Kasanoka a Makaaramid iti Desision nga Anamongan ti Dios?

MAYSA a lalaki iti Estados Unidos ti napan iti banko tapno agideposito iti tseke nga aggatad iti 25,000 a doliar. Panggepna nga iserrek dayta kas time deposit. Ngem imbalakad kenkuana ti bangkero nga ipuonanna ketdi dayta iti stock market, agsipud ta iti napaut a tiempo, di pulos malugi ti stock market. Impangag ti lalaki dayta a balakad ti bangkero. Di nagbayag kalpasanna, nalugi iti dakkel ti puonanna.

Ipakita daytoy a kapadasan a saan a nalaka ti mangaramid kadagiti nainsiriban a desision. Komusta met dagiti dadduma pay a desision nga ar-aramidentayo? Adu a desision ti mabalin nga agballigi wenno mapaay​—ken mabalin pay ketdi a pakapukawan ti biag. Kasanotayo ngarud a masigurado a nainsiriban dagiti ar-aramidentayo a desision?

“Daytoy ti Dalan”

Iti inaldaw, agdesisiontayo no ania ti kanentayo, ikawestayo, papanantayo, ken dadduma pay. Dadduma a desision ti kasla simple laeng, ngem mabalin a serioso dagiti resultada. Kas pagarigan, ti desision a panangsindi iti sigarilio iti damo a gundaway mabalin a mangitunda iti tungpal biag a bisio a panagsigarilio. Ditay pulos rumbeng a tagibassiten ti kinapateg dagiti kasla simple laeng a desision.

Pakasarakantayo iti giya no mangaramidtayo kadagiti desision, uray kadagiti kasla simple laeng a desision? Anian a nagsayaat no adda mapagtalkan a pagpabalakadan no maipasangotayo kadagiti narigat a desision! Kinapudnona, mabalinyo ti makasarak iti kasta a mamalbalakad. Kastoy ti kuna ti nagkauna a libro a naglaon iti naintiempuan a mensahe: “Dagiti bukodmo a lapayag makangngegto iti sao iti likudam a kunkunana: ‘Daytoy ti dalan. Magnakayo iti dayta,’ no kas pagarigan agpakannawankayto wenno no kas pagarigan agpakannigidkayto.” (Isaias 30:21) Siasino ti mangibagbaga kadagitoy? Ken kasanoyo a masigurado a mapagpannurayan ti panangiwanwanna?

Dayta a pammatalged ket masarakan iti Biblia, a minilion a tattao ti nangadal ken nakabigbig nga impaltiing dayta ni Jehova a Dios, ti Namarsua. (2 Timoteo 3:16, 17) Yantangay ammona no kasano ti pannakaparsuatayo, ni Jehova ngarud ti kasayaatan a gubuayan ti giya. Ammona met no ania ti masanguanan, yantangay isu “daydiay a manipud punganay ibagbagana ti pagnguduan, ken manipud iti nabayagen a tiempo ti bambanag a saan pay a naaramid; Daydiay agkunkuna: ‘Ti pammatigmaanko agtalinaedto.’” (Isaias 46:10) Gapuna, maysa a salmista ti nangyebkas iti panagtalekna iti Sao ni Jehova: “Ti saom ket pagsilawan iti sakak, ken silaw iti danak.” (Salmo 119:105) Ngem kasanonatayo a tulongan ni Jehova a makapaglayag a sitatalged iti tengnga daytoy nariribuk a baybay ti agdama a lubong? Kasanotayo a makaaramid iti desision nga anamongan ti Dios?

Iyaplikar Dagiti Prinsipio ti Biblia

Ni Jehova a Dios impaayanna dagiti Kristiano kadagiti nadibinuan a prinsipio tapno makaaramidda kadagiti umiso a desision. Ti panangadal kadagiti prinsipio ti Biblia ken ti panangyaplikar kadagita ket umasping iti panangadal iti lenguahe ken panangusar iti dayta. No nasursurom dayta a lenguahe, masansan a mabigbigmo no biddut ti gramatika ti maysa a tao apaman a mangngegmo ti ibagana. Nalabit a saanmo nga espesipiko a matukoy no ania a talaga ti kamali iti panangibagana, ngem ammom a kamali dayta. No naadalmo dagiti prinsipio ti Biblia ken ammom no kasano nga iyaplikar a siuumiso dagita iti biagmo, kaaduanna a maibagam no ti maysa a desision ket saan a husto, di maitunos kadagiti prinsipio ti Dios.

