Ọya Okiriwo

Ọ kaa lujwo hang nyọka ju ihi ụka ọhẹ? Ọ la Adịrahụ iDevidi ịnyị, lẹ ọ raabwọ yẹkẹẹ: “Họ kam ka myị-ị̀ dịrẹng bwula ihi nyang ojuju.” (Eje. 51:12) IJihova há iDevidi. Kpọkpọọkpọ, ọ kaa la iDevidi ujwo ụka ọhẹ nyọka ju ihi, ọ tị kaa lịnyị ẹ-ẹga nyahị ịnyịnyị. Ịyẹ à tị́ du? Ang ọhọhẹ ri, ọhọbịrị ọlẹ kahị ri ugu nyamwụ du kahị kaa ju ihi ka. Oheeye, Olegu Onyobyi kaa tụụhị tutu nyọka la egbeju ọngịrị, jaabwọ ká ọwa la. (2 Kọr. 11:3) Ọhata, ahị jam ẹ-ẹpwụ nya odehe ọlẹ ká angịnyị la abwẹla nya egbeju ọngịrị ọlala, ko ri abwẹla ọlẹ kọ “juwa kaa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya angịlẹ wuu kị kaa ju ihi nya ẹla nya Ohe Oluhye ka.” (Efe. 2:2) Ahị ka maga nyọka ma uya kụrụ irya ọlẹ kọ kaa kpahị kaka họ ọhọbịrị bala ẹla ịlẹ ká Olegu Onyobyi bala odehe nyamwụ kaa kpa yẹrịrịịhị nyọka bịrị ehile nya Ohe. Ahị ka cheri pyii nyọka ju ihi nya iJihova bala angịlẹ kọ chụ bala ọ-ya ọngịrị ju ụ-ụbwọ. w23.10 6 ¶1

Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ bwu ụkụrwọ ẹbyẹbyị nya enyi ọlẹ ká iJisọsị yẹ la ere? Ahị ka jẹ́ ang u-uhye nya ịlọhị ọ-kpa keji. IJisọsị á chị ọgọm u-uhye nya ụkụrwọ ẹbyẹbyị ọlẹ kọ họ ka; ẹlịlẹhị ri, ọ́ kaa chị ọgọm u-uhye nya ụkụrwọ ọlẹ kọ họ ẹnẹnẹhẹ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ọ kaa kpịlọmwụ keji ya ogbo nya ẹla ọọwa ha Adamwụ ụka myị́ ụka. (Jọn. 5:19, 30; 8:28) Kori kahị gbịla iJisọsị bwụla ọ-kpa ịlọhị keji, áhị ka chị ọgọm ju ang ọlẹ kahị jụ họ ka. Ọkọkọ nyọọwa, ahị kpa Ohe ọlẹ kahị la iwe nyọka họ ụkụrwọ ha chogu mẹ. (Jer. 9:23, 24) Ahị ya ogbo ọlẹ kọ ri ịnyamwụ họọ. Kori ká iJihova á dahị ụbwọ ka, ahị ka jụ ịngịngịhyẹ họ myị́? (1 Kọr. 1:26-31) Kori kahị kpịlọhị keji, áhị ka baba nya o-ye ogbo nya ang ọnyịịla ọlẹ kahị họ ha angịkịla ka. Ọ kaa myịhị lẹhị nyọka jẹ́ nyori iJihova yẹ ang ọlẹ kahị họ, ọ tị myọọ lẹhị ịnyịnyị. (Kụ ẹhị yẹ ịMatiyu 6:2-4; Hib. 13:16) Ẹlịlẹhị ri, ẹla nyahị kaa kpụ iJihova ịpyọ ụka kahị gbịla iJisọsị bwula ọ-kpa ịlọhị keji.—1 Pit. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Olegu ịgọgọ kpa ọlẹrụ ịPọlụ ju Angịnyị nya ịKịrayịsị ọhụ nyọka tịtọ nya ịlahị ọkaka nya angịkịla. Ányị ahị tị́ ka jẹ́-ẹ kpa ẹlẹwẹ họ ụkụrwọ ụka kahị juwa ọọjịra-jịra? Bwula ọ-kpịtịya nyori angịkịla tịtọ nyọka wẹ ịtọ ẹla lala ahị ịnyịnyị. Kụ irya jwoo ụ-ụgbẹyị ọlẹ wẹẹ. Kori ká ja joja bala aligu nyang, à ka ya ẹla gbee ká iwe ka hi ha angịkịla gbuu nyọka ya ẹla ka? Á ka họ ịnyị ka! À ka tịtọ ká ịwa ka la iwe nyọka ya ọnụ ju oja ọọwa ịnyịnyị. Ụ-ụgbẹyị ọlịwịịwẹ, ụka kahị juwa ọọjịra-jịra, ọ ka háahị nyọka ya iwe da ha angịkịla kị ka wẹ ẹla ịnyịnyị. Ẹlịlẹhị ri, ụgbẹyị okpọnchị ọhẹ ọlẹ kahị kaa ju aanahị ọhụ ri ọ-ka ya iwe da haa kị ka ya ọmyịmyị nyaa dodehe. (1 Kọr. 10:24) Chị ẹla ọwẹwẹ nyahị kpii, ọọwa ka du ká angịkịla ka la iwe ịnyịnyị. Ụka ká dọmwụ chị ẹla ọwẹwẹ nyang kpii wẹwẹ, a tụ ahị nya ẹla lụmẹ-lụmẹ ba ya ka. Kori ká gu ẹnyị nya ẹla myị́ ẹla ọla ọgba ọwẹ wuu, ẹla á ka hi ha angịkịla gbuu ị ka yé ya kaka. w23.04 22-23 ¶11-13

Ahị ka kpịtịya pyii nyori ọ baba yẹẹyẹẹ nyọka da angịkịla ụbwọ, ọgụgụ bwula ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ nyahị. Ahị baba nyọka yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye ụka kahị juwa kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ. Ahị kaa tọ angịnyị ịlẹ ká ọmyịmyị bala abwẹla nyaa datị-datị, kị tị bwu ẹga datị-datị ịnyịnyị. Ọlẹrụ ịPọlụ kaa yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye, lẹ ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ ang bwu ẹga nyamwụ. IJisọsị à chụ ịPọlụ nyọka ri “ọlẹrụ ọnyịịla [ha] ala iJentayịlị” lee alẹpwụma lẹ. (Rom. 11:13) Ẹ-ẹpwụ nya ụkụrwọ ọwẹ, ịPọlụ ya ẹla nya Ohe je ala iJuu, ala iGiriki, angị jẹ́ ụpwụ, angị wụrụ ẹhị ka, alegbeju nya igomenti bala ịdịrịhụ. Nyọka jẹ́-ẹ ya ẹla wu angị datị-datị ịwẹ ọyị ka ọkịlẹtụ, ịPọlụ “kaa ya ịlọm dẹẹchụ bala ọ-ya ịlọm dẹja ẹ-ẹga nya ụma nya angịnyị la datị-datị wuu.” (1 Kọr. 9:19-22) Ọ kaa ya ẹhị reeji nya ẹga ká angịlẹ kọ wẹẹ ya ẹla je bwu, ọhọhọ nyaa bala ang ọlẹ kị myị la. Ọọwa dọọ ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ ya ẹla ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka du ká ọngọngọọng nyaa ka jẹ́-ẹ wẹ ka jẹ́ Ohe. Ahị ịnyịnyị ka jẹ́-ẹ kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ gụ́ ọọwa kori kahị jẹ́-ẹ yẹ ẹla ẹkpẹ imiiye bala ọ-kaa yẹ ẹla oyaya nyahị da nyọka pwoku iwe-ahụrụ nya angị wẹẹ ke ụrụ wo lahị. w23.07 23 ¶11-12

