Dagiti Reperensia iti Workbook iti Gimong a Panagbiag ken Ministerio
ENERO 7-13
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 21-22
“Maaramid Koma ti Pagayatan ni Jehova”
(Aramid 21:8-12) Pimmanawkami iti simmaganad nga aldaw ket nakadanonkami idiay Cesarea. Simrekkami iti balay ni Felipe nga ebanghelisador, maysa kadagiti pito a napili a lallaki, ket nakipagyankami kenkuana. 9 Adda uppat nga annakna a babbalasang nga agipadpadto. 10 Ngem kalpasan ti panagyanmi sadiay iti adu nga aldaw, bimmaba manipud Judea ti propeta nga agnagan Agabo. 11 Immay kadakami ket innalana ti sinturon ni Pablo. Ginalutanna dagiti saka ken imana sa kinunana: “Daytoy ti imbaga ti nasantuan nga espiritu, ‘Kastoyto ti pananggalut dagiti Judio idiay Jerusalem iti lalaki a makinkukua iti daytoy a barikes ket iyawatdanto iti ima dagiti tattao kadagiti nasion.’” 12 Idi nangngegmi daytoy, dakami ken dagiti adda sadiay impakaasimi kenkuana a saan a mapan idiay Jerusalem.
“Maaramid Koma ti Pagayatan ni Jehova”
15 Kabayatan ti kaadda ni Pablo idiay balay da Felipe, adda simmangpet a sabali pay a mararaem a sangaili a ni Agabo. Dagidiay adda iti pagtaengan da Felipe am-ammoda ni Agabo kas maysa a propeta. Isu idi ti nangipadto iti iyaay ti dakkel a panagbisin kabayatan ti panagturay ni Claudio. (Ara. 11:27, 28) Nalabit pinampanunotda: ‘Apay ngata nga immay ni Agabo? Ania a mensahe ti umayna idanon?’ Nagpaliiwda a naimbag bayat nga innala ni Agabo ti barikes ni Pablo. Maysa dayta nga atiddog a lupot a mabalin a pagikabilan iti kuarta ken dadduma pay a bambanag. Inggalut dayta ni Agabo kadagiti saka ken imana sa insawangna daytoy a serioso a mensahe: “Kastoy ti kuna ti nasantuan nga espiritu, ‘Ti lalaki a makinkukua itoy a barikes parautanto dagiti Judio iti kastoy a pamay-an idiay Jerusalem ket iyawatda iti im-ima dagiti tattao iti nasnasion.’”—Ara. 21:11.
16 Pinasingkedan ti padto a mapan ni Pablo idiay Jerusalem. Ipasimudaagna pay a ti panangasabana kadagiti Judio sadiay ket agbanag iti pannakayawatna “iti im-ima dagiti tattao iti nasnasion.” Dakkel ti epekto ti padto kadagidiay nakangngeg iti dayta. Insurat ni Lucas: “Itan idi nangngegmi daytoy, agpadpada a dakami ken dagidiay taga idiay a lugar rinugianmi nga impakaasi kenkuana a saan a sumang-at idiay Jerusalem. Idin simmungbat ni Pablo: ‘Ania ti ar-aramidenyo nga agsangsangit ken mangpakpakapuy iti pusok? Manginanamakayo, sisasaganaak saan laeng a maparautan no di ket kasta met a matay idiay Jerusalem maigapu iti nagan ni Apo Jesus.’”—Ara. 21:12, 13.
(Aramid 21:13) Insungbat ni Pablo: “Apay nga agsangsangitkayo ken pakpakapuyenyo ti pakinakemko? Dikay madanagan ta nakasaganaak a magalutan ken uray pay matay idiay Jerusalem para iti nagan ni Apo Jesus.”
“Maaramid Koma ti Pagayatan ni Jehova”
17 Iladawam iti panunotmo ti eksena. Dagiti kakabsat, agraman ni Lucas, impakpakaasida ken Pablo a saannan nga itultuloy ti mapan idiay Jerusalem. Adda dagiti nagsangit. Gapu ta natukay ti pusona iti naayat a pannakaseknan nga impakitada kenkuana, sidudungngo a kinuna ni Pablo a ‘pakpakapuyenda ti pusona,’ wenno ‘pagladladingitenda ti pusona’ kas kuna dagiti dadduma a patarus. Ngem saanda a mapagbaw-ing ti panunot ni Pablo. Kas idi nakisinnarak kadagiti kakabsat idiay Tiro, saanna nga impalubos a kumapuy ti pakinakemna gapu kadagiti panagpakpakaasi ken lulua. Imbes ketdi, inlawlawagna no apay a nasken a mapan idiay Jerusalem. Anian a tured ken determinasion ti impakitana! Kas ken Jesus, desidido ni Pablo a mapan idiay Jerusalem. (Heb. 12:2) Saan a kayat ni Pablo ti matay gapu iti pammatina, ngem no kas pagarigan ta mapasamak dayta, ibilangna a dayaw ti matay kas pasurot ni Kristo Jesus.
(Aramid 21:14) Idi saanmi a maallukoy, simmardengkami a mangkombinsir sa kinunami: “Maaramid koma ti pagayatan ni Jehova.”
“Maaramid Koma ti Pagayatan ni Jehova”
18 Ania ti reaksion dagiti kakabsat? Rinaemda ti desisionna. Mabasatayo: “Idi saan a maallukoy, timmulokkami buyogen iti sasao a: ‘Maaramid koma ti pagayatan ni Jehova.’” (Ara. 21:14) Dagidiay mangigawgawid ken Pablo a mapan idiay Jerusalem saanda nga impapilit ti kaykayatda. Dimngeg ken timmulokda ken Pablo, a binigbig ken inakseptarda ti pagayatan ni Jehova uray no narigat dayta para kadakuada. Inrugin ni Pablo nga aramiden ti banag nga agtungpal inton agangay iti ipapatayna. Nalaglag-an koma ti riknana no saan nga inkagumaan nga igawid dagidiay mangipatpateg kenkuana.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 21:23, 24) Isu nga aramidem ti ibagami kenka: Addaankami iti uppat a lallaki a nagkari. 24 Ikuyogmo dagitoy a lallaki ket dalusanyo ti bagiyo maitunos iti Linteg ken sika ti makaammo iti gastosda, tapno makiskisan ti uloda. Iti kasta, maammuanto ti amin a saan nga agpayso ti naipadpadamag maipapan kenka, no di ket umiso ti ar-aramidem ken sursurotem met ti Linteg.