Alaentayo a pagarigan ti desision a mabalin a pakaipasanguan ti maysa nga agtutubo a lalaki no iti panangpili iti estilo ti buok. Awan ti espesipiko a bilin ti Dios a mangkonkondenar iti maysa a kita ti estilo ti buok. Ngem utobenyo ti maysa a prinsipio ti Biblia. Insurat ni apostol Pablo: “Tarigagayak a dagiti babbai arkosanda ti bagbagida iti naimbag-pannakaurnosna a kawes, buyogen ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot, saan a kadagiti estilo a panangsallapid iti buok ken balitok wenno kadagiti perlas wenno nangina unay a lupot, no di ket iti wagas a maitutop kadagiti babbai nga agkunkuna nga agraemda unay iti Dios, awan sabali, babaen iti naimbag nga ar-aramid.” (1 Timoteo 2:9, 10) Surat daytoy ni Pablo maipapan kadagiti babbai, ngem agaplikar ti prinsipio agpadpada kadagiti lallaki ken babbai. Ania a prinsipio? Ti panaglanglangatayo rumbeng nga iyanninawna ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot. Rumbeng ngarud nga iyimtuod ti agtutubo a lalaki, ‘Ti kadi panagbubuokko iyanninawna ti kinaemma a maitutop kadagiti Kristiano?’

Ken ania a makatulong a prinsipio ti mabalin a mapidut ti maysa nga agtutubo manipud iti sumaganad a sasao ni adalan a Santiago? “Dakayo a mannakikamalala, saanyo aya nga ammo a ti pannakigayyem iti lubong ket pannakibusor iti Dios? Siasinoman, ngarud, nga agtarigagay nga agbalin a gayyem ti lubong ibilbilangna ti bagina a kabusor ti Dios.” (Santiago 4:4) Di kayat dagiti Kristiano ti makigayyem iti lubong, a bumusbusor iti Dios. Ti kadi panagbubuok a kayat dagiti kapatada ti agtutubo a lalaki mamagbalin kenkuana a gayyem ti Dios wenno gayyem ti lubong? Ti agtutubo a lalaki a mangtingtingiting no ania a panagbubuok ti pilienna ket mabalin nga agpannuray kadagiti naibatay iti Biblia a prinsipio sakbay nga agdesision. Wen, dagiti nadiosan a prinsipio tulongannatayo nga agdesision. Ken no nayugalitayo ti mangaramid kadagiti desision a naibatay kadagiti nadiosan a prinsipio, nalaklakanton ti mangaramid kadagiti nainsiriban a desision nga awanan kadagiti makadangran a resulta.

Adu ti masarakantayo a prinsipio iti Sao ti Dios. Siempre, mabalin a saantayo a makasarak iti maysa a teksto nga espesipiko nga agaplikar iti kasasaadtayo. Kaskasdi, mabalin nga adda mabasatayo no kasano a nagpaiwanwan iti Dios ti dadduma a tattao ken no kasano nga inyaleng-aleng ti dadduma dagiti ballaag ti Dios. (Genesis 4:6, 7, 13-16; Deuteronomio 30:15-20; 1 Corinto 10:11) Babaen ti panangbasa kadagita a salaysay ken panangtingiting kadagiti imbungana, mabigbigtayo dagiti nadiosan a prinsipio a makatulong kadatayo iti panangaramid kadagiti desision a makaay-ayo iti Dios.

Utobenyo kas pagarigan ti ababa a pannakipatang ni Jesu-Kristo ken ni apostol Pedro. Dagiti lallaki nga agkolkolekta iti dua a drakma a buis inyimtuodda ken ni Pedro: “Ti mannursuroyo saanna kadi a bayadan ti dua a drakma a buis?” Insungbat ni Pedro: “Wen.” Di nagbayag kalpasanna, inyimtuod ni Jesus ken ni Pedro: “Manipud kadagiti siasino a ti ar-ari ditoy daga umawatda kadagiti impuesto wenno panguluen a buis? Manipud iti annakda wenno manipud kadagiti ganggannaet?” Idi kinuna ni Pedro: “Manipud kadagiti ganggannaet,” kinuna kenkuana ni Jesus: “Pudno, ngarud ti annak saanda nga agbuis. Ngem tapno saantay a maitibkol ida, mapanka idiay baybay, mangipuruakka iti banniit, ket alaem ti umuna nga ikan nga agparang ket, inton luktam ti ngiwatna, makasarakkanto iti estater a sinsilio. Alaem dayta ket itedmo kadakuada gapu kaniak ken gapu kenka.” (Mateo 17:24-27) Ania dagiti nadiosan a prinsipio a masarakantayo iti daytoy a salaysay?

