Mgbe Nchegbu Banyere Ọdịdị Ahụ́ Ghọrọ Ihe Na-echu Ụra

MGBE ihe ka ọtụtụ n’ime anyị lere onwe anyị n’enyo, anyị na-ahụ ebe ndị anyị chere a pụrụ imeziwanye emeziwanye. Ya mere, anyị na-edozi uwe anyị ma ọ bụ ntutu anyị ma ọ bụ tee obere ihe ntecha tupu anyị amalite ọrụ dịịrị anyị n’ụbọchị. Nchegbu dị otú ahụ anyị na-enwe banyere ọdịdị ahụ́ anyị dị mma ma kwesị ekwesị. Ma nye ụfọdụ ndị, nchegbu ha na-enwe banyere otú ha dị n’ile anya na-agabiga ókè, na-eduga n’ọnọdụ ndị dọkịta na-ele anya dị ka ọrịa.

Akwụkwọ bụ́ The Merck Manual of Diagnosis and Therapy na-akọwa nsogbu a dị ka mmadụ “ichegbubiga onwe ya ókè banyere ebe na-adịzighị adịzi n’ahụ́ ya, bụ́ nke na-akpatara ya nchekasị dị ukwuu ma ọ bụ na-emetụta mmekọrịta ya na ndị ọzọ, ọrụ ya, ma ọ bụ ihe omume ndị ọzọ dị mkpa ná ndụ.”a Ebe ọ bụ na ndị nwere nsogbu ahụ nwere ike ichepụta echiche na e nwere ebe ndị na-adịzịghị adịzi n’ahụ́ ha, ma ọ bụ na-eme ka obere ntụpọ ha nwere n’ahụ́ ha yie oké ihe, otú ha si ele onwe ha anya abụwokwa nke a kpọrọ ịjọ njọ e chepụtara echepụta.

Prọfesọ J. Kevin Thompson bụ́ onye na-arụ ọrụ na Mahadum South Florida, nke dị na United States, na-ekwu na ikekwe a dịghị ahụkebe ọrịa a, “bụ́ nke na-emetụta ma eleghị anya 1 pasent ruo pasent 2 nke ndị na-arịa ọrịa uche nakwa pasent 10 ruo pasent 15 nke ndị ọrịa uche na-esi n’ụlọ abịa anara ọgwụgwọ.” Otú ọ dị, ọ na-agbakwụnye, sị: “Ụfọdụ ndị nchọpụta kweere na ndị nwere ọrịa a na-amụbawanye, ka usoro ndị e ji achọpụta ọrịa na-akawanye mma nakwa ka ọdịdị ahụ́ na-aghọ ọbụna ihe na-echuwanye ọha mmadụ ụra.” Ọ bụ ezie na ọnọdụ ahụ pụrụ imetụta ndị nọ n’afọ ndụ nile, ọ na-amalitekarị ná ndị nọ n’afọ iri na ụma. N’ebe ndị toworo eto nọ, o yiri ka ọ̀ na-emetụta ndị ikom na ndị inyom n’ụzọ há nhata. Nke a dị nnọọ iche n’ebe nsogbu iri ihe dị, bụ́ nke a na-ahụkarị nnọọ n’etiti ndị inyom.

Inwe oké nchegbu banyere ọdịdị ahụ́ n’ụzọ dị ize ndụ, bụ́ nke e ji mara ndị nwere nsogbu a, na-emekarị ka ha na-ele onwe ha n’enyo mgbe nile, n’ọnọdụ ụfọdụ kwa, ọ na-eme ọbụna ka ha na-anọpụrụ onwe ha iche. Nke ka njọ bụ na “nchekasị na arụghị ọrụ nke ọma bụ́ ndị ha na nsogbu a na-agakọ pụrụ ime ka a na-enye mmadụ àkwà ugboro ugboro n’ụlọ ọgwụ, ọ pụkwara ime ka mmadụ na-eme omume ndị na-egosi na ọ chọrọ igbu onwe ya,” ka akwụkwọ ahụ bụ́ Merck Manual na-ekwu. Ọ bụghị ihe ijuanya na ụfọdụ ndị nwere nsogbu a na-achọ ka a waa ha ahụ́ iji mee ka ha makwuo mma. “Anaghị m atụrụ mmadụ aro ịwa ahụ́ iji mee ka ọ makwuo mma,” ka Dr Katharine Phillips, bụ́ onye deworo akwụkwọ banyere nsogbu a na-ekwu. “A pụghị imegharị ahụ́ a wara awa,” ka ọ na-akọwa, “ọ na-adịkarịkwa ihe ka ọtụtụ ná ndị nwere nsogbu a ka ọ dịghị ihe ahụ́ a wara ha rụrụ.”b

Mgbe ụfọdụ, nsogbu a na-apụtakarị ìhè mgbe mmadụ dị nnọọ obere. Akwụkwọ bụ́ George Street Journalc na-akọ banyere otu nwata nwoke dị afọ isii, “bụ́ onye kweere na ezé ya na-acha odo odo, na afọ ya ‘buru ibu,’ nakwa na ntutu ya adịghị mma. Ọ dịghị otu n’ime ebe ndị ahụ ‘na-adịzighị adịzi’ n’ahụ́ ya nke ndị ọzọ na-ahụ. Ọ na-eji ihe fọrọ nke nta ka o ruo otu awa abọ isi ya kwa ụtụtụ, ọ bụrụ na o dozighị ya otú ọ dị ya mma, o tinye isi ya na mmiri, malitekwa n’isi ịbọ ya, nke a na-emekarị ya ịga akwụkwọ n’azụ oge.” Otu ụbọchị, mgbe ọ bịarutere n’ọfịs onye dọkịta, ọbụna o hururu ala iji lee onwe ya n’otu ígwè na-egbuke egbuke nke dị n’elu oche.