‘Denggenyo ti Depensak’
10 Nupay kasta, maawatan ni Pablo ti karirikna dagidiay mangal-alagad pay laeng kadagiti dadduma a kaugalian dagiti Judio, kas iti saan a panagtrabaho iti Sabbath wenno saan a pannangan kadagiti maiparit a taraon. (Roma 14:1-6) Saan met a nangipasdek kadagiti paglintegan mainaig iti panagpakugit. Kinapudnona, kinugit ni Pablo ni Timoteo tapno saan a laksiden dagiti Judio gapu ta ammoda a Griego ti amana. (Ara. 16:3) Personal a desision ti panagpakugit. Kinuna ni Pablo kadagiti taga-Galacia: “Awan ti aniaman a pateg ti pannakakugit uray met ti di pannakakugit, no di ket ti pammati nga agtigtignay babaen ti ayat isu ti addaan pateg.” (Gal. 5:6) Ngem di umiso no agpakugit ti maysa a tao tapno laeng matungpalna ti Linteg wenno no ibilangna a nasken dayta tapno maay-ayona ni Jehova. Pakakitaan dayta nga awan ti pammatina.
11 Gapuna, nupay awan kinapudnona dagiti sayangguseng, mariribukan latta dagiti manamati a Judio. Gapu iti dayta, imbalakad dagiti lallakay kenni Pablo: “Addaankami iti uppat a lallaki nga adda karida iti bagbagida. Ikuyogmo dagitoy a lallaki ket dalusam ta bagim babaen iti seremonia a kaduam ida ket asikasuem dagiti gastosda, tapno makiskisan dagiti uloda. Ket iti kasta maammuanto ti isuamin nga awan kapapay-an dagiti sayangguseng a naibaga kadakuada maipapan kenka, no di ket magmagnaka a siuurnos, a sika salsalimetmetam met ti Linteg.”—Ara. 21:23, 24.
12 Mabalin latta koma nga imbaga ni Pablo a ti talaga a problema ket ti kinaregta dagiti manamati a Judio iti Mosaiko a Linteg, saan a dagiti sayangguseng maipapan kenkuana. Ngem situtulok a nagpabus-oy no la ket ta awan ti maikompromiso a nadiosan a prinsipio. Iti umuna a suratna kadagiti taga-Corinto, kinunana: “Kadagidiay adda iti sidong ti linteg nagbalinak a kas adda iti sidong ti linteg, nupay awanak a mismo iti sidong ti linteg, tapno magun-odko dagidiay adda iti sidong ti linteg.” (1 Cor. 9:20) Iti daytoy a gundaway, nakikooperar ni Pablo kadagiti panglakayen idiay Jerusalem ken nagbalin a kas maysa kadagidiay “adda iti sidong ti linteg.” Iti panangaramidna iti dayta, isu ket nangibati iti nagsayaat nga ulidan kadatayo no iti pannakikooperar kadagiti panglakayen ken iti saan a panangipapilit iti kaykayattayo.—Heb. 13:17.
(Aramid 22:16) Ania ti ur-urayem? Tumakderka, agpabautisarka ket dalusam dagiti basolmo babaen ti panangawagmo iti naganna.’
nwtsty study note iti Ara 22:16
dalusam dagiti basolmo babaen ti panangawagmo iti naganna: Wenno “dalusam dagiti basolmo ken umawagka iti naganna.” Madalusan ti basol ti maysa a tao, saan a babaen ti danum a pakabautisaranna, no di ket babaen ti panangawagna iti nagan ni Jesus. Ti panangaramid iti dayta ramanenna ti pammati ken Jesus ken panangipakita iti dayta a pammati babaen kadagiti Nakristianuan nga aramid.—Ara 10:43; San 2:14, 18.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 21:1-19) Idi simminakami kadakuada ken naglayagkami, nagdiretsokami ket nakadanonkami idiay Cos. Iti sumaganad nga aldaw, nagturongkami idiay Rodas, sa idiay Patara. 2 Idi nakakitakami iti barko nga agturong idiay Fenicia, naglugankami. 3 Nakitami ti isla ti Chipre iti kannigid, ngem linabsanmi sa intuloymi ti naglayag nga agpa-Siria ket simmangladkami idiay Tiro, a pagdiskargaan ti barko. 4 Binirokmi dagiti adalan ket nasarakanmi ida isu a nagtalinaedkami sadiay iti pito nga aldaw. Ngem iti tulong ti espiritu, maulit-ulit nga imbagada ken Pablo a saan a mapan idiay Jerusalem. 5 Kalpasan ti panagyanmi sadiay, nagrubbuatkami ket napankamin, ngem aminda, agraman dagiti babbai ken ubbing, intuloddakami agingga iti ruar ti siudad. Nagkararagkami a nakaparintumeng iti igid ti baybay 6 sa nagpipinnakadakami. Kalpasanna, naglugankami iti barko, ket nagawiddan iti pagtaenganda. 7 Naglayagkami manipud Tiro ket nakadanonkami idiay Tolemaida. Kinomustami dagiti kakabsat sadiay ken nakipagyankami iti maysa nga aldaw. 8 Pimmanawkami iti simmaganad nga aldaw ket nakadanonkami idiay Cesarea. Simrekkami iti balay ni Felipe nga ebanghelisador, maysa kadagiti pito a napili a lallaki, ket nakipagyankami kenkuana. 9 Adda uppat nga annakna a babbalasang nga agipadpadto. 10 Ngem kalpasan ti panagyanmi sadiay iti adu nga aldaw, bimmaba manipud Judea ti propeta nga agnagan Agabo. 11 Immay kadakami ket innalana ti sinturon ni Pablo. Ginalutanna dagiti saka ken imana sa kinunana: “Daytoy ti imbaga ti nasantuan nga espiritu, ‘Kastoyto ti pananggalut dagiti Judio idiay Jerusalem iti lalaki a makinkukua iti daytoy a barikes ket iyawatdanto iti ima dagiti tattao kadagiti nasion.’” 12 Idi nangngegmi daytoy, dakami ken dagiti adda sadiay impakaasimi kenkuana a saan a mapan idiay Jerusalem. 13 Insungbat ni Pablo: “Apay nga agsangsangitkayo ken pakpakapuyenyo ti pakinakemko? Dikay madanagan ta nakasaganaak a magalutan ken uray pay matay idiay Jerusalem para iti nagan ni Apo Jesus.” 14 Idi saanmi a maallukoy, simmardengkami a mangkombinsir sa kinunami: “Maaramid koma ti pagayatan ni Jehova.” 15 Kalpasan ti sumagmamano nga aldaw, nagsaganakami ket nagturongkami idiay Jerusalem. 16 Kimmuyog met kadakami ti dadduma nga adalan a taga-Cesarea, ket impandakami ken Menason a taga-Chipre, a maysa a nagkauna nga adalan. Nagdaguskami iti balayna. 17 Idi nakadanonkami idiay Jerusalem, siraragsak nga inawatdakami dagiti kakabsat. 18 Ngem iti sumaganad nga aldaw, kaduami ni Pablo a napan ken Santiago, ket adda sadiay ti amin a panglakayen. 19 Kinomustana ida ket detalyado nga insalaysayna ti bambanag nga inaramid ti Dios kadagiti nasion babaen ti ministeriona.
