Ɔya Ɔmahaapa

Ujisɔsi gbla Adā nu ya mɛɛlɛ, ɔwɛ nɛ ó gē gbɛla mla ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya ɔ lɛ a ipu ɛjɛɛji ɔdā nɛ ó ka klla ya a. Ó kē lɛ a mla auklɔ idaago nɛ ó ya a duu. (Ujɔ́n. 14:9) Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma auklɔ idaago nɛ Ujisɔsi ya a? Ujisɔsi mla Adā nu yihɔtu alɔ nɛɛnɛhi. Eko nɛ Ujisɔsi yɔ ɛcɛ a, ó mafu ɛgɛ nɛ ó yihɔtu ācɛ nɛhi lɛ a, ŋma lɛ ō bi ɔfu ku nu le yuklɔ idaago nōo gē ta ācɛ nōo yɔ i má owe a abɔ. Ipu āhɔ̄ éyi, acɛnyilɔ ɛpa nōo wɛ aopeyi a gbɔɔkɔ lɛ ɔ kóō ta uwa abɔ. (Umát. 20:30-34) Leyi bi ɔ ka “ó ŋmá lɛ eyīnyinyi” Ujisɔsi lɛ uwa hɛta. Eyinyinyi nɛhi ɔɔma, nōo wɛ ɔwɛ nɛ Ujisɔsi gē bi le mafu ka ó yihɔtu ācɛ a, lɛ abɔ kwu ɔ ɔtu kóō je ɔdole lɛ ācɛ nɛ ɛmiyɛ yɔ i ŋmo uwa, klla hɛ ɔcɛ ō lɛ agwu éyi ta. (Umát. 15:32; Umák. 1:41) Alɔ jé kpɔcii ka Ujehofa nōo wɛ Ɔwɔico nōo “gbonɛnɛ klla ī ményinyi” mɛmla ɔyinɔnyilɔ ku nu yihɔtu alɔ i bi, owe nɛ alɔ kē i má a gē kwu uwa iyē nɛhi. (Ulúk. 1:78; 1 Upít. 5:7) Ó yɔ i ŋmo uwa unwu ō je ɛjɛɛji unwalu nɛ alɛɛcɛ gē má a bi wa oŋmɛyi! w23.04 3 ¶4-5

Alɔ lɔfu ceyitikwu ō ya ɔdā nɛ alɔ ya gla, ō lɛ abɔ ci ō jé amāŋ ō jahɔ tu ɛlá ō gbo obɔbi nōo kpɔ ipu ɛcɛ ku Usetan nyā a. Alɔ lɔfu ya ku alɔ gbɛla lɛyikwu aɔdā olɔhi ŋma lɛ ō jé mla ō klɔcɛ ku Ubáyíbu. Ō gā ōjila ku ujɔ mla ō yuklɔ ku ɔna ō ta lɔfu gbo ɛlá ō gbo ku alɔ duu. Ujehofa kē cokonu ka ó gáā jɛga ku ojama nōo fiyɛ alɔ ɔfu kóō ya alɔ ŋ. (1 Ukɔ́r. 10:12, 13) Eyeeye ku alɔ cɛgbá ō gbɔɔkɔ fiyɛ otɛtɛ, o ya ɛɛ ku alɔ hayi kpaakpa lɛ Ujehofa ɛpleeko olɔnɔ amoomɛ nyā a. Ujehofa dɔka ku alɔ ‘da ɔ́ odúúdú unwalu kú alɔ’ ipu ɔkɔ ō gba. (Aíjē 62:8) Bēē cɛtra Ujehofa ku a klla ta ɔ ahinya ku ɛjɛɛji ɔdā nɛ ó ya a. Ba ɔ kóō ta uwɔ abɔ ō je ɔtu ō lɛ gā uwɔ ipu uklɔ ku ɔna ō ta. Ba ɔ kóō ta uwɔ abɔ ō lɔtu unwalu duuma nɛ a lɛ a, ka ó klla ta uwɔ abɔ ō ta ojama duuma nɛ a lɔfu yɔ i má a. A hii cɛ lɛ ɔdā duuma amāŋ ɔcɛ duuma ci uwɔ ŋma ō gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa eko doodu ŋ. w23.05 7 ¶17-18

Ɔdiya nɛ alɔ gē gā ōjila ku ujɔ a? Ɔdā okpɔcii a wɛ o ya ɛɛ ku alɔ je owoofu lɛ Ujehofa. (Aíjē 26:12; 111:1) Alɔ klla gē gā ōjila ku ujɔ, o ya ɛɛ ku alɔ lɔfu ta iyi alɔ ɔtu kwu ɔtu ɛpleeko ku āhɔ̄ olɔnɔ nyā. (1 Utes. 5:11) Alɔ gē ya aɔdā ɛpa nyā eko duuma nɛ alɔ je abɔ gico, o ya ɛɛ ku alɔ ta ohi. Amáŋ, ó lɛ aɔdā nōo lɔfu ya kóō lɔnɔ tu alɔ ō ta ohi. Ɔtu ku alɔ lɔfu yɔ i wu eko duuma nɛ alɔ dɔka ō ta ohi, amāŋ ó lɔfu ya alɔ ku alɔ ta ohi fiyɛ, amáŋ ekoohi ɔyinɛ nɔnyilɔ a i gē hi alɔ igwú ɔdaŋ ku alɔ je abɔ gico ŋ. Ɔdi lɔfu ta alɔ abɔ a? Ɔyikpo Upɔlu ka ka alɔ cika ō lɛ ɔtu ku alɔ kwu ō yɔ i “tá aɔ́mpa alɔ ɔtū kwu ɔtu.” Ɔtu ku alɔ i gáā bēē wu ō je abɔ gico ŋ, ɔdaŋ ku alɔ bla ku ohi ku alɔ lɔfu ta ācɛ ɔhá ɔtu kwu ɔtu gla, ɔdaŋ nōó kóō lɛ ligii, amáŋ, nōó mafu ɔdā nɛ alɔ kpɔtuce a. Ɔdaŋ néē kóō hi alɔ igwú igbalɛwa ŋ naana, alɔ géē gweeye ku ācɛ ɔhá ipu ujɔ géē lɛ ɛga ō ta ohi.—1 Upít. 3:8. w23.04 20 ¶1-3

Ɔcɛ́ a lɛ ɛlā éyi ka tɛɛcɛ! Ācɛ Ujiyu nōo humayi wɛ ɔfiyɛ ipu ajɛ ku Ubabilɔn ŋmiifi ihayi ofu ɛta ce igwo (70) a, le hɛta ō cigbihi gā ajɛ ku uwa nōo wɛ Isrɛlu a. (Ɛ́sra 1:2-4) Ujehofa foofunu lɔfu ya ku ɛnyā kóō ya gla a. Ācɛ Ubabilɔn i gáā lɛ abɔ kwu iyi uwa ɔtu cɛɛ kéē hɛ ācɛ néē kpo ɔfiyɛ a ta ŋ. (Ayis. 14:4, 17) Amáŋ é kwu ɔfu nɛ ācɛ Ubabilɔn lɛ a i miyɛ ɛ, ɔcɛ́ ɛyipɛ a kē lɛ ɔ́da je lɛ ācɛ Ujiyu a ka é lɔfu cigbihi gā ɔlɛ uwa. Ɛjɛɛji ācɛ Ujiyu ofiyɛ duu, aotrɛyi ku apɔlɛ lɛ ōmiya ocɛgbá ō ya. É cɛgbá ō ya ōmiya ɔdaŋ ka é géē nyɛɛ ŋma éwo ku Ubabilɔn amāŋ ō yɔ abɔɔ. Ōmiya ɔɔma i kē wɛ ōmiya nōo tɔɔtɛ ŋ. Alɛwa ku ācɛ Ujiyu a lɔfu le hilokplici nɛhi ō gā iyawu oligbo ɔɔma ɛ. Abɔ é kē ma ɛyinɛhi ku ācɛ Ujiyu a ipu éwo ku Ubabilɔn a, é lā ipu éwo ɔhá duuma jejee fiyɛ éwo ku Ubabilɔn a ɛ ŋ. Ācɛ Ujiyu a i klla leyi má ajɛ ku Isrɛlu a ku ɔlɛ uwa ŋ, amáŋ é leyi má ɔ ka ajɛ nɛ adaada uwa lā anu a. Ó kē lɛ ācɛ Ujiyu ōhī nōo le gba agbenu nɛɛnɛhi ipu éwo ku Ubabilɔn ɛ, ohigbu ɛnyā ó lɔfu lɔnɔ ta uwa ō habɔ ɔlɛ uwa nōo lɔhi a, mla ō lɛ abɔ ci ɔhi ō ta ku uwa cɛɛ kéē gáā lā ajɛ nōó jé uwa iyē ŋ. w23.05 14 ¶1-2

