Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Agbasbasa
Ania ti ipasimudaag ti Biblia maipapan iti dusa a patay, ti dusa a bitay, para kadagiti kriminal?
Nakaaawat, tunggal maysa kadatayo nalabit adda bukodna a panangmatmat iti daytoy, maibatay iti kapadasan wenno kasasaadtayo iti biag. Ngem, kas Saksi ni Jehova, makitunostayo koma iti kapanunotan ti Dios maipapan iti dusa a patay, bayat nga agtalinaedtayo a neutral no kadagiti politikal a takder dagiti adu iti daytoy nga isyu.
Kinaagpaysona, iti naisurat a Saona, ti Dios dina impasimudaag a di umiso ti dusa a patay.
Iti rugrugi ti pakasaritaan ti tao, inyebkas ni Jehova ti kapanunotanna iti daytoy a banag, kas mabasatayo iti Genesis kapitulo 9. Mainaig daytoy ken Noe ken ti pamiliana, a nagbalin a kapuonan ti intero a sangatauan. Idi nakaruardan iti daong, kinuna ti Dios a mabalinda a sidaen dagiti animal—kayatna a sawen, dagiti animal mabalin a partien, ibukbok ti darada, sa sidaen. Sa, iti Genesis 9:5, 6, kinuna ti Dios: “Ti dara dagiti biagyo, siak sapulekto; iti ima ti amin nga animal sapulekto: ket iti ima ti tao, uray iti ima ti kabsat ti tunggal tao, sapulekto ti biag ti tao. Ti mangibukbok iti dara ti tao, ti darana ibuyatto ti tao; ta ti Dios inaramidna ti tao a ladawanna.” Isu nga impalubos ni Jehova ti dusa a patay kadagiti mammapatay.
Nupay nakilangen ti Dios iti Israel kas ilina, patay ti dusa a maipataw iti dadduma pay a nadadagsen a basol maibusor iti linteg ti Dios. Iti Numeros 15:30, mabasatayo dagitoy nalawat’ saklawenna a sasao: “Ti tao nga adda aramidna iti napalangguad nga ima, tubo man wenno ganggannaet, isu met laeng agbassawang ken Jehova; ket dayta a kararua maipusayto iti ilina.”
Ngem komusta ngay idi naipasdeken ti kongregasion Kristiano? Bueno, ammotayo a pinalubosan ni Jehova dagiti gobierno ti tao, ket inawaganna ida kas nangatngato nga agtuturay. Kinapudnona, kalpasan ti panangbalakadna kadagiti Kristiano nga agtulnogda kadagita a turayen ti gobierno, kuna ti Biblia nga agserserbi dagitoy a kas ‘ministro ti Dios agpaay kadakayo a pagimbaganyo. Ngem no ar-aramidenyo ti dakes, agbutengkayo: ta saan nga iti awan panggepna a nagtagikampilan; ta dayta ket ministro ti Dios, maysa a manangibales tapno mangiyebkas ti pungtot iti daydiay mangan-annurot iti dakes.’—Roma 13:1-4.
Kayat kadi a sawen dayta nga adda autoridad dagiti gobierno a mangpapatay kadagidiay nakaaramid iti nadagsen a basol? Manipud iti sasao ti 1 Pedro 4:15, maikunatayo a wen. Iti dayta a teksto binagbagaan ti apostol dagiti kakabsatna: “Awan koma kadakayo ti agsagaba a kas manangpapatay wenno mannanakaw wenno managaramid iti dakes wenno kas mannakibiang kadagiti pakaseknan ti sabali a tattao.” Napaliiwyo kadi, “awan koma kadakayo ti agsagaba a kas manangpapatay”? Saan nga imparipirip ni Pedro nga awan kalintegan dagiti gobierno a mangdusa iti mammapatay gapu iti basolna. Iti kasupadina, impasimudaagna a maikari ti mammapatay nga umawat iti maitutop a pannusa. Iraman kadi dayta ti dusa a patay?
Mabalin. Nalawag daytoy iti sasao ni Pablo a masarakan iti Aramid kapitulo 25. Dagiti Judio inakusarda ni Pablo iti panangsalungasing iti Lintegda. Idi pinaipanna ti baludna a ni Pablo iti Romano a gobernador, kinuna ti komandante, kas nailanad iti Aramid 23:29: “Nasarakak nga isu naidarum maipapan kadagiti salsaludsod iti Lintegda, ngem saan a napabasol iti maysa a banag a maikari iti ipapatay wenno pannakaparaut.” Kalpasan ti dua a tawen naisaklang ni Pablo ken Gobernador Festus. Mabasatayo iti Aramid 25:8: “Ni Pablo kinunana kas panangikalintegan: ‘Diak nakaaramid iti aniaman a basol uray maikaniwas iti Linteg dagiti Judio wenno uray maikaniwas iti templo wenno uray maikaniwas ken Cesar.’” Ngem ita imutektekanyo ti kinunana maipapan iti pannusa, uray ti dusa a patay. Kastoy ti mabasatayo iti Aramid 25:10, 11:
“Ni Pablo kinunana: ‘Sitatakderak iti sanguanan ti pagtugawan a pangukoman ni Cesar, a rebbeng a pakaukomak. Awan ti dakes a naaramidko kadagiti Judio, kas iti pagaammom met unay. Iti maysa a bangir, no pudno a managdakdakesak ket nakaaramidak iti aniaman a maikari iti ipapatay, diak agkitakit a matay; iti sabali a bangir, no awan dagidiay bambanag a pangidaruman kaniak dagitoy a lallaki, awan ti tao a mabalin a mangiyawat kaniak kadakuada a kas pabor. Agapelarak ken Cesar!’”
Ni Pablo, a sitatakder iti saklang ti nadutokan nga autoridad, binigbigna nga adda kalintegan ni Cesar a mangdusa kadagiti agaramid iti dakes, mangpapatay pay ketdi kadakuada. Saan a nagkitakit a madusa no nakabasol. Maysa pay, dina kinuna a dagiti laeng mammapatay ti mabalin a patawan ni Cesar iti dusa a patay.
Agpayso, saan a perpekto ti hudisial a sistema ti Roma; uray dagiti korte ti tao ita. Adda dagiti awan basolna idi ken ita a nasentensiaan ken nadusa. Uray ni Pilato kinunana maipapan ken Jesus: “Awan ti nasarakak a maikari iti ipapatay kenkuana; dusaekto ngarud ket luk-atakto.” Wen, uray pay no inamin ti turayen ti gobierno nga awan basol ni Jesus, napapatay daytoy awan basolna a tao.—Lucas 23:22-25.
Dagiti kasta a kinaawan hustisia dina tinignay ni Pablo wenno ni Pedro a mangikalintegan a di mayannugot ti dusa a patay. Imbes ketdi, kuna ti sao ti Dios a bayat nga adda dagiti nangatngato nga agtuturay ni Cesar, ‘nagtagikampilanda tapno iyebkas ti pungtot iti daydiay mangan-annurot iti dakes.’ Iraman dayta ti panangaramat iti kampilan babaen ti panangipataw iti dusa a patay. Ngem no maipapan iti kontrobersial a saludsod no rumbeng nga aramaten ti aniaman a gobierno daytoy a lubong ti kalinteganna a mangbitay kadagiti mammapatay, siaannad nga agtalinaed a neutral dagiti pudno a Kristiano. Saan a kas kadagiti klero ti Kakristianuan, saanda a makiraman iti aniaman a debate maipapan itoy a banag.