Panagtalinaed a Nasalun-at​—Ti Nakaisigudan a Pamay-an

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! iti Pederal a Republika iti Alemania

KALPASAN ti panagsardeng nga agtabako, nangrugi a limmukmeg ni Shirley. Ti asawana, a determinado a mangtaginayon iti pigurana idi ubing pay, inkeddengna ti panag-jogging tapno agtalinaed a nasalun-at. Gapuna, mairaman kadagiti minilion a dadduma pay kadagiti nabiit pay a tawtawen, rinugianda ti programa a mangpasayaat iti salun-atda.

Kas kadagiti tattao iti dadduma a dagdaga, dagiti Aleman itatta sipapanunotda iti salun-atda. Daytoy ket maiparangarang iti ngangngani 4,200 a klab iti panangpasalun-at iti bagi a masarakan idiay Alemania. Ngangngani kagudua kadagiti miembro ket babbai, gapuna saan a nakaskasdaaw nga iti nagsasaruno a tallo a tawenen ti mangab-abak a kasayaatan ti pannakaporma ti bagina kadagiti babbai, wenno “estilo iti pammagi” ket maysa nga Aleman.

Para kadagidiay nga agtarigagay nga agtalinaed a nasalun-at babaen iti panangipangag iti paglintegan a “maiparangarang ti bagiyo iti kanenyo,” ti Alemania itukonna ti nasurok a 2,700 a paglakuan iti taraon iti salun-at ken ti sabali pay a 1,000 a makunkuna a “bio-shops,” titiendaan a mangilako kadagiti taraon a napataud nga awan ti nausar a kemikal wenno dagiti kemikal nga abuno. Ket, siempre, ti pagilian addaan met kadagiti umili a mamati a dagiti pildoras a bitamina napategda met iti salun-atda.

Dagitoy dagiti nadumaduma a pamay-an iti panangtaginayon iti salun-at a naibatay iti nakaisigudan a pamay-an iti pananglapped iti sakit imbes nga agasan dayta. Ngem ania ngay no ti nakaisigudan a pamay-an a manglapped ket saan nga agballigi? Ngarud adu nga Aleman ti agturong iti umasping iti nakaisigudan a pamay-an iti panangagas.

Bagi, Agasam ti Bagim Met Laeng!

Kaasibay iti kadawyan wenno gagangay a porma iti panangagas, itukon ti Europa ti nadumaduma a mangngagas babaen kadagiti yerba, naturopaths, ken dadduma pay a mangngagas a mangirekomendar kadagiti sabali a pamay-an ti panangagas. Dagiti gagangay a pamay-an nga iresitada, imbes a maiturong kadagiti panangbang-ar kadagiti sintomas, panggependa ti mangpabileg ken mangsuportar kadagiti ar-aramid iti bagi ken depensa iti sistema tapno ti bagi mabalinna nga agasan ti bagina met laeng.

Maysa a journalista ti nabiit pay a nagsurat: “Umad-adu a pasiente ti agturturong iti makaagas a pannakabalin dagiti mulmula.” Nupay kasta, maipapan iti daytoy masapul a paliiwen nga adu a gagangay nga ag-agas, kas kadagiti digitalis, a nagtaud iti bulbulong ti foxglove, ti mabalinen a sintetiko a mapataud. Kinapudnona, ti sintetiko a mapataud a droga ket mabalin a dakdakkel pay ti gatadna. Saan nga amin a gagangay a sustansia, siempre, ket di makadangran. Kas pangarigan, ti opium ken hemlock agraman dagiti makasabidong nga uong.

Nupay kasta, nainkalintegan laeng a kunaen a dagiti peggad iti adu a moderno a medikal nga ag-agas ket ita laengen a naan-anay a maapresiar. Masansan dagiti peggadda ket ad-adda a mabigbig ngem kadagiti gagangay a maar-aramid a pannakaagas, maysa a nakalatlatak unay a pangarigan isu ti droga a thalidomide. Dagiti panangagas gagangay nga addaan kadagiti dakes nga epekto, gapuna ti peggad dagita a dakes nga epekto masapul a matingiting a naimbag a maibusor kadagiti mabalin a pagimbaganna.