Ɛlā ku Ɔwɔico ta alɔ ɔtu kwu ɔtu ō ceyitikwu ku alɔ lɛ auce ō ya bɛɛka ɔtu ō lé, eyinyinyi, mla ihɔtu. Ɔkpá ku Ulúku 21:19 kahinii: “Aá lɔtūlé, yɔ̄ ī lɔtūce Ɔwɔicō kpɔ́, cɛ́ɛ́ aá lɛ oyēeyí opiyóó lɛ.” Ācɛ Ukólōsi 3:12 kahinii: “Aá ményinyi ācɛ.” Ɔkpá ku 1 Ācɛ Utesaloníka 4:9, 10 klla kahinii: “Ohígbū ka Ɔwɔicō abɔ̄yīnū lɛ ɔwɛ nɛ̄ aá cíkā ō yíhɔtū tá ɔ́mpa aá nwū aá ɛɛ́. . . . Nááná alɔ yɔ̄ ī gbɔ̄ɔkɔ lɛ aá, ayínɛ́ alɔ, ká aá yá lɔhi fíyɛ́.” É ta ɛjɛɛji aɛlā nyā fu ayikpo ku Ukraist nōo humayi mafu ɔtu ō lé, eyinyinyi, mla ihɔtu ɛ ma. Naana kpɔ a, é cɛgbá ō gɔbu yɔ i nwu ɛgɛ néē géē mafu auce ō ya nyā. Alɔ cika ō ya lɛ a piii duu. O ya ɛɛ ku a lɛ otabɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ a géē ya ɔɔma gla a, leyi yɛ ɛgɛ nɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist ku eko aflɛyi a mafu eyeeye ku auce ō ya nyā a. Oŋma ɔɔma, a géē má ɛgɛ nɛ a lɔfu gbla ayikpo a ya cɛɛ ku a mafu ku a le tutu yɔ i gbeyi eko ku owe nɛhi a. Ɔdaŋ ku eko ku owe nɛhi a gbɔɔ, a lɔfu le nwu ɛgɛ nɛ a géē lɔtu a ɛ, a klla géē lɛ ɔtu ya ekponu ō gɔbu yɔ i lɔtu. w23.07 3 ¶4, 8

Ɔdaŋ ku alɔ wɛ ipu ígwu néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a amāŋ wɛ ipu ígwu ku “aálá ɔhá” a, ɛjɛɛji alɔ cɛgbá ō yɔ ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ a. Ó géē ta alɔ abɔ ō gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā babanya mla ɛcɔbu, eko nɛ Ajɔɔcɛ a géē ya ku alɔ gbɔɔ ō jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɔhā ipu ɛcɛ nyā a. (Ujɔ́n. 10:16) Ŋmiifi ihayi ku 1919 Eko Ku Ukraist, umiliyɔn alɛwa ku acɛnyilɔ, acɛnya, mla ayipɛ nyɛɛ ŋma Ubabilɔn Nɛhi nōo kwɛyi ɛjɛɛji ɛ̄gbā ō gba ku ɛkɛmgbɛ a, klla gbɔɔ ō yɛ ipu ɔwɛ otiihɔ a. Eko nɛ ācɛ Ujiyu a nyɛɛ ŋma Ubabilɔn a, Ujehofa lɛ ɛjɛɛji unwalu nōo lɔfu ci uwa ŋma ō gā ajɛ ku Isrɛlu a fu. (Ayis. 57:14) ‘Ɔwɛ Otiihɔ’ nōo kē yɔ icɛ a bɛ? Ihayi alɛwa gbɔbu lɛ ihayi ku 1919, Ujehofa gbɔɔ ō bi acɛnyilɔ nōo gē lɛ ojilima ce ɔ nɛhi a le ya kóō tɔɔtɛ lɛ ācɛ ɔhá kéē nyɛɛ ŋma Ubabilɔn Nɛhi a. (Má Ayisáya. 40:3.) É yuklɔ ocɛgbá nɛhi o ya ɛɛ kóō le tɔɔtɛ igbihaajɛ lɛ ācɛ nɛ ɛlā ku Ɔwɔico he uwa ɔtu a, kéē nyɛɛ ŋma ɛ̄gbā ō gba ku ɛkɛmgbɛ cɛɛ kéē gba Ujehofa ɛ̄gbā mla ācɛ ɔlɛ nu. w23.05 15-16 ¶8-9

Ujehofa dɔka ku alɔ gba ɔ ɛ̄gbā mla eeye, ka ó lɛbɛɛka é kwu alɔ ba ɔ a ŋ. (2 Ukɔ́r. 9:7) Ohigbu ɛnyā, ó cɛgbá cɛɛ ku alɔ ceyitikwu lɔfu lɔfu ō lɛ ɔdā nɛ alɔ miya ō ya ipu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa a ya jila, ɔdaŋ nɛ alɔ i kóō lɛ ɔtu caca ō ya ɔ ŋ? Leyi yɛ ocabɔ ku ɔyikpo Upɔlu. Ó kahinii: “Lɛbɛ̄ɛka ɔ̄cotákwū ā, n gē tū iyē kú um akwū klla gē kwu ɔkpíyē kú um tū kóō yá ɔdā nɛ̄ n tíne ā.” (1 Ukɔ́r. 9:25-27) Naana nōó lɛ ekoohi nɛ Upɔlu i gē lɛ ɔtu caca ō ya ɔdā nɛ Ujehofa dɔka kóō ya a ŋ ma, ó ceyitikwu lɔfu lɔfu ō ya ɔ kpɔ. Ujehofa gweeye ohigbu ɔdā nɛ Upɔlu ya lɛ ɔ a? Ii gboo! Ujehofa kē lɛ ɔhā hɛ ce ɔ ohigbu oceyitikwu ku nu a. (2 Utím. 4:7, 8) Ɔwɛ ekponu ɔɔma, Ujehofa gē gweeye nɛhi ō má alɔ yɔ i ceyitikwu ō ya ɔdā nɛ alɔ miya a jila, ɔdaŋ nɛ alɔ i kóō lɛ ɔtu caca ō ya lɛ a ŋ. Ó gē gweeye nɛhi ohigbu ka ó jé ka ɔdaŋ ku alɔ i dɔka ɔdā nɛ alɔ gē ya igbalɛwa a ŋ naana, alɔ gē ya ɔ ohigbu ku alɔ yihɔtu ku nu. Ɛgɛ nɛ Ujehofa hɔha ce Upɔlu a, ó géē hɔha ce oceyitikwu ku alɔ duu. (Aíjē 126:5) Abɔ alɔ kē i má ɔwɛ ɛyɛɛyɛyi nɛ Ujehofa gē hɔha ce alɔ a, ó géē ya ku alɔ lɛ ɔtu caca fiyɛ. w23.05 29 ¶9-10

Ɔyikpo Upɔlu lɛ ācɛ nōó gáā wi ɛ̄cī ku Ondu a ŋ ma gbla ācɛ nōo yɔ i gbiyɔla. Ācɛ nōo yɔ i gbiyɔla i jé ɔdā duuma nōo yɔ i ya yɛ jila uwa ta amāŋ ɛgɛ nɛ eko yɔ i nyɔ lɛ a ŋ. Ohigbu ɛnyā, é gáā lɔfu jé eko nɛ ɔdā ocɛgbá duuma lɔfu ya klla ya ɔdā duuma lɛyikwu ɔ ŋ. Ācɛ alɛwa icɛ lɛbɛɛka ācɛ nōo yɔ i gbiyɔla a. (Uróm 11:8) É kpɔtuce aɔdā ocabɔ ɛyɛɛyɛyi nōo mafu ku alɔ lā “eko ámōōmɛ,” ka ó gboji ŋ eko ku owe nɛhi a géē gbɔɔ ŋ. (2 Upít. 3:3, 4) Amáŋ ɛ̄cī doodu ó cɛgbá nɛhi ku alɔ leyi kwɛɛcɛ. (1 Utes. 5:6) Ó lɛ a, alɔ cika ō tu ɔtu waajɛ klla gbeyigɔɔ. Ɔdiya a? O ya ɛɛ ku alɔ lɛ abɔ ipu ɛlā imeli amāŋ ɔwɛ ō ya odee ku ɛcɛ nyā ŋ. Aɔdā nōo lɔfu kwu alɔ ō nyɔ gáā lɛ abɔ ipu aɔdā néē ba nyā, géē yɔ i nwune tōōtɔ̄ɔ̄ abɔ ɛ̄cī ku Ondu a yɔ i ba ajaajɛ a. Amáŋ, alɔ i gáā cɛgbá ō junwalu lɛ iyi alɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ géē ya lɛ ipu āhɔ̄ ɔɔma ŋ. Alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico lɔfu ta alɔ abɔ ō ta ɔtu waajɛ klla gbeyigɔɔ, o ya ɛɛ ku alɔ ya ōmiya olɔhi.—Ulúk. 12:11, 12. w23.06 10 ¶6-7