Angị la dụmwọ la ọngịrị, ị́ la dẹwụ-dẹwụ ka. Ọngịnyị baba nya ọngịrị nyọka jẹ́-ẹ wu ịlọmwụ kpa kpọọ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ olujwo. Ọdụmwọ ọlala ri ụpa nya ‘ugbe nya olegu ịgọgọ.’ (Gal. 5:22, 23) Ụka ọhẹ, ị kaa kpa omyi ẹla nya iGiriki ọlẹ kị yẹda wẹ ka ri “ọdụmwọ ọlala,” chabwọ nya ụnyịrẹ ọla ẹpwamẹ ọlẹ kị mwụ kpa ka ẹpwa. Kụ irya nya abwọlẹ ká ụnyịrẹ ọọwa ka la dụmwọ ugbẹnyị wẹẹ. Ịlẹhị lẹ, ụnyịrẹ ọọwa la dụmwọ lẹẹlẹẹ lẹ, ma ọ la ọngịrị ịnyịnyị wẹẹ. Ahị angịnyị ehe ka jẹ́-ẹ la dụmwọ, ahị ka myị́myị́ jẹ́-ẹ la ọngịrị ịnyịnyị? Áhị ka jẹ́-ẹ họ ịnyị myị́ la ọngịrị nyịlọhị ka. Ang ọlẹ kọ ka dahị ụbwọ ri ọ-ka raabwọ bịlẹ olegu nya Ohe Oluhye nyọka dahị ụbwọ nwụ abwẹla ọnyịịla ọwẹ. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ tị họ ịnyị myị́ lẹ. Iru nya Alibeenu nya iJihova kaa wẹ ẹla la ọdụmwọ ụka ká angị táa pyịpyi á juwa du agbama jwaa. Ọ tị kaa kpụ angịlẹ kị ja yaa ịpyọ.—2 Tim. 2:24, 25. w23.09 15 ¶3

Ẹ-ẹpwụ nya ọyị ọyẹyẹ ọkpịpyo-kpịpyọ ọhẹ, ọlẹrụ ịJọn yẹ ịgabwọ 24 kị ja gbịgba ha iJihova. Ị gwogbo ha Ohe, bwula o-ya nyori ọwa nya-à chịla nyọka “ye ogbo bala ihi bala ọngịrị wuu lẹlẹ.” (Ọwụ. 4:10, 11) Alegu-ẹrụ ịlẹ kị godayị giri-giri la ang odudu ọlẹ kị ka gwogbo ha iJihova bala o-ju ihi nyamwụ ịnyịnyị. Ị juwa e-epwoohe balọọ kpụ ị wẹ ka jọ́ọ yẹẹyẹẹ lẹ. Ị wẹ ka yẹ abwẹla nyamwụ bwula ang ịlẹ kọ kaa họ. Jaabwọ kị wẹẹ yẹ abwọlẹ ká iJihova kaa họ ẹla, ọ kaa gwaa gbịla nyọka gwogbo họọ. (Job. 38:4-7) Ahị ịnyịnyị tịtọ nyọka gwogbo ha iJihova ẹ-ẹpwụ nya abwọ ọrịrị nyahị, bwula o-gu ẹnyị nya ẹla nyamwụ ọlẹ kọ kaa háahị bala ọ-myịhị lẹhị. Jaabwọ ká wẹẹ wa ịBayịbụụ bala ọ-jẹ́ ang bwu ụwa, maga ká yẹ abwẹla nya iJihova ịlẹ kị háng gụ́gụ wuu. (Job. 37:23; Rom. 11:33) Ọọwa lẹ, a ya je iJihova jaabwọ ká abwẹla ịịwa myịng lẹhị kaka ba lẹlẹ. Ahị ka jẹ́-ẹ gwogbo ha iJihova chajị nya ang ọlẹ kọ họ hahị ahị la ịlọhị bala aanahị ịkịla ịla ọjịra-jịra wuu.—1 Sam. 2:1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

La 1919, angịnyị nya Ohe jẹ́ la ịlaa bwu ẹpwụtụbwọ nya ịBabịlọn Ọtụka. La ẹka ọọwa, “ọnchẹ ọ-chịla o-hu ọkịlẹtụ ha bala ọngọ jẹ́ ẹla” à dọmwụ nyọka họ ụkụrwọ chajị ká angị la ọkịlẹtụ ọnyịịla ka jẹ́-ẹ jẹdịyẹ bwu ‘Ụgbẹyị nya Ịgọgọ Ọlala’ lẹlẹ. (Mat. 24:45-47; Ayị. 35:8) Ụkụrwọ ọlẹ ká angịkịla họ ene nwụla ụgbẹyị nọ du kọ da angịkịla ịlẹ kị dọmwụ nyọka jẹdịyẹ ụ-ụgbẹyị ọwẹ ụbwọ nyọka jẹ́ iJihova bala irya nyamwụ gụ́ ọọwa. (Etu 4:18) Ị ka jẹ́-ẹ nwụ ọhịhị nyaa họ pwoku irya nya iJihova ịnyịnyị. IJihova á tị ya ahị guru nyori angịnyị nyamwụ ka jẹ́-ẹ yẹda ụka ookpokpo ịwẹ wuu ka. Ma ọkọkọ nyọọwa, ọ nwụ angịnyị nyamwụ họ dụmwọ-dụmwọ. Ọ ka ri ọkẹkẹnị ọtụka hahị ụka kaahị wuu ka jẹ́-ẹ họ ẹla kpụ Ohe ịpyọ ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang wuu! Ụgbẹyị ọnyị myị́ ọnyị baba kị ka kpahị ju ụka myị́ ụka. Bwu 1919 daalẹ, ụkụrwọ nya ‘Ụgbẹyị nya Ịgọgọ Ọlala’ ọnwụla-nwụla wẹẹ kịnyaa chajị ká angịnyị gụ́ ọwẹ ka jẹ́-ẹ kpehe bwu ịBabịlọn Ọtụka. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

Angị Kpẹhị Rịrị Ogu la ịlaa kaa tọchị-tọchị mẹ ang jẹ angịlẹ kị kaa da ịkọmitii ịhyẹ bala ịkịla nya Angị Kpẹhị Rịrị Ogu ụbwọ. Angị da ụbwọ ịwẹ kaa họ ụkụrwọ ọtụka-ọtụka lẹẹlẹẹ. Ị tị nwụlanọ yẹẹyẹẹ nyọka kịnyaa la ụkụrwọ nya ẹhị ọ-kpa rịrị ịkpịlọ nya ịKịrayịsị. Ụka ká ọngọhyẹẹkpẹ nya angịlẹ ká Ohe ya ida wụ́ á rụ ka epwoohe tụ ahị ju ocheju nya akama ọtụka okpelego, ịgba ọgbagba ocheri-cheri ka nwa kịnyaa ám̀ odehe. Ahị ji Ohe obe chajị nya eji ọkpakpa nya ịKịrayịsị, ịngịngịhyẹ á ka nyẹ anchẹ nya Ohe ka. Ahị jẹ́ nyori ịGọọgụ ọla ọpyị nya ịmagọọgụ, kọ ri ọtụchị awụlẹ nya ẹpwụma, ka gba mịlahị ụka ọọwa. (Isi. 38:18-20) Ma ọ-gba mịlahị lụka o-kpii ọọwa á ka jụ ẹlẹlẹhẹ họ myị́ ka; ọ́ ka jẹ́-ẹ hu anchẹ nya iJihova abwọ la ọ-ka gbịgba họọ kaka. Ọ ka chaa da pyii! Ẹ-ẹpwụ nya ọyị ọyẹyẹ, ọlẹrụ ịJọn yẹ “iru nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ” lẹpwụ nya ịkpịlọ ịkịla nya ịKịrayịsị kị ri angị be “bwu ẹpewụ nya akama ọtụka” okpelego. (Ọwụ. 7:9, 14) Ee, ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ị ka chịda! w24.02 5-6 ¶13-14

