Ti Panangituray ti Tao Natimbang Kadagiti Timbangan

Paset 1a—Panangiturong Atension iti Gobierno

DAGITI kasta unay a napolitikaan a panagbalbaliw idiay Europa bayat ti 1989 ti nangiturong iti atension ti lubong iti tema a gobierno iti naisangsangayan a pamay-an. Maysa a magasin dagiti damdamag kunana a “malaglagipto ti 1989 saan a kas ti tawen a nagbalbaliw ti Makindaya nga Europa no di ket kas ti tawen a nagpatingga ti Makindaya nga Europa kas ti pagaammotayo iti dayta.”

Iti panagtultuloyna pay, ni Francis Fukuyama a kameng ti pagalagadan iti panagplano iti U.S. State Department nabiit pay a nagsurat a “ti maim-imatangantayo mabalin a saan laeng a ti panagpatingga ti panagbimbinnusor, wenno ti ilalabas ti maysa a tiempo iti historia kalpasan ti gubat, no di ket ti panungpalan dagita a historia: kayatna a sawen, ti panungpalan ti pannakapabaro ti kapanunotan ti sangatauan.”

Daytoy a panangmatmat, nupay no mapagsusuppiatan iti kasta unay, ipamaysana ti atension kadagiti nakapatpateg a salsaludsod. Kas pangarigan, aniat’ maikuna kadagiti adu a siglo a panangituray ti tao a nalikudantayon? Nakagtengen aya ti tao iti punto a mabalinna a saritaen a “ti panungpalan ti kasta a historia”? Ket ania a masanguanan ti ipaay dagiti gobierno? Ket anianto ti epekto dagitoy a masanguanan a paspasamak kadatayo kas indibidual?

No Kasanot’ Panagrikna dagiti Tattao Maipapan iti Gobierno

Minilion a tattao ti nalawag a naupay kadagiti papanguloda iti politika. Pudno daytoy saan laeng a kadagidiay agnanaed idiay Europa no di ket, iti nagduduma a pamay-an, kadagiti umili iti sadinoman a lugar. Kitaentayo, kas pangarigan, dagiti pagilian iti Latin America.

Maysa a mabigbigbig a pagiwarnak iti negosio nga Aleman dineskribirna ti napolitikaan a kasasaad sadiay idi pagnguduan iti 1988 a kasla “maysa laengen a bunton dagiti rebbek.” No especipiko a saritaen, kinunana: “Ti ekonomia ti Argentina . . . agsisinan dagiti nagsasaipanna. Pagamkan a ti Brazil din maiturayan. Ti Peru agpatpatinggan dagiti gamengna. Ikagkagumaan ti Uruguay ti agballigi nupay adut’ riribuk. Padpadaanan ti Ecuador ti din pagduaduaan nga emerhensia. Ti Colombia ken Venezuela . . . tagtaginayonenda ti nakapuy a demokratiko a tradision. Idiay Mexico ti kinatibker ti agturay a partido a nangiturayen a di nakarkarit iti 50 a tawen . . . ket makitan ti isuamin a marmarbeken. Ti 1980s ket maliplipatanen a kas maysa a ‘napukaw a dekada.’”

Kadagiti dadduma a lugar saan unayen a nalatak dagiti politiko. Idi nadawat kadagiti tattao idiay Austria a pagsasagadsadenda ti kinalatak dagiti 21 a trabaho, inlistada dagiti politiko iti maika-19 a lugar. Dagiti panagsaludsod iti opinion ti publiko idiay Pederal a Republika iti Alemania ipalgakna a 62 porsiento kadagiti umilina a napagsaludsodan ti nangamin a bassit laeng ti panagtalekda kadagiti politiko.

Ni Propesor Reinhold Bergler, direktor iti Institute of Psychology idiay University of Bonn, namakdaar a dagiti “agtutubo tumaltallikuddan iti estado, iti politika ken kadagiti politiko.” Kunaenna a 46 porsiento kadagitoy nga agtutubo ti mangmatmat kadagiti politiko a kas tattao a “nalalaaw” ken 44 porsiento ti mangmatmat kadakuada a kas dakes.

Maysa nga Americano a managsaludsod iti opinion, kunana, iti panagsuratna idi 1970’s: “Adda panamati a ti aramid a (napolitikaan) di mannakaawat ken managkusit ta di mausar dagiti managbotos a maipaay kadagiti panggepda.” Gapuna, ti bilang dagiti tattao idiay Estados Unidos a makarikna a dagiti politiko “pudno a dida ikankano no aniat’ mapasamak kenka ket kankanayon a nagpangato manipud 29 porsiento idi 1966 agingga iti 58 porsiento iti 1980’s. Patalgedan ti Aleman a pagiwarnak nga Stuttgarter Nachrichten ti kasta a pagarup, a kunkunana: “Pampanunoten dagiti nakaad-adu a politiko nga umun-una dagiti pagimbaganda ket kalpasanna, mabalin, ti pagimbagan dagiti managbotos.”

Kaawatan, kumarkaro ti di panangikankano iti politika. Idi 1980 adda laeng 53 porsiento nga umili iti E.U. a mabalin nga agbotos a napan nagbotos. Makuna a daytoy ti maikalima nga ibababa ti panagbotos a nagsasaruno. Idi 1988 bimmaba ti bilang dagiti nagbotos agingga iti 50 porsiento laeng.

Mabigbig dagiti politiko ti parikut. Impudno ti maysa a nalatak a pangulo iti lubong: “Adda adu unay a kinamanaginsisingpet . . . iti napolitikaan a biag.” Iti panangilawlawagna no apay, kinunana: “Nasken dayta tapno maisaadka iti akem ken tapno agtalinaedka iti akem.” Ti nagsao? Ti dati a presidente ti E.U. a ni Richard Nixon. Gapu iti eskandalo a nangpaababa iti kinapresidentena, mammano a tattao ti agduadua nga ammona ti sarsaritaenna.

Dagiti di pannakaitutop iti politika ti mamagbalin kadagiti napudno a tattao nga agsiddaaw no posiblento ti maaddaan iti nasayaat a gobierno. Saan kadi a nasaysayaat ti kasasaadtayo no awan a pulos ti gobiernotayo? Mabalin kadi a nalabit ti ‘awan a gobierno’ ti sungbat?

[Kahon iti panid 4]

“No awan ti naisiriban a panangidalan, ti umili matuang.”—Proverbio 11:14