Panawen ti Panagrag-o Kadagiti Pagilian ti Balkan

Tawen 1922 idi. Idiay Innsbruck, Austria, madama ti taripnong dagiti Earnest Bible Students, kas pannakaawag idi kadagiti Saksi ni Jehova. Karaman kadagiti dumdumngeg ni Franz Brand, maysa nga agkabannuag manipud ili ti Apatin idiay Vojvodina, Serbia. Apaman a dinakamat ti ispiker ti nagan ti Dios, a Jehova, nangrugi nga agderraaw ti maysa a bunggoy, isu a kapilitan a naisardeng ti palawag, ket nagngudo ti taripnong. Kaskasdi, nagustuan unay ni Franz ti nangngegna, ket inkeddengna nga ikasaba ti naimbag a damag ti Pagarian. Dagitoy ti nanumo a nangrugian ti naragsak a naespirituan nga irarang-ay iti maysa kadagiti pagilian ti Balkan.

KAADUAN a tao ita mapanunotda ti gubat ken panangpapatay no madakamat ti Yugoslavia. Makapaaliaw a panunoten dagiti masaker, nakakaasi a nagbakuit, nadadael a pagtaengan, ken agsagsagaba nga ulila. Awan ti sasao a makailadawan iti nakaro a saem ken rigat a gapuanan ti gubat a nangrubbuot iti Balkan Peninsula manipud 1991 agingga 1995, a nangpukaw iti amin a namnama a maaddaan iti narang-ay ken natalna a masanguanan babaen ti panangikagumaan ti tao. Kas resulta ti gubat, dagiti umili iti dati a Yugoslavia sagsagabaenda ti narigat nga ekonomia ken nakaay-ay-ay a kinakurapay.a

Gapu ta adda ti kasta a panagsagaba, awan ti mangnamnama nga adda dagiti naragsak a tattao iti dayta a paset ti lubong. Ngem pudno nga adda, nupay kasla di nakappapati. Kinapudnona, naaddaanda iti maysa nga aldaw ti naisangsangayan a panagrag-o iti panagngudo ti maika-20 a siglo. Kasano a nairaman iti daytoy a panagrag-o ni Franz Brand, ti agtutubo nga immuna a nadakamat?

Naespirituan a Panagrang-ay Kadagiti Pagilian ti Balkan

Naragsakan ni Franz Brand kadagiti baro a kinapudno a nangngegna ket inkeddengna a masapul nga isaknapna ti naimbag a damag. Nakasarak iti trabaho kas barbero idiay Maribor, maysa a siudad ti Slovenia iti asideg ti beddeng ti Austria, ket rinugianna ti mangasaba kadagiti pukpukisanna, a masansan a dumngeg a siuulimek. Kas resulta ti panangikagumaanna, nabukel ti maysa a bassit a grupo dagiti agibumbunannag iti Pagarian idiay Maribor idi arinunos ti dekada 1920. Naiparang dagiti Naimbibliaan a palawag iti maysa a restawran, a maitutop a napanaganan idi agangay iti Novi svet (New World) Seafood Restaurant.

Iti panaglabas ti tiempo, simmaknap ti naimbag a damag iti intero a pagilian. Nausar iti daytoy a panagrang-ay ti “Photo-Drama of Creation” (walo nga oras a pabuya babaen ti pelikula, slide, ken nairekord a timek). Kalpasanna, idi dekada 1930, idi naipasidong dagiti Saksi ni Jehova iti nakaro a pannakaidadanes idiay Alemania, napabileg dagiti Saksi idiay Yugoslavia babaen ti tulong dagiti Aleman a payunir a nangpanaw iti pagilianda. Insakripisioda ti personal a bang-ar ken nam-ay, ket inkagumaanda ti napan nangasaba kadagiti nasulinek unay a paset dayta a kabambantayan a pagilian. Idi damo, agparang a bassit ti umawat iti mensaheda. Idi rugrugi ti dekada 1940, adda laeng 150 nga agibumbunannag a nangireport iti serbisioda.