Ɔdi nɛ a gē gbɛla lɛyikwu ɔ eko duuma nɛ a lɛ iye ku Usamsin po a? Á jé ŋ, a lɔfu gbɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ó lɔfu nɛhi lɛ a. Ɔɔma wɛ ɔkwɛyi. Amáŋ Usamsin ya ōmiya obɔbi nōo ya kóō má owe nɛhi. Naana kpɔ a, Ujehofa lɛ ɔtu ku nu kwu ɛjɛɛji aɔdā nɛ Usamsin ya o ya ɛɛ kóō gba ɔ ɛ̄gbā a. Ɔwɔico ya kéē lɛ ocabɔ olɔhi ku Usamsin ta taajɛ o ya ɛɛ ku alɔ lɛ itene ŋma anu. Ujehofa bi Usamsin le ya aɔdā ohidaago o ya ɛɛ kóō je otabɔ lɛ ācɛ ɔlɛ nu nōo wɛ ācɛ Isrɛlu a. Ihayi alɛwa igbihi nɛ Usamsin gekwu a, Ujehofa lɛ alelekwu ihɔ ku nu je lɛ Upɔlu kóō lɛ iye ku Usamsin ta taajɛ ipu acɛnyilɔ nōo lɛ ɔtu okpoce nɛhi a. (Uhíb. 11:32-34) Ocabɔ ku Usamsin lɔfu ta alɔ ɔtu kwu ɔtu. Ó gbolo ce Ujehofa ipu āhɔ̄ ō lɔnɔ nɛhi a. Alɔ lɔfu nwu ɛlā ɛyɛɛyɛyi ŋma ɛgiyi Usamsin, nɛ ocabɔ ku nu lɔfu ta alɔ ɔtu kwu ɔtu duu. w23.09 2 ¶1-2

Alɔ klla lɔfu ya ku alɔ lɛ ɔtu ō lé fiyɛ ŋma lɛ ō gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa ojigogo, mla ō da ɔ ɛjɛɛji aɔdā nōo wɛ unwalu ku alɔ a. (1 Utes. 5:17) Á jé ŋ, á lɔfu yɔ i má owe nɛɛnɛhi babanya ɛ ŋ. Amáŋ a gē gbɔɔkɔ lɛ Ujehofa cɛɛ ku a ba ɔ kóō ta uwɔ abɔ eko duuma nɛ a le cɔnu, eko nɛ a le gbaji, amāŋ eko nɛ abɔ le hɛ uwɔ iyē? Ɔdaŋ ku a gē gbɔɔkɔ lɛ Ɔwɔico ojigogo kóō ta uwɔ abɔ mla aunwalu ligii ligii nɛ a lɛ babanya a, á gáā pi ɔkwu ajɛ ō ya lɛ a eko duuma nɛ a gbɔɔ ō má unwalu nɛɛnɛhi ɛcɔbu ŋ. Ɔɔma géē cɛ gā uwɔ jé kpɔcii ka ó jé eko kpaakpa nɛ ó géē ta uwɔ abɔ, mla ɔdā nɛ ó cika ō ya a. (Aíjē 27:1, 3) Ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō lɔtu ɛpleeko ku owe nɛhi a fiyɛ, ɔdaŋ ku alɔ hayi kpaakpa lɛ Ujehofa babanya naana nɛ alɔ yɔ i má unwalu a. (Uróm 5:3) Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka lɛ a? Alɛwa ku ayinɛ alɔ ka ka eko duuma néē lɔtu āhɔ̄ nōo lɔnɔ nɛhi, ó gē ta uwa abɔ ō lɔtu āhɔ̄ olɔnɔ nōo lɔfu wa igbihaajɛ a. Eko duuma néē lɔtu ku unwalu mla otabɔ ku Ujehofa, ɔtu okpoce ku uwa gē lɔfu fiyɛ ka Ujehofa dɔka ō ta uwa abɔ. Ohigbu ka é kpɔtuce Ujehofa a, é lɔfu lɔtu unwalu ɔhá néē lɔfu má igbihaajɛ a.—Ujɛ́m. 1:2-4. w23.07 3 ¶7-8

Ohigbu ka Ujehofa wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ klla gē menyinyi ācɛ a, ɛnyā gē lɛ abɔ kwu ɔ ɔtu kóō pi ojigogo ka aku anuɔ le kpaapa piii ŋ. Ocabɔ mafu, Ujehofa mafu ɛgɛ nɛ ó wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ a, eko nɛ ó gáā ca ācɛ obɔbi nōo yɔ Usɔdɔm a taajɛ. O bu ipu alelekwu otɛhɔ ku nu, Ujehofa le da Ulɔtu nōo wɛ ɔcɛ ō hayi kpaakpa a kóō le kwu gā ɛyi ɛfu. Amáŋ, ufi gbɔɔ ō ya Ulɔtu ō gā abɔɔ. Ohigbu ɛnyā, ó lɛ ɛba ba Ujehofa kóō jɛga lɛ anu mla ācɛ apɔlɛ ku nu kéē nyɔ gā Usowa, nōo wɛ igeli nɛ̄ŋcɛ́ nɛ Ujehofa miya ō je cataajɛ a. Ujehofa lɔfu ka ku Ulɔtu kóō le ya ɛgɛ nɛ ó da ɔ a piii. Amáŋ Ujehofa jɛga lɛ Ulɔtu kóō gā Usowa, ó klla ca igeli ɔɔma taajɛ gɛ ŋ. (Ohút. 19:18-22) Igbihi nɛ ihayi alɛwa le gla a, Ujehofa klla mafu eyinyinyi lɛ ācɛ Uninifɛ. Ó lɛ Ujona nōo wɛ ɔcomɛɛbɛ a tɛhɔ kóō gáā le da ācɛ obɔbi nōo yɔ Uninifɛ a ka é géē je uwa mla igeli ku uwa cataajɛ. Amáŋ, eko nɛ ācɛ Uninifɛ a kwu piyabɔ a, Ujehofa lɛ eyinyinyi ku uwa má, ó klla ca igeli ɔɔma taajɛ gɛ ŋ.—Ujón. 3:1, 10; 4:10, 11. w23.07 21 ¶5

Ɔdi nɛ alɔ lɔfu nwu ŋma ocabɔ ku Ujowasi a? Ó lɛbɛɛka ɔcí ɛ̄nɛ̄ ó ta ɛgbla gaajɛ ŋ nɛ ó gbolo ce otabɔ ku ɔcí ɔhá a. Igbihi nɛ Ujɛhoyada nōo je otabɔ lɛ ɔ a gekwu, nɛ Ujowasi gáā gbɔɔ ō jahɔ tu ācɛ nōo cigbihi kwu ɛ̄gbā ō gba ku Ujehofa a, ó kwu piya ɔcɛ nōó hayi kpaakpa lɛ Ujehofa gɛ ŋ. Ocabɔ nyā mafu lɛ alɔ ka alɔ i cika ō lɛyitaajɛ lɛ Ujehofa ohigbu ka ācɛ apɔlɛ ku alɔ, amāŋ ācɛ ɔhá nōo yɔ ipu ujɔ a lɛ ocabɔ ɔɔma taajɛ lɛ alɔ ō ya lɛ a ŋ. O ya ɛɛ ku alɔ yɔ kwu Ujehofa ajaajɛ, alɔ cika ō ya ku ihɔtu mla ojilima nɛ alɔ lɛ lɛ ɔ a kóō lɔfu fiyɛ ŋma lɛ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu ojigogo, ō gbɛla lipu lipu tu ɛlā nɛ alɔ jé a, mla ɔkɔ ō gba. (Ujɛr. 17:7, 8; Ukól. 2:6, 7) Ujehofa i yɔ i cɛgbá ɔdā nōo fiyɛ alɔ ɔfu ŋma ɛgiyi alɔ ŋ. Ɔkpá ku Ɔ̄cokóītá 12:13 lɛ ɔdā nɛ ó cɛgbá ŋma ɛgiyi alɔ a teyi peee lɛ alɔ. Abɔɔ kahinii: “Aá yúufi Ɔwɔicō, cɛ́ɛ́ kú aá lɛ íne kú nū tū, ohígbū ka ɛ̄nyā wɛ odúúdú úklɔ́ kú ɔ̄cɛ á.” Ɔdaŋ ku alɔ lɛ ufi okpaakpa a lɛ Ɔwɔico, ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō hayi kpaakpa lɛ Ujehofa ɛgɛ duuma nɛ ɔdā nōo gáā ya da alɔ ɛcɔbu a kóō lɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ lɛ ufi ɛgɛnyā, ɔdā duuma i gáā lɔfu biya ɛma nɛ alɔ lɛ mla Ujehofa a gla ŋ. w23.06 19 ¶17-19

