Ti Nakaskasdaaw a Kanal iti Segovia
MABALIN nga agsiddaawkami kadagiti naaramidan ti moderno a tao. Ti siensia ken ti teknolohia nakaparsuadan kadagiti pagsidsiddaawan iti panagpatayab iti tangatang ken nakaipalgakdan kadagiti sekreto iti atomo. Ngem no tarigagayanyo ti agbalin a napakumbaba, sarungkaranyo ti kadaanan a siudad iti Segovia idiay España. Bayat nga agmanehokayo nga agturong kadagiti pagtaengan iti daan a siudad, agsiddaawkayo iti kadaanan nga arkitektura ken ti inhenieria—ti kanal iti Segovia. Manipud idi ugma dayta ti nakaiyegen iti danum manipud iti asideg a kabambantayan ti Sierra Fuenfria a bumaba iti Segovia.
Idiay Plaza del Azoguejo, dagiti arko iti kanal ti agpangato agingga iti kangato a 28 metros iti ngatuen iti daan a plasa. Agsipud ta ti kanal naiyunnat iti nasurok a 900 metros a bumallasiw iti Segovia, dagiti 166 nga arkona mangpormada iti napintas a dua-tukad a disenio, a kas iti kurtina a mangawis kadakayo a lumasat a sumrek iti daan a Segovia ket kitaenyo ti historia a malukasan iti sanguananyo. Ket ti kanal maysa a historia—nga imbangon dagiti Romano, kunaen dagiti dadduma iti sidong ni Emperador Augustus (27 K.K.P.-14 K.P.), ket dagiti dadduma iti sidong ni Emperador Trajan (98-117 K.P.).
Dagiti moderno nga arkitekto naawisda iti daytoy a patakder ket ad-adda pay no malagipda nga imbangon dagiti Romano dayta nga awan ti semento wenno apug. Dagiti batbato ti nadisenio, natabas, ken naikabil a siuumiso ta naandoranda ti panagrunot ken panagdaan iti ngangngani 2,000 a tawtawen, ket dagiti babassit nga adigina nagtalinaedda a sititibker nanipud idi. Dagiti arkona ket naibangonda iti rabaw ti kayo a kaha, ket kalpasanna ti kangrunaan a bato ti naikabil a mangserra kadagiti dadduma nga adda iti arko. Kalpasanna maikkat ti kaha a kayo.
Idi maika-17 a siglo ti kanal naikkan iti nagan nga El Puente del Diablo (The Devil’s Bridge). Ania ti nangirugi iti dayta? Maysa a leyenda kunaenna a ti Diablo ti nangibangon iti rangtay ket riribukenna ti asinoman a mangbilang kadagiti arko. Ket uray itatta addada dagiti suppiat maipapan iti umiso a bilang dagiti arko, ta dadduma ti mabalin a nailinged. Ti agdama a bilangna ket 166.
Dagiti Romano sipapanunotda iti kinapateg iti nadalus a suplay iti danum a maipaay iti siudadda. Kas pangarigan, ti kadaanan a Roma ti nagserbian ti 11 a kangrunaan a kanal a mangipapaay nga inaldaw iti 378,000,000 litros a danum, sigun iti maysa a gubuayan. Ti dakkel a paset a naglasatan dagitoy a kanal ket saan a porma iti rangtay no di ket kas usok a limmasat kadagiti turturod ken bambantay. Dagiti Romano nalaingda a mangipaay iti nasayaat a panagsalog dagitoy nga usok tapno agayus a naimbag ti danum. Mangibangonda met kadagiti pasngaw tapno malapdan ti panangsullat ti angin ken mangipalubos iti panangsukimat ken ti panangtaginayon.
Uray pay itatta, naiwaras iti intero nga Europa, “mabalin a dagiti natda kadagiti nasurok a 200 kadagitoy a kanal a Romano—nga aduan kadakuada ti addaan kadagiti arko a napimpintas pay ngem kadagiti adda iti aglawlaw iti Roma—ti adda pay laeng.” (The New Encyclopædia Britannica) Ket ti maysa kadagitoy isu ti nakaskasdaaw a kanal iti Segovia.
[Dagiti ladawan iti panid 23]
Ti kanal, a naibangon nga awan iti semento ken apug, addaan kadagiti 166 nga arko
Ti pasetna a mabuya manipud iti uneg ti siudad
Dayta ti imbangon dagiti Romano ngangngani 2,000 a tawtawenen ti napalabas