Ịyẹ ahị tị́ ka họ ká olegu ịgọgọ ka wẹ uhye nyahị? Ahị ka jẹ́-ẹ raabwọ chajị nyamwụ, jẹ́ Omyi Ẹla nya Ohe, bala ọ-yẹ jula ogu nya Ohe ọlẹ ká olegu nyamwụ à wẹẹ kpa ụgbẹyị. Ọ-họ ịnyị ka dahị ụbwọ nyọka nwụ ‘ugbe nya olegu ịgọgọ. (Gal. 5:22, 23) Angịlẹ ká irya ọkụkụ bala abwẹla nyaa la cheri-cheri, Ohe à kaa ya olegu nyamwụ ha kem lẹ. Kori kahị kaa kụ irya u-uhye nya ang ọtịpyọ bala o-hu ẹla ọọwa họ aalẹ, Ohe á ka myị-ị̀ ya olegu nyamwụ hahị kịnyaa ka. (1 Tẹs. 4:7, 8) Kori ká olegu ịgọgọ á ka ji uhye nyahị kịnyaa aalẹ, áhị ka ‘yẹhị da ọmwụ ọyẹyẹ bwee kpong-kpong ka’ ịnyịnyị. (1 Tẹs. 5:20) “Ọmwụ ọyẹyẹ” ọlẹ kị ya ẹla rụ ẹ-ẹpwụ nya ọgba ọwẹ ri ẹla ọlẹ ká Ohe kaa ya tahị bwula olegu ịgọgọ nyamwụ, tụ́ ẹla u-uhye nya ahyẹẹnụ nya iJihova bala abwọlẹ ká ụka nyahị ọlẹ ju agaga ẹ-ẹpwụ kaka ba. Áhị kaa kụ irya nyori ahyẹẹnụ nya iJihova, lee Amagẹdọn nyị́ ka wẹ lụka nyahị ka lẹ ka. Ọkọkọ nyọọwa, ahị kaa yahị guru gboo bwula ọ-kpa abwẹla ọnyịịla ọhọhọ nyahị kpọọ bala ọ-kịnyaa la ọhịhị nya ịgọgọ ọlala bala ịnya ọngịnyị nya Ohe Oluhye oriri nya ịlẹhị-ịlẹhị.—2 Pit. 3:11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Lala Angịnyị nya ịKịrayịsị, ányị ahị tị́ ka họ kori ká arụrụ nya ụya á hu i-ifon nyahị lụka ọ-kpahị ju ka? Ahị ka tụ ẹhị rụ hyoo i-ijata. Ọ ka chịhị kpẹẹ la ọ-ka họ ịnyị kori kahị kpịtịya nyori igu oriri nyahị bala iJihova à ri ang ọlala nyahị ọlẹ kọ ju apyobwuna gụgụ wuu lẹ. Arụrụ ịhyẹ ịlẹ kị dọmwụ ri ịnya ụya kpangga ka, ka kpahị irya ka ẹga nya ụya ọhọhọ myị́. Ịyẹ tị́ du kahị ka cheji ba hyaa? Chajị áhị tịtọ nya ọ-dọmwụ ka hu ẹta-ẹdịyẹ ọpyịnyẹng ọhẹ-lọhẹ jahị da ụya ọhọhọ ẹ-ẹpwụ ọkịlẹtụ nyahị kpong-kpong ka. (Mat. 5:28, 29) Ọngọgbahị nya ọjịra-jịra ọhẹ ịị Thailand ká ẹnyị nyamwụ ri David yẹkẹẹ: “M̀ kaa tọ ịlọm wo nyori: ‘Kori ká arụrụ ịịwa á dọmwụ ri ẹla nya ụya kpangga ka, iJihova ka chị ọkẹkẹnị kori kam kịnyaa ja mwụụrụ yaa?’ Irya ọ-kụ ụ-ụgbẹyị ọlịịwẹ dam ụbwọ nyọka họ ẹla la ẹla ọjẹ́jẹ.” Uhi ojuju nyọka họ ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka wụ iJihova ẹjẹ ka dahị ụbwọ nyọka họ ẹla la ẹla ọjẹ́jẹ. Uhi ojuju nya iJihova à ri “ọmwụ ọdada nya ẹla ọjẹ́jẹ lẹ.” w23.06 23 ¶12-13

“Ube ọ nọ une” lee ube ọlẹpwụ ọwẹ ka ri ọjịra-jịra nyahị myị́. Lụka nya akama ọtụka ọwẹ, ahị ka yé ewu ọ-chịke ọlẹ ká iJihova myọnụ kori kahị kịnyaa la ọ-yẹ jula aanahị ịla ọjịra-jịra. Chajị nyọọwa lẹ, ahị ka maga lẹẹlẹẹ pyii kahị ka ye aanahị myị ịịwẹ kem ka, ma kahị ka la ọháha ẹ-ẹga nyaa ịnyịnyị. Ọchịda nyahị ka kpụnịrọ ọọwa myị́! “Ẹnụtụrụ ọtụka” nya iJihova ka kpa ajụjụ wẹ angịnyị ehe wuu. (Sẹf. 1:14, 15) Anchẹ nya iJihova ka chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ọọwa ịnyịnyị. Ma kori kahị nwụlanọ lẹẹlẹẹ, ahị ka jẹ́-ẹ godayị kpọọ kpụ ahị ka da angịkịla ụbwọ. Ahị ka jẹ́-ẹ bọhụ ẹ-ẹpwụ nya akama ọnyị myị́ ọnyị ọlẹ kọ wẹ ẹga nyahị. Ụka ká aanahị á yẹ akama, ahị ka họ jaabwọ kahị ka họ ba myị́ nyọka daa ụbwọ bwula ọ-mẹ ahyẹẹrwẹrwa jẹ bala ọ-họ ang ịlẹ kị baba haa. Ahị tị ka tụ ju aanahị chwẹẹ ịnyịnyị, chajị ahị la ọháha ẹ-ẹga nyaa ene-ene lẹ. Ọọwa iJihova à ka wahị kụrụ́ụhị la ọhịhị ọmyịmyị-ka odehe onyeewe, ẹga ká ayịreji o-bwu agaga ọhẹ-lọhẹ á ka ji kaka lẹlẹ.—Ayị. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Ụpwụ ịgọgọ kaa chabwọ nya angị la ọmyịmyị lala angịlẹ kị la ọngịrị ọtụka-ọtụka. Ma, ọ́ kaa laa lala o-ri ị la ọngịrị ụka wuu ka. Ọ-chụ pwokwita, ọ la Adịrahụ iDevidi lala o-ri nyị la ọngịrị “ya ẹta yeji gidigbaaa lala ọgbọdọ” ụka ọhẹ, ma ụka ọkịla ọ tị ya ọwa nyị “da apwụ hụ amẹ.” (Eje. 30:7) Ịlẹhị lẹ, ịSamsịn kaa la ọngịrị ọtụka-ọtụka ụka ká olegu nya Ohe á ja kpọọ họ ụkụrwọ, ọ jẹ́ nyori kori kọ ri ọngịrị o-bwu ẹga nya Ohe Oluhye ka, ọ ka “la dẹwụ-dẹwụ lala angịkịla.” (Angị. 14:5, 6; 16:17) IJihova ya ọngịrị ha alẹng ị-la ọmyịmyị ịwẹ à du kị la ọngịrị pwụ ọlịịwẹ lẹ. Ọlẹrụ ịPọlụ myọnụ nyori ọwa nyị baba nya ọngịrị o-bwu ẹga nya iJihova ịnyịnyị. (2 Kọr. 12:9, 10) ỊPọlụ la akama nya ịnyịrọ ọ-la ogogo ka. (Gal. 4:13, 14) Ọ kaa lujwo họọ nyọka họ ang ọnyịịla ụka ọhẹ ịnyịnyị. (Rom. 7:18, 19) Ụka ọhẹ ji kọ dọmwụ kaa chị uko nya ẹla ọlẹ kọ ka họ tọọ. (2 Kọr. 1:8, 9) Kpọkpọọkpọ, ụka ká ịPọlụ á la dẹwụ-dẹwụ, ọ kaa la ọngịrị lẹ. Ányị ọ tịị bwu la ịnyị? IJihova ya ọngịrị ọlẹ ká ịPọlụ la ka họọ. Ọ họ ịPọlụ la ọngịrị. w23.10 12 ¶1-2