Makuna nga itatta iti tunggal kakatlo kadagiti ag-agas a nailako idiay Alemania ket naaramid kadagiti gagangay a ramen imbes a kemikal. Daytoy a pagturongan ket sinuportaran ti dati nga asawa ti presidente iti Alemania. Ni Dr. Veronica Carstens, a maysa nga internist a mismo, kunaenna: “Awan ti reklamok a maibusor iti kadawyan a panangagas. Ngem masarakak a ti gagangay a pamay-an ti panangagas ket maysa a nagsayaatan a suplemento iti kadawyan a panangagas.”

Ni Dr. Carstens nabileg ti panangparegtana kadagiti dodoktor nga agbalinda a pamiliar itoy dua a kita iti panangagas ket ikkatenda ti lapped a nabayagen nga adda iti nagbaetan dagitoy a dua. Nalawag a daytoy addaan kadagiti resulta. Maysa a panagadal iti University of Freiburg a naaramid idi pangrugian daytoy a dekada ti nangipalgak a 60 porsiento kadagiti amin nga Aleman a pangkaaduan a mangngagas ti sagpaminsan wenno kankanayon a mangiresita kadagiti gagangay a panangagas no mariknada a ti kadawyan a panangagas ket saan a nasken. Daytoy a bilang mabalin, kinapudnona, a mapaadu pay agingga iti ngangngani 100 porsiento ta kaaduan a medikal a mangngagas bigbigenda ti kinapateg iti adu a panangagas a sadiay mapasamak ti pannakadadael dagiti nalulukneng a tisyu, piskel, ken pennet.

Gapuna, itatta ti naibaga a makaagas a pannakabalin iti goldenrod, nettles, bawang, balm, juniper berries, ken dagiti kapadada ket naitandudo. Mausar kas tsa wenno kas compresses wenno maala dagiti sustansiana, dagitoy maaminda a saanda a makaipaay iti insigida a bang-ar a mabalin a maaramidan dagiti makunkuna a milagro a droga, ngem siempre ti maysa dina pagdanagan unay dagiti dakes nga epektona. Daytoy ket maitunos iti medikal a prinsipio a “primo non nocere” (“awan pakadangran iti damo”).

Danum​—Ania ti Ad-adda Pay a Gagangay?

Ti pannakausar iti danum a kas pangagas wenno panglapped nga agas, kas idiay luglugar a paginanaan wenno spas, ket maysa met a gagangay a pamay-an iti panagtalinaed a nasalun-at. Iti daytoy, sigun iti linawas a magasin dagiti damdamag nga Aleman a Der Spiegel, dagiti Aleman “immun-unada ngem ti siasinoman, ta awan ti sadinoman nga addaan iti kasta a nagduduma a panangagas iti spa a masarakan, pangagas, pangbang-ar, ken panglapped.” Paliiwenyo nga idiay Alemania no maipapan kadagiti spas, ti maipaganetget isu ti salun-at, saan a ti panaglinglingay wenno panagbakasion. Dayta ti panamagtalinaed iti nagtaudanda. Ti spas innalada ti naganda manipud iti Spa, Belgium, maysa a health resort a nalatak iti gagangay a mineral a danumna.

Bayat ti 1985 ngangngani maysa iti tunggal walo a tattao nga agnanaed idiay Alemania ti nangbusbos iti sumagmamano a tiempo iti maysa kadagitoy a health resort. Dadduma ti nanggastos iti panagnaedda sadiay a mismo, ngem ti nasaknap a programa ti seguro iti salun-at a magun-odan idiay Alemania ti namagbalin nga adu ti nangtagiragsak iti pannakaagas iti nababa laeng a bayad. Siempre, ti pannakaikari iti pannakaagas a bayadan iti seguro iti salun-at ket limitado, a kas met ti kasansan ti pannakagun-od iti dayta.