Ɔgba 5 gbɔɔ mla ɛlā nyā nōo kahinii: “Anɔ́ɔ anú nōo cīīce ɛyí akpa kú ɔcɛ́ ā kahíníī.” (Mafú 21:5a) Aɛlā nōo ba nyā wɛ aɛlā ō ta ɔtu kwu ɔtu ibi. Ohigbu ka aɛlā nōo ba nyā, wɛ ɛlā nɛ Ujehofa abɔyi nu ka igbɛta foofunu ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni a. Ó wɛ aalelekwu otɛhɔ amāŋ Ujisɔsi ka aɛlā nōo ba nyā a ŋ, amáŋ Ujehofa abɔyi nu nɛ! Ɛlā ɔkwɛyi okpɔcii nyā mafu ku alɔ lɔfu kpɔtuce aɛlā nɛ ó ka gboce ɔ a, ka ó géē ya jila ɔkwɔɔkwɛyi. Ɔdiya nɛ alɔ lɔfu ka lɛ a? Ohigbu ka Ujehofa i “gē kɛmgbɛ ŋ́.” (Utáy. 1:2) Ohigbu ɛnyā, aɛlā nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni 21:5, 6 nɛ alɔ jé a, géē ya jila ɔkwɔɔkwɛyi. Leyi yɛ ɛlā nyā nōo kahinii: “Má ɔ!” a. É bi ɛlā ku Ugrisii néē cɔwɔ ka u má ɔ a le yuklɔ igbalɛwa ipu ɔkpá ku Ɔdā Nēé Mafú Lɛ Ujɔ́ni. Ɔdi wɛ ɛlā nɛ Ɔwɔico ka gboce ɔ a? Ó kahinii: “N yɔ̄ ī je ɛjɛ̄ɛ̄jī ɔdā dóódu yá ɛ̄yīpɛ̄.” Ku ɛlā ɔkwɛyi a, Ujehofa géē ya aopiyabɔ nyā ɛcɔbu, amáŋ ohigbu ka ó jé kpɔcii ka ó géē ya aokonu ō ce ku nu a jila piii a, ó ka ka anuɔ gbɔɔ ō ya aopiyabɔ nyā ɛ.—Ayis 46:10. w23.11 3-4 ¶7-8

Upita gɔbu yɔ i nya mla ɛga nɛ ó gē ya lɔhi ŋ ma. Leyi yɛ aocabɔ ōhī. Eko nɛ Ujisɔsi lɛ ɔ teyi peee ɛgɛ nɛ ó géē má owe klla kwū ɛgɛ nɛ Ubáyíbu ka taajɛ a, Upita le da Ujisɔsi ka ɔɔma i gáā ya gboogboo ŋ. (Umák. 8:31-33) Ŋma eko teeko, Upita mɛmla ayikpo ɔhá a gē taafu mla iyi uwa lɛyikwu ɔcɛ nōo cɛgbá fiyɛ duu ipu uwa a. (Umák. 9:33, 34) Otu amoomɛ gbɔbu ɛɛ ku Ujisɔsi kóō kwū a, Upita lɛ ahɔ̄ ku ɔcɛ éyi hɛ taajɛ. (Ujɔ́n. 18:10) Otu ɔɔma piii a, Upita gbɔɔ ō yuufi lɛyikwu ɔdā nɛ ācɛ géē gbɛla lɛyikwu ɔ, nōo ya kóō lɛ iho hɛ igbo ɛta ka anuɔ i jé Ujisɔsi nōo wɛ ɔkpa ku nu a ŋ. (Umák. 14:66-72) Ɛnyā kē ya ku Upita kóō jikwu nɛɛnɛhi. Ujisɔsi i leyi gwu ɔyikpo ku nu nɛ ɔtu le gbenyi lɛ ɔ nɛɛnɛhi a bonu ŋ. Igbihi néē lɛ Ujisɔsi heyi ŋma ɔlekwu a, ó je ɛnɛɛnɛ ɛga lɛ Upita kóō mafu lɛ ɔ ka ó yihɔtu ku nu kpɔ. Ujisɔsi le da Upita kóō wɛ ɔcogbaala nōo géē yɔ i leyikwu aala ku nu. (Ujɔ́n. 21:15-17) Upita le tutu kóō ya ɔdā nɛ Ujisɔsi da ɔ kóō ya a. Upita kē yɔ Ujɛrusalɛm ɛ̄cī ku Upɛntikɔsi a, ó klla wɛ ipu ācɛ aflɛyi néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi mla alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico a. w23.09 22 ¶6-7

Ɔyikpo Upita ta anyakwɔcɛ ku ujɔ ɔmpa nu ɔtu kwu ɔtu kéē “leyīkwu ígwu nɛ̄ Ɔwɔicō kpó tū uwā [abɔ] . . . ɛ́gɛ́nɛ̄ ācogbāálá gē leyīkwu aálá kú uwā ā.” (1 Upít. 5:1-4) Ɔdaŋ ku a wɛ ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ, alɔ jé ku a yihɔtu ayinɛ uwɔ nɛɛnɛhi klla dɔka ō gbo uwa. Naana kpɔ a, ekoohi ɔtu lɔfu ya uwɔ ku a lɛ aɔdā alɛwa ō ya amāŋ ɛ̄jɛ̄ gē jɛ uwɔ ō yuklɔ ō cɛgbá ɔɔma. Ɔdi nɛ a lɔfu ya a? Da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ a. Upita ta ɔkpá kahinii: “Ɔ̄cɛ dúú nōo gē cɛ̄hɔ̄ ipú [ujɔ] géē bī ɛjɛ̄ɛ̄jī ɔfú nɛ̄ Ɔwɔicō je lɛ ɔ́ ā le cɛ̄hɔ̄ piíí.” (1 Upít. 4:11) Ayinɛ uwɔ lɔfu yɔ i má unwalu nōó lɔfu wa oŋmɛyi ipu ɛcɛ ku obabanya a ŋ. Amáŋ bla ku Ujisɔsi Ukraist nōo wɛ “otrɛ̄yí kú ācogbāálá ā,” lɔfu je otabɔ lɛ uwa lɔɔlɔhi fiyɛ ɔcɛ duuma ɔhá. Ó lɔfu ya ɔɔma babanya mla ipu ɛcɛ ɛyipɛ a. Ɔdā nɛ Ujehofa dɔka ku anyakwɔcɛ ku ujɔ kéē ya a wɛ o yihɔtu ku ayinɛ uwa, ō gbo ayinɛ uwa, mla ō “yá ɔdā nēé géē má gbla glá.” w23.09 29-30 ¶13-14

Alɔ i cika ō bi ɛlá ō gbo ku alɛɛcɛ le yuklɔ ŋ. Ɔdaŋ ku alɔ gbɔɔ ō gbɛla bɛɛka ācɛ nōo gē leyi gwu aíne ku Ujehofa bonu a, alɔ a lɔfu gbɔɔ ō ya lɛ a klla leyi gwu Ujehofa mla aíne ku nu bonu duu. (1 Ukɔ́r. 3:19) Igbalɛwa, “ɔdā nɛ̄ ācɛ kú ipú ɛcɛ nyā hī íjééyī ā” gē lɛ abɔ kwu ācɛ kéē hii lɛyitaajɛ lɛ Ɔwɔico ŋ. Ó lɛ ōhī ku Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ Upɛgamum mla Utiyatíra, nɛ ɔwɛ obɔbi nɛ ācɛ nōo lā yɛ jila uwa ta gē lā oyeeyi bɛɛka ikpo ɔnyā ɔhá ō ce amāŋ aja ō gbo, mla ō gba aojibo ɛ̄gbā a lɛ abɔ kwu uwa iyē ɔwɛ obɔbi. Ujisɔsi tu ujɔ ɛpa nyā ukɔ́ lɔfu lɔfu ohigbu ɛgɛ néē jɛga lɛ ayinɛ a kéē lā oyeeyi ku aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ɔhá ō ce a. (Mafú 2:14, 20) Icɛ, ācɛ nōo lā yɛ jila alɔ ta a lɔfu kwu alɔ ō miyɛ ɛlá ō gbo ɛ̄nɛ̄ ó kpaakpa ŋ. Ācɛ apɔlɛ ku alɔ amāŋ ācɛ nɛ alɔ jé lɔɔlɔhi a lɔfu ceyitikwu lɔfu lɔfu kéē lɛ ɔ ta alɔ eyī peee, ka alɔ gē je iyi alɔ bɛɛka alɔ foofunu po Ɛlā Ɔwɔico a, o ya ɛɛ ku alɔ lɛ íne ku Ujehofa biya. Ocabɔ mafu, é lɔfu ka ka aja ō gbo amāŋ ikpo ɔnyā ɔhá ō ce i wɛ ɔdā obɔbi ŋ, ka ɔwɛ nɛ Ubáyíbu dɔka ku alɔ lā oyeeyi a le gbo ɛnɛ̄ŋcɛ́ ɛ. Ekoohi, alɔ lɔfu gbɛla ku ukɔ́ nɛ Ujehofa gē tu alɔ amāŋ ɔwɛ nɛ ó gē mafu lɛ alɔ a i teyi peee jɛ ŋ. Ɛnyā kē lɔfu wɛ ojama lɛ alɔ ō lɛ “ine okpaakpa ā tū.”—1 Ukɔ́r. 4:6. w23.07 16 ¶10-11