Kori kahị la ịlọhị lala angị ju apyobwuna ka ụka ọhẹ, ahị kpịtịya nyori iJihova la ịlọmwụ à gbileehi ba ịlọmwụ lẹ. (Jọn. 6:44) Ọ yẹ ang ọnyịịla ọla ẹga nyahị ọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ yẹ la ịlọhị ka myị́, ọ tị jẹ́ ọkịlẹtụ nyahị ịnyịnyị. (2 Ego. 6:30) Lẹ ahị ka jẹ́-ẹ dahịhilọọ nyọlẹ kọ ya nyori ahị nyị ju apyobwuna. (1 Jọn. 3:19, 20) Ene ká angịhyẹ nyahị wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị, ahị ka họ ang ịlẹ kahị ka ja kpụ ịlọhị abyị u-uhye nyaa myị́. (1 Pit. 4:3) Angịkịla ịlẹ kị dọmwụ kaa gbịgba ha iJihova yẹẹyẹẹ ka dọmwụ kpụ ịlaa abyị ịnyịnyị myị́. Ọkịlẹtụ nyang ahụ kaa ya eje wung ịnyịnyị? O-ri ịnyị aalẹ, jẹ́ nyori anchẹ nya iJihova kaa la akama nya irya ịlịịwẹ, ká ye ẹjẹ ọkpụ́kpụ. Ọ-chụ pwokwita, ọlẹrụ ịPọlụ la ịlọmwụ lala ọlịnyịribyi ụka kọ kụ irya u-uhye nya ọkpẹẹkpẹẹ ọlala ka nyamwụ. (Rom. 7:24) Ẹlịlehị ri, ịPọlụ yẹda bwu ịhọbịrị nyamwụ kpụ ọ hu enyi Ohe lẹ. Kpọkpọọkpọ, ọ yẹ ịlọmwụ lala ọngọlẹ kọ “ri ọhịnyẹnyẹ kpá wuu ẹ-ẹpwụ nya alẹrụ ọnyịịla” bala ọngọ ri “olegbeju nya alọhọbịrị.”—1 Kọr. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Ẹlẹhẹ ọlẹ kahị ka jẹ́ bwu eje ọtịpyọ ọlẹ ká adịrahụ iJowachị chị ri, ahị baba nyọka chụ aligu ịnyịịla ịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova bala ọ-kaa tịtọ nyọka họ ẹla kpọọ ịpyọ. Aligu ịlịnyị ka dahị ụbwọ nyọka họ ang ịnyịịla. Ahị ka jẹ́-ẹ ri aligu bala angịlẹ kị ri angịgbahị nyahị lee o-ri anjwo nyahị myị́. Ahị kpịtịya nyori, iJowachị ri onjwo nya iJehoyada yẹẹyẹẹ. Ẹ-ẹga nya aligu ịlẹ ka chụ, tịlọng wo yẹkẹẹ: ‘Angịlẹ kam chụ wẹ ri angịlẹ kị ka jẹ́-ẹ ju ọmyịmyị nyam ẹ-ẹga nya iJihova ọngịrị? Ị kaa jum ọhụ nyọka hịhị ba ehile nyamwụ jẹ? Ị kaa ya ẹla u-uhye nya iJihova bala ẹlịlẹhị ịnyịịla nyamwụ? Ị kaa ju ihi nya ehile nya Ohe? Ị kaa nwụm rịrị ụka kam hu ẹta-ẹdịyẹ ọlẹ kọ há ka, lee ị tịị ya ẹla ọlẹ kọ ka kpụm ịpyọ ụ-ụrụ kem?’ (Etu 27:5, 6, 17) Ẹlịlẹhị ri, kori ká aligu nyang á la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova ka aalẹ, á baba nyaa ka. Ma kori ká tị la aligu ịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova aalẹ, ị ka jẹ́-ẹ dang ụbwọ ụka wuu!—Etu 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

Ẹ-ẹpwụ nya alụfabeti nya òja nya iGiriki, alụfa à ri ọmwụ ọdada lẹ, ọmẹga à tị́ ri ocheju lẹ. Nyọlẹ ká iJihova ya ọwa nya-à ri “alụfa bala ọmẹga” lẹ wẹẹ, ọ wẹẹ ya nyori kori kọ dọmwụ nya ang lẹ aalẹ, ọ ka họ ang ọọwa gbee kọ ka pwụ ocheju jaabwọ kọ chịla lẹ. Nyọlẹ ká iJihova họ Adam bala Iivu kpá, Ọ byaa yẹkẹẹ: “Anụ ma anyị kanụ pyẹ myị ẹga myị ẹga nya odehe ọlẹ wuu mẹ. Kanụ kụrụ odehe ọlẹ wuu . . . mẹ.” (Ọmwụ. 1:28) Ụka ká iJihova ya irya nyamwụ dodehe họhẹ-họhẹ, ọ lala o-ri ọ ya nyị “Alụfa.” O ya irya nyamwụ dodehe gede-gede yẹkẹẹ: Ụka wẹẹ wẹ ká anyị-ịtụma nya Adam bala Iivu ịlẹ kị ju ihi bala ọ-la kpẹẹkpẹẹ ka myị odehe pwẹẹpwẹẹ bala ọ-yọọ da kaka ri ịparadayịsị. Ụka ká irya nya iJihova á họ jịra ị-ịlahị kpá ịnyị lẹ, ọọwa à ka ri “Ọmẹga” lẹlẹ. Ụka ká iJihova “họ uhye-ọgba bala odehe ọlẹ bala ang myị ang ịlẹpwụ nyaa wuu” kpá, ọ ya ẹla ọlẹ kọ du kahị ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori irya nyamwụ ka họ jịra. Ọ họ kahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori irya ọlẹ kọ la ẹ-ẹga nya angịnyị ehe bala odehe ọlẹ ka họ jịra pyii lẹ. Ọ ka họ jịra chọnụ-chọnụ la ocheju nya ahyẹẹnụ ọharwiye.—Ọmwụ. 2:1-3. w23.11 5 ¶13-14

