Panangmatmat iti Lubong
Sabidong iti Angin
Ti Pederal nga Opisina iti Salun-at nga Aleman sinukimatna dagiti 3,000 a pagtaengan ket nakagteng iti “nakaam-amak” a konklusion. “Uray no adda iti salas, banio, wenno kusina—adda sabidong iti angin!” kuna ti Aleman a pagiwarnak a Hamburger Abendblatt. Dagiti makadangran a sustansia agtalinaedda iti tapuk, pintura, wallpaper, dagiti radiator, dagiti abbong ti datar, dagiti pagdalus, dagiti spray, dagiti kosmetiko, ken dagiti chipboard furniture. Dagiti eksperto irekomendarda ti nasayaat a bentilasion iti pagtaengan, a mangusar iti saan unay a makadangran a produkto ti panagibangon, ken dagiti makaapektar iti panagangotyo kas ‘nasapa nga alikamen ti pakdaar—no dayta ti kankanayon nga agwengweng, agannadkayo!’
Pamay-an ti Panangispal
Iti panangikagumaan a mangisalakan kadagiti minilion a liblibro a linaon ti British Library, dagiti managsirarak idiay University of Surrey ket nakapataudda iti “maysa a pamay-an a mangtarimaan kadagiti nakaad-adu a liblibro tapno mangpalagda iti papel ken masalakniban iti masanguanan a pannakadadael manipud iti [pannakasinasinana] manipud iti asido, impadamag ti The Independent iti Londres. Maawagan iti graft-polymerization, ti pamay-an ket maysa a “metodo a panangpalagda babaen iti nalap-it a baro a kasla plastik a molekula iti narasin a cellulose fibres a mangbukel iti maysa a pedaso ti papel.” Dagiti daan a metodo iti panangpalagda kinasapulanna a sinaggaysa a matarimaan dagiti liblibro babaen iti gatad a £50. Nupay kasta, babaen iti daytoy a baro a metodo, dagiti managsirarak inanamaenda a mapalagdaanda ti agingga iti 200,000 a liblibro iti tinawen iti gatad a £6 laeng iti tunggal libro.
Maaburido nga Agtutubo
Bayat iti napalabas a sangapulo a tawtawen, ti bilang dagiti ubbing a makapatpataud iti ulser ket ngimmaton idiay Japan. Sigun iti pagiwarnak a Mainichi Shimbun, ti irarang-ayna ket nangnangruna a nadlaw kadagiti ubbing a nababbaba ngem sangapulo a tawen ti edadda. Ti rason? Ni Akio Tsunoda, direktor iti Kanagawa Child Medical Center, kunaenna nga adu kadagiti ulser ti mabalin a patauden ti panagaburido. Naipadamag a maysa nga uppat ti tawenna nga ubing a lalaki ti nakapataud iti ulser idi isut’ napilit a mangikabisado kadagiti 1,200 a karakter nga Insik. Ti ulser ti maysa a lima ti tawenna nga ubing a babai ket naagasan idi isut’ simmardeng kadagiti leksionna iti piano ket agap-apura a mapan kadagiti klasena iti eskuelaan. Nupay no dagita nga extracurricular nga ar-aramid, dagiti parparikut ti pamilia, ken ti “pammutbuteng idiay eskuelaan” ti naisitar kas posible a makagapu, napaliiw dagiti managsirarak a dadduma a kaso ti nagtalinaed a saan a mailawlawag.