Umeri ɛnɛ ku Ujisɔsi cɛgbá ɔfu, o ya ɛɛ kóō lɛ ɔdā nōo wɛ ococɛ ku Ujehofa a ya jila. Ó géē yiipu, naana nɛ ó lɛ ɔba eko ɔɔma ɛ ŋ ma. Ó jé ɔdā duuma lɛyikwu ō bi ɔyi jɛ ŋ, amáŋ ó géē cɛgbá ō teyi kwu ɔyinɔnyilɔ nōo géē wɛ Umɛsayiya a lɔɔlɔhi. Ó jé ɔcɛnyilɔ duuma jejee ɛ ŋ, amáŋ ó géē cɛgbá ō da Ujosɛfu nōo gáā lɛ ɔ a ka anuɔ yiipu. Ɔɔma wɛ ɔdā nōo lɔnɔ nɛhi ō ya. (Ulúk. 1:26-33) Ɛgɛnyá nɛ Umeri miyɛ ɔfu nɛ ó cɛgbá a? Ó miyɛ otabɔ ŋma ɛgiyi ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, ó da Ugebriyɛlu nōo wɛ alelekwu otɛhɔ a ɔka kóō da ɔ aɛlā ōhī lɛyikwu uklɔ ɔɔma. (Ulúk. 1:34) Igbihi nɛ eko kē le gla ligii a, ó le yɛ ta “igelī éyi kú ɔlɛ́ ɛyí ɛfu kú Ujudiya” o ya ɛɛ kóō gáā lɛ ɔmaapu nu nōo lé ka u Ɛlisabeti a má. Ɛlisabeti ta Umeri ahinya nɛɛnɛhi, Ujehofa klla lɛ alelekwu ihɔ ku nu je lɛ ɔ kóō ka akacɛ ō ta ɔtu kwu éyi lɛyikwu ɔyi nɛ Umeri gáā ma a. (Ulúk. 1:39-45) Umeri ka ka Ujehofa “bī ɔfú nɛ̄hi” ku nu lɛ uklɔ nɛhi ya. (Ulúk. 1:46-51) O bu ipu Ugebriyɛlu nōo wɛ alelekwu otɛhɔ a mla Ɛlisabeti, Ujehofa lɛ ɔfu tu Umeri iyē nɛɛnɛhi. w23.10 14-15 ¶10-12

Ígwu ligii ku Ācɛ O Yɛce Ukraist foofunu néē lɛ anɔ ta uwa ɛyi mla alelekwu ihɔ ku Ɔwɔico á, é kē yɔ i jɔɔnyɛ ɛnɛɛnɛ ɛma mla Ujehofa ō wɛ ayi Ɔwɔico. Ācɛ ula ofu igwaahata (144,000) nyā géē yuklɔ ku acogwɛɛya mla Ujisɔsi ɔkpanco. (Mafú 14:1) Ɛga Otiihɔ ku aklɔkpiihɔ a kwɛyi amāŋ yɔ i mafu ka Ɔwɔico lɛ uwa fu kéē wɛ ayi nu naana néē yɔ ipu ɛcɛ kpɔ a. (Uróm 8:15-17) Ɛga Otiihɔ Fiyɛ Duu ku aklɔkpiihɔ a kwɛyi ɔkpanco ɛga nɛ Ujehofa yɔ a. “Ukɔ́tim” nōo kɔ ɛga Otiihɔ mla ɛga Otiihɔ Fiyɛ Duu a kwɛyi ɔkpiye ɔlamu ku Ujisɔsi. Eko nɛ Ujisɔsi lɛ ɔkpiye ɔlamu ku ɔlɛɛcɛ a, ó tɔɔtɛ lɛ ɔ ō gā ɔkpanco kóō yuklɔ ku Otrɛyi Nɛhi Ku Acogwɛɛya ipu agbliihɔ nɛhi ku Ujehofa a ŋ. Oŋma lɛ ō je ɔkpiye ɔlamu ku nu gwɛɛya kwɛyi alɛɛcɛ, Ujisɔsi lɛ ɔ ya tɔɔtɛ lɛ Ācɛ O Yɛce Ukraist néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi a ō lɛ ɛga ō gā ɔkpanco. Amáŋ uwa abɔyi uwa i gáā bi ɔkpiye ɔlamu ku uwa gā ɔkpanco ŋ duu.—Uhíb. 10:19, 20; 1 Ukɔ́r. 15:50. w23.10 28 ¶13

Ugidiyɔn yɔ cii eko nɛ ācɛ Ɛfrem yɔ i ŋmo ɔ okonu amāŋ yɔ i cɔnu mla ɔ a. (Ācoh. 8:1-3) Ó ta uwa ohi ipu icɔnu ŋ. Ó mafu ka ó wɛ ɔcɛ ō tu iyi nu waajɛ ŋma lɛ ō jahɔ tu ɛlā nōo kwu uwa iyē néē yɔ i ka a, klla kɛla lɛ uwa ɔwɛ ogbonɛnɛ. Ɛnyā ya ku ɔtu ku uwa kóō gaajɛ. Anyakwɔcɛ ku ujɔ nōo jeeyi gē gbla ocabɔ ku Ugidiyɔn ya, ŋma lɛ ō jahɔ lɔɔlɔhi klla toohi ɔwɛ ogbonɛnɛ eko duuma néē yɔ i ŋmo uwa okonu. (Ujɛ́m. 3:13) Oŋma lɛ ō ya ɛgɛnyā, é gē tabɔ ya ku ɛbɔ nōo yɔ ipu ujɔ a kóō yɔ i gɔbu. Eko nɛ ācɛ ɔhá yɔ i cɛtra Ugidiyɔn ku ɛgɛ nɛ ó ya ācɛ Umidiya a lé a, ó kwu ɛjɛɛji owoofu a u lɛ Ujehofa. (Ācoh. 8:22, 23) Ɛgɛnyá nɛ anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu yɛce ocabɔ ku Ugidiyɔn a? É cika ō je ɛjɛɛji owoofu ku ɔdā néē ya a lɛ Ujehofa. (1 Ukɔ́r. 4:6, 7) Ocabɔ mafu, eko duuma néē yɔ i cɛtra ɔnyakwɔcɛ ku ujɔ ku ɛgɛ nɛ ó gē bi le nwu ɛlā a, ó lɔfu ka ku ɛlā a ŋma ipu Ubáyíbu, ku ɛjɛɛji alɔ kē yɔ i nwu ɛlā ŋma ipu ɔwa ku Ujehofa. Anyakwɔcɛ ku ujɔ lɔfu jila iyi uwa má ɔdaŋ ka ɔwɛ néē gē bi le nwu ɛlā a gē bi owoofu gē lɛ Ujehofa, amāŋ ɔdaŋ ka é yɔ i ya ɔ ɔwɛ nɛ ɛlā ku uwa géē he ācɛ ɔtu foofunu. w23.06 4 ¶7-8

Ɔdaŋ ka Ujehofa i ya ɔdā nɛ alɔ ba ɔ ɛba ku nu ipu ɔkɔ ō gba a ŋ, alɔ lɔfu da iyi alɔ aɔka ɛta nyā. Ɔka aflɛyi a kahinii: ‘Ɔdā okpaakpa a nɛ um yɔ i gbɔɔkɔ ku nu a?’ Igbalɛwa, alɔ gē gbɛla ku alɔ jé ɔdā nōo lɔhi lɛ alɔ fiyɛ duu a. Amáŋ ekoohi, aɔdā nɛ alɔ gē ba Ujehofa ɛba ku nu a i wɛ aɔdā nōo lɔhi lɛ alɔ fiyɛ duu a ŋ. Ɔdaŋ ku alɔ yɔ i gbɔɔkɔ lɛyikwu unwalu éyi nɛ alɔ lɛ a, á jé ŋ, ó lɛ ɔwɛ ɔhá nɛ alɔ lɔfu bu unwalu ɔɔma nōo lɔhi fiyɛ ɔwɛ nɛ alɔ kóō yɔ i leyice a. Ó klla lɔfu wɛ ku aɔdā ōhī nɛ alɔ gē gbɔɔkɔ lɛyikwu ɔ a, i cɛtɔha mla ococɛ ku Ujehofa ŋ. (1 Ujɔ́n. 5:14) Ocabɔ mafu, leyi yɛ ocabɔ ku ɛ́nɛ́ mla adā nōo ba Ujehofa ɛba kóō ta ɔyi ku ɔlɛ uwa abɔ cɛɛ kóō gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā. Ɛnyā lɔfu lɛbɛɛka ɔdā okpaakpa néē ba Ujehofa ɛba ku nu a. Naana kpɔ a, Ujehofa i gáā kwu oduuma ku alɔ abɔfu ō gba ɔ ɛ̄gbā ŋ. Ó dɔka ku ɛjɛɛji alɔ, kwu ayipɛ ɔlɛ alɔ kóō fu ō gba ɔ ɛ̄gbā. (Obla. 10:12, 13; 30:19, 20) Ohigbu ɛnyā, ɛ́nɛ́ mla adā a lɔfu ba Ujehofa ɛba kóō ta uwa abɔ, cɛɛ ku ɛlā ku Ujehofa néē gē nwu ɔyi uwa a kóō gā ipu ɔtu ku nu, o ya ɛɛ ku ɔyipɛ ɔlɛ uwa a kóō lɛ ɔtu ya ekponu ō yihɔtu ku Ujehofa mla ō kwu piya ɔya ku nu.—Aíit. 22:6; Āfi. 6:4. w23.11 21 ¶5; 23 ¶12