Maysa a nangnangruna a nalatak a panangagas a mangipaganetget iti panangusar iti danum isu ti Kneipp therapy. Dayta ti pinataud ni Sebastian Kneipp nasurok a sangagasut a tawenen ti napalabas iti maysa a bassit a siudad iti makin-abagatan a laud iti Munich. Ti Kneipp therapy ket maituktukonen babaen iti dinosdosena a spas iti intero nga Europa, ket uray idiay Japan maaddaanton ti damo a lugar ti salun-at a Kneipp. Daytoy ket saan a nakaskasdaaw gapu iti panangipaganetget a naipaay iti pisikal a salun-at idiay Japan, kas naipakita idiay Pebrero 22, 1987, a bilang ti Agriingkayo!a

Ti hydrotherapy, isu a nakaibatayan ti Kneipp therapy, isu “ti panangagas iti sakit wenno ti an-anayen babaen ti panangusar iti danum iti ruar,” ket dayta mabalin nga iti nadumaduma a porma: whirlpools, panagsuyat, panagdigos, ehersisio iti uneg ti danum, masahe, napudot ken nalamiis a pannakailut, tapno inaganan ti sumagmamano. Ti Kneipp therapy ket naibatay iti kapanunotan a ti danum ket epektibo iti (1) panangrunaw kadagiti naideposito a sabidong a manglapped iti umiso a panagayus ti dara, (2) panangikkat kadagitoy a sabidong, ken (3) panangpabileg ti organismo.

Gapuna, ti Australian Family Physician iti Disiembre 1984 a bilangna kinunana a ti ‘hydrotherapy, wenno ehersisio iti napapudot a danum, ket maysa a pamay-an a nausar iti panangagas ken panangimaton iti reumatiko, neurolohikal ken ortopedik a kasasaad.’ Ket ti pagbasaan a medikal ti Russo nga Akush Ginekol, 1982, impadamagna ‘ti panagbalin a normal ti ar-aramid ti babai iti panagpaadu kalpasan ti pannakaagas iti maysa a lugar ti salun-at.’

Ti Kneipp therapy ket makuna a nangnangruna nga epektibo iti panangagas iti puso ken kadagiti vascular a saksakit iti puso ken ti di umiso a panagandar ti sistema nerbio. Dayta ket epektibo met iti panangagas kadagiti sakit ti likud babaen iti alikamen ti whirlpool wenno basta ti panagehersisio iti napudot wenno nalamiis a tub iti danum. Kinapudnona, mabalin a makuna a ti Kneipp ket adu a dekadan a nasaksakbay, agsipud ta bigbigen ti moderno a medisina ti kinapateg ti hydrotherapy, kas ipakita ti aniaman a bilang iti Indexus Medicus.

Ti Die Kneipp Kur (The Kneipp Cure), ni Lothar Burghardt, kunaenna a “kalpasan iti panangagas iti maysa a health resort, ti bilang dagiti al-aldaw ti panaglangan gapu iti panagsakit bimmaban iti nasurok a 60%. Daytoy kaipapananna ti pannakaekonomia kadagiti maibayad a tulong a maipaay iti panagsakit . . . ken ti ngumatngato a panagpartuat. Babaen iti panangsurot iti pannakaagas iti maysa a health resort, ti panangusar kadagiti ag-agas mapabassit iti kasta unay (iti agarup dua a kakatlo). . . . Dagiti sientista iti ekonomia ken iti sosiedad kadagiti nadumaduma a pagilian ket, iti sinaggaysa, nasarakanda a para iti tunggal Mark a nasayaat iti pannakaipuonanna iti pannakaagas kadagiti health resort, tallo a Marks ti maekonomia kadagiti mabalin a saksakit.”

Maysa a dati a medikal nga opisial, ni Fritz Allies, napaliiwna: “Ti gatad ti panagnaed iti maysa a health resort ket gagangay a saklawen ti kompania ti seguro ti salun-at ti pasiente wenno ti pundo ti pension ti Aleman, ket mabalin nga aggatad iti rinibo a DM [deutsche mark] maipaay iti tunggal pasiente. Ti gastos mainanama a bayadannanto ti bagina met laeng bayat ti panaglabas ti tiempo. Mainanama a ti pasiente ad-adda a kabaelannanton ti agtrabaho kas resulta iti panangagas ket iti kasta kabaelanna a bayadan dagiti kontribusion iti seguro ti salun-at, imbes nga umawat kadagiti gunggona a maipaay iti sakit wenno ti nasapa a pension.”