ENERO 14-20
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 23-24
“Naakusaran a Peste ken Mangsugsugsog iti Panagrebelde”
(Aramid 23:12) Idi bumigaten, nagkukumplot dagiti Judio ken nagsapatada a mailunodda no mangan wenno uminumda a saanda pay a napapatay ni Pablo.
(Aramid 23:16) Ngem nangngeg ti kaanakan ni Pablo ti planoda a panagtambang, isu a napan iti estasion dagiti soldado tapno ipadamagna dayta ken Pablo.
“Agtalgedka!”
5 Naintiempuan ti pammaregta a naipaay ken Pablo. Kabigatanna, nasurok nga 40 a Judio a lallaki ti ‘nangbukel iti kumplot ket sinapataanda iti bagbagida ti maysa a lunod, a kunkunada a saanda a mangan wenno uray uminum agingga a mapapatayda ni Pablo.’ Daytoy a “sinapataan a kumplot” ipakitana a determinado unay dagidiay a Judio a mangpapatay iti apostol. No saanda nga agballigi a mangitungpal iti gakatda, ibilangda a lunod dayta, wenno adda dakes a mapasamak kadakuada. (Ara. 23:12-15) Ti planoda, nga inanamongan dagiti panguluen a papadi ken lallakay, ket paidatagda manen ni Pablo iti Sanhedrin ta kayatda kampay idi a palutpoten pay ti pudpudno maipapan kenkuana. Ngem kinapudnona, dagiti nagkukumplot kayatda saeden ni Pablo iti dalan tapno papatayenda.
6 Nupay kasta, nangngeg ti lalaki a kaanakan ni Pablo ti maipapan iti dayta a gakat ket impakaammona dayta ken Pablo. Imbaon ni Pablo ti kaanakanna nga ipadamagna dayta iti Romano a komandante a ni Claudio Lisias. (Ara. 23:16-22) Sigurado nga ipatpateg ni Jehova dagiti agtutubo a, kas iti di nainaganan a kaanakan ni Pablo, situtured a mangipangpangruna iti pagimbagan dagiti adipen ti Dios ken simamatalek a mangaramid iti amin a kabaelanda a mangitandudo kadagiti interes ti Pagarian.
(Aramid 24:2) Idi naawagan nga agsao ni Tertulo, rinugianna nga akusaran ni Pablo: “Tagtagiragsakenmi ti dakkel a talna gapu kenka ken rumangrang-ay daytoy a nasion gapu iti laingmo a mangituray.
(Aramid 24:5, 6) Ta nasarakanmi daytoy a lalaki a kasla peste, a sugsugsoganna nga agrebelde ti amin a Judio iti intero a daga, ken idadauluanna ti sekta dagiti Nazareno. 6 Pinadasna pay a rugitan ti templo, isu a tiniliwmi.
“Agtalgedka!”
10 Idiay Cesarea, nagtalinaed ni Pablo a ‘nabantayan idiay pretorio a palasio ni Herodes’ bayat nga ur-urayenna a sumangpet manipud Jerusalem dagiti nangidarum kenkuana. (Ara. 23:35) Kalpasan ti lima nga aldaw, simmangpet ni Ananias a Nangato a Padi, ti abogado nga agnagan Tertulo, ken ti maysa a grupo dagiti lallakay. Pinadayawan nga umuna ni Tertulo ni Felix gapu kadagiti ar-aramidenna nga agpaay a pagimbagan dagiti Judio, ngem nabatad a pammasablog laeng dayta tapno magun-odna ti pabor ni Felix. Kalpasanna, idi addadan iti pangukoman, indatag ni Tertulo ti darumda. Inawaganna ni Pablo a “peste a tao ken mangparparnuay kadagiti iyaalsa iti tengnga dagiti amin a Judio iti intero a mapagnaedan a daga ken maysa a dadaulo ti sekta dagiti Nazareno, maysa a nangpadas met a mangtabbaaw iti templo ken kinemmegmi.” Dagiti dadduma a Judio “nakiramanda met iti panangatakar, nga ipappapilitda nga agpayso dagitoy a banag.” (Ara. 24:5, 6, 9) Mangisungsungsong iti sedision, mangidadaulo iti napeggad a sekta, ken mangtabtabbaaw iti templo—nadagsen a pammabasol dagitoy a mabalin a mangituggod iti dusa nga ipapatay.
(Aramid 24:10-21) Idi nagtung-ed ti gobernador ken ni Pablo tapno agsao, kinunana: “Gapu ta ammok nga adun a tawen a sika ti ukom daytoy a nasion, nakasaganaak a mangidepensa iti bagik. 11 Agarup 12 nga aldawen manipud idi napanak idiay Jerusalem tapno agdayaw, ket mabalinmo ti agdamag no kayatmo a siguraduen dayta; 12 ket saandak a nakita a makisupsupiat iti asinoman iti templo wenno mangidadaulo iti riribuk, kadagiti man sinagoga wenno iti intero a siudad. 13 Saanda met a mapaneknekan kenka ti akusasionda kaniak ita. 14 Ngem admitirek kenka daytoy, mangipapaayak iti sagrado a panagserbi iti Dios dagidi ammak maitunos iti pamay-an ti aw-awaganda a sekta, ta patiek ti amin a linaon ti Linteg ken ti insurat dagiti Propeta. 15 Adda namnamak iti Dios, a dayta met ti namnama dagitoy a lallaki, nga agungarto agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo. 16 Gapu iti daytoy, kanayon nga ikagkagumaak a pagtalinaeden a nadalus ti konsiensiak iti sanguanan ti Dios ken dagiti tattao. 17 Kalpasan ti adu a tawen, nagsubliak iti nasionko tapno mangyegak iti kuarta kas tulong, ken agdatonak. 18 Bayat nga as-asikasuek dagitoy, nakitadak idiay templo a nadalusan sigun iti Linteg, ngem awan ti kaduak a grupo ti tattao ken saanak a mangrirriribuk. Nupay kasta, adda dagiti Judio a naggapu iti probinsia ti Asia 19 nga adda koma iti sanguanam tapno akusarandak no adda pangidarumanda kaniak. 20 Wenno ibaga koma dagiti lallaki nga adda ditoy no adda dakes a nakitada bayat ti panagtakderko iti sanguanan ti Sanhedrin, 21 malaksid iti daytoy nga impukkawko bayat a nakatakderak iti tengngada: ‘Mauk-ukomak ita iti sanguananyo gapu ta patiek ti panagungar dagiti natay!’”
“Agtalgedka!”
13 Nangipasdek ni Pablo iti nagsayaat nga ulidan a tuladentayo no maisaklangtayo kadagiti agtuturay gapu iti panagdaydayawtayo ken no maakusarantayo a mangisungsungsong iti riribuk, sedision, wenno kas miembro ti “napeggad a sekta.” Saan a pinaspasablogan ni Pablo ti gobernador, a kas iti inaramid ni Tertulo. Nagtalinaed a kalmado ken nadayaw ni Pablo. Sitataktika a nangipaay iti nalawag ken agpayso a testimonia. Dinakamat ni Pablo a saan a presente dagiti “Judio manipud iti distrito ti Asia” a nangakusar kenkuana a nangtabbaaw iti templo. Rumbeng koma nga addada tapno idatagda ti akusasionda.—Ara. 24:18, 19.
14 Kapatgan iti amin, saan a bimdeng ni Pablo a nangpaneknek maipapan kadagiti patpatienna. Situtured nga inulit ti apostol ti pammatina iti panagungar, a nangpataud iti di panagtutunos dagiti kameng ti Sanhedrin idi isu ket naisaklang iti dayta a pangukoman. (Ara. 23:6-10) Iti panangidepensana iti bagina, impaganetget ni Pablo ti namnamana iti panagungar. Apay? Gapu ta ikaskasaba ni Pablo ti kinapudno maipapan ken Jesus ken iti panagungarna—banag a di maaklon dagiti bumusbusor. (Ara. 26:6-8, 22, 23) Wen, ti nakaisentruan ti kontrobersia ket ti isyu maipapan iti panagungar ken kangrunaanna, ti pammati ken Jesus ken iti panagungarna.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 23:6) Ita, gapu ta ammo ni Pablo a Saduceo ken Fariseo dagiti miembro ti Sanhedrin, impukkawna: “Lallaki, kakabsat, maysaak a Fariseo, anak dagiti Fariseo. Mauk-ukomak gapu ta patiek ti namnama a panagungar dagiti natay.”
nwtsty study note iti Ara 23:6
maysaak a Fariseo: Dadduma kadagiti adda iti tallaong am-ammoda ni Pablo. (Ara 22:5) Naawatanda koma nga idi tinukoy ni Pablo ti bagina nga anak dagiti Fariseo, ipabpabigbigna a maymaysa ti nagtaudanda. Naawatanda a saan a nagkamali ni Pablo a nangtukoy iti bagina, gapu ta ammo dagiti Fariseo iti Sanhedrin nga isu ket nagbalin a naregta a Kristiano. Ngem iti daytoy a konteksto, adda laeng punto a kayat nga ipaganetget ni Pablo idi imbagana nga isu ket Fariseo; inyam-ammo ni Pablo ti bagina kas Fariseo imbes a kas Saduceo gapu ta mamati iti panagungar a kas kadagiti Fariseo. Gapuna, nangdakamat iti banag a makapainteres kenkuana ken kadagiti Fariseo nga adda sadiay. Nalawag a ninamnama ni Pablo nga iti panangdakamatna iti kontrobersial nga isyu, mabalin nga umanamong ti dadduma a miembro ti Sanhedrin iti argumentona, ket nagballigi iti dayta nga inaramidna. (Ara 23:7-9) Ti dinakamat ni Pablo iti Ara 23:6 ket maitunos met iti panangdeskribirna iti bagina idi indepensana ti bagina iti sango ni Ari Agripa iti sabali a gundaway. (Ara 26:5) Idi addan ni Pablo idiay Roma ken sinuratanna dagiti padana a Kristiano idiay Filipos, dinakamatna manen ti bagina a kas Fariseo. (Fil 3:5) Makapainteres ta mabasatayo met iti Ara 15:5 nga adda dagiti Fariseo a nagbalin a Kristiano.—Kitaen ti study note iti Ara 15:5.
(Aramid 24:24) Sumagmamano nga aldaw kalpasanna, simmangpet ni Felix ken ni Drusila nga asawana, a maysa a Judio. Pinaayabanna ni Pablo ket dimngeg iti imbagana maipapan iti panamati ken Kristo Jesus.
(Aramid 24:27) Ngem idi naglabasen ti dua a tawen, ni Porcio Festo ti simmukat ken Felix; ket gapu ta kayat ni Felix a maragsakan dagiti Judio, binay-anna a nakabalud ni Pablo.
nwtsty study note iti Ara 24:24
Drusila: Ti maikatlo ken inaudi nga anak a babai ni Herodes a nadakamat iti Ara 12:1, kayatna a sawen, ni Herodes Agripa I. Nayanak idi agarup 38 C.E. ken kabsat da Agripa II ken Bernice. (Kitaen ti study note iti Ara 25:13 ken ti Glosario, “Herodes.”) Ni Gobernador Felix ti maikadua nga asawana. Ti ari iti Siria a ni Azizus a taga-Emesa ti umuna nga asawana ngem indiborsiona ket nakiasawa ken Felix idi agarup 54 C.E., wenno idi agarup 16 ti tawenna. Posible nga adda isuna idi nagsao ni Pablo iti sango ni Felix “maipapan iti kinalinteg ken panagteppel ken iti panangukom iti masanguanan.” (Ara 24:25) Idi impasa ni Felix ken Festo ti saadna kas gobernador, binay-anna a nakabalud ni Pablo tapno ‘maragsakan kenkuana dagiti Judio,’ nga ipagarup ti dadduma nga inaramidna dayta tapno maparagsakna ti agtutubo nga asawana, a maysa a Judio.—Ara 24:27.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 23:1-15) Bayat a kitkitaen ni Pablo ti Sanhedrin, kinunana: “Lallaki, kakabsat, nagbiagak a nadalus ti konsiensiak iti sanguanan ti Dios agingga ita nga aldaw.” 2 Gapu iti daytoy, imbilin ti nangato a padi a ni Ananias kadagiti nakatakder iti abayna a tibabenda ti ngiwatna. 3 Imbaga ni Pablo kenkuana: “Kabilennakanto ti Dios, sika a pader a napinturaan iti puraw. Ukomennak kadi maitunos iti Linteg ngem sukirem met ti Linteg iti panangibilinmo a matibabak?” 4 Kinuna dagiti agtaktakder iti abayna: “In-insultuem kadi ti nangato a padi ti Dios?” 5 Insungbat ni Pablo: “Kakabsat, diak ammo nga isu ti nangato a padi. Ta naisurat, ‘Dika agsao iti makadangran iti maysa nga agturay kadakayo.’” 6 Ita, gapu ta ammo ni Pablo a Saduceo ken Fariseo dagiti miembro ti Sanhedrin, impukkawna: “Lallaki, kakabsat, maysaak a Fariseo, anak dagiti Fariseo. Mauk-ukomak gapu ta patiek ti namnama a panagungar dagiti natay.” 7 Gapu iti daytoy nga imbagana, saan a nagtutunos dagiti Fariseo ken Saduceo, ket nabingay ti grupo. 8 Ta kuna dagiti Saduceo nga awan ti panagungar wenno anghel wenno espiritu, ngem akseptaren amin dagita dagiti Fariseo. 9 Isu a nagpupukkawda, ket timmakder ti dadduma nga eskriba iti dasig dagiti Fariseo sa impapilitda: “Awan ti makitami a basol daytoy a tao, ngem no adda espiritu wenno anghel a nagsao kenkuana—.” 10 Idi kimmaro ti saanda a panagtutunos, nagbuteng ti komander ti militar amangan no mapatayda ni Pablo. Imbilinna a bumaba dagiti soldado tapno alaenda ket ipanda iti estasion dagiti soldado. 11 Ngem iti dayta a rabii, nagtakder iti abayna ti Apo ket kinunana: “Pabilgem ti pakinakemmo! Ta no kasano a naan-anay a sinaksiannak ditoy Jerusalem, saksiannakto met idiay Roma.” 12 Idi bumigaten, nagkukumplot dagiti Judio ken nagsapatada a mailunodda no mangan wenno uminumda a saanda pay a napapatay ni Pablo. 13 Nasurok nga 40 a lallaki ti nagsapata. 14 Napan dagitoy a lallaki kadagiti panguluen a padi ken panglakayen ket kinunada: “Sipapasnek a nagsapatakami a mailunodkami no mangankami iti aniaman a saanmi pay a napapatay ni Pablo. 15 Ipakaammoyo ngarud, agraman ti Sanhedrin, iti komander ti militar a masapul nga ibabana kadakayo ni Pablo a pagparangenyo a kayatyo nga usigen a naimbag ti kasona. Ngem sakbay pay a makaasideg, nakasaganakamin a mangpatay kenkuana.”