Dagiti Droga: Maladaga, Tin-edyer, ken Krimen
● Itan mamakpakdaaren dagiti managsirarak maipapan iti “maysa nga epidemia dagiti nadadael a maladaga, a dadduma ti madadael agingga iti tungpal-biag gapu ta dagiti innada nagusarda iti cocaine uray no nabiit laeng bayat ti panagsikogda,” impadamag ti The New York Times. Dadduma kadagiti kadadaksan nga epekto ti mapasamak no ti droga ket mausar bayat ti umuna a tallo a bulbulan iti panagsikog, masansan sakbay ti pannakabigbig ti ina nga isu ket masikog. Uray ti maymaysa laeng a pannakatiro iti cocaine ket mabalin a makapataud iti manayon a pannakadadael ti sikog gapu ta ti maysa pay a produkto ti droga, ti norcocaine, ket agtalinaed iti amniotic fluid ket kankanayon a saplitenna ti dumakdakkel nga ubing. “Dagiti epektona ket mabalin nga iramanna ti pannakatiltil, nasikkil a saksaka ken im-ima, sobra a pannakarurrurod, ken ti mabalin a panagsardeng nga aganges nga addaan iti dakdakkel a peggad iti ipapatay iti kuna, ken, kadagiti nakaro a kaso, ti di nasayaat a pannakaporma ti mabagbagi ken ti organo ti pagisbuan, awan a babassit a bagis ken ti istrok ken kellaat nga atake,” kuna ti Times. Maysa a surbey kadagiti 36 nga ospital iti E.U. impamatmatna nga agingga iti 11 porsiento kadagiti masikog a babbai ti mangisarsarang iti di pay naipasngay nga annakda iti saan a legal a droga.
● Maysa a nasaknap a walo a tawen a panagadal ti dua a propesor iti sikolohia idiay University of California ti nangpatalged a ti nakaro a panagusar dagiti tin-edyer iti droga ket direkta a mangiturong iti adu a parparikut no agbalindanton a nataengan. “Dagiti agtutubo a manangabuso iti droga dagdagus nga agdiborsioda, agsagabada iti di kinatalged iti panggedan, mangaramidda iti ad-adu a serioso a krimen ken kaaduanna ad-adda a saanda a naragsak iti personal a panagbiagda ken relasionda,” kuna ni Michael Newcomb, kadua a nangbuangay iti panagadal. Nupay no awan ti pamay-an ti panangibaga no ania nga agtutubo a mangrugi nga ageksperimento kadagiti droga ti agbalinto a nakaro a managusar iti droga, “dagiti managsirarak kunaenda a ti historia ti pamilia iti alkoholismo ken ti kinakurang ti kinasinged ti naganak ken ti ubing ti mabalin a pagilasinan a pakdaar,” kuna ti magasin a U.S.News & World Report. “Dagiti nagannak masapul a siputanda a naimbag ti kababalin dagiti annakda ket mangipaayda iti agtutunos a mensahe kadakuada babaen iti saanda a panangabuso iti droga ken alkohol a mismo.”
● “Ti pannakainaig ti panagusar ti droga ken ti krimen ngimmato iti kasta unay iti las-ud ti kawatiwat a 12 a tawen a nagpatingga idi 1986, kuna ti The New York Times, iti panagkomentona maipapan iti maysa a padamag nga inruar ti U.S. Justice Department Bureau of Justice Statistics. “Agarup 35 porsiento kadagiti balud a naibalud kadagiti pagbaludan ti estado iti aglawlaw ti nasion idi 1986 ket adda iti sidong ti di legal a droga idi nakaaramidda kadagiti krimen a nangiturong iti pannakaibaludda.” Sangapulo ket dua a tawen a nasaksakbay, 25 porsiento ti nakaaramid kadagiti krimen idi addada iti impluensia ti droga. Ti surbey nasarakanna met nga adda 60 porsiento kadagiti kankanayon a mangab-abuso kadagiti napipigsa a droga ti saan a nangaramid iti dayta agingga a kalpasan ti tiempo ti damo a pannakaarestoda. Mainayon pay, 13 porsiento kadagiti balud ti nagaramid kadagiti krimen a kas ti panagtakaw, panangloob, ken ti panagsipdut a nangnangruna tapno suportaran ti pannakaadiktoda iti droga. Amin dagitoy, agarup 50 porsiento kadagidiay adda iti pagbaludan gapu kadagita a basbasol ket nagusarda iti di legal a droga iti inaldaw.