Babaen ti panangyimtuodna kadagiti agsasaruno a saludsod, inwanwan ni Jesus ti panagpampanunot ni Pedro: Kas ti Anak ti Dios, saan nga agbuis ni Jesus. Nupay saan a natarusan ni Pedro ti punto idi damo, siaasi a tinulongan ni Jesus tapno a maawatanna dayta. Kas panangtulad ken ni Jesus, mabalin nga ikeddengtayo a tratuen a siaasi ti maysa a nagkamali imbes a kondenaren wenno sigugubsang nga iparupatayo ti kamalida.

Naawatan ngarud ni Pedro no ania ti rason iti panagbayad iti panguluen a buis​—tapno saan a maitibkol dagiti sabsabali. Adda sabali pay a prinsipio a maadaltayo iti dayta a salaysay. Ti panangikabilangan iti konsiensia dagiti sabsabali ket napatpateg ngem ti panangipetteng kadagiti kalintegantayo.

Ania ti mangtignay kadatayo a mangaramid kadagiti desision a mangipakita iti panagraem iti konsiensia dagiti sabsabali? Ti ayat iti padatayo a tao. Malaksid iti kapatgan a bilin a panangayat iti Dios buyogen ti amin a kararua, insuro ni Jesu-Kristo a ti maikadua a kapatgan a bilin isu ti panangayattayo iti padatayo a tao kas iti panagayattayo iti bagbagitayo. (Mateo 22:39) Ngem agbibiagtayo iti lubong a mangitantandudo iti kinamanagimbubukodan, ken addaantayo iti managbasol a pagannayasan a mangiparangarang iti dayta. Tapno ngarud maayat ti tao ti padana a tao kas iti bagina, masapul a balbaliwanna ti panagpampanunotna.​—Roma 12:2.

Adu ti nangaramid iti kasta a panagbalbaliw, ket inkabilanganda dagiti sabsabali no mangaramidda kadagiti desision, dadakkel man wenno babassit. Insurat ni Pablo: “Naayabankayo maipaay iti wayawaya, kakabsat; isuna laeng ta dikay usaren daytoy a wayawaya kas pakagutugotan a maipaay iti lasag, no di ket babaen ti ayat agpaadipenkayo iti maysa ken maysa.” (Galacia 5:13) Kasanotayo a maaramid dayta? Imutektekanyo ti maysa nga agtutubo a babai nga immakar iti away tapno matulonganna dagiti tattao a mangadal iti Sao ti Dios. Bayat ti pannakisaritana kadagiti tattao, nabigbigna a saan a magustuan dagiti umili dagiti kawesna, nupay makuna a naemma dagita kadagiti tagasiudad. Naemma ti panagkawkawes ken panaglanglangana, ngem inkeddengna ti agusar kadagiti kawes a nasimsimple “tapno ti sao ti Dios saan koma a mapagbassawangan.”​—Tito 2:5.

Ania ti aramidem no agdesisionka mainaig iti panaglanglangam wenno dadduma pay a banag? Masiguradom a maay-ayo ni Jehova no dagiti desisionmo iyanninawda ti pannakaseknam iti konsiensia dagiti sabsabali.

Ikabilangam ti Masakbayan no Agdesisionka

Malaksid kadagiti prinsipio iti Biblia ken ti konsiensia dagiti sabsabali, ania ti mabalintayo pay nga ikabilangan no mangaramidtayo kadagiti desision? Nupay narigat ti panagbiag dagiti Kristiano, a mayarig iti panagdaliasat iti lasonglasong ken akikid a dalan, ipapaayan ida ti Dios iti nawadwad a wayawaya sigun iti ipalubosna. (Mateo 7:13, 14) Nasken nga usigentayo no kasano a dagiti pangngeddengtayo apektaranna ti naespirituan, mental, emosional, ken pisikal a pagimbagantayo iti masanguanan.