Ekwela Ka Ụwa Na-achịkwa Àgwà Gị

A na-eji magazin ndị na-egbuke egbuke, akwụkwọ akụkọ, na mkpọsa ndị a na-eme na telivishọn egosigharị ndị mmadụ foto nke ndị ahụ́ ha bụ ịgba. Echiche ndị mkpọsa ngwá ahịa ahụ dị mfe: Gosi ndị mmadụ foto nke onye ahụ́ ya bụ ịgba, ha ga-amalite imefusị ego ha tara ahụhụ kpata iji nwee ụdị ahụ́ ahụ. Mgbe a tụkwasịrị ya nrụgide ndị ọgbọ na ikekwe okwu ole na ole ndị ezinụlọ ma ọ bụ ndị enyi na-echeghị eche kwuo, ọ naghị abụ ihe ijuanya na ụfọdụ ndị na-amalite inwe echiche na-ekwesịghị ekwesị banyere ọdịdị ahụ́ ha.d N’ezie, àgwà na-ekwesịghị ekwesị pụrụ ịdị nnọọ iche ná nsogbu uche nke na-aghọ ihe na-echu ụra.

Ọ bụ ma ụgha ma ihe na-adịghị otú kwesịrịnụ iche na ọ bụrụ na ị maghị mma, na ndị ọzọ agaghị enwe mmasị n’ebe ị nọ. Ndị mmadụ adịghị ahọrọkarị ndị enyi dabere n’ọdịdị ahụ́ ha. N’eziokwu, ọdịdị ahụ́ pụrụ ịdị mkpa ná mmalite, ma àgwà, ụkpụrụ omume, na ihe ndị e ji kpọrọ ihe bụ ihe ndị na-ejikọ ọbụbụenyi n’ezie. N’ụzọ ụfọdụ, a pụrụ iji onye nke ọ bụla n’ime anyị tụnyere akwụkwọ—akwụkwọ pụrụ inwe mkpo na-adọrọ mmasị, ma ọ bụrụ na ihe ndị dị n’ime ya adịghị adọrọ mmasị, ndị na-agụ ya ga-atọgbọ ya ozugbo. Otú ọ dị, n’agbanyeghị otú mkpo akwụkwọ dị, ọ bụrụ na ihe ndị dị n’ime ya na-atọgbu onwe ya, ndị mmadụ ga na-agụ ya. N’ihi ya, gịnị ma i lekwasị anya n’àgwà ndị i nwere dị ka mmadụ? Nke ahụ bụ ihe Okwu Chineke, bụ́ Bible, na-agba gị ume ime.—Ilu 11:22; Ndị Kọlọsị 3:8; 1 Pita 3:3, 4.

N’ikwu ya n’ezoghị ọnụ, ọdịdị ahụ́ anyị na-agbanwe ka anyị na-emewanye okenye. Ọ bụrụ na ndụ, ọbụbụenyi, na obi ụtọ anyị dabeere n’ezigbo ọdịdị ahụ́ a na-enwe n’oge ntorobịa, lee nnọọ ọdịnihu dị mwute anyị nile ga-enwe! Ma, ọnọdụ anyị pụrụ ịdị nnọọ iche. Ọ̀ ga-esi aṅaa dị otú ahụ?

Mma nke Ga-adịgide Adịgide

Ilu 16:31 na-ekwu, sị: “Okpueze nke mara mma ka isi awọ bụ, n’ụzọ ezi omume ka a ga-ahụ ya.” N’anya Jehova Chineke—nakwa n’anya ndị nile nwere echiche ya—ndị nọgidere na-ejere Chineke ozi ruo n’agadi ha adịghị aghọ ndị na-adịkwaghị adọrọcha mmasị. N’eziokwu, n’ihi ihe ndekọ ịnụ ọkụ n’obi na nsọpụrụ Chineke ha nwere, a pụrụ iji isi awọ ha tụnyere okpueze nke mara mma. Ndị dị otú ahụ dị oké ọnụ ahịa kwesịrị ka anyị hụ ha n’anya ma na-akwanyere ha ùgwù miri emi.—Levitikọs 19:32.

Ọzọkwa, n’ụwa ọhụrụ nke Jehova kwere nkwa ya n’ọdịnihu, ọ ga-emezi ihe nile mmehie e ketara eketa mebiworo n’ahụ́ ndị ya nile na-eguzosi ike n’ihe, ndị nta na ndị ukwuu. N’ụbọchị ọ bụla gaferenụ, ha ga-ahụ ka ahụ́ ha na-akawanye mma ruo mgbe ha bịara zuo okè n’ụzọ anụ ahụ́ n’ikpeazụ. (Job 33:25; Mkpughe 21:3, 4) Lee nnọọ atụmanya na-akpali akpali nke ahụ bụ! Ọ̀ ga-amasị gị iso ná ndị ga-enweta ya? Ọ bụrụ otú ahụ, gbalịsie ike ilekwasị anya ná mma nke dị mkpa n’ezie, ekwekwala ka echiche na-enweghị isi na nke obi ọjọọ nke ụwa, na-achịkwa àgwà gị. Ị ga-abụ onye nwere obi ụtọ ka ukwuu na onye na-adọrọ mmasị karị, n’ihi ime otú ahụ.—Ilu 31:30.

[Ihe ndị e dere n’ala ala peeji]