Pakairanudanyo Dagiti Nasayaat a Kaarruba
“Nasaysayaat ti kaarruba nga adda iti asideg ngem iti kabsat nga adda iti adayo.”—Proverbio 27:10.
MAYSA nga eskolar idi umuna a siglo K.P. ti nangyimtuod ken ni Jesus: “Asino a pudpudno ti padak a tao [kaarruba]?” Kas sungbat, impatuldo ni Jesus saan a no siasino ti kaarrubana, no di ket no ania ti makuna a pudno a kaarruba. Nalabit kabesadoyo ti pangngarig ni Jesus. Pagaammo daytoy ti kaaduan kas ti pangngarig maipapan iti nasingpet a Samaritano ken nairekord daytoy iti Ebanghelio ni Lucas. Kastoy ti panangisalaysay ni Jesus:
“Maysa a tao ti sumalsalog manipud Jerusalem nga agturong idiay Jerico ket natnag iti im-ima dagiti mannanakaw, a nanguksob ken nangkabkabil kenkuana, ket napanda, a pinanawanda nga agarup natayen. Ita, iti pannakairanranana, maysa a padi ti sumalsalog iti dayta a dalan, ngem, idi a makitana, nagna iti bangir. Kasta met, uray ti maysa a Levita, idi nakasalog iti dayta a lugar ket nakitana, nagna iti bangir. Ngem ti maysa a Samaritano nga agdaldaliasat iti dalan dimteng kenkuana ket, idi makitana, simnek ti asina. Gapuna inasitganna ket binedbedanna dagiti sugatna, a binukbokanna ida iti lana ken arak. Kalpasanna impasakayna iti bukodna nga animal ket inyegna iti maysa a pagdagusan ket tinaripatona. Ket iti sumaganad nga aldaw, nangiruar iti dua a denario, intedna ida iti agay-aywan ti pagdagusan, ket kinunana, ‘Taripatuem, ket aniaman a magastom malaksid iti daytoy, bayadakto kenka inton agsubliak ditoy.’ Asino kadagitoy a tallo ti pagarupem a namagbalin iti bagina a pada a tao daydiay natnag kadagiti mannanakaw?”—Lucas 10:29-36.
Nabatad a natarusan ti eskolar ti punto. Di nagpangadua a siuumiso a tinukoyna no asino ti kaarruba ti nasugatan a tao: “Daydiay nagtignay a siaasi kenkuana.” Kinuna ngarud ni Jesus kenkuana: “Mapankan ket kasta met laeng ti aramidem.” (Lucas 10:37) Anian a nagbileg a pangngarig maipapan iti kaipapanan ti panagbalin a pudno a kaarruba! Nalabit tignayennatayo pay ketdi ti pangngarig ni Jesus a mangisaludsod iti bagbagitayo: ‘Aniaak a kita a kaarruba? Ti kadi puli wenno nasionalidadko ti pampanunotek iti panangikeddengko no siasino dagiti kaarrubak? Dagita kadi a banag ti mangigawid iti pagrebbengak a tumulong iti siasinoman a makitak nga agrigrigat? Ikagkagumaak kadi ti agbalin a nasayaat a kaarruba?’
Pangrugian?
No mariknatayo a kasapulan a rumang-aytayo iti daytoy a banag, nasken nga utobentayo nga umuna ti panagpampanunottayo. Nasken a pakaseknantayo ti agbalin a nasayaat a kaarruba. Tumulong met daytoy tapno maaddaantayo kadagiti nasayaat a kaarruba. Iti agdindinamag a Sermonna iti Bantay nganngani dua ribu a tawenen ti napalabas, impaganetget ni Jesus dayta napateg a prinsipio iti relasion dagiti tattao. Kinunana: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) No tratuenyo ti sabsabali buyogen ti panagraem, dignidad, ken kinaasi, maparegtada a mangtrato met kadakayo iti kasta a pamay-an.
