Salisal iti Negosio​—No Kasanot’Panangapektarna Kadakayo

MAYSA a misionero nga Americano idiay Japan ti nakaawat iti $2,000 manipud ken nanangna idi Nobiembre 1985 a maipaay iti panagbiahena nga agbakasion nga agawid inton sumaganad a kalgaw. No insukatna koma a dagus ti kuarta, mabalin a nakaawat koma iti 400,000 yen, a dayta ti 200 yen iti maysa a doliar. Imbes ketdi, inkeddengna ti aguray agingga nga isu ti sisasaganan a gumatang iti tiketna iti eroplano idi Hulio 1986. Idin ti gatad ti panagsukat ket bimmaban iti 160 yen iti maysa a doliar, isu a mamagbalin iti kuartana nga aggatad laeng iti 320,000 yen. Isut’ nalugi iti 80,000 yen (agarup $500, E.U.) babaen laeng ti panangidulinna iti kuartana iti pito a bulan. Ti umanay koma a pasaheda iti eroplano nga agasawa ti nagkurangen iti adu unay.

Dagiti managbiahe iti internasional a panagbiahe saan laeng nga is-isuda ti maapektaran iti bumabbaba a gatad ti doliar ti E.U. No gimmatangkayo ti aniaman a banag a nagatang manipud iti Japan wenno iti Makinlaud nga Europa iti di pay nabayag, mabalin a nariknayo met ti epektona. Ipakita dagiti surbey a dagiti imported wenno nagatang iti ballasiw taaw a kotse, kamera, relos, uray pay dagiti arak ken keso, ngimminada manipud 10 agingga iti 20 porsiento iti presio idi napan a tawen. Ti napintas ti kalidadna a kamera iti Hapon nga agngina iti $400 idi Oktubre 1985, kas pangarigan, ti nailako iti $450 idi Hunio 1986, adda nginatuanna a 12.5 porsiento. “Ti kanayonan pay a panagbaba iti gatad ti sukat ti kuarta ti nalabit agbanag iti ad-adu pay a panagngina ti presio ngem iti nakitatayon a napasamak,” kuna ti maysa a financial analyst iti E.U.

Ti nangina a presio kadagiti managusar ket maysa laeng a sikigan iti ladawan. Dagiti industria idiay Japan ken Makinlaud nga Alemania ket marigrigatanda gapu iti daytoy a nagbanagan iti ekonomia. Uray pay no ti presio dayta met laeng a kamera ket ngimmato manipud $400 agingga iti $450 iti kuarta ti E.U. iti sumagmamano laeng a bulan, pudno a daytat’ bimmaba manipud 98,000 yen agingga iti 78,000 yen iti kuarta a Hapon. Gapuna, naipadamag a maysa kadagiti kadadakkelan a managpataud kadagiti elektrikal nga alikamen idiay Japan ti malugi iti $30 milion iti tunggal panawen a bumaba ti doliar iti maysa a yen. Kasta met laeng ti epektona iti auto, steel, lupot, ken dadduma pay a negosio nga agpannuray iti export wenno panaglako iti sabali a pagilian.

Tapno agtalinaed a makikompetensia dagiti dadakkel a kompania agtungpalda iti nakaro a panangkissay iti gasto ken ti panangkissay iti ganansia. Dagiti babbabassit a kompania a di makabael a mangibaklay iti lugida ti mabangkaruta. Ipadamag ti Mainichi Shimbun, ti kangrunaan a pagiwarnak iti Tokyo, a 292 a kompania ti nalugi iti nagbaetan ti Oktubre 1985 ken Agosto 1986. Kas banagna, dagiti trabahador a Hapones immawatda iti kababassitan a panagpangato ti sueldo idi napan a tawen iti uneg ti 31 a tawtawen​—maysa a promedio a 4.5 porsiento. Ket ti kinaawan ti trabaho nakagteng iti 2.9 porsiento kadagiti trabahador, ti kangatuan nanipud 1953. Pagam-amkan a ti iyaaduna ti “mabalin a kumaro manipud 7%-8%,” sigun iti tsirman iti Japan Federation of Employers’ Associations.

