը երեք (Մարկոս 15։33)։ Ատիկա արեգակնային խաւարում չէ, քանի որ ատանկ բան տեղի կ’ունենայ նորալուսնի ժամանակ։ Իսկ հիմա Պասեքի շրջանն է, երբ լիալուսին կ’ըլլայ։ Ասկէ զատ, արեւի խաւարումը միայն քանի մը վայրկեան կը տեւէ, բայց այս խաւարը շատ աւելի երկար կը տեւէ։ Ուրեմն Աստուա՛ծ կը պատճառէ ատիկա։

Երեւակայէ անոր ազդեցութիւնը ունեցաւ Յիսուսը ծաղրողներուն վրայ։ Այդ մութ ժամանակին, տանջանքի ցիցին կը մօտենան չորս կիներ. Յիսուսին մայրը, Սողովմէն, Մարիամ Մագդաղենացին եւ պզտիկ Յակոբոս առաքեալի մայրը՝ Մարիամը։

Յովհաննէս առաքեալ Յիսուսին մօր քովը կը կենայ՝ տանջանքի ցիցին մօտ։ Մարիամ կը դիտէ մինչ իր ծնունդ տուած եւ մեծցուցած տղան ցաւերու մէջ ցիցէն կախուած է։ Մարիամի համար, կարծես իր սրտէն «թուր մը» կ’անցնի (Յովհաննէս 19։25. Ղուկաս 2։35)։ Հակառակ անոր որ Յիսուս անտանելի ցաւերու մէջ է, իր մօր բարօրութեան մասին կը մտածէ։ Ան ջանք կ’ընէ որ գլխու շարժումով Յովհաննէսը ցոյց տայ իր մօր եւ ըսէ. «Ո՛վ կին, ահա քու որդիդ»։ Ետքը իր մայրը ցոյց տալով՝ Յովհաննէսին կ’ըսէ. «Ահա՛ քու մայրդ» (Յովհաննէս 19։26, 27)։

Յիսուս իր սիրելի առաքեալին՝ Յովհաննէսին կը յանձնէ իր մօր հոգատարութիւնը, որ հիմա ըստ երեւոյթին այրի է։ Յիսուս գիտէ որ իր խորթ եղբայրները, Մարիամին միւս տղաքը, դեռ իրեն հանդէպ հաւատք չունին։ Անոր համար ան կարգադրութիւն կ’ընէ, որ Յովհաննէս իր մօր ֆիզիքական եւ հոգեւոր պէտքերը հոգայ։ Ի՜նչ աղուոր օրինակ։

Մօտաւորապէս այն ժամանակ, երբ խաւարը իր աւարտին կը հասնի, Յիսուս կ’ըսէ. «Ծարաւ եմ» (Յովհաննէս 19։28. Սաղմոս 22։15)։ Այսպէս մարգարէութիւն մը կը կատարուի։ Յիսուս կը զգայ որ իր Հայրը իր պաշտպանութիւնը վերցուցած է, որպէսզի իր ուղղամտութիւնը ծայր աստիճան փորձուի։ Ան բարձր ձայնով կ’աղաղակէ. «Էլօի՜, Էլօի՜, լա՞մա սաբաքթանի», որ ըսել է՝ «Աստուա՜ծ իմ, Աստուա՜ծ իմ, ինչո՞ւ զիս թողուցիր»։ Իր քովը կայնողներէն ոմանք իր խօսքը սխալ կերպով կը հասկնան եւ կ’ըսեն. «Եղիան կը կանչէ»։ Անոնցմէ մէկը կը վազէ եւ սպունգ մը քացախի մէջ կը թաթխէ եւ եղէգին անցընելով Յիսուսին կու տայ որ խմէ։ Բայց ուրիշներ անոր կ’ըսեն. «Թող տուր, տեսնենք թէ Եղիան պիտի գա՞յ ատիկա վար իջեցնելու» (Մարկոս 15։34-36)։