Ɔdiya nōo ta ācɛ ɔhá ɔtu lé wɛ ɔwɛ ocɛgbá ō mafu lɛ uwa ku alɔ yihɔtu ku uwa a? Oŋma lɛ Ubáyíbu éyi néē jila má a, ɛlā néē bi le yuklɔ kwɛyi ‘ɔtu ō tu lé’ nɛ Upɔlu ka a, “wɛ ō hayi pi ɔcɛ o ya ɛɛ ku a ta ɔcɛ ɔɔma ɔtu kwu ɔtu, eko duuma nɛ ɔcɛ ɔɔma yɔ i má owe ohigbu āhɔ̄ olɔnɔ nɛ ó ya anu a.” Ohigbu ɛnyā, eko duuma nɛ alɔ je ɔtu ō tu lé lɛ ɔyinɛ alɔ nōo yɔ i má owe, alɔ gē ta ɔ abɔ kóō gɔbu yɔ i gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa. Eko duuma nɛ alɔ kē ta ɔyinɛ alɔ ɔtu lé, alɔ gē mafu lɛ ɔ ku alɔ yihɔtu ku nu. (2 Ukɔ́r. 7:6, 7, 13) Ō mafu eyinyinyi mla ō ta ɔcɛ ɔtu lé tɛɛma kwu iyi uwa. Ɔwɛ ɛgɛnyá a? Eko duuma nɛ ɔcɛ lɛ eyinyinyi lɛ lɛ ɔcɛ nōo yɔ i má owe, ó géē dɔka ō ta ɔcɛ ɔɔma ɔtu lé klla ya odee nōo géē ta ɔcɛ ɔɔma abɔ. Ohigbu ɛnyā, eko duuma nɛ alɔ gē mafu eyinyinyi lɛ ācɛ, ó gē ta alɔ abɔ ō tu uwa ɔtu lé. Upɔlu lɛ ɔ teyi peee ka eyinyinyi nɛ Ujehofa lɛ lɛ ācɛ a, gē lɛ abɔ kwu ɔ ɔtu kóō tu uwa ɔtu lé a. Upɔlu ka ka Ujehofa wɛ “Ádā nōo ī ményinyi ɔ̄cɛ, nōo ī tú ɔ̄cɛ ɔtūlé ojigógó.”—2 Ukɔ́r. 1:3. w23.11 9-10 ¶8-10

Ɛjɛɛji Ācɛ O Yɛce Ukraist lɔfu leyice ka é géē ya uwa owe piii. Leyi yɛ ocabɔ ku Ɔyikpo Upɔlu. Ó da ayinɛ nōo yɔ Utesalonika a kahinii: “Eko nɛ̄ alɔ bá mla aá ā, alɔ tɛtɛ le da aá táajɛ kéē í yá alɔ ōwē ɛ́gɛ́nɛ̄ aá jé lɔɔlɔhi ā, é lɛ ōwē ā yá alɔ ɔkwɔ̄ɔ̄kwɛ̄yi.” (1 Utes. 3:4) Ó kē da ayinɛ nōo yɔ Ukɔrinti a kahinii: “Ayínɛ́ alɔ nɔ̄nyā mɛ́mla ayínɛ́ alɔ nɔ̄nyīlɔ, alɔ tíne ō tá aá ɛlá kwu ōwē nɛ̄hi nɛ̄ alɔ má . . . Ōwē ā le nwuné nɛ̄ɛ̄nɛ̄hi nɛ̄ alɔ gbɛlá ka alɔ í kōō gáā yēeyī glá gɛ ŋ́.” (2 Ukɔ́r. 1:8; 11:23-27) Ācɛ O Yɛce Ukraist icɛ lɔfu leyice ka é géē má owe ōhī duu. (2 Utím. 3:12) Aɔkpa amāŋ ācɛ apɔlɛ ku uwɔ lɔfu ya uwɔ ŋmo ohigbu ku a kpɔtuce Ujisɔsi klla yɔ i yɛce ɔ. Amāŋ, ɔcɛ nɛ a gē yuklɔ lɛ ɔ amāŋ ācɛ nɛ a gē yuklɔ tɔha mla uwa a, lɔfu ya uwɔ ŋmo ohigbu ku a gē ka ɔkwɛyi ipu ɔdā doodu. (Uhíb. 13:18) Ācɛ igɔmɛnti ya uwɔ ŋmo ohigbu ku a tɔɔna lɛ ācɛ ɔhá lɛyikwu eyiyoce nɛ a lɛ a jejee ɛ? Ɛgɛ duuma nɛ owe nɛ alɔ má a lɔfu wɛ a, Upɔlu ka ka alɔ cika ō gweeye. w23.12 10-11 ¶9-10

Ó lɛ unwalu ɛyɛɛyɛyi nɛ Ujekɔpu lɔtu nu. Ayi nɔnyilɔ ɛpa ku Ujekɔpu, Usimiyɔn mɛmla Ulifayi klla lɛ uweyi bi gē lɛ apɔlɛ a mɛmla iye ku Ujehofa. Ó wɛ ɔɔma foofunu nóó, Urecɛlu nōo wɛ ɔnyā ku Ujekɔpu nōo he ɔ ɔtu nɛhi a gáā gekwu, eko nɛ ó yɔ i ma ɔyi ɔmpa ku nu a. Ɛpleeko nɛ Ujekɔpu kē kwu hilokplici a, ó gáā cɛgbá ō nyɛɛ ŋma ajɛ ɔlɛ nu gā ajɛ Ijipiti, ohigbu ɔkpɛta nɛhi nōo yɔ i ŋmo ipu ajɛ a. (Ohút. 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28) Ipu ɛjɛɛji unwalu nōo ba nyā, Ujekɔpu i ma ō kpɔtuce Ujehofa mɛmla aokonu ō ce ku nu ŋ. Ujehofa kē mafu lɛ Ujekɔpu ka ó cɛ lɛ anuɔ gweeye nɛhi. Ocabɔ mafu, Ujehofa je agbenu alɛwa lɛ Ujekɔpu. Ó kē teyi peee, ka eko nɛ Ujekɔpu gáā lɛ Ujosɛfu má kpɔ, nɛ ó gbɛla ka ó gekwu gboji gboji ɛ ma a, ó ta Ujehofa ahinya ku nu nɛhi! Ɛnɛɛnɛ ɛma nɛ Ujekɔpu lɛ mɛmla Ujehofa a, ta ɔ abɔ kóō lɔfu lɔtu unwalu ɛyɛɛyɛyi nɛ ó má a. (Ohút. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Ɔdaŋ ka alɔ gɔbu yɔ i ya ku ɛnɛɛnɛ ɛma nɛ alɔ lɛ mla Ujehofa a kóō yɔ i lɔfu, alɔ géē lɔfu lɔtu unwalu ɛyɛɛyɛyi nɛ alɔ i leyice ŋ ma duu. w23.04 15 ¶6-7