Dagiti kompania iti seguro ti narigat a matmatan a kas nagbiddut wenno mangidumduma no maipapan kadagiti panangagas a mangikarkari iti gunggona ti salun-at. Gapuna, ti DAK Magazin, a naipablaak babaen ti mabigbig a kompania ti seguro nga Aleman, kinunana iti bilangna a Marso 1987: “Ti DAK a panangagas kadagiti health resort iti uppat a lawas nga aktibo a panagsanay iti salun-at mangiyeg iti ngangngani di mapapati a panagrang-ay iti nasayaat a kasasaad ti salun-at.”

Nangited iti umasping a pammaneknek ti medikal a pagiwarnak iti Aleman a Munchener Medizinische Wochenschrift, isu a nangipadamag: “Dua a tawenen ti napalabas sinukimatmi a di pinilpili ti 100 a nakompleto a report kadagiti napalubosanen kalpasan iti pannakaagas iti lugar iti salun-at. Kadagiti 88% kadagitoy a kaso, napaneknekan dagiti dodoktor kadagiti health resort ti positibo a nagbanagan.”

Maysa a Sao iti Panagannad

Ti umiso a pannangan ken iti kalalainganna, ti umdas a panaginana ken ehersisio, agraman ti adu a presko nga angin, ket dakkel a tulong iti panagtalinaed a nasalun-at. Dagiti health resort, a mangikagumaan a mangipaay iti maysa nga aglawlaw nga awanan iti panagaburido ken panagrigat, kaaduanna mangitukon kadagita a gunggona ken ad-adu pay. No dadduma ti panagtalinaed iti kasta a health resort makatulong pay iti panangbaliw kadagiti padron iti panagbiag, a kas ti panangparmek iti ugali nga agtabako. “Ti maysa nga agas,” kuna ni Rita Süssmuth, a ministro iti salun-at iti Pederal a Republika iti Alemania, “para kadagiti adu a tattao ket maysa a pagbalbaliwan iti panangtaming kadagiti bagbagida ken mabalin a mangiturong iti nasaysayaat, ad-adda a naipamaysa iti salun-at nga estilo iti panagbiag.”

Kaskasdi, masapul nga aminen, a tunggal pamay-an iti panangpadas nga agtalinaed a nasalun-at ket addaan kadagiti mabalin a pagpeggadan. Dadduma nga ag-agas, kemikal man wenno natural, mabalin a makapataud kadagiti dakes nga epekto, uray pay no umiso ti pannakausarna. Dagiti di umiso a taraon mabalin a mangiturong iti saan a natimbeng a pannakataraon. Ket ti adu unay a panagehersisio, wenno ti di umiso a kita, mabalin a mangpataud kadagiti nasakit a siko gapu iti panagtennis, nasakit a lipaylipay gapu iti panagjogging, wenno nasakit a likud gapu iti panagaerobic ​— a saanen a dakdakamaten pay ti tiempo a nasayang iti dayta.

No bumisbisita iti health resort, ti panagpaagas mangipaay met ti peggad iti dakes a pannakikuyog. Gapu ti kaadayu manipud iti pagtaengan ken iti pamilia ken ti ad-adu a libre a panawen ngem ti gagangay, ti maysa a tao nalaka laeng a maallukoy a mangbusbos iti dayta iti di nainsiriban a pamay-an. Daytoy ket iyilustrar ti kinuna ti maysa a babai maipapan iti panagnaedna iti maysa a health resort: “No tallo a lawas nga awananka iti trabaho​—ket ti asawam​—saan nga agbakasion, ania ngaruden? Ti bassit a romansa ket paset iti panangagas.”