‘Kukua ni Jehova’
Ti Museo ti Israel idiay Jerusalem ket addaan iti kabbaro a pabuya: maysa a kasla tangan ti kadakkelna a garing a pomegranete a makuna a manipud iti templo ni Ari Salomon. “Dayta a maymaysa a pakalaglagipan a limtuad idiay Jerusalem iti daytoy a lawas isu ti kakaisuna nga adda a saksi iti nadayag a templo ti Israel,” kuna ti museo idi napan nga Agosto. Ti krema ti kolorna a pomegranate ket nasuratan iti kadaanan a Hebreo kadagiti sasao a: “Kukua ti Templo ni Jehova, nasantuan kadagiti papadi.”
Kasayaatan a Kamang
Maysa a di ninamnama a nagbanagan iti pannakabingay ti Korea a nagkadua isu ti panangpaadda iti maysa a pagkamangan dagiti atap a biag idiay DMZ (demilitarized zone). Nupay no dagiti soldado mapanda iti daytoy nga uppat a kilometro ti kalawana a daga a naiyunnat a bumallasiw iti pagilian, ti panaganop ket istrikto a maiparit. “Nakaing-ingat ti atmospera,” kuna ti kolumnista a ni S. Chang iti Daily Yomiuri iti Japan, “ta uray pay ti maymaysa a putok a maiputok iti nakabulos nga animal wenno tumatayab ket mamagbettak iti adu a putok manipud kadagiti pinulpullo a ribo a tropa a naipuesto kadagiti agsumbangir nga ig-igid.” Ti resulta ket maysa a kinaulimek iti daga a nagbaetan dagiti tropa a sadiay nakaad-adu ti naturalesa. Iti partikular, dagiti atap a bulog a baboy, ugsa a roe, badgers, ken dagiti pinulpullo a kita dagiti tumatayab ken dagiti ikan iti tamnay ket umad-aduda. Dagiti agakar-akar a tumatayab agtitiponda ditoy, ket uray pay dagiti agpegpeggad a kita ket nakasarakda iti pagkamangan a dagiti dua a nabibileg nga armada ti mangtagtaginayon a mangparuar kadagiti tattao, dagitoy a nasirib a parparsua nakasarakda iti mabalin nga itatta ket maysa kadagiti katalgedan a pagtaengan dagiti atap a biag iti lubong.
Nagaget a Sueko
Nupay no dagiti tattao kadagiti kaarruba a pagpagilian ket agtartrabahoda a mangipababa iti edad ti panagretiro ken ti panangpaababa ti kaatiddog ti lawas a panagtrabaho, dagiti Sueko tinaginayonda ti pakasarsaritaan a nagaget a tattao. Kasano? Kadagiti nabiit pay a nasional referendum, binotosan dagitoy ti saan a panangipababa ti edad ti panagretiro manipud 65 agingga iti 62 para kadagiti lallaki ken manipud 62 agingga iti 60 para kadagiti babbai. Kadagiti immun-una a referendum, nagkedked dagitoy a mangpaababa ti lawas ti panagtrabaho agingga iti 40 nga or-oras, ket agkedkedda pay iti panangnayon iti maikalima a lawas a mabayadan a bakasion.
“Pannakaadikto ti Maladaga iti ‘Drama’”
Iti nabiit pay a bilang ti Lancet, maysa a medikal a pagiwarnak a Briton, impadamag ti Irish a medikal a managsirarak a ni Peter Hepper ti maysa a padron ti kababalin a napaliiwna kadagiti kappasngay iti maysa a panagadal a dineskribirna a kas “pannakaadikto ti sikog iti ‘maitultuloy a drama.’” Iti maysa a surat iti editor dayta a pagiwarnak, impadamag ti Los Angeles Times, kuna ni Hepper a dagiti maladaga dagiti babbai a kankanayon nga agbuya iti maitultuloy a drama iti telebision bayat ti panagsikogda ti dagdagus a mangmingming iti umuna a panagungor ti tema ti maitultuloy a drama babaen ti panangipamaysada iti atensionda iti iskrin ti TV kas ti gubuayan iti timek.