Ti Nuklear a Pammutbuteng

PANUNOTENYO ti dua nga ubbing a lallaki nga adda iti maysa a naserraan a garahe, a nakatakder iti datar a nasaknapan iti gasolina. Tunggal maysa addaan iti iggem a kahon ti puspuro . . .

Daytoy iyilustrarna a naimbag ti adda a kasasaad itatta iti nagbaetan dagiti superpowers. Agpadpadada nga addaan kadagiti arsenal wenno pagipempenan kadagiti nakaam-amak a nuklear nga armas a no mausar agbanag dayta iti pannakadadaelda a dua. Dagiti misilda nalawag a sisasaganan a mangpapatay, dagiti gyroscopes dagiti sistema a pangigiyada ti kankanayonen nga agrikrikos a sipapartak.

Rinibribo kadagitoy a mensaheros iti ipapatay ti aglemlemmeng kadagiti konkreto a patakder iti uneg ti daga. Ginasgasut pay ti adda a nailemmeng kadagiti casco dagiti submarino ken ad-adu pay ti adda kadagiti payak iti jet nga eroplano. Ti maam-amak a lubong agpanunot, Anianto ti mapasamak no dagiti armas mausarda?

Sumungbat ti maysa a four-star general. Kunana a ti maysa a nuklear a gubat isunto “ti kadadakkelan a didigra iti historia a mamin-adu a daras ti kadakkelna.” Kuna ti maysa a sientista: “Adda pudno a peggad iti pannakapukaw iti sangatauan.”

Maysa a leyenda a Griego idi ugma salaysayenna ti maysa a lalaki a managan Damocles a naipatugaw iti babaen ti maysa a kampilan a naibitin babaen iti maymaysa a buok. Dayta a kampilan iladawanna a naimbag dagiti nuklear nga armas, ket ni Damocles, ti isuamin a sangatauan. Ikkatem ti kampilan, kuna dagiti dadduma, ket natalgedto ni Damocles. Ngem mapasamakto ngata ti kasta? Dagiti paspasamak kadagiti nabiit pay a tawtawen ti nangipaay iti namnama kadagiti adu:

Marso 1983: Isingasing ni Presidente Reagan iti E.U. ti Strategic Defense Initiative, sientipiko a panagsