Matungpal ti Impadto ni Jehova

“SIAK Daydiay Nadibinuan ket awanen ti sabali a Dios, wenno uray asinoman a kas kaniak; Daydiay a manipud punganay ibagbagana ti pagnguduan, ken manipud iti nabayagen a tiempo ti bambanag a saan pay a naaramid.” (Isaias 46:9, 10) Kasta ti kinuna ni Jehova, daydiay siuumiso a makaipadto iti masanguanan.

Awan duadua a di kabaelan ti tao nga ipadto no ania a talaga ti mapasamak iti masanguanan. Gapu ta ti Biblia ket libro ti padto, nasayaat koma nga usigen ti amin nga agbirbirok iti kinapudno no talaga a ti Dios ti autor dayta. Usigentayo ti sumagmamano a padto ti Biblia a natungpalen.

Dagiti Nagkauna a Sibilisasion

Impadto ti Dios a madadael nga agnanayon ti Babilonia agraman ti Edom, Moab, ken Ammon. (Jeremias 48:42; 49:17, 18; 51:24-26; Abdias 8, 18; Sofonias 2:8, 9) Ti pannakapukaw dagitoy a nasional a grupo paneknekanda ti kinaumiso ti impadto ti Sao ti Dios.

Siempre, mabalin nga ibaga ti dadduma nga uray asino mabalinna nga ipadto a mapukaw ti maysa a nasion inton agangay, kasanoman ti kabileg dayta. Ngem ditay koma liplipatan a mas detalyado ti imbaga ti Biblia. Kas pagarigan, imbagana no kasano a maparmek ti Babilonia. Impadto ti Biblia a dagiti Medo ti mangparmek iti siudad, a ni Ciro ti mangidaulo kadagiti mangraut a soldado, ken maatianan dagiti karayan a salaknib ti siudad.​—Isaias 13:17-19; 44:27–45:1.

Saan nga impadto ti Biblia nga amin dagiti naparmek a nasion wenno ili ket mapukaw iti agnanayon. Maisupadi iti dayta, idi naipadto ti panangparmek ti Babilonia iti Jerusalem, imbaga ti Dios a maisublinto ti siudad, uray pay kaugalian ti Babilonia a saanna a wayawayaan dagiti kautibona. (Jeremias 24:4-7; 29:10; 30:18, 19) Natungpal daytoy ket nagtultuloy ti kaputotan dagiti Judio agingga iti kaaldawantayo.

Kasta met, impadto ni Jehova a maparmek ti Egipto kas kabilgan a turay iti lubong ngem “kalpasanna isu mapagtaenganto a kas kadagiti aldaw idi ugma.” Inton agangay, daytoy a nagkauna a kabilgan a turay ‘agbalinto a nanumo a pagarian.’ (Jeremias 46:25, 26; Ezequiel 29:14, 15) Pimmayso met daytoy. Kanayonanna, impadto ni Jehova a maparmek ti Grecia kas kabilgan a turay iti lubong, ngem saanna nga imbaga a mapukaw daytoy a nasion. Ania ti maadaltayo maipapan kadagiti sibilisasion nga impadto ni Jehova a mapukaw ken dagiti sibilisasion a dina dinakamat a mapukaw? Maadaltayo a naglaon ti Sao ti Dios kadagiti pudno ken mapagtalkan a padto.

Nakaskasdaaw a Detalye

Kas nadakamaten, nangipaay ni Jehova iti adu a detalye maipapan iti pamay-an a pannakadadael ti Babilonia. Umasping iti dayta, iti panangipadtona iti pannakarbek ti Tiro, kinuna ti libro nga Ezequiel a dagiti batona, ti aramidna a kayo, ken ti tapokna maikabildanto “iti mismo a tengnga ti danum.” (Ezequiel 26:4, 5, 12) Natungpal daytoy a padto idi 332 K.K.P. idi inusar ni Alejandro a Dakkel dagiti rebbek ti kangrunaan a paset ti siudad a naparmek tapno mangaramid iti dalan nga agturong iti isla a paset ti Tiro, ket pinarmekna met dayta.

Ti padto a nailanad iti Daniel 8:5-8, 21, 22 ken 11:3, 4 nangted met iti nakaskasdaaw a detalye maipapan iti naisangsangayan ti kinatan-okna nga “ari ti Grecia.” Matayto daytoy nga agturay bayat ti kangitingitan ti kinatan-okna, ket ti pagarianna mabingaybingay nga agkapat ngem saan a kadagiti kaputotanna. Nasurok a 200 a tawen kalpasan ti pannakailanad daytoy a padto, napaneknekan a ni Alejandro a Dakkel dayta a natan-ok nga ari. Ibaga kadatayo ti historia a nasapa a natay ken kamaudiananna, ti imperiona ket nagbibingayan dagiti uppat a heneralna​—saan a dagiti kaputotanna.

Kunaen dagiti kritiko a mabalin a nailanad daytoy a padto kalpasan a napasamak dayta. Ngem sukimatenyo manen ti naisitar a salaysay iti libro a Daniel. No matmatan dayta kas padto, nakaskasdaaw dagiti detalyena. Ngem no matmatan dayta a napasamaken sa napagparang laeng a maysa a padto, saan kadi a nakalawlawag a kurang dagiti detalyena? No adda agpammarang a nagbiag kalpasan ni Alejandro a mangpadpadas a mangallukoy kadagiti agbasbasa a saan a padto dayta, apay ngarud a saanna nga imbaga a kalpasan la unay ti ipapatay ni Alejandro, dua kadagiti annakna a lallaki ti nangpadas a mangipasdek iti pagarianda ngem mapapataydanto? Apay a saanna a dinakamat nga adu a tawen pay ti mapalabas sakbay nga agturay amin dagiti uppat a heneralna iti nadumaduma a paset ti imperio ni Alejandro? Ken apay a saanna a dinakamat ti nagan ti naindaklan nga ari ken dagiti uppat a heneralna?

Nabayagen nga adda dagidiay agkunkuna a naisurat kano ti padto ti Biblia kalpasan a napasamak dayta. Ngem di napaneknekan dayta. Kapanunotan la ngamin dayta dagidiay agkunkuna nga imposible a maipadto dagiti pasamak iti masanguanan ngem dida pay sinukimat dagiti pammaneknek. Gapu ta saanda a patien ti Biblia kas Sao ti Dios, ilawlawagda ti amin a banag sigun iti panangmatmatda. Nupay kasta, sisisirib nga impaltiing ti Dios ti umdas a detalye dagiti padto tapno paneknekanna nga isu ti autor ti Biblia.a

Dagiti padto ti Biblia pabilgenda ti pammatiyo no utobenyo a naimbag dagiti espesipiko a padto ti Biblia ken ti kaitungpalanda. Apay a diyo adalen ti maysa a padto ti Biblia? Dagiti tsart iti panid 343 agingga iti 346 iti libro nga “Amin a Kasuratan Impaltiing ti Dios ket Naimbag” mabalin a makatulongda kadakayo maipapan iti daytoy.b Ti motiboyo koma a mangadal iti dayta ket tapno mapabileg ti pammatiyo. Dikay agapura a basta mangsaklaw lattan iti material. Imbes ketdi, utobenyo a naimbag ti kinapudno a matungpal ti aniaman nga impadto ni Jehova.

[Footnotes]

[Kahon/Ladawan iti panid 24]

DAGITI PRINSIPIO ITI PANAGBIAG

Usigenyo met daytoy. Ti Dios a siuumiso a nangipadto iti itataud ken pannakarbek dagiti kabilgan a turay iti lubong isu met ti Gubuayan dagiti prinsipio ti Biblia agpaay iti panagbiag, kas kadagiti sumaganad:

Apitem ti aniaman nga immulam.​—Galacia 6:7.

Naragragsak ti mangted ngem ti umawat.​—Aramid 20:35.

Ti kinaragsak agpannuray iti panangpennek kadagiti naespirituan a kasapulan.​—Mateo 5:3.

No iyaplikaryo dagitoy a prinsipio, makapagtalekkayo a magun-odanyo ti kinaragsak ken balligi.

[Dagiti Ladawan iti panid 22, 23]

Ti Sao ti Dios impadtona ti naan-anay a panagpatingga dagitoy a sibilisasion . . .

EDOM

BABILONIA

. . . ngem saan a kadagitoy

GRECIA

EGIPTO

[Credit Lines]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

WHO photo by Edouard Boubat

[Ladawan iti panid 23]

Ni Alejandro a Dakkel