ENERO 21-27
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 25-26
“Agapelar ni Pablo ken Cesar sa Mangsaksi ken Ari Herodes Agripa”
(Aramid 25:11) No talaga a dakesak ken nakaaramidak iti aniaman a maikari iti ipapatay, nakasaganaak a matay; ngem no saan a pudno ti akusasion kaniak dagitoy a lallaki, awan ti kalintegan ti asinoman a tao a mangyawat kaniak tapno mapagustuanda. Agapelarak ken Cesar!”
“Agapelarak ken Cesar!”
6 Ti tarigagay ni Festo a mangpagusto kadagiti Judio ket mabalin nga agbanag iti pannakapapatay ni Pablo. Gapuna, inusar ni Pablo ti kalinteganna kas umili ti Roma. Kinunana ken Festo: “Sitatakderak iti sanguanan ti tugaw iti panangukom ni Cesar, a rebbeng a pakaukomak. Awan ti dakes a naaramidko kadagiti Judio, kas iti pagaammom met unay. . . . Agapelarak ken Cesar!” Gagangay idi a mapatgan ti kasta nga apela. Pinasingkedan daytoy ni Festo idi kinunana: “Nagapelarka ken Cesar; mapankanto ken Cesar.” (Ara. 25:10-12) Babaen ti panagapelarna iti nangatngato a legal nga autoridad, nangipasdek ni Pablo iti ulidan a suroten dagiti pudno a Kristiano ita. No dagiti bumusbusor ‘mangbalabalada iti riribuk babaen iti bilin,’ usaren dagiti Saksi ni Jehova dagiti legal a probision a mangidepensa iti naimbag a damag.—Sal. 94:20.
(Aramid 26:1-3) Kinuna ni Agripa ken ni Pablo: “Mapalubosanka a mangidepensa iti bagim.” Inyunnat ni Pablo ti imana ket kinunana: 2 “Iti amin a nangakusaran kaniak dagiti Judio, Ari Agripa, naragsakak iti sanguanam ta maidepensak ti bagik ita nga aldaw, 3 nangnangruna ta ekspertoka iti amin a kaugalian ken panagsusupiat dagiti Judio. Gapuna, ipakaasik a siaanus a denggennak.
“Agapelarak ken Cesar!”
10 Naimpusuan a nagyaman ni Pablo ken ni Ari Agripa ta dinengngegna ti panangidepensana iti bagina, ket binigbig ni Pablo nga ammo ti ari amin a kostumbre ken pagsusupiatan dagiti Judio. Kalpasanna, dineskribir ni Pablo ti dati a kabibiagna: “Maitunos iti kaiingetan a sekta ti porma ti panagdaydayawmi nagbiagak a Fariseo.” (Ara. 26:5) Kas maysa a Fariseo, ninamnama ni Pablo ti idadateng ti Mesias. Ita, kas maysa a Kristiano, situtured nga impabigbigna a ni Jesu-Kristo daydiay nabayag nga inur-urayda. Ti makagapu a maus-usig ni Pablo iti dayta nga aldaw ket ti namnama a pannakatungpal ti kari ti Dios kadagiti ammada, banag a patien met dagiti nangidarum kenkuana. Gapu iti dayta, ad-adda a naginteres ni Agripa iti ipalawag ni Pablo.
11 Iti pananglagipna iti nadangkok a panangtratona idi kadagiti Kristiano, kinuna ni Pablo: “Siak, a maysa, pudno a pinanunotko iti bagik a rebbeng nga agaramidak iti adu nga aramid nga ibubusor maikaniwas iti nagan ni Jesus a Nazareno . . . Gapu ta makaungetak unay idi a maibusor kadakuada [dagiti pasurot ni Kristo], indadanesko ida uray pay agingga kadagiti siudad nga adda iti ruar.” (Ara. 26:9-11) Saan a sinobsobraan ni Pablo ti imbagana. Adu ti makaammo iti kinaranggasna idi kadagiti Kristiano. (Gal. 1:13, 23) ‘Ania ngata ti namagbalbaliw iti daytoy a tao?’ nalabit pinampanunot ni Agripa.
12 Ti sumaruno a sasao ni Pablo ti mangipaay ti sungbat: “Idi nga agdaldaliasatak a mapan idiay Damasco nga addaanak iti autoridad ken rebbengen manipud iti panguluen a papadi, nakakitaak iti tengnga ti aldaw idiay dalan, O ari, iti lawag a naranraniag ngem iti init, a naggilap manipud langit iti aglawlawko ken iti aglawlaw dagidiay agdaldaliasat a kimmuyog kaniak. Ket idi napasagkami amin iti daga nakangngegak iti timek a kunana kaniak iti Hebreo a pagsasao, ‘Saulo, Saulo, apay nga idaddadanesnak? Ti agtultuloy a panangkugtar kadagiti tirad a pangabug parigatennaka.’ Ngem kinunak, ‘Siasinoka, Apo?’ Ket kinuna ti Apo, ‘Siak ni Jesus, nga idaddadanesmo.’”—Ara. 26:12-15.