Ụgbẹyị ọlẹ kọ da bwu ịBabịlọn ka Isirẹlụ ka kpa ọngịnyị lala ọya ine myị́, ma iJihova tị myọnụ nyori ịngịngịhyẹ ọlẹ kọ ka da ẹdịyẹ nyaa yi myị́ nyị́ ka juwa ka. Ala iJuu ịlẹ kị la ọmyịmyị jẹ́ nyori apyobwuna nyọka rụ tịrẹkpẹ ka Isirẹlụ nyị gụ́ ang myị́ ang ọlẹ kị ka tụụbwọ hi. Ahị ọwawa ọlẹ kọ gụ́ wuu ri ẹla nya ịgba ọgbagba nyaa. Ma ẹga ọgbịgba ha iJihova ọhẹ-lọhẹ á tị juwa ịBabịlọn ka. Ogidi ọhẹ-lọhẹ á juwa ha ala Isirẹlụ ị ka jẹ́-ẹ kiliya jaabwọ ká Ehile nya iMosisis ya ka ịnyinyị. Da ọọwa u-uhye, angịlẹ kị kaa gbịgba ha ihye nya ijiga e-epweji ọwẹ ju iru yẹẹyẹẹ gụ́ angịlẹ kị kaa ju ihi nya iJihova lee ehile nyamwụ. Lẹ, ụnọ ịmanyị tị́ nya angịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova—wẹẹ yẹhị rịrị gbe ọ-ka rụ tịrẹkpẹ ka ẹpwa nyaa, kọ ri ẹga ọlẹ ká ịgba ọgbagba ocheri-cheri ka jẹ́-ẹ yeji tịrẹkpẹ. w23.05 14-15 ¶3-4

Ahị baba nya ụbwọ ọdada nya olegu ịgọgọ nya Ọhe chajị kahị ka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-kpa ịlọhị lala angịlẹ kị ja “jẹdịyẹ ẹ-ẹpwụ nya ahịgboo.” Ịyẹ tị́ du? Chajị ọ́ chịkpẹẹ lụmẹ nyọka la cheri-cheri kịnyaa ẹ-ẹpwụ nya odehe nya ụya ọhọhọ ọlẹ ka. (1 Tẹs. 4:3-5, 7, 8) Olegu ịgọgọ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ nyọka kụrụ irya nya ala odehe ịlẹ kị kaa yẹ ẹla ụ-ụgbẹyị ọlẹ ká iJihova kaa yẹ ka. Olegu ịgọgọ ka jẹ́-ẹ dahị ụbwọ ịnyịnyị nyọka nwụ ugbe nya “ọngịnyị ọnyịịla oriri bala abwẹla ọnyịịla ọlala.” (Efe. 5:9) Ụgbẹyị ọhẹ ọlẹ kahị ka bwu ye olegu ịgọgọ ri ọ-ka raabwọ bịlẹ chajị nyamwụ. IJisọsị ya nyori iJihova nyị ka “hu Olegu Ịgọgọ nyamwụ ha angịlẹ wuu kị juwa bịlọọ.” (Luk. 11:13) Ahị tị kaa ye olegu ịgọgọ ịnyịnyị ụka kahị gwogbo ha iJihova la awụlẹ ọọjịra-jịra. (Efe. 5:19, 20) Ụbwọ ọdada ọlẹ kahị kaa ye bwu ẹga nya olegu ịgọgọ nya Ohe ka du kahị ka jẹ́-ẹ hịhị ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka kpụ Ohe ịpyọ. w24.03 23-24 ¶13-15

À baba nya ugbodu ojuju gụ́ ọọwa? O ri ịnyị aalẹ, raabwọ chajị nyamwụ. Ugbodu ojuju ri ụpa nya ugbe nya olegu ịgọgọ. (Gal. 5:22, 23) Lẹ, ahị ka jẹ́-ẹ raabwọ ha iJihova kọ ka ya olegu ịgọgọ nyamwụ hahị nyọka dahị ụbwọ nwụ́ ugbe nyamwụ. Kori kahị ji ẹpwụ nya ịmayẹ ịlẹ kọ du kọ lujwo hahị nyọka ju ugbodu, ahị ka “juwa bịlẹ” iJihova kọ ka ya olegu ig̣ọgọ nyamwụ hahị kọ ka dahị ụbwọ ju ugbodu. (Luk. 11:13) Ahị ka jẹ́-ẹ bịlẹ iJihova ịnyịnyi kọ ka dahị ụbwọ yẹ ẹla ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ kaa yẹ. Ụka kahị tị raabwọ kpá, ahị ka maga kahị ka ju ugbodu ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị. Jaabwọ kahị wẹẹ raabwọ nyọka la ugbodu ojuju bala ọ-maga nyọka mọ́ọ jẹ gụ olene, ịnyịnyị abwẹla ọwẹ à ka da ụtẹ yeji ọ-ọkịlẹtụ nyahị gbee kọ ka ri abwẹla nyahị lẹ. Ọ kaa dahị ụbwọ nyọka jẹ́-ẹ kụ irya ju oja nya angị ịla ịBayịbụụ. Oja nya angịnyị lụmẹ-lụmẹ ịlẹ kị ju ugbodu juwa ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ. Bwula ọ-kụ irya ju oja nya angị ịlịnyị, ahị ka jẹ́ jaabwọ kahị ka bwu la ugbodu ojuju. w23.08 22 ¶10-11

IJisọsị họ ọlẹrụ iPita jẹ́ nyori iJihova nyị ka kpẹhị rịrọọ. Nyọlẹ ká iJisọsị wuleji bwula igu kpá, ọ da iPita bala alẹrụ nyamwụ ụbwọ wu iyenyi la ụkụrwọ ẹbyẹbyị myịmyị. (Jọn. 21:4-6) Ụkụrwọ ẹbyẹbyị ọwẹ du ká iPita wẹ ka la ahị ọdahile ọnyọọngịrị ẹ-ẹga nya iJihova nyori nyị ka họ ịbaba nyamwụ họọ. Ọ chịkpẹẹ myị́ ká alẹrụ nya iJisọsị ịwẹ ka kpịtịya nya ẹla ọlẹ kọ ya nyori iJihova nyị ka họ ịbaba nya angịlẹ kị “juwa kpa irya [nyaa] wuu tịtọ nya ọhịhị nya ịpyị-adịrahụ nya Ohe Oluhye.” (Mat. 6:33) Ọọwa du ká iPita jẹ́ hu ụkụrwọ nya ẹrụ ọnyịịla ọ-kpa pyẹ nya ang ọhọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyamwụ, ọkọkọ nya urwe enyi. IPita ya ẹla nya Ohe la ugbodu ojuju i-iPentikọsị ọla ẹka nya 33 nyọlẹ kị ma ịKịrayịsị kpá, ọ da ụnọ ịmanyị tị́ nya angịnyị ụbwọ wẹ ka jẹ́ ẹlịlẹhị. (Ụkụr. 2:14, 37-41) Ọ da ala iJentayịlị bala ala ịSameriya ịhyẹ ụbwọ wẹ ka jẹ́ ịKịrayịsị. (Ụkụr. 8:14-17; 10:44-48) IJihova kpa iPita họ ụkụrwọ ọtụka nyọka da angịnyị ụma ịdatị-datị ụbwọ wẹ ẹpwụ nya ọjịra-jịra. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

