Ndị Nkụzi—Gịnị Mere Ha Ji Dị Anyị Mkpa?

“Otu ụbọchị e nwere onye nkụzi bụ́ ọkpọka ka ọtụtụ puku ụbọchị e ji ịdị uchu mụọ ihe mma.”—Ilu Japan.

Ì CHETARA onye nkụzi nke nwere mmetụta dị ukwuu n’ahụ́ gị mgbe ị nọ n’ụlọ akwụkwọ? Ma ọ bụkwanụ, ọ bụrụ na ị ka bụ nwa akwụkwọ, ì nwere onye nkụzi ihe ya kasị amasị gị? Ọ bụrụ otú ahụ, ọ̀ bụ n’ihi gịnị?

Ezi onye nkụzi na-akpali obi ike ma na-eme ka ịmụ ihe bụrụ ọrụ na-akpali akpali. Otu onye dị afọ 70 nke si England na-eji obi ụtọ echeta onye na-akụziri ha Bekee n’ụlọ akwụkwọ dị na Birmingham. “Maazị Clewley mere ka m mata banyere ikike ndị m na-amabughị na m nwere. Ana m eme ihere, adịghịkwa m ekwukebe okwu, n’agbanyeghị nke ahụ, ọ gbakwara m ume isonye n’asọmpi ihe nkiri nke ụlọ akwụkwọ anyị. N’afọ ikpeazụ m, enwetara m ihe nrite n’ihe nkiri ahụ. Apụghị m imewo ya ma a sị na ọ gbaghị m ume. Ọ dị mwute na ahụghị m ya ọzọ ma ọlị n’afọ ndị sochirinụ iji kelee ya maka nrara ọ raara onwe ya nye maka ụmụ akwụkwọ ya.”

Margit, bụ́ nwanyị ọma nke dị afọ 50 na ụma, bụ́ onye si Munich, Germany, na-ekwu, sị: “E nwere otu onye nkụzi ihe ya na-amasị m karịsịa. O nwere ụzọ magburu onwe ya ọ na-esi akọwa ihe ndị dị nnọọ mgbagwoju anya n’ụzọ dị mfe. Ọ na-agba anyị ume ịjụ ajụjụ mgbe ihe na-edoghị anyị anya. Ọ bụghị onye na-adịghị enwe mmasị n’ebe mmadụ nọ, kama nke ahụ, o nwere omume enyi. Nke ahụ mere ka ihe ọmụmụ na-atọ ụtọ karị.”

Peter, bụ́ onye Australia, na-echeta otu onye nkụzi mgbakọ na mwepụ bụ́ onye, dị ka o kwuru, “nyeere anyị aka ịhụ ịdị mkpa nke ihe anyị na-amụ site n’inye anyị ihe atụ ndị dị irè. Mgbe anyị na-amụ ihe ọmụmụ trigonometry, o gosiri anyị otú e si atụ ịdị elu nke ụlọ n’ihe ọ̀tụ̀tụ̀ n’emetụghịdị ya aka, nanị site n’iji ụkpụrụ e ji arụ trigonometry. Echetara m mgbe m gwara onwe m, sị, ‘Nke ahụ bụ ya!’”

Pauline, bụ́ onye si n’ebe ugwu England, gwara onye nkụzi ya, sị: “Mgbakọ na mwepụ na-esiri m ike.” Ọ jụrụ Pauline, sị: “Ị̀ ga-achọ imekwu nke ọma? Apụrụ m inyere gị aka.” Pauline gara n’ihu ikwu, sị: “N’ime ọnwa ole na ole sochirinụ, o lebakwuuru m anya, ọbụna na-enyere m aka mgbe a gbasasịrị akwụkwọ. Amaara m na ọ chọrọ ka m nwee ihe ịga nke ọma—na o nwere mmasị inyere m aka. Ịmara nke a mere ka m rụsikwuo ọrụ ike, emeziwanyere m ihe.”

Angie, bụ́ onye si Scotland, onye dị afọ 30 na ụma ugbu a, na-echeta Maazị Graham, bụ́ onye na-akụziri ha akụkọ ihe mere eme. “O mere ka akụkọ ihe mere eme na-akpali nnọọ mmasị! Ọ na-akọ ihe ndị ahụ mere eme dị ka akụkọ, ọ na-ejikwa nnọọ ịnụ ọkụ n’obi akụzi isiokwu nke ọ bụla. O mere ka ha nile yie nnọọ ka hà na-eme n’ebe ahụ.” O jikwa mmasị na-echeta Oriakụ Hewitt, bụ́ onye nkụzi ya metụrụla agadi nke kụziiri ya ihe n’elemntrị nke mbụ. “Ọ dị obiọma ma na-echebara ndị mmadụ echiche. Otu ụbọchị na klas, agara m ịjụ ya otu ajụjụ. O kuliri m elu. O mere ka m nwee mmetụta na o nwere mmasị n’ezie n’ebe m nọ.”

Timothy, bụ́ onye si ndịda Gris, kwupụtara ekele ya. “M ka na-echeta onye nkụzi sayensị m. Ọ gbanwere kpam kpam echiche m banyere ụwa gbara m gburugburu nakwa banyere ndụ. O mere ka e nwee ọnọdụ dị ịtụnanya na nke na-eju anya n’ime klas. Ọ kụnyere n’ime anyị ọchịchọ siri ike maka ihe ọmụma na inwe mmasị maka nghọta.”