Aíjē Kú Ɛ̄gbā 23, Udefidi kɛla lɛyikwu ɛgɛ nɛ ó lɔtuce lɔfu lɔfu ka Ujehofa yihɔtu ku nu klla gē leyikwu ɔ a. Ó kɛla lɛyikwu ɛdɔ ɛma olɔfu nōo yɔ ɔtahɛ ku anu mla Ujehofa, nɛ ó hi ka ɔcogbaala a. Udefidi lɛ ogbotu ŋma lɛ ō jɛga lɛ Ujehofa kóō bi ɔ jé ɔwɛ, ó kē gbolo ce Ujehofa mla oduudu ɔtu ku nu. Udefidi jé ka Ujehofa géē mafu ihɔtu lɛ ɔ ɛ̄cī doodu ipu ɛjɛɛji oyeeyi ku nu. Ɔdiya nɛ ó lɔtuce Ujehofa lɔfu lɔfu ɔwɛ ɛgɛnyā a? Ɔtu ya Udefidi ka ó lɛ ɛjɛɛji aɔdā nɛ ó cɛgbá a, ohigbu ka Ujehofa humayi ya ɛjɛɛji aɔdā nōo wɛ ɛgbá ku nu a. Udefidi klla jé ka Ujehofa wɛ ɔya ku nu, ka ó klla teyi olɔhi ku Ujehofa. Ɔɔma ya ɛɛ nɛ ó lɔtuce lɔfu lɔfu ka ɔdā duuma nōo géē ya da ɔ ɛcɔbu naana, Ujehofa géē gɔbu yɔ i ya aɔdā nōo wɛ ɛgbá ku nu a. Ohigbu ka Udefidi kpɔtuce ka Ujehofa yihɔtu ku nu klla géē leyikwu ɔ lɔɔlɔhi a, ɔɔma ta ɔ abɔ kóō hii lɛ ɔtooplico fiyɛ ɔfu ŋ. Ikɔkɔ ɔɔma, ó ya kóō lɛ eeye ɔdā nɛ ó kē lɛ a klla jɛ ɔ eyī.—Aíjē 16:11. w24.01 29 ¶12-13

Ŋmiifi eko néē Kpo Ɛfú Ku Oduudu Ɛcɛ Ɔmpa a, ācɛ ɔlɛ Ujehofa humayi lɛ ɛga ō tɔɔna ipu éwo alɛwa. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ācɛ alɛwa gáā lɛ Ujehofa jé ɛ, ācɛ ɔlɛ nu klla gɔbu yɔ i tɔɔna ipu oduudu ɛcɛ a. Icɛ, ayinɛ nōo wɛ ipu Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ a gɔbu yɔ i gbolo ce Ukraist kóō ma ɔwɛ fu lɛ uwa. É dɔka ku ukɔ́ néē gē tu ayinɛ a kóō mafu ɔwɛ nɛ Ujehofa mla Ujisɔsi gē leyi má ɛlā a. É kē i bi ācɛ o leyi kwu usɛkut mla anyakwɔcɛ ku ujɔ le ma ɔwɛ fu lɛ aujɔ ɛyɛɛyɛyi. Anyakwɔcɛ ku ujɔ néē lɛ anɔ tu uwa ɛyi, mla ɛjɛɛji anyakwɔcɛ ku ujɔ ohile wɛ ācɛ nōo yɔ “abɔ̄lɔ́ná” ku Ukraist. (Mafú 2:1) Ó wɛ ɔkwɛyi, ka anyakwɔcɛ ku ujɔ nyā wɛ ācɛ nōó jila iyē ŋ klla gē ya inyileyi. Umosisi mla Ujosuwa ya inyileyi ekoohi, ɛgɔɔma nōó kē lɛ mla ayikpo a duu a. (Áluk. 20:12; Ujós. 9:14, 15; Uróm 3:23) Amáŋ alɔ kē lɔfu má peee, ka Ujisɔsi yɔ i ma ɔwɛ fu lɛ ɔcocɛhɔ néē cika ō lɔtuce ɔ nōo jeeyi mla anyakwɔcɛ ku ujɔ néē fu a, ó kē géē gɔbu yɔ i ya ɔɔma. Ohigbu ɛnyā, alɔ cika ō lɔtuce ɔwɛ nɛ ó gē mafu lɛ alɔ o bu ipu ayinɛ alɔ nyā nɛ ó fu kéē bi alɔ jé ɔwɛ a. w24.02 23-24 ¶13-14

Icɛ, alɔ lɔfu ya ku ɔtu kóō he Ujehofa ŋma lɛ ō kɛla lɛyikwu ɔ ɔwɛ nōo mafu ku aɔdā nɛ ó ya lɛ alɔ a jɛ alɔ eyī, mla ō mafu ɛgɛ nɛ alɔ yihɔtu ku nu lɛ a. Eko duuma nɛ alɔ gē tɔɔna, ɛlā okpɔcii nɛ alɔ bi ɔtu a wɛ ō ta ācɛ ɔhá abɔ kéē pi bla Ujehofa ajaajɛ, mla ō ya ku ɔtu kóō ya uwa lɛyikwu Ujehofa ɛgɛ nɛ ó gē ya alɔ lɛ a. (Ujɛ́m. 4:8) Alɔ gē gweeye ō mafu lɛ ācɛ ɛgɛ nɛ Ubáyíbu ka ɛdɔ ɔcɛ nɛ Ujehofa wɛ a. Ɛgɛ nōó mafu ka Ujehofa wɛ ɔcɛ nōo lɛ ihɔtu, ɔcɛ nōo gē ya ɛlā ɔwɛ okpaakpa, ɔcɛ nōo jijeeyi, ɔcɛ nōo lɛ ɔfu nɛhi, mla ɛnɛɛnɛ auce ō ya ɔhá nɛ ó lɛ a. Alɔ klla gē cɛtra iye ku Ujehofa mla ō ya ku ɔtu kóō he ɔ, ŋma lɛ ō ya ɔdā duuma nɛ alɔ ya gla ō yɛce ocabɔ ku nu. Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, ācɛ ɔhá lɔfu má ku alɔ wɛ ɛyɛɛyi gwu ācɛ nōo yɔ ipu ɛcɛ nyā a ta, é kē lɔfu gbɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ wɛ ɛyɛɛyi a. (Umát. 5:14-16) Abɔ alɔ gē ya ɛlā mla uwa ɛ̄cī doodu a, ó lɔfu tɔɔtɛ lɛ alɔ ō lɛ ɔ ta uwa eyī peee ɔdā nōo ya ɛɛ nɛ alɔ wɛ ɛyɛɛyi a. Ohigbu ɛnyā, uce ō ya ku alɔ a gē lɛ abɔ kwu ācɛ nɛ ɛlā ku Ɔwɔico he uwa ɔtu a kéē tubla ɔ ajaajɛ. Ɔdaŋ ku alɔ cɛtra Ujehofa ipu aɔwɛ nōo ba nyā, alɔ gē ya ku ɔtu kóō he ɔ.—1 Utím. 2:3, 4. w24.02 10 ¶7

O ya ɛɛ ku a kwu piya ɔcɛ o jikoko ipu ɛlā ku Ɔwɔico, a cɛgbá ō nwu auklɔ ocɛgbá ōhī. Ɛnyā géē ta uwɔ abɔ ō miyɛ uklɔ duuma néē je gā uwɔ ipu ujɔ, ō yuklɔ néē géē gbo ije gā uwɔ nɛ a lɔfu bi le ta iyi uwɔ mla apɔlɛ ku uwɔ abɔ, mla ō ya ku a lɛ ɛma olɔhi mla ācɛ ɔhá. Ocabɔ mafu, nwu ō jé ō jé ɔkpá mla ō ta ɔkpá lɔɔlɔhi. Ubáyíbu ka ka ɔcɛ nōo gē ya lɔhi klla gē lɛ eeye ipu oyeeyi ku nu, wɛ ɔcɛ nōo gē jé Ɛlā ku Ɔwɔico ɛ̄cī doodu klla gē gbɛla lipu lipu tu ɛlā nɛ ó jé a. (Aíjē 1:1-3) Oŋma lɛ ō klɔcɛ ku Ubáyíbu ɛ̄cī doodu, ó géē wa i jé ɛgɛ nɛ Ujehofa gē gbɛla a. Ɛnyā kē géē ta ɔ abɔ kóō nwu ɛgɛ nɛ ó géē bi aɛlā nɛ ó jé ŋma ipu Ubáyíbu a le yuklɔ lɔɔlɔhi. (Aíit. 1:3, 4) Ayinɛ alɔ cɛgbá ācɛ nōo géē nwu uwa ɛlā klla tu uwa ukɔ́ ŋma ipu Ubáyíbu. Ohigbu ɛnyā, ɔdaŋ ku a jé ō jé ɔkpá mla ō ta ɔkpá lɔɔlɔhi, ó géē ta uwɔ abɔ ō ya otutu ku ɛnɛɛnɛ ɛlā ō ka tɛɛcɛ mla ōhī ō ta, nōo géē ta ayinɛ abɔ klla ya ku ɔtu okpoce ku uwa kóō lɔfu. Ó klla géē tɔɔtɛ gā uwɔ ō ta aɛnɛɛnɛ ɛlā ōhī taajɛ nōo géē ta uwɔ abɔ ya ku ɔtu okpoce ku uwɔ kóō lɔfu, mla ō ta ācɛ ɔhá ɔtu kwu ɔtu. w23.12 26-27 ¶9-11