13 Sakbay daytoy a namilagruan a sirmata, ‘kinugkugtaran ni Pablo dagiti tirad a pangabug’ iti piguratibo a wagas. No kasano a ti animal a pagtrabaho madangranna ti bagina no kugtaranna ti natirad a pangabug, dinangran ni Pablo ti bagina iti naespirituan a wagas babaen ti panangkontrana iti pagayatan ti Dios. Iti dalan nga agpa-Damasco, nagparang ni napagungar a Jesus ken ni Pablo ket binalbaliwanna ti panagpampanunot daytoy a tao a napasnek ngem nabatad a di umiso ti kinaregtana.—Juan 16:1, 2.
14 Talaga a nagdakkel ti nagbalbaliwan ni Pablo. Kinunana ken Agripa: “Saanak a simmukir iti nailangitan a buya, no di ket agpadpada kadagidiay adda idiay Damasco nga umuna ken kadagidiay adda idiay Jerusalem, ken iti intero a pagilian ti Judea, ken kadagiti nasion indanonko ti mensahe nga agbabawida ket bumaw-ingda iti Dios babaen iti panagaramid kadagiti aramid a maitutop iti panagbabawi.” (Ara. 26:19, 20) Adu a tawen idin a tungtungpalen ni Pablo ti annongen nga inted kenkuana ni Jesu-Kristo iti daydi sirmata a napasamak iti tengnga ti aldaw. Ania dagiti resultana? Dagidiay nangipangag iti naimbag a damag nga inkasaba ni Pablo pinagbabawyanda ti imoral ken dakes a kabibiagda ket nagbaw-ingda iti Dios. Nagbalinda a nasayaat nga umili, managtungpal iti linteg, ken mannakikappia.
15 Ngem awan ti aniamanna dagita kadagiti Judio a bumusbusor ken Pablo. Kinuna ni Pablo: “Maigapu kadagitoy a banag kinemmegdak dagiti Judio idiay templo ket ginandatdak a papatayen. Nupay kasta, agsipud ta nagun-odak ti tulong a naggapu iti Dios agtultuloy a saksiak agpadpada dagiti babassit ken dadakkel agingga itoy nga aldaw.”—Ara. 26:21, 22.
16 Kas pudno a Kristiano, nasken a ‘kanayon a sisasaganatayo a mangikalintegan’ iti pammatitayo. (1 Ped. 3:15) No makisarsaritatayo kadagiti hues ken agtuturay maipapan kadagiti patpatientayo, mabalin a makatulong no tuladentayo ti pamay-an a pannakisarita ni Pablo kada Agripa ken Festo. No siraraem nga ibagatayo kadakuada no kasano a pinasayaat dagiti pannursuro ti Biblia ti biagtayo ken ti biag dagidiay nangipangag iti mensahetayo, mabalin a matukaytayo ti puso dagiti nangato nga opisial.
(Aramid 26:28) Ngem kinuna ni Agripa ken ni Pablo: “Dandaninakon makombinsir nga agbalin a Kristiano.”
“Agapelarak ken Cesar!”
18 Ngem kastoy ti insungbat ni Pablo iti gobernador: “Saanak nga agmauyong, Natan-ok Unay a Festo, no di ket mangyeb-ebkasak iti sasao ti kinapudno ken ti kinasimbeng ti panunot. Iti kinapudnona, ti ari a kasasaok a buyogen ti wayawaya nga agsao pagaammona unay ti maipapan kadagitoy a banag . . . Mamatika kadi, Ari Agripa, kadagiti Mammadto? Ammok a mamatika.” Ket ni Agripa kinunana ken Pablo: “Iti apagbiit a tiempo maguyugoynak nga agbalin a Kristiano.” (Ara. 26:25-28) Naimpusuan man dagita a sasao wenno saan, ti panagpalawag ni Pablo ket addaan iti dakkel nga epekto iti ari.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 26:14) Natumbakami amin iti daga ket nakangngegak iti timek a nangibaga kaniak iti Hebreo a lengguahe, ‘Saulo, Saulo, apay nga idaddadanesnak? Dangdangram ti bagim iti panangkugtarmo iti tirad a pagabug.’
nwtsty study note iti Ara 26:14
panangkugtarmo iti tirad a pagabug: Ti tirad a pagabug ket natirad a kayo a pagabug iti animal. (Uk 3:31) Ti sasao a ‘panangkugtar iti tirad a pagabug’ ket maysa a proverbio wenno pagsasao a mabasa iti literatura dagiti Griego. Naibatay dayta a panangiladawan iti nasukir a kalakian a baka a saanna a kayat ti madagdag babaen ti panangkugtarna iti tirad a pagabug, isu a madangran. Arigna kasta idi ti kababalin ni Saulo sakbay a nagbalin a Kristiano. Gapu iti panangbusor ni Pablo kadagiti pasurot ni Jesus, a tultulongan ni Jehova a Dios, insagmakna ti bagina iti nakaro a pannakadangran. (Idilig ti Ara 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) Iti Ec 12:11, nadakamat ti “tirad a pagabug” iti simboliko a pamay-an, a tumukoy iti sasao ti masirib a tao a mangtignay iti maysa a tao tapno surotenna ti balakad.
glosario ti nwt
Tirad a pagabug. Atiddog a kayo nga addaan iti natirad a metal iti ungtona, nga inusar dagiti mannalon a mangdagdag iti animal. Nayarig ti tirad a pagabug kadagiti sasao ti masirib a tao a mangtignay iti dumdumngeg a mangipangag iti nainsiriban a balakad. Ti sasao a ‘panangkugtar iti tirad a pagabug’ ket naibatay iti nasukir a kalakian a baka a saanna a kayat ti madagdag babaen ti panangkugtarna iti tirad a pagabug isu a madangran.—Ara 26:14; Uk 3:31.
(Aramid 26:27) Ari Agripa, mamatika kadi kadagiti Propeta? Ammok a mamatika.”