Iti artikulo a “Loving Thy Neighborhood,” nga agparang iti magasin a The Nation Since 1865, ti agiwarwarnak ken autor a ni Lise Funderburg dinakamatna ti sumagmamano a simple a bambanag a mabalin nga aramiden tapno maiparegta ti nasayaat a panagkakaarruba. Insuratna: ‘Kayatko ti agkakaarruba nga agpipinnakita iti adu a simple a kinaimbag—panangyawat iti pagiwarnak, panangaywan kadagiti ubbing bayat ti kaawan dagiti nagannak, itiendaanan ti kaarruba. Kayatko ti kasta a panagkakadua iti lubong a nasinasina, a dagiti komunidad ket di natalged gapu iti buteng ken krimen.’ Isu nga innayonna: “Masapul nga adda pangrugiam. Ket nalabit nga iti kaasitgan a kaarrubam.”
Ti magasin a Canadian Geographic nangipaay met iti singasing a makatulong iti panangpatanor dagiti agkakaarruba iti nasayaat a kababalinda iti maysa ken maysa. Kinuna ti mannurat a ni Marni Jackson: “No kasano a dimo mabalin a pilien dagiti agbalin a kameng ti pamiliam, saanmo a mabalin a kanayon a pilien no siasino ti agbalin a kaarrubam. Iti panagkakadua, masapul ti panagbalin a naannad, natakneng, ken mannakaawat.”
Nasayaat a Kaarruba—Naparabur
Pudno, adu kadatayo ti nalabit bumdeng nga umasideg kadagiti kaarruba. Kasla nalaklaka ti di makilangen ken lumiklik iti sabsabali. Nupay kasta, kuna ti Biblia nga “ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.” (Aramid 20:35) No kasta, ti nasayaat a kaarruba ikagumaanna nga am-ammuen dagiti tattao iti aglikmutna. Nupay dina masapul ti maaddaan iti nasinged a pannakigayyem, ikagumaanna ti makipatang sagpaminsan, a nalabit rugianna babaen laeng ti nainggayyeman nga isem wenno senias.
Kas nadakamat, ti “adu a simple a kinaimbag” nga ipakita dagiti agkakaarruba iti maysa ken maysa ti napateg iti panangipasdek ken panangtaginayon iti nasayaat a panagkakaarruba. Isu a nasayaat a mangpanunot kadagiti simple nga ebkas ti kinaimbag a maipakitayo iti kaarruba, ta daytoy ti masansan a mangitandudo iti espiritu ti panagtitinnulong ken panagrinnaem. Kanayonanna, no aramidentayo ti kasta, matungpaltayo ti pammagbaga ti Biblia: “Saanmo a medmedan ti naimbag kadagidiay addaan karbengan iti dayta, no adda iti pannakabalin ta imam ti panangaramid iti dayta.”—Proverbio 3:27; Santiago 2:14-17.
Nasayaat a Kaarruba—Manangapresiar
Nakasaysayaat no manangapresiar ti tunggal maysa nga umawat iti tulong ken sagut. Makapaladingit ta saan a kanayon a kasta. Adu a tulong ken napnuan kaipapanan a sagut ti naawat nga awan pulos ti panagyaman, isu a mabalin a panunoten ti napasnek a manangted, ‘Diakton mangted!’ No dadduma, nalamiis ti reaksion ti kaarrubam kadagiti amin a nainggayyeman a kablaaw ken payapaymo.
Ngem iti adu a kasasaad, manangapresiar ti immawat, nupay kasla agparang a saan. Mabalin a bumdeng wenno managbabain gapu iti nabangonanna a kultura ket dayta ti makagapu a kasla di mannakigayyem. Iti sabali a bangir, iti daytoy lubong a di managyaman, nalabit adda dagiti tattao a masdaaw iti panagbalinyo a mannakigayyem, wenno nalabit pagduaduaanda pay ti motiboyo. Kasapulanda ti pammatalged. Gapuna, masapul ti tiempo ken panaganus iti panangipasdek iti kinasinged. Nupay kasta, dagiti agkakaarruba a mangsursuro iti arte iti panagbalin a naparabur ken manangapresiar itandudoda ti natalna ken naragsak a panagkakaarruba.