Ipapantayo a pampanunotem nga awaten ti maysa a trabaho. Nalabit nga awan ti imoral wenno di maitutop iti dayta a kita ti trabaho. Mabalinmo latta ti tumabuno kadagiti Nakristianuan a gimong ken kombension. Nangatngato ti sueldo ngem iti namnamaem. Tagipatgen unay ti amom ti abilidadmo ken kayatna a naan-anay nga usarem dayta iti trabahom. Malaksid iti dayta, magustuam ti mismo a trabaho. Adda pay kadi makalapped kenka a mangawat iti tukon? Bueno, kasanon no makitam a posible a maigamerkanto iti dayta a trabaho. Naibaga a saankanto nga ag-overtime iti trabaho. Ngem tapno maileppas ti maysa a trabaho, saanto ngata nga agkalikagum dayta iti doble a panagreggetmo? Masansanto ngata ti panagtrabahom iti ad-adu nga oras? Mabalin ngata a daytanto ti mangyadayo kenka manipud iti pamiliam ken inton agangay manipud kadagiti naespirituan nga aktibidad a saan a rumbeng a maisakripisio?

Imutektekam no kasano a nangaramid ni Jim iti dakkel a desision maipapan iti trabahona. Inggaedna ti nagtrabaho ket ngimmato ti saadna. Kamaudianna, nagbalin a direktor ti kompania a pagtartrabahuanna iti Oriente, chief executive officer iti sabali a kompaniada iti Estados Unidos, ken miembro ti board of directors iti negosioda idiay Europa. Ngem idi nagsuek ti ekonomia idiay Japan, nabigbigna a nagdakkel a kinamaag ti panangikagumaan nga agpabaknang ken maaddaan iti nangato a saad. Nagpartak a naibus ti nagrigatanna a kuarta. Napukaw ti direksionna iti biag. ‘Anianto ngata ti aramidek kalpasan ti sangapulo a tawen?’ inyimtuodna iti bagina. Nabigbigna idi agangay a naipamaysa ti asawa ken dagiti annakna kadagiti napatpateg a kalat iti biag. Kadagiti ngamin tawtawen a naglabas, makitimtimpuyogda kadagiti Saksi ni Jehova. Kayat met ni Jim ti agbalin a naragsak ken kontento a kas iti pamiliana. Gapuna, inrugina ti makipagadal iti Biblia.

Naamiris ni Jim a ti estilo ti panagbiagna ti nanglapped kenkuana nga agbiag nga addaan panggep kas Kristiano. Gapu iti kanayon a panagdaliasatna iti Asia, Estados Unidos, ken Europa, awan ti umdas a panawenna a mangadal iti Biblia ken makitimpuyog kadagiti kapammatian. Naipasango iti maysa a desision: ‘Itultuloyko kadi ti wagas ti panagbiagko kadagiti naglabas a 50 a tawen, wenno surotek ti baro a dana ti biag?’ Buyogen ti kararag, inutobna no ania ti epekto ti desisionna iti masakbayanna, ket inkeddengna ti agsardeng kadagiti amin a trabahona malaksid iti maysa tapno adda panawenna para kadagiti naespirituan nga aktibidad. (1 Timoteo 6:6-8) Naragragsaken ita gapu iti desisionna, a mangipapaay kenkuana iti gundaway nga agbalin nga okupado kadagiti Nakristianuan nga aktibidad.

Dadakkel man wenno babassit, napateg dagiti desisionmo. Ti desision nga aramidem ita mabalin nga agresulta iti balligi wenno pannakapaay, biag wenno ipapatay pay ketdi iti masanguanan. Makaaramidka kadagiti nainsiriban a desision no ikabilangam dagiti prinsipio iti Biblia, ti konsiensia dagiti sabsabali, ken ti masanguanan nga epekto ti tignaymo. Agdesisiontayo koma maitunos iti pagayatan ti Dios.

[Ladawan iti panid 13]

Dagiti desision nga agparang a babassit mabalin a serioso dagiti resultana

[Ladawan iti panid 14]

Kasano a makatulong kenkuana dagiti prinsipio iti Biblia tapno makapagdesision a nainsiriban?

[Ladawan iti panid 15]

Siaasi a kinasarita ni Jesus ni Pedro