Tulonganyo ti Sabsabali a Mangawat iti Mensahe ti Pagarian
14 Ammo ni Pablo nga iti nagan laeng a Judio, ni Agripa. Ginundawayanna ti pannakaammo ni Agripa iti Judaismo. Imbagana nga awan ti sabali nga ikaskasabana ‘malaksid iti maaramidto a bambanag a sinao dagiti Mammadto kasta met ni Moises’ mainaig iti ipapatay ken panagungar ti Mesias. (Aramid 26:22, 23) Direkta nga inimtuodna ken ni Agripa: “Mamatika kadi, Ari Agripa, kadagiti Mammadto?” Naipit ni Agripa iti dayta a situasion. No ibagana a dina patien dagiti propeta, madadael ti reputasionna kas manamati a Judio. Ngem no umannugot iti rason ni Pablo, bigbigbigenna iti publiko a kanunonganna ti apostol ket iti kasta, kapilitan a maibilang a kas Kristiano. Simamasirib a sinungbatan ni Pablo ti bukodna a saludsod, a kunkunana: “Ammok a mamatika.” Ania ti naimpusuan a sungbat ni Agripa? Kinunana: “Iti apagbiit a tiempo maguyugoynak nga agbalin a Kristiano.” (Aramid 26:27, 28) Nupay saan a nagbalin a Kristiano ni Agripa, agparang nga uray kaskasano natukay ni Pablo ti puso ti Ari babaen ti mensahena.—Hebreo 4:12.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 25:1-12) Gapuna, idi simmangpet ni Festo iti probinsia ken nagturay, napan idiay Jerusalem manipud Cesarea kalpasan ti tallo nga aldaw. 2 Adda impadamag dagiti panguluen a papadi ken kangrunaan a lallaki kadagiti Judio maibusor ken Pablo. Isu a nagpakaasida ken Festo 3 a denggenna ida ket ibaonna ni Pablo a mapan idiay Jerusalem. Ngem planoda a tambangan ken patayen iti dalan. 4 Nupay kasta, insungbat ni Festo nga agtalinaed ni Pablo idiay Cesarea ket agsubli sadiay ni Festo iti mabiit. 5 Kinunana: “Sumurot kaniak dagiti panguluenyo ket akusaranyo daydiay a lalaki no talaga nga adda dakes nga inaramidna.” 6 Iti kasta, napan idiay Cesarea kalpasan ti agarup 8 wenno 10 nga aldaw a pannakikaduana kadakuada. Iti sumaganad nga aldaw, nagtugaw iti pangukoman ket imbilinna a maiyeg ni Pablo. 7 Idi naiyeg, pinalawlawan dagiti Judio a naggapu idiay Jerusalem, ket adu ti nadagsen nga akusasionda kenkuana ngem saanda a mapaneknekan dagita. 8 Indepensa ni Pablo: “Awan ti aniaman a basolko iti Linteg dagiti Judio wenno iti templo wenno ken Cesar.” 9 Gapu ta kayat ni Festo a pagustuan dagiti Judio, kinunana ken Pablo: “Kayatmo kadi ti mapan idiay Jerusalem ket ukomenka sadiay maipapan kadagitoy a banag?” 10 Ngem insungbat ni Pablo: “Nakatakderak iti sanguanan ti pangukoman ni Cesar, a rumbeng a pakaukomak. Awan ti dakes nga inaramidko kadagiti Judio, ket ammom dayta. 11 No talaga a dakesak ken nakaaramidak iti aniaman a maikari iti ipapatay, nakasaganaak a matay; ngem no saan a pudno ti akusasion kaniak dagitoy a lallaki, awan ti kalintegan ti asinoman a tao a mangyawat kaniak tapno mapagustuanda. Agapelarak ken Cesar!” 12 Kalpasan a nakisarita ni Festo kadagiti manangbalakadna, kinunana: “Nagapelarka ken Cesar; mapankanto ken Cesar.”
ENERO 28–PEBRERO 3
GAMENG MANIPUD ITI SAO TI DIOS | ARAMID 27-28
“Nagbarko ni Pablo a Napan Idiay Roma”
(Aramid 27:23, 24) Iti daytoy a rabii, nagtakder iti abayko ti anghel ti Dios a makinkukua kaniak ken pangipapaayak iti sagrado a panagserbi. 24 Ket kinunana: ‘Dika agbuteng, Pablo. Masapul nga agtakderka iti sanguanan ni Cesar. Isalakannaka ti Dios agraman dagiti kaduam a naglayag.’
“Awanto ti Mapukaw nga Uray Maysa a Kararua Kadakayo”
15 Iti barko, mabalin nga adu ti nakasabaan ni Pablo maipapan “iti namnama iti kari nga inaramid ti Dios.” (Ara. 26:6; Col. 1:5) Ita ta agpegpeggad a marba ti barko, impanamnama ni Pablo nga awan ti rumbeng a pagbutnganda. Kinunana: “Iti daytoy a rabii nagtakder iti asidegko ti maysa nga anghel . . . , a kunkunana, ‘Dika agbuteng, Pablo. Masapul nga agtakderka iti saklang ni Cesar, ket, adtoy! ti Dios sibubulos nga impaayna kenka amin dagidiay makipaglaylayag kenka.’” Indagadag kadakuada ni Pablo: “Gapuna agragsakkayo, lallaki; ta mamatiak iti Dios a maaramidto nga apagpag-isu kas iti naibaga kaniak. Nupay kasta, masapul a maisadsadtayo iti igid ti maysa nga isla.”—Ara. 27:23-26.
(Aramid 28:1, 2) Idi sitatalged a nakatakdangkami, naammuanmi a Malta ti nagan ti isla. 2 Impakitaandakami iti naisangsangayan nga asi dagiti sabali ti lengguahena a tattao. Nangpasgedda iti apuy ken siaayat nga inawatdakami amin gapu ta agtudtudo ken nalam-ek.
“Awanto ti Mapukaw nga Uray Maysa a Kararua Kadakayo”
18 Idiay isla ti Malta, nga adda iti abagatan ti Sicilia, ti nakaisadsadan da Pablo. (Kitaem ti kahon a “Sadino ti Ayan ti Malta?”) Dagiti ganggannaet ti pagsasaona a tattao iti isla impakitaanda ida iti “naisangsangayan a natauan a kinamanangngaasi.” (Ara. 28:2) Impasgedanda ida iti paginuduanda ta nabasa ken kumkumterda iti lam-ek sa agtudtudo pay. Adda met naaramid a milagro iti dayta a gundaway.
“Awanto ti Mapukaw nga Uray Maysa a Kararua Kadakayo”
21 Agnanaed iti dayta a lugar ni Publio, maysa a nabaknang a tao nga addaan kadagiti taltalon. Mabalin nga isu ti kangrunaan a Romano nga opisial idiay Malta. Iti panangdeskribir kenkuana ni Lucas kas “ti kangrunaan a tao iti isla,” inusarna ti eksakto a titulo a nasarakan iti dua nga inskripsion a nakabakab idiay Malta. Tallo nga aldaw a pinadagusna ni Pablo ken dagiti kakaduana. Nupay kasta, masakit idi ti ama ni Publio. Siuumiso manen a dineskribir ni Lucas ti kasasaad ti ama ni Publio. Insuratna nga isu ket “siiidda a naparigatan iti gurigor ken sika,” a dinakamatna no ania a kita ti sakit dayta. Nagkararag ni Pablo sana impatay kenkuana dagiti imana ket pinaimbagna. Nasdaaw unay dagiti umili ti Malta iti daytoy a milagro isu nga impanda kenkuana ti dadduma pay a masakit tapno mapaimbagda. Adu ti intedda a sagut kada Pablo ken kadagiti kakaduana. Pinabalonanda ida kadagiti masapsapulda.—Ara. 28:7-10.