Idi 1941, dimteng ti nakaro a panangidadanes, a nagpaut agingga idi 1952. Anian a makaparagsak ta idi Setiembre 9, 1953, iti sidong ti Komunista a turay ni Heneral Tito, legal a nairehistro met laengen dagiti Saksi ni Jehova! Adda 914 nga agibumbunannag ti naimbag a damag iti dayta a tawen, ket nagtultuloy nga immadu. Idi 1991, ti bilang dagiti agibumbunannag ket immadu iti 7,420, ken 16,072 ti timmabuno iti Memorial iti dayta a tawen.

Manipud Agosto 16 agingga 18, 1991, ti damo nga internasional a kombension dagiti Saksi ni Jehova iti daytoy a pagilian ket naangay idiay Zagreb, Croatia. Adda 14,684 a timmabuno nga umili ken ganggannaet. Dayta a nakallalagip a kombension ti nangisagana kadagiti adipen ni Jehova a mangsango kadagiti masanguanan a pakasuotan. Karaman kadagiti naudi a lugan a lumabas iti checkpoint iti nagbeddengan ti Croatia ken Serbia dagiti bus a nangyawid kadagiti delegado a taga Serbia. Idi nakalabasen ti maudi a bus, naserraan ti beddeng ket nangrugi ti gubat.

Adda Panggapuan Dagiti Adipen ni Jehova nga Agrag-o

Dagiti tawen ti gubat ket talaga a tiempo ti nakaro a pannubok kadagiti Saksi ni Jehova kadagiti pagilian ti Balkan. Nupay kasta, addaanda iti panggapuan nga agrag-o gapu ta binendisionan ni Jehova dagiti adipenna sadiay iti nagsayaat nga irarang-ay. Nanipud 1991, ti bilang dagiti agibumbunannag ti Pagarian kadagiti lugar ti dati a Yugoslavia ket immadu iti nasurok a 80 porsiento. Idi 2001 tawen serbisio, naaddaan ti pagilian iti kangatuan a bilang a 13,472.

Dagiti opisina idiay Zagreb ken Belgrade (Serbia) ti mangay-aywan idi iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova iti amin a republika ti dati a Yugoslavia. Gapu iti irarang-ay ken kadagiti napolitikaan a panagbalbaliw, nasken a maipasdek dagiti baro nga opisina idiay Ljubljana (Slovenia), ken Skopje (Macedonia), malaksid pay iti pannakaadda dagiti baro nga opisina idiay Belgrade ken Zagreb. Aganay a 140 dagiti agserserbi kadagitoy nga opisina. Kaaduan kadakuada ket agtutubo a nareregta ken mangay-ayat ken ni Jehova. Adu kadakuada ti tumultulong iti pannakaipatarus dagiti katulongan iti panagadal iti Biblia iti Croatiano, Macedoniano, Serbiano, ken Sloveniano. Anian a makaparagsak ta kaaduan kadagiti magasin ken literatura dagiti Saksi ni Jehova kadagitoy a lenguahe ket maipabpablaak a kagiddan ti orihinal nga Ingles nga edision! Dagitoy a publikasion tulonganda ti adu a tattao a makasapul iti liwliwa ken namnama.

Ti maysa pay a makaparag-o ket ti natulok a suporta dagiti adu nga amin-tiempo nga ad-adipen a naggapu iti sabali a pagilian. Adu a napipintas a Kingdom Hall ti naibangon kadagiti naglabas a tawtawen, a mangnayon iti rag-o kadagiti kongregasion. Ngem adda pay idi ti agur-uray a panggapuanda nga agrag-o. Kasano a kasta?

Naidumduma a Proyekto

Masansan idi a panunoten ti adu nga agibumbunannag, ‘Maaddaantayonto ngata iti New World Translation iti pagsasaotayo?’ Tinawen a pinadpadaananda a maipakaammo dayta iti kombension distrito. Ngem kasano a maaramid ti kasta a nagdakkelan a proyekto, idinto ta sumagmamano pay laeng a tawen ti naglabas nanipud idi nabuangay ti bunggoy dagiti agipatpatarus para kadagitoy a lenguahe ken bassit ti bilangda?