Dagiti tattao nga agtarigagay iti panangtaginayon iti Nakristianuan a pagalagadan iti moralidad ken kababalin, nupay kasta, nasarakanda a ti silulukat a panangisarita kadagiti dadduma maipapan iti Pagarian ti Dios ti mangsalaknib kadakuada manipud kadagidiay a mapagduaduaan iti panangmatmatda wenno motiboda. Kinapudnona, maulit-ulit a dagiti Kristiano a saksi ni Jehova nga umaw-awat iti pannakaagas iti spa ket dakkel ti balligida iti panangasaba ken iti panagipaima kadagiti Biblia ken literatura iti Biblia. Ti kinasirib manipud iti ngato mabalin nga ipamatmatna a dagiti naasawaan a tattao saanda a mapan kadagiti spa no saan ida a kuyogen dagiti assawada.

Nupay kasta, addaka man iti kamam iti pagtaengan wenno iti maysa nga ospital wenno iti spa, pudno nga ad-adda a makaay-ayo ti panangpampanunot iti rag-o iti masanguanan a salun-at ngem ti mangpampanunot kadagiti panagrigrigat iti agdama a saksakit. “Dagiti makaay-ayo a sasao arigda la rara,” kuna ti proverbio iti Biblia, “nasam-itda iti kararua ket salun-at kadagiti tultulang.”​—Proverbio 16:24.

Kasapulan ti Kinatimbeng!

“Ti parikut iti kankanayon a panangitalimeng iti salun-at iti bagi ket narigat unay nga aramiden dayta a saan a dadaelen ti salun-at ti isip.” Kasta ti insurat ti Ingles nga autor a ni G. K. Chesterton kagudua a siglon ti napalabas. Dagidiay a sasao mabalin a baliwan ti pannakaisaona tapno kunaen a ti panangpampanunot iti kasta unay iti pisikal a salun-at ti maysa mabalin a maaddaan iti nakaro nga epekto iti espiritualidad ti maysa.

Wen, nalaka laeng ti agtignay iti nakalablabes. Kaaduan a tattao dida ikankano unay ti salun-atda, ket kadagidiay a mangikankano iti dayta, kanayon nga adda dagidiay aglablabes. Ti sekreto isu ti panagtalinaed a natimbeng. Dayta kaipapananna ti panagbalin a napudno. Laglagipenyo, met, a ti agkurri iti maysa mabalin a saan nga agkurri iti sabali, nga isu ti makagapu a naikuna a ‘ti pagimbagan ti maysa a tao ket pagdaksan ti maysa.’ Ti maysa masapul met a laglagipenna nga, iti agdama, ti naan-anay a salun-at ket imposible. Dikay agbalin a saan a natimbeng, a kasla agparang a ‘manangbalakad iti salun-at,’ a mangikasaba iti pamay-an iti panagtalinaed a nasalun-at kas ti ultimo a sao wenno ti panangaramid iti dayta a kas ti kapapatgan a banag iti biag.

Ti Namarsua iti sangatauan, ni Jehova a Dios, ipanamnamana kadatayo nga iti umay a baro a lubong “ti agtaeng dinanto kunaen: ‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Ngem tapno magun-odan ti biag iti dayta a baro a sistema, masapul nga umuna a maaddaantayo iti pammati iti Dios ken umadani kenkuana babaen iti daton a subbot iti Anakna, ni Jesu-Kristo. (Aramid 4:12; Hebreo 7:25; 11:6) Anian a nagragsak dagidiay nga agbiagto a makakita iti dayta a tiempo, inton ti panagtalinaed a nasalun-at isunto ti gagangayen a banag iti lubong!

[Footnote]

[Blurb iti panid 26]

“Ti gatad iti panagnaed iti maysa a health resort ket gagangay a saklawen ti kompania ti seguro iti salun-at ti pasiente wenno ti pundo ti pension dagiti Aleman”

[Dagiti ladawan iti panid 24 25]

Therapy idiay German Health Spas

[Credit Line]

Kurverwaltuna Bad Salzschlirf

[Credit Line]

Kurverwaltung Bad Camber

[Credit Line]

Kurverwaltung Bad Camberg