Banag iti Di Panagtimbeng ti Negosio

Ngem apay a bimmaba ti gatad ti doliar? Iti simple a panangibaga, dayta ket gapu iti panagsalisal iti negosio iti mannakikompetensia unay a lubong iti internasional a negosio. Dadduma a nasnasion nabaelanda ti mangilako iti ad-adu a banag ngem ti gatangenda, isu a nagbanag iti surplus iti negosio. Ti Canada, kas pangarigan, addaan iti tinawen a surplus iti negosio a $18.6 bilion, ket ti Japan nangilako kadagiti bambanag nga aggatad iti $82.7 bilion nga ad-adu ngem kadagiti bambanag a ginatangna idi 1986.

Iti kasumbangirna, dagiti pagpagilian a kas iti Estados Unidos ti manggatgatangen iti ad-adu a banag ngem ti ilakoda. Nalaka laeng a makita no ania ti aramiden daytoy a kasasaad iti ekonomia ti maysa a pagilian. Ti pagbanaganna a trade deficit wenno pagkurangan iti negosio ti mangpataud iti nakaro a parparikut iti kinaawan iti trabaho ket mangipaay iti panagkapuy iti kinatalged ti ekonomiana.

Gaput’ pannakabigbig a ti ekonomia iti lubong agpannuray a nangnangruna iti kinasayaat ti ekonomia ti E.U., dagiti ministro iti finance ken dagiti dakkel ti impluensiana a tattao iti banko kadagiti lima a kangrunaan nga industrial a nasnasion ti nagtitipon idi Setiembre 1985 ket nagnunumoda nga ipababa ti doliar ti E.U. no idilig kadagiti kangrunaan a kuarta iti lubong. Ti kapanunotan ket no ti gatad ti doliar bumaba, dagiti tagilako nga aggapu iti Estados Unidos ket nalaklaka ket ad-adda a makikompetensia kadagiti dadduma a pagpagilian. Daytoy paaduenna ti mailako ti E.U. Iti mismo a pagilian, ti panagkalikagum kadagiti imported a bambanag ti agpababa, ta dagitoy nangingngina ti naikeddeng a presioda. Ti pagbanaganna, iti teoria, pababaenna ti trade deficit ti E.U.

Nanipud idi naiyusuat ti plano, ti gatad ti doliar ti E.U. bimmaban iti agarup 20 porsiento no idilig iti mark, iti yen, iti franc, ken dadduma pay a kangrunaan a kuarta. Ngem daytoy kadi pinasayaatna ti kasasaad no maipapan iti saan a panagtimbeng ti negosio? “Nupay adda dagiti panagbalbaliw iti gatad ti pannakasukat ti kuarta, ti trade deficit iti agsumbangir a dasig ket saanto a maipababa iti daytoy a tawen,” kuna ni Malcolm Baldridge, U.S. secretary of commerce, iti maysa a palawag kadagiti papangulo ti negosio ken gobierno iti Japan idi napan a tawen.

Pudno unay, dagiti imported a bambanag ti agtultuloy pay laeng a makaawis kadagiti managusar iti produkto iti E.U. Kas pangarigan, ipakita dagiti report nga agarup agpada ti kaadu ti auto dagiti Hapones a ginatang ti Estados Unidos idi 1986 ken idi 1985. Yantangay ti presio ti auto ngimmato, ngem ti bilang dagiti nagatang nagtalinaed nga isu met laeng, ti nagbanaganna ket ti doliar a gatad dagiti ginatang ti nagtultuloy a nagpangato imbes a bimmaba. Ti trade deficit ti E.U. ngimmato manipud iti nakagupgopan a $118 bilion idi 1985 agingga iti rekord a $175 bilion idi 1986, nga agarup kakatlo daytoy nagdakkelan a deficit ket gapu iti pannakinegosiona iti Japan!

Ti mapaspasamak idiay Japan ken ti Estados Unidos mapaspasamak met kadagiti dadduma a luglugar. Ti panagsalisal iti negosio apektarannatayo amin. Ania dagiti makagapu? Ania ti mabalin a maaramidan iti dayta? Ken adda kadi agnanayon a solusion?

[Ladawan iti panid 3]

Apay a ti gatad dagiti de kalidad a kamera ti Hapones ngimmina manipud $400 agingga iti $450 iti kuarta ti E.U. iti uneg laeng ti sumagmamano a bulbulan?