Eko duuma nɛ a gbɔɔ ō yuufi, gbɛla lɛyikwu ɔdā nɛ Ujehofa géē ya ɛcɔbu a eko nɛ Usetan i yɔ gɛ ŋ. Uvidio éyi néē mafu ipu ōmiya ku ojileyi nɛhi ku ihayi ku 2014 a, mafu adā éyi nōo yɔ i kɔka mla ācɛ apɔlɛ ku nu ɛgɛ nɛ ɛlā néē ta ipu ɔkpá ku 2 Utímōti 3:1-5 a, géē wɛ ɔdā ɛyɛɛyi ipu Uparadais a. Ó kahinii: “Ipu ɛcɛ ɛyipɛ a, eeye géē yɔ nɛhi. Ācɛ géē yihɔtu ācɛ ɔhá, é géē dɔka ɛlā Ɔwɔico, ācɛ géē tu iyi uwa waajɛ, ācɛ o je owoofu lɛ Ɔwɔico, ācɛ o kwu iyi uwa bi, ācɛ o lɛyitaajɛ lɛ ādā uwa mɛmla ɛ́nɛ́ uwa, ācɛ nɛ odee gē jɛ uwa eyī, ācɛ nɛ odee tiihɔ tu uwa, ācɛ o gba Ondu ɛ̄gbā, ācɛ o gbonɛnɛ, ācɛ o meyinyinyi ācɛ ɔhá, ācɛ o kɛla olɔhi lɛyikwu ācɛ ɔhá, ācɛ nōo le tutu ō ya ɛbɔ, mɛmla ācɛ nɛ ɔdā olɔhi he uwa ɔtu, ācɛ nɛ ɔcɛ lɔtuce uwa gla, ācɛ nōo pi ɔtu Ɔwɔico fiyɛ abahi, é géē ya uce bɛɛka ācɛ o po ɛlā Ɔwɔico ɔkwɔɔkwɛyi. Ācɛ géē ya aɔdā nōo ba nyā lɔɔlɔhi.” A gē kɔka mla ācɛ apɔlɛ ku uwɔ amāŋ ayinɛ ipu ujɔ, lɛyikwu ɛgɛ nɛ oyeeyi géē lɛ ipu ɛcɛ ɛyipɛ a? w24.01 6 ¶13-14

Ó wɛ ɔdā ō ta ɔtu kwu ɔtu nɛhi ō jé ka ɛlā ku ɛjɛɛji ācɛ ɔlɛ Ujehofa he ɔ ɔtu! Ubáyíbu kahinii: “Ācɛ kú Óndú ā he ɔ́ ɔtū.” (Aíjē 149:4) Amáŋ ekoohi, ɔtu gē gbenyi lɛ ācɛ ōhī nɛhi nōo gē ya kéē lɛ aafu ɔdaŋ ka ɛlā ku uwa he Ujehofa ɔtu. Ɛdɔ aafu ɛgɛnyā ya ku ɔtu kóō gbenyi lɛ ācɛ alɛwa nōo gba Ujehofa ɛ̄gbā kpaakpa néē kɛla lɛyikwu uwa ipu Ubáyíbu a. (1 Usám. 1:6-10; Ujób. 29:2, 4; Aíjē 51:11) Ubáyíbu lɛ ɔ teyi peee ka ɛlā ku alɛɛcɛ nōó jila iyē ŋ ma lɔfu he Ujehofa ɔtu. Ɛgɛnyá a? Alɔ cɛgbá ō kpɔtuce Ujisɔsi Ukraist mla ō lɛ ubatisim ya. (Ujɔ́n. 3:16) O bu ɔwɛ nyā, alɔ gē mafu lɛ ācɛ ɔhá ku alɔ le piyabɔ ŋma íne obiya ku alɔ ɛ, klla lɛ okonu ce ka alɔ géē ya ɔdā nōo wɛ ococɛ ku Ɔwɔico a. (Ācot. 2:38; 3:19) Ujehofa gē gweeye mla alɔ nɛhi eko duuma nɛ alɔ ya aɔdā nōo ba nyā, o ya ɛɛ ku alɔ kwu piya ɔya ku nu nōo kwu ɔ ajaajɛ a. Ɔdaŋ ku alɔ ceyitikwu ō ya ɛji ɔfu ku alɔ ō lɛ okonu nɛ alɔ ce ō gba ɔ ɛ̄gbā a tu, ɛlā ku alɔ gē he Ujehofa ɔtu, ó klla gē leyi má alɔ ka alɔ wɛ ɔya ku nu nōo kwu ɔ ajaajɛ.—Aíjē 25:14. w24.03 26 ¶1-2

Alɔ lɔfu gbla ayikpo a ya ŋma lɛ ō gɔbu yɔ i tɔɔna, ɔdaŋ ka ācɛ igɔmɛnti kóō lɛ ɔ́da je lɛ alɔ ō lɛ abɔ ci uklɔ ku ɔna ō ta a. Alɔ lɔfu kpɔtuce duu ka Ujehofa géē ta alɔ abɔ ō yuklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ jila. Ohigbu ɛnyā, alɔ lɔfu gbɔɔkɔ ku ɔtu ō lɛ mla ijeeyi. Ba Ujehofa ɛba kóō ta uwɔ abɔ ō lɔtu unwalu nɛ a lɛ a. Alɛwa ku alɔ gē má owe ohigbu ōcē, ɔdā nōo gē junwalu lɛ alɔ ipu ɔtu, ɔcɛ nɛ alɔ yihɔtu ku nu nōo kwū, unwalu nɛ alɔ gē má ipu apɔlɛ ku alɔ, o ya ŋmo, amāŋ aunwalu ɔhá. Aodee bɛɛka ōcē nōo gē tu ipu oduudu ɛcɛ mla ɛfú ō kpo, ya ku aunwalu nyā kóō le lɔnɔ nɛhi ō lɔtu ku nu. Da Ujehofa ɛgɛ nɛ ɔtu gē ya uwɔ lɛ piii a. Da ɔ lɛyikwu āhɔ̄ ku uwɔ ɛgɛ nɛ a géē da ɔkpa ku uwɔ nōo kwu uwɔ ajaajɛ a. Le jé kpɔcii ka Ujehofa “géē tá uwɔ abɔ̄ í yá ɔdā nōo ce uwɔ ɛgbá ā.” (Aíjē 37:3, 5) Ō gbɔɔkɔ eko doodu géē ta alɔ abɔ ō lɔtu “ipú odúúdú unwalu kú alɔ.” (2 Ukɔ́r. 1:4) Ujehofa jé ɔdā nɛ ācɛ nōo yɔ i gba ɔ ɛ̄gbā a yɔ i lɔtu ku nu a—“ó gē pó ɔkɔ [ku otabɔ] nēé gē gbā” a.—Aíjē 145:18, 19. w23.05 5-6 ¶12-15

Eko duuma nɛ alɔ lɛ ōmiya ocɛgbá ō ya, alɔ cɛgbá ō “dɔɔ̄kā ɔdā nɛ̄ Óndú ā tíne” a, cɛɛ ku alɔ ya ɔdā nōo cɛtɔha mla ɔ. (Āfi. 5:17) Ŋma lɛ ō dɔka aukɔ́ ku Ubáyíbu nōo tɛɛma kwu āhɔ̄ ku alɔ, alɔ yɔ i mafu ka alɔ dɔka ō leyi má ɛlā a ɔwɛ nɛ Ɔwɔico gē leyi má ɔ a. Abɔ alɔ kē yɔ i ceyitikwu ō bi aukɔ́ ku nu le yuklɔ a, ó géē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō ya aōmiya olɔhi. Usetan “ɔ̄cobɔ̄bípú” nōo wɛ olɛla ku alɔ a, géē dɔka ku alɔ yɔ i nu aɔdā ku ɛcɛ nyā, nɛ alɔ i gáā lɛ ɛga lɛ ɛ̄gbā ō gba ku Ɔwɔico gɛ ŋ. (1 Ujɔ́n. 5:19) Ɔcɛ O Yɛce Ukraist lɔfu gbɔɔ ō lɛ ɔtu ku nu kwu ije, ō gā inɔkpa nɛhi, amāŋ uklɔ, ikɔkɔ ō dɔka aɔwɛ alɛwa nɛ ó lɔfu bi le gba Ujehofa ɛ̄gbā a. Ɔdaŋ ka ó ya lɛ a, ó géē mafu ka ó gbɔɔ ō gbɛla bɛɛka ācɛ nōó gē gba Ujehofa ɛ̄gbā ŋ ma ɛ. Ku ɛlā ɔkwɛyi a, ō ya aɔdā nōo ba nyā i wɛ ɔdobɔbi nóó, amáŋ ka é hii je piya ɔdā aflɛyi ipu oyeeyi ku alɔ ŋ. w24.03 24 ¶16-17