Ետքը Յիսուս կ’աղաղակէ. «Ամէն բան կատարուեցաւ» (Յովհաննէս 19։30)։ Այո, ան կատարած է ամէն բան, որուն համար իր Հայրը զինք երկիր ղրկած է։ Յետոյ Յիսուս կ’ըսէ. «Հա՛յր, քու ձեռքդ կ’աւանդեմ իմ հոգիս» (Ղուկաս 23։46)։ Յիսուս լիովին վստահ է, որ Եհովան իրեն յարութիւն պիտի տայ, անոր համար այդ խօսքը ըսելէ ետք, իր գլուխը կը ծռէ ու կը մեռնի։

Ասոր վրայ զօրաւոր երկրաշարժ կ’ըլլայ ու ժայռերը կը ճեղքուին։ Ատիկա ա՛յնքան զօրաւոր է որ Երուսաղէմէն դուրս գտնուող գերեզմանները կը բացուին եւ դիակներ դուրս կու գան։ Անցորդները, որոնք կը տեսնեն դիակները, «սուրբ քաղաքը» կը մտնեն եւ իրենց տեսածին մասին կը պատմեն (Մատթէոս 12։11. 27։51-53)։

Երբ Յիսուս կը մեռնի, Աստուծոյ տաճարին ծանր եւ երկար վարագոյրը, որ Սրբութիւնը կը բաժնէ Սրբութիւն Սրբութեանցէն, վերէն վար կը պատռուի։ Ասիկա ցոյց կու տայ, որ Աստուած որքա՜ն բարկացած է իր Որդին սպաննողներուն դէմ։ Ատիկա նաեւ ցոյց կու տայ, որ հիմա ճամբան բաց է դէպի բուն Սրբութիւն Սրբութեանցը, այսինքն՝ երկինք (Եբրայեցիս 9։2, 3. 10։19, 20)։

Մարդիկ շա՛տ կը վախնան։ Հարիւրապետը, որ մահապատիժին գործադրութեան վրայ կը վերահսկէր, կ’ըսէ. «Արդարեւ Որդի Աստուծոյ էր այս մարդը» (Մարկոս 15։39)։ Թերեւս ան ներկայ էր, երբ Պիղատոսին առջեւ քննարկուեցաւ Յիսուսին Աստուծոյ Որդի ըլլալու նիւթը։ Հիմա ան համոզուած է, որ Յիսուս անմեղ է եւ իրապէս Աստուծոյ Որդին է։

Ուրիշներ ալ, այս արտասովոր դէպքերը տեսնելով, իրենց տունը կ’երթան ‘կուրծքերնուն զարնելով’, այսինքն՝ վիշտով եւ ամօթով լեցուած (Ղուկաս 23։48)։ Հեռուէն դիտողներուն մէջ շատ մը կիներ կան, որոնք Յիսուսին աշակերտներէն են եւ անոր ծառայութեան ժամանակ շատ անգամ անոր ընկերակցած են։ Այս բոլորը տեսնելով՝ անոնք ալ խորապէս ցնցուած եւ յուզուած են։

«ԽԱ՛ՉԸ ՀԱՆԷ ԱՏԻԿԱ» Յիսուսի թշնամիները աղաղակեցին. «Խա՛չը հանէ ատիկա» (Յովհաննէս 19։15)։ Աւետարանին մէջ, «խաչ» թարգմանուած յունարէն բառն է՝ սթաւրոս։ Գիրք մը կ’ըսէ. «Սթաւրոս կը նշանակէ ‘ուղիղ փայտ մը’, ցից մը, ինչպէս այն ցիցերը, որոնք հողագործները հողին մէջ կը մխրճեն՝ ցանկապատ շինելու համար,– ո՛չ աւելի, ո՛չ պակաս» (History of the Cross)։

◇ Երեք ժամ տեւող խաւարը ինչո՞ւ չի կրնար արեգակնային խաւարում ըլլալ։

◇ Տարեց ծնողներու հոգ տանելու նկատմամբ Յիսուս ի՞նչ օրինակ ձգեց։

◇ Երկրաշարժը ի՞նչ կը պատճառէ, եւ տաճարին վարագոյրին պատռուիլը ի՞նչ կը նշանակէ։

◇ Յիսուսին մահը եւ այդ ժամանակ տեղի ունեցած արտասովոր դէպքերը ինչպէ՞ս ներկաներուն կ’ազդեն։