La ịngịhyẹ nya ẹka imiiye nyọlẹ ká ala ịBabịlọn ta iJerusalẹm ayịreji kpá, Adịrahụ iNebukadinesa nya ala ịBabịlọn la ụlaa nya ukpeku ọtụka ọhẹ du kọ jẹ́ la ọmwịịnyọ ka. Ọ ya nyori ọwa nyị ka nwụ angị jẹ́ ẹla nyọwa wuu, tụ́ ịDanẹlụ kori kị jẹ́ ya ụlaa ọọwa bala o-bwuru etu nyamwụ joo ka. (Dan. 2:3-5) ỊDanẹlụ baba nyọka chị agaga ju ẹlẹwẹ; ó ri ịnyị ka, angịnyị lụmẹ-lụmẹ ka gbu. Ọ “kele ka ẹga nya adịrahụ ahyaahị kaka [bịlẹ] kị ka ya ụka da họọ gụ ọọwa, chajị kọ ka ya je adịrahụ etu nya ụlaa ọlẹ kọ la.” (Dan. 2:16) Ẹlẹwẹ baba nya ugbodu ojuju bala ọmyịmyị. Ị́ da ju ẹ-ẹga ọhẹ-lọhẹ nyori ịDanẹlụ wụla etu nya ụlaa ene nya ụka ọwẹ lẹka. O byi angịkịla nyamwụ nyị “raabwọ ha Ohe Oluhye olepwoohe kọ ka yaa ahyẹẹrwẹrwa bwula ọ-da ụlaa ọọwa wụlẹ haa” mẹ. (Dan. 2:18) IJihova wẹ abwọ ọrịrị nyaa ọọwa. Bwula ụbwọ ọdada nya Ohe, ịDanẹlụ jẹ́ ya etu nya ụlaa nya iNebukadinesa. Ọhịhị nya ịDanẹlụ bala ịnya aligu nyamwụ chịda. w23.08 3 ¶4

Kụ irya ju apyobwuna nya ugbodu ojuju. Ụka kahị ju ugbodu, ahị kaa chị ọkẹkẹnị bala ọ-jẹ́ wu ịlọhị kpa gụ. Lẹ, ugbodu ojuju du kahị kaa la ogogo ẹ-ẹpwụ nya ịnyịrọ bala irya. Kori kahị ju ugbodu bala angịkịla, igu oriri nyahị balaa ka lọngịrị. Ọjịra-jịra ka yẹ jula awụlẹ. O ri ká ọngịnyị á họ ẹla wụụhị ẹjẹ, kahị tị ju agbama ahyaahị ka, ọọwa ka dudu ká ẹla ọọwa ka pyẹ gụ olene ka. (Eje. 37:8; Etu 14:29) Ma ọlẹ kọ tị gụ wuu, ahị wẹẹ gbịla Adahị olepwoohe, ọọwa tị du kahị jẹ́-ẹ tụ́ jwoo chwẹẹ gụ olene. Ugbodu ojuju ri abwẹla ọnyịịla ọlẹ ko ju apyobwuna ịnyịlẹhị! Ịlẹhị lẹ, ọ́ ka chịkpẹẹ lụmẹ nyọka ju ugbodu ụka myị́ ụka ka myị́, ma bwula ụbwọ ọdada nya iJihova, ahị ka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-nwụ́ abwẹla ọwẹ. Jaabwọ kahị tị wẹẹ godayị la ugbodu ojuju gbe odehe onyeewe, ahị ka jẹ́-ẹ jẹ́ myị̀myị̀ nyori “[iJihova] kaa kpẹhị rịrị angịlẹ kị ju uhi nyamwụ, ịwa angịlẹ wuu kị [godayị gbe] ọháhá o-gbu enyi-ka nyamwụ.” (Eje. 33:18) Ahị wuu a cheje nyọka kịnyaa la ọ-hu abwẹla nya ugbodu ojuju dakụrụ ịlọhị mẹ. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

IJemsi ya nyori ọngịnyị ka me nyori ọ la ọmyịmyị, ma ụkụrwọ ọyina à tị́ mẹ ọmyịmyị nyamwụ ọọwa jẹ? (Jem. 2:1-5, 9) IJemsi myị́myị́ ya ẹla nya ọngọhẹ ọlẹ kọ yẹ ‘ọnyịnamwụ ọlẹng lee ọnyang ọlẹ kọ la ang ọkụrụ-kụrụ lee ang oriri ka’ ma kọ tị dọọ ụbwọ ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ baba ka. Kori ká ọngọọwa á ya ọwa nyị la ọmyịmyị wẹwẹ aalẹ, ọhọhọ nyamwụ á mẹjẹ nyori ọ la ọmyịmyị ka. (Jem. 2:14-16) IJemsi ya ẹla rụ iRehabụ nya ọ-chụ pwokwita nya ọngịnyị ọlẹ ká abwẹla nyamwụ mẹjẹ nyori ọ la ọmyịmyị. (Jem. 2:25, 26) O wo oja u-uhye nya iJihova du kọ jẹ́ nyori ọ kaa da ala Isirẹlụ ụbwọ. (Joch. 2:9-11) Ẹla ọlẹ kọ họ mẹjẹ nyori ọ la ọmyịmyị. Ọmyịmyị ọlala nyamwụ à du kọ chị ewu ke angịmiiye nya ala Isirẹlụ ịlẹ kị du ka wụlẹ epweji nyaa yẹ lẹ. Chajị nya ọọwa, Ohe wa ọnyang ọwẹ nya ọngọ la abwẹla ọnyịịla jaabwọ kọ wa Ebiraham, nanana nyori ọ́ la kpẹẹkpẹẹ ka bala o-ri ala Isirẹlụ ka. Ọgụ-ẹpẹtẹ ọlẹ kọ ya deeji mẹjẹ nyori ọngịnyị baba nyọka họ ụkụrwọ tụ ọmyịmyị da. w23.12 5-6 ¶12-13

Lala angịnyị nya ịKịrayịsị, ẹlịlẹhị ichiche-ichiche ịla ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ kem á kaa nwahị ka. Bwula ụbwọ ọdada nya olegu ịgọgọ, ahị kaa nwụlanọ nyọka dọmwụ jẹ́ “ang ikpori-kpori nya Ohe Oluhye.” (1 Kọr. 2:9, 10) À ka dọmwụ nya ịBayịbụụ ọjẹ́jẹ nya ịlọng ọlẹ kọ ka tụng ju iJihova chwẹẹ gụ́ ọọwa myị́? Ọ-chụ pwokwita, à ka jẹ́ ang u-uhye nya abwọlẹ kọ mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya anchẹ nyamwụ ịlụka onyogo bala abwọlẹ ká ọọwa mẹjẹ nyori ọ la ọháha ẹ-ẹga nyang ịnyịnyị myị́. À ka jẹ́ ang u-uhye nya ịgba ọgbagba ọlẹ ká iJihova ya yeji ha ala Isirẹlụ bala ọ-chwọọ kaka pwoku ọlẹ kọ ya yeji hahị alẹ myị́. Lee ọhẹka à ka jẹ́ ang kpori-kpori u-uhye nya ọmwụ ọyẹyẹ ịlẹ ká iJisọsị họ jịra ụka kọ jam odehe kaa kpa ẹrụ ọnyịịla pyẹ myị́. À ka yé ọkẹkẹnị yẹẹyẹẹ kori ká jẹ́ ang u-uhye nya egbeju nya ẹla ịlịịwẹ bwula ụbwọ ọdada nya Watch Tower Publications Index lee Research Guide for Jehovah’s Witnesses. ỊBayịbụụ ọ-jẹ́ kpori-kpori ka ju ọmyịmyị nyang ọngịrị bala ọ-dang ụbwọ nyọka “jẹ́ ẹla o-bwu ẹga nya Ohe Oluhye.”—Etu 2:4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Etu nya omyi ẹla nya iPita ọlẹ kị yẹda kaka ri “nya ịlẹhị-ịlẹhị” ri abwọlẹ kị kaa “nịra ang kpaa.” Ụpa oheeye ya ẹla u-uhye nya ang ọlẹ kahị ka họ kori kahị la ọháha nya ịlẹhị-ịlẹhị. Ọ kaa chịpyị ba ịhọbịrị ịhọhọ nya aanahị. Ahị yọọ ịlẹ wẹẹ: Ọ lala o-ri ahị ya abwiye-abwiye nyahị chị ọháha nyahị lala apwụ o-ju ugba ọlẹ kọ jẹ́-ẹ gbile, ọọwa ahị gbilọọ gbee kọọ pyẹ maa ke iru nya ịhọbịrị nya aanahị wuu lẹlẹ. Etu nyọka “chịpyị ba” ri ọ-ka hịnyọhi. Jaabwọ ka apwụ ka jẹ́-ẹ ke ịrị oluhye nya ikpokolo, ọháha ka jẹ́-ẹ ke ọdẹwụ-dẹwụ bala ọkpẹẹkpẹẹ ka nya angịkịla. Ọháha ọlẹ kahị la ẹ-ẹga nya angịkịla baba nyọka la ọngịrị kpụ ahị ka jẹ́-ẹ hịnyọhi ịhọbịrị nya aanahị ịla ọjịra-jịra, kori ká ọọwa á lujwo wẹwẹ. (Kol. 3:13) Ụka kahị jẹ́ ja hịnyọhi ha angịkịla aalẹ, ahị mẹjẹ nyori ọháha nyahị la ọngịri bala o-ri ahị tịtọ nyọka họ ẹla kpụ iJihova ịpyọ. w23.11 11-12 ¶13-15