Kalpasan ti panangtingitingda iti bambanag, inanamongan ti Bagi a Manarawidwid ti maysa nga agtipon a proyekto dagiti bunggoy dagiti agipatpatarus manipud Croatia, Macedonia, ken Serbia. Agtitinnulong a naimbag dagitoy a bunggoy ket iti kasta magunggonaanda iti trabaho, kapanunotan ken singasing ti tunggal maysa. Ti bunggoy ti Croatia ti nangidaulo iti trabaho.

Aldaw a Panagrag-o

Dagiti Saksi ni Jehova kadagiti pagilian ti Balkan didanto pulos malipatan ti Hulio 23, 1999. Aggigiddan idi a naangay ti serye dagiti “Naimpadtuan a Sao ti Dios” a Kombension Distrito idiay Belgrade, Sarajevo (Bosnia-Herzegovina), Skopje, ken Zagreb. Mapagduaduaan idi no maangay ti kombension idiay Belgrade, agsipud ta kabayatan dagiti panagbomba ti NATO, naiparit ti publiko a panagtataripnong. Anian a ragsak dagiti kakabsat ta makapagtitimpuyogdan kalpasan ti adu a bulan a panagurayda! Ngem nalablabes pay ngem iti ninamnamada ti napasamak.

Iti malem ti Biernes, adda naisangsangayan a pakaammo kadagiti kombension iti uppat a siudad. Siuulimek a pinadaanan ti 13,497 a delegado no ania ti maipakaammo. Idi inruar ti ispiker kamaudiananna, ti New World Translation of the Christian Greek Scriptures iti pagsasao a Croatiano ken Serbiano ken imbagana kadagiti agdengdengngeg a madaman a maipatpatarus daytoy iti Macedoniano, saan a natngelan dagiti delegado ti emosionda. Nagsarimadeng ti ispiker gapu iti gumgumluong a palakpak. Iti kombension idiay Sarajevo, kellaat a nagulimek amin dagiti adda iti tallaong, a naan-anay a nasorpresa. Ti kinaulimek ket napasarunuan iti napaut a palakpak. Idiay Belgrade, nagarubos ti lua ti adu gapu iti rag-oda, ken namin-ano a nalapdan ti ispiker a mangileppas iti pakaammo gapu iti naulit-ulit a panagpalakpak. Nalapunos iti ragsak ti tunggal maysa!

Daytoy a sagut ket ad-adda a naipateg gapu ta nakagun-od dagiti Saksi ni Jehova iti pammalubos nga agimprenta iti patarus ti Biblia iti pagsasao a Croatiano ken Serbiano. Gapuna, ti New World Translation of the Christian Greek Scriptures iti tunggal maysa kadagitoy dua a lenguahe ket naitipon kas maysa a libro iti patarus ti Hebreo a Kasuratan iti isu met laeng a pagsasao. Kanayonanna, ti Biblia iti pagsasao a Serbiano ket nayimprenta nga agpadpada iti letra a Romano ken Cyrillic.

Agyamyaman dagiti adipen ni Jehova nga adda kadagiti pagilian ti Balkan gapu iti amin a bendision ken panangiwanwan a naawatda. Pudno nga umanamongda iti sasao ni David: “Uray no magnaak iti ginget ti napuskol a kinasipnget, saanak nga agbuteng iti dakes, ta sikukuyogka [Jehova] kaniak.” Iti laksid dagiti amin a pakarigatan nga agtultuloy a mapaspasaranda, determinadoda a mamagbalin iti ‘rag-o ni Jehova kas salindegda.’​—Salmo 23:4; Nehemias 8:10.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 20]

Ti umuna a grupo dagiti agibumbunannag manipud Maribor, Slovenia, a nangaskasaba iti adayo a teritoria