(Aramid 28:16, 17) Idi nakadanonen ni Pablo idiay Roma, napalubosan nga agmaymaysa a kadua ti soldado a mangbambantay kenkuana. 17 Ngem tallo nga aldaw kalpasanna, inayabanna dagiti kangrunaan a lallaki kadagiti Judio. Idi naguummongdan, imbagana kadakuada: “Kakabsat, uray awan ti inaramidko maikontra kadagiti tattao wenno kadagiti kaugalian dagidi ammatayo, nayawatak kadagiti Romano kas balud manipud Jerusalem.
‘Naan-anay a Panangsaksi’
10 Idi nakadanonen idiay Roma ti grupo dagiti nagdaliasat, “napalubosan ni Pablo nga agmaymaysa a kadua ti soldado a mangbambantay kenkuana.” (Ara. 28:16) Tapno saan a makalibas dagidiay nakapupok iti pagtaengan, gagangay a nakakawarda iti guardia a mangbambantay kadakuada. Uray no nakakawar ni Pablo, a managibumbunannag iti Pagarian, isu ket saan a nalapdan a nangasaba. Gapuna, kalpasan ti tallo nga aldaw a panaginanana manipud iti biahe, inayabanna a sangsangkamaysa dagiti kangrunaan a lallaki dagiti Judio idiay Roma tapno iyam-ammona ti bagina ken mangipaay iti panangsaksi.
Panagkali iti Naespirituan a Gameng
(Aramid 27:9) Sumagmamano nga aldaw ti naglabas ket delikadon ti aglayag, ta nalpas pay ketdin ti panagayunar iti Aldaw ti Panangabbong, isu nga inrekomenda ni Pablo
nwtsty study note iti Ara 27:9
ti panagayunar iti Aldaw ti Panangabbong: Wenno “ti panagayunar bayat ti otonio.” Lit., “ti panagayunar.” Ti Griego a sao para iti “ti panagayunar” ket tumukoy iti kakaisuna a panagayunar a naibilin sigun iti Mosaiko a Linteg, kayatna a sawen, ti panagayunar bayat ti tinawen nga Aldaw ti Panangabbong, a maawagan met iti Yom Kippur (iti Hebreo, yohm hak·kip·pu·rimʹ, “aldaw dagiti panangabbong”). (Le 16:29-31; 23:26-32; Nu 29:7; kitaen ti Glosario, “Aldaw ti Panangabbong.”) Ti sasao a “panangparigat iti bagi” a nausar mainaig iti Aldaw ti Panangabbong ket mabalin a kaipapananna ti nadumaduma a kita ti panangpaidam iti bagi, a pakairamanan ti panagayunar. (Le 16:29, ftn.) Ti pannakausar ti sao a “ti panagayunar” iti Ara 27:9 suportaranna ti kapanunotan a ti panagayunar ti kangrunaan a pamay-an ti panangpaidam iti bagi a maar-aramid bayat ti Aldaw ti Panangabbong. Ti panagayunar iti Aldaw ti Panangabbong ket maangay iti maudi a paset ti Septiembre wenno iti rugrugi ti Oktubre.
(Aramid 28:11) Tallo a bulan kalpasanna, naglugankami iti barko nga adda simbolona nga “Annak ni Zeus” iti sango. Naggapu dayta idiay Alejandria ket nagpalabas iti panawen ti lam-ek iti isla.
nwtsty study note iti Ara 28:11
Annak ni Zeus: Sigun iti mitolohia dagiti Griego ken Romano, dagiti “Annak ni Zeus” (iti Griego, Di·oʹskou·roi) ket da Castor ken Pollux, a singin nga annak ti dios a ni Zeus (Jupiter) ken ni Leda a reyna ti Sparta. Naibilangda met kas manangsalaknib kadagiti marino, a makabael a mangisalakan kadagiti aglaylayag nga agpegpeggad iti baybay. Ti detalye maipapan iti simbolo dagiti annak ni Zeus iti sango ti barko ket sabali pay a pammaneknek a ti salaysay ket insurat ti maysa a nakakita.
Panagbasa iti Biblia
(Aramid 27:1-12) Idi naikeddeng nga aglayagkami nga agpa-Italia, inyawatda ni Pablo ken ti dadduma pay a balud iti opisial ti armada nga agnagan Julio, iti tropa ni Augusto. 2 Naglugankami iti barko a naggapu idiay Adrumeto a dandanin agturong kadagiti sangladan iti igid ti probinsia ti Asia, ket naglayagkami. Kaduami ni Aristarco a taga-Tesalonica manipud iti probinsia ti Macedonia. 3 Iti simmaganad nga aldaw, simmangladkami idiay Sidon. Nasayaat ti panangtrato ni Julio ken ni Pablo ket pinalubosanna a mapan kadagiti gagayyemna tapno asikasuenda. 4 Manipud sadiay, naglayagkami iti asideg ti Chipre tapno saannakami a subaen ti angin. 5 Kalpasanna, naglayagkami iti taaw iti igid ti Cilicia ken Pamfilia ket simmangladkami iti Mira idiay Licia. 6 Nakakita sadiay ti opisial ti armada iti barko manipud Alejandria nga agpa-Italia, ket pinaglugannakami iti dayta. 7 Kalpasan ti nainayad a panaglayagmi iti sumagmamano nga aldaw, narigatankami a dimmanon idiay Cinido. Saankami a makadiretso gapu iti angin isu a naglayagkami iti asideg ti Creta idiay Salmone. 8 Gapu ta marigatankami nga aglayag, napankami iti lugar a maawagan Nasayaat a Sasangladan, nga asideg iti siudad ti Lasea. 9 Sumagmamano nga aldaw ti naglabas ket delikadon ti aglayag, ta nalpas pay ketdin ti panagayunar iti Aldaw ti Panangabbong, isu nga inrekomenda ni Pablo 10 kadakuada: “Kakadua, makitak a no itultuloytayo ti aglayag, dakkel ti madadael ken mapukaw saan laeng nga iti kargatayo ken iti barkotayo no di pay ket ti biagtayo.” 11 Ngem dimngeg ti opisial ti armada iti kapitan ti barko ken iti makinkukua iti dayta imbes a ken Pablo. 12 Gapu ta saan a nasayaat a palabsen ti panawen ti lam-ek iti dayta a sangladan, inrekomenda ti kaaduan nga aglayagkami bareng makadanonkami idiay Fenix, maysa a sangladan iti Creta a sumango iti amianan a daya ken iti abagatan a daya, ket palabsenmi sadiay ti tiempo ti lam-ek.