Ụka ká Adịrahụ iJosaya gu ẹka 26, ọ dọmwụ nyọka nwụla ube ịgọgọ. Ụka kị wẹẹ họ ụkụrwọ, ị “yẹ ụpwụ nya Ehile nya [iJihova] ọlẹ kọ ya ha iMosisi.” Nyọlẹ ká adịrahụ wo ẹla ọlụwa, ọ nwụ ang họ i-ijata chajị ká ọng myị́ ọng ka jẹ́-ẹ ba ehile ọlụwa jẹ. (2 Ego. 34:14, 19-21) Ọ ka háng nyọka wa ịBayịbụụ ụka myị́ ụka? Ọhẹka, ahụ dọmwụ nya ọ-maga ká ka wa ẹnụ myị́ ẹnụ lẹ. Ma, ọ kaa kpụng ịpyọ la ọ-wawa? À kaa yẹhị reeji nya ịgba ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ dang ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyang? Ụka ká iJosaya gu ẹka lala 39, ọ họ ẹla ọtịpyọ ọhẹ ọlẹ kọ ju ọmwụ nya igu nyamwụ. Ọ dahịhile ịlọmwụ ọkọkọ nyọka tịtọ nya ụbwọ ọdada bwu ẹga nya iJihova. (2 Ego. 35:20-25) Ang ọlẹ kahị jẹ́ bwu ẹgẹwẹ ri, jaabwọ myị́ abwọ kahị ri ọngọgbahị lee ọ-jẹ́ ịBayịbụụ tata ka ba lẹ, ahị baba nyọka kịnyaa la ọ-mwahị nya iJihova. Nyọka jẹ́-ẹ họ ịnyị, ahị ka raabwọ ká iJihova ka kpahị ụgbẹyị, jẹ́ Omyi Ẹla nyamwụ, bala o-yé apyobwuna bwu ẹla ọ-mẹjẹ nya aanaahị ịlẹ kị la ọngịrị ẹ-ẹpwụ nya ang nya olegu. Ọọwa ka du kahị ka jẹ́-ẹ cheji ba hi ang ọtịpyọ ọhọhọ, ahị tị ka chị ọkẹkẹnị ịnyịnyị.—Jem. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

ỊBayịbụụ ya ẹla rụ iru nya anyang ịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova bala ọ-gbịgba họọ. Ị ri angị “kpẹhị chịng nya ẹla” bala angị “chịla o-hu ọkịlẹtụ ha ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang.” (1 Tim. 3:11) Da ọọwa u-uhye, aanahị ịyẹẹnọ ka jẹ́-ẹ yẹ anyang ịgbạhị ịlẹ kị ka jẹ́-ẹ gbịla abwẹla nyaa ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra ọlẹ kị ji. Aanahị ịyẹẹnọ, anụ yẹ anyang ịgbahị ịhyẹ ọọjịra-jịra kanụ ka jẹ́-ẹ gbịla? Ya ẹhị reeji nya abwẹla ọnyịịla nyaa, ká kụ irya u-uhye nya abwọlẹ ká ka jẹ-ẹ la abwẹla ị-ịwa ịnyịnyị. Ịlọhị ọ-kpa keji ri abwẹla ọkpọnchị ọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ọngịnyị nya ịKịrayịsị o-riri. Kori ká ọnyang á kpa ịlọmwụ keji, ọ ka jẹ́-ẹ ri igu ta iJihova bala angịkịla yẹẹyẹẹ. Ọ-chụ pwokwita, ọnyang ọlẹ kọ la ọháha ẹ-ẹga nya iJihova kaa kpa ịlọmwụ keji myọnụ ju olegbeju oriri ọlẹ ká Adamwụ olepwoohe ya yeji ọọjịra-jịra bala ugbiyegu. (1 Kọr. 11:3) Itiwe nya ehile ọọwa la abwọlẹ kahị ka jẹ́-ẹ kpa họ ụkurwọ ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra bala ugbiyegu datị-datị. w23.12 18-19 ¶3-5