No Dumteng ti Pakarigatan
Nangruna a napateg a pakairanudan ti nasayaat a kaarruba no dumteng ti didigra. Bayat ti pakarigatan, maiparangarang ti panagbalin a pudno a kaarruba. Adu ti salaysay maipapan iti di managimbubukodan nga aramid dagiti kaarruba bayat dagiti kasta a kasasaad. Dagiti gagangay a trahedia ti agparang a mangtignay kadagiti kaarruba nga insigida a tumulong ken agsakripisio para iti maysa ken maysa. Agtrabaho a sangsangkamaysa uray dagidiay nagduma ti prinsipioda.
Kas pagarigan, impadamag ti The New York Times nga idi dinidigra ti ginggined ti Turkey idi 1999, nagkaykaysa kas agkakaarruba dagiti nabayagen nga agbibinnusor. “Naisuro a guraenmi dagiti taga Turkey iti adun a tawtawen,” insurat ti kolumnista a ni Anna Stergiou iti maysa a pagiwarnak idiay Atenas. “Ngem saankami a naragsakan iti nakaro a saem a sinagabada. Alusiisenkami, nagsangitkami a kasla nalipatanmin ti naunday a tiempo a guranggura gapu iti pannakaimatangmi kadagiti bangkay dagiti maladaga.” Idi naibilin a maisardeng ti trabaho a panangispal, intuloy latta ti bunggoy dagiti Griego a sapulen dagiti nakalasat.
Ti pannakipaset iti trabaho a panangispal kalpasan ti didigra ket talaga a natan-ok ken maingel a pannakikaarruba. Kasta met, ti panangispal iti biag ti kaarruba babaen ti panangballaag kenkuana sakbay ti pakarigatan ket sigurado a maibilang a napatpateg pay a pannakikaarruba. Ngem anian ta ipakita ti historia a masansan nga awan mangapresiar kadagidiay mangballaag kadagiti kaarrubada mainaig iti um-umay a didigra, yantangay iti tiempo ti panagballaag, saan pay a makita ti agngangabit a didigra. Masansan nga awan ti mamati kadagidiay mangidandanon iti ballaag. Agkasapulan unay iti kinapinget ken panagsakripisio ti asinoman a tumultulong kadagiti tattao a di makabigbig iti napeggad a kasasaadda.
Ti Katan-okan a Pannakikaarruba
Iti kaaldawantayo, paspasungadan ti sangatauan ti pasamak a dakdakkel nga amang ngem iti natural a didigra. Daytoy ti naipadto nga aramiden ti Mannakabalin-amin a Dios a mangikkat iti krimen, kinadakes, ken amin a nainaig a parikut ditoy daga. (Apocalipsis 16:16; 21:3, 4) Daytoy a napateg a pasamak ket sigurado, saan a mapagduaduaan! Magagaran dagiti Saksi ni Jehova a mangiranud iti adu a tattao ti pannakaammo a kasapulan tapno makalasat iti daytoy um-umayen a makapakintayeg a pasamak iti lubong. Dayta ti makagapu a nakapingpingetda a makiraman iti daytoy nalatak unay a panangasaba a trabaho iti intero a lubong. (Mateo 24:14) Situtulok nga ar-aramidenda daytoy, gapu iti ayatda iti Dios ken iti kaarrubada.
Gapuna, diyo koma ipalubos a ti panangidumduma wenno pakasikoran ti manglapped kadakayo nga umimdeng no umay dagiti Saksi iti ruanganyo wenno umasidegda kadakayo iti sadinoman. Ikagkagumaanda ti agbalin a nasayaat a kaarruba. Isu nga awatenyo ti itukonda a pannakipagadalyo iti Biblia kadakuada. Ammuenyo no ania dagiti pammatalged kadatayo ti Sao ti Dios nga asidegen ti maysa a masanguanan inton naragsakto nga agkakadua dagiti agkakaarruba. Iti dayta a tiempo, awanton ti panangidumduma gapu iti puli, relihion, wenno panagduduma ti kasasaad a mangdadael iti napudno a panaggagayyem a talaga a tarigagayan ti kaaduan kadatayo.
[Dagiti Ladawan iti panid 6, 7]
Nasayaat ti agaramid iti kinaimbag kadagiti kaarruba
[Credit Line]
Globo: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.