Ramona, bụ́ onye si California, U.S.A., bụ ihe atụ ọzọ. Ọ na-ede, sị: “Onye nkụzi m n’ụlọ akwụkwọ sekọndrị nwere nnọọ mmasị na Bekee. Ịnụ ọkụ n’obi ya mekwara ka anyị nwee ịnụ ọkụ n’obi! O mere ka ọbụna akụkụ ndị tara akpụ yie ka hà dị mfe.”

Jane, bụ́ onye si Canada, kwuru n’ụzọ kporo ọkụ banyere otu onye nkụzi na-akụziri ha mmụta mmega ahụ́ bụ́ onye “maara nnọọ ụzọ dị iche iche e si atụrụ ndụ nakwa amụ ihe. Ọ na-akpọ anyị aga ebe ndị mara ezigbo mma n’ime obodo ma kụziere anyị otú e si agba ọsọ n’elu snow nakwa otú e si akụ azụ̀ site n’oghere e mepere na ice dị n’elu mmiri. Ọbụna anyị mere bannock, bụ́ ụdị bred ndị India, n’elu ọkụ anyị kwara n’ụlọ ntu n’onwe anyị. Ihe ndị a nile bụ ahụmahụ magburu onwe ya nye nwa agbọghọ na-anọkarị n’ụlọ ma na-amụsi ihe ike!”

Helen bụ nwa agbọghọ na-eme ihere bụ́ onye a mụrụ na Shanghai, onye gakwara akwụkwọ na Hong Kong. Ọ na-echeta, sị: “Mgbe m nọ n’ụlọ akwụkwọ praịmarị nke ise, enwere m onye nkụzi, bụ́ Maazị Chan, bụ́ onye na-akụzi mmụta mmega ahụ́ na ise ihe. Adị m gịrịgịrị, amaghịkwa m akụ volleyball na basketball. O mechughị m ihu. O kwere ka m na-akụ badminton ma na-eme egwuregwu ndị ọzọ m maara eme. Ọ na-echebara mmadụ echiche, dịkwa obiọma.

“Otú ahụ ka ọ dịkwa n’ise ihe—amaghị m ese ihe ma ọ bụ mmadụ. Ya mere o kwere ka m na-ese ụkpụrụ, bụ́ ndị m maara ese. Ebe ọ bụ na m dị obere karịa ụmụ akwụkwọ ndị ọzọ, o mere ka m kweta ịnọ na klas ahụ otu afọ ọzọ. Ọ bụ mgbe ahụ ka e nwere oké mgbanwe n’agụmakwụkwọ m. Enwetara m obi ike ma nwee ọganihu. M ga-enwe ekele n’ebe ọ nọ mgbe nile.”

Olee ndị nkụzi yiri ka hà na-enwe mmetụta kasịnụ? William Ayers na-aza n’akwụkwọ ya bụ́ To Teach—The Journey of a Teacher, sị: “Nkụzi dị irè na-achọ karịsịa onye nkụzi na-echebara mmadụ echiche, nke nwere mmasị n’ebe mmadụ nọ ma jiri ndụ ụmụ akwụkwọ kpọrọ ihe. . . . Nkụzi dị irè adịghị adabere na nkà ma ọ bụ n’ụkpụrụ izi ihe, atụmatụ ma ọ bụ ihe omume ndị a kapịrị ọnụ. . . . Nkụzi na-adabere n’ụzọ bụ́ isi n’ịhụnanya.” Ya mere, ònye bụ onye nkụzi na-enwe ihe ịga nke ọma? O kwuru, sị: “Onye nkụzi nke ruru n’obi gị, onye nkụzi nke ghọtara gị ma ọ bụ nke nwere mmasị n’ebe ị nọ dị ka mmadụ, onye nkụzi nke mmasị o nwere maka ihe—egwú, mgbakọ na mwepụ, Latin, égbé—mere ka i nweekwa mmasị na mkpali maka ha.”

Obi abụọ adịghị ya na ọtụtụ ndị nkụzi enwetawo ekele site n’aka ụmụ akwụkwọ nakwa ọbụna ndị nne na nna, bụrụkwa ndị e si otú ahụ gbaa ume ịnọgide na-akụzi ihe n’agbanyeghị ihe ndọghachi azụ dị iche iche. Ihe a na-ekwukarị n’ọtụtụ okwu ndị ahụ bụ banyere ezi mmasị na obiọma onye nkụzi gosiri nwa akwụkwọ ahụ.

N’ezie, ọ bụghị ndị nkụzi nile na-egosipụta àgwà ọma dị otú ahụ. Anyị aghaghịkwa icheta na ndị nkụzi na-enwekarị ọtụtụ nrụgide bụ́ ndị na-ebelata ihe ha pụrụ imere ụmụ akwụkwọ ha. Nke a na-eduga anyị n’ajụjụ bụ́, Gịnị mere ndị mmadụ na-eji ahọrọ ọrụ dị otú ahụ tara akpụ?

[Foto dị na peeji nke 4]

“Nkụzi na-adabere n’ụzọ bụ́ isi n’ịhụnanya”