IJihova ya ahị guru ká ọrụ ka la ọháha ẹ-ẹga nya ahụ nyamwụ, ri oligu nyamwụ bala ọ-dọọ ụbwọ kọ ka tụ ju iJihova chwẹẹ. Irya ọ-kụ la ẹla ọjẹ́jẹ, ihi ọ-chị ju anyang, bala o-ju ọdahịhile, ka dang ụbwọ nyọka ri ọrụ-ahụ ọnyịịla. Ụka ká ye ahụ kpá, à ka ri adịda myị́. Ẹlịyẹ a tị́ ka jẹ́ bwu ẹga nya iJihova u-uhye nya adịda ọnyịịla o-riri? (Efe. 6:4) IJihova byi iJisọsị Ọnyị nyamwụ gbagbịla nyori nyị há ọwa bala o-ri ọwa nyị myị jwoo. (Mat. 3:17) Kori ká wẹ ka ma anyị aalẹ, maga ụka myị́ ụka ká anyị nyang a jẹ́ myị̀myị̀ nyori à la ọháha ẹ-ẹga nyaa. Daa ọlẹẹkwaa ụka myị́ ụka nya ang ọnyịịla ọlẹ kị kaa họ. Adịda ịlẹ kị kaa gbịla iJihova kaa da anyị nyaa ụbwọ nyọka nwa ka ri alẹng bala anyang ịlẹ kị la gbẹgbịlẹ ẹ-ẹwpụ nya ọngịnyị nya ịKịrayịsị o-riri. À ka jẹ́-ẹ nwụlanọ lẹẹlẹẹ gbe ụkụrwọ ọwẹ bwula ọ-kpahị ju angịkịla ẹ-ẹwpụ nya ugbiyegu bala ọjịra-jịra, bala ọ-maga nyọka ya jaabwọ ká ẹla nyaa háng bala ọ-myịng lẹhị kaka ba.—Jọn. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Nanana nyori ahị ri anchẹ nya iJihova ịkpẹẹkpẹẹ, ahị kaa yẹ akama bala ọ-ju ẹdụrụ jaabwọ kọọ la ẹ-ẹga nya angịkịla ịnyịnyị. Ahị tị ka myịmyị-ị̀ baba nyọka bọhụ ẹ-ẹpwụ nya ẹtẹ ọbaba lee ịtụ pyịpyị o-bwu ẹga nya angịlẹ ká angịnyị nya Ohe wụ ẹjẹ. Ịlẹhị lẹ iJihova á kaa wu akama ịwẹ kpa la ọ-ka wẹ ẹga nyahị ka, ma ọ chehe nyọka dahị ụbwọ ẹ-ẹpwụ nyaa. (Ayị. 41:10) Bwula ụbwọ ọdada nyamwụ, ahị ka jẹ́-ẹ kịnyaa la ọ-chị ọkẹkẹnị, cheje ịnyịịla, bala ogodayị giri-giri họọ nanana nyori ahị wẹẹ chịpwụrụ bwu ẹpwụ nya akama ịlẹ kị lujwo kpoye-kpoye. IJihova chihi ehe nyọka ya ang ọlẹ ká ịBayịbụụ wụrụ “okpunyi nya Ohe” hahị. (Filip. 4:6, 7) Okpunyi ọwẹ ri ọkịlẹtụ ọ-pwọhị kpuru ọọlajị nya igu ọlam-ọlam ọlẹ kahị ri balọọ. Okpunyi ọwẹ “kpoye nya ọ-jẹ́ myịmyị nya angịnyị ehe wuu”; ọ la ẹbyẹbyị kpoye nyọka jẹ́-ẹ jẹ́ jaabwọ kọ kaa bwu lịnyị. À ye okpunyi nya ọkilẹtu ụ-ụgbẹyị ọla ẹbyẹbyị nyọlẹ ká raabwọ yẹẹyẹẹ ha iJihova u-uhye nya ẹla ẹnẹhẹ lẹ? Abwọlẹ kọ lang wẹ à ri “okpunyi nya Ohe” lẹlẹ. w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Angịlẹ kị la ọháha ẹ-ẹga nya Ohe kaa tịtọ nyọka gwogbo ha ẹnyị nyamwụ bwu ọkịlẹtụ nyaa wuu. Adịrahụ iDevidi jẹ́ nyori ọ-ka gwogbo ha ẹnyị nya iJihova à ri ọ-ka gwogbo ha iJihova ayịdang ẹẹ. Ụka kahị wo ẹnyị nya iJihova, ahị kaa kpịtịya nya ụma nya ọngịnyị ọlẹ kọ ri bala abwẹla ịnyịịla-ịnyịịla tụ akụrwọ ẹbyẹbyị nyamwụ wuu. IDevidi tịtọ nyọka chị ịgọgọ ju ẹnyị nya Adamwụ bala ọ-ka gwogbo họọ. Ọ tịtọ nyọka họ ịnyị ‘la ịlọmwụ wuu,’ ọọwa ri ọkịlẹtụ nyamwụ lẹpwụ-lẹpwụ. Ụ-ụgbẹyị ọlịnyị-ịnyị, ala iLivayị kaa kpa ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ogbo ogwo ha iJihova. Ị kpa ịlaa keji ya nyori ọnụ nya ịwa nyị la pyee nyọka jẹ́-ẹ ya ogbo nya ẹnyị ọla ịgọgọ nya iJihova dodehe jaabwọ kọ chịla. (Neh. 9:5) Ịwẹẹ ọdada á juwa ka, ịlaa ọ-kpa keji ẹ-ẹpwụ nya ogbo o-bwu ẹpwụ ọkịlẹtụ ọlịịwẹ kaa kpa ọkẹkẹnị kịla iJihova. w24.02 9 ¶6

Kori ká ang ọlẹ ká chị nọ á kịla ọngịrị nyang kịla du ka woo ọyị myị́ ka, iJihova á ka yẹng lala ọngọ mịleji ka. (2 Kọr. 8:12) Yẹ ang ọlẹ kọ dang kẹkpẹ lala ang ọ-ka mẹ ẹla jẹ́ng. Kpịtịya nya ang ịlẹ ká wu ọyị lẹ. ỊBayịbụụ ya nyori ‘Ohe Oluhye ayịdang nyị́ ri ọlabwẹla onyobyi kpụ ọ ka deeri nya ụkụrwọ nyanụ kpong-kpong ka.’ (Hib. 6:10) Lẹ, ahụ ịnyịnyị a deeri nya ụkụrwọ ọlẹ ká họ ka. Kụ irya u-uhye nya ang ịlẹ ká wu ọyị myị́ ene lẹ. Ọ ka ri igu oriri bala iJihova, ẹla nyamwụ o-ya je angịkịla, lee enyi Ohe ohuhu myị́. Jaabwọ ká maga ká wu ang ịlẹ ká chị nọ ọyị lụka ọkẹkpẹ myị́, à ka jẹ́-ẹ maga a ka wu ịlẹ ká chị nọ lẹẹlẹẹ ọyị ịnyịnyị. Bwula ụbwọ ọdada nya iJihova, à ka wu ang ọlẹ ká chị nọ ọyị myị́, maga ụka myị́ ụka nyọka yẹ jaabwọ ká iJihova wẹẹ dang ụbwọ, ọọwa ka du ká ka jẹ́-ẹ chị ọkẹkẹnị jaabwọ ká wẹẹ maga nyọka wu ang ịlẹ ká chị nọ ọyị. (2 Kọr. 4:7) Kori ká abwọ á chịng pyẹpyẹ ka, à ka yé ahị ọwawa ịlẹ kị dọmwụ gụ ịwẹ wẹẹ.—Gal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

IJihova kaa mwahị nya agbẹyị ịlẹ kọ ka bwu mẹjẹ nyori ọ la ọháha ẹ-ẹga nya anchẹ nyamwụ bala o-ri ẹla nyaa kpọọ ịpyọ. Ụpwụ Ịgọgọ da ju ụka imimiiye ká Ohe byi iJisọsị nyori nyị ri ọlịkẹjẹ nya ọwa bala o-ri ẹla nyamwụ nyị kpụ ọwa ịpyọ. (Mat. 3:17; 17:5) Ọ ka háng ká iJihova ka bying nyori ẹla nyang nyị kpụ ọwa ịpyọ ịnyịnyị? IJihova á kaa ya ẹla tọhị kpụrụrụ alẹ ka, ma ọ kaa ya ẹla tọhị bwula ịBayịbụụ. Ụka kahị wa ụpwụ ịgọgọ kahị wo ẹla ịlẹ ká iJsọsị ya ta angịjụgbẹyị nyamwụ, aalẹ ọ lala o-ri Ohe à wẹẹ ya ẹla tahị ịnyịnyị ẹẹ. IJisọsị kaa gbịla abwẹla nya Adamwụ kpẹẹkpẹẹ. Lẹ ụka kahị wa jaabwọ ká iJisọsị ya nyori ẹla nya angịjụgbẹyị nyamwụ ịlẹ kị họ kpakpa nyị kpụ ọwa ịpyọ, nanana nyori ị́ la kpẹẹkpẹẹ ka, ahị ka jẹ́-ẹ kụ irya nyori iJihova à wẹẹ byihị ịnyị ịnyịnyị ẹẹ. (Jọn. 15:9, 15) Kori ka Ịmayẹ á chịhị ọgụ ọọwa á mẹjẹ nyori ẹla nyahị wụ Ohe ẹjẹ lẹ ka. Ọkọkọ nya ọọwa, ị ka ya iwe da hahị nyọka mẹjẹ iJihova jaabwọ kahị la ọháha ẹ-ẹga nyamwụ bala ọ-dahịhilọọ kaka ba.—Jem. 1:12. w24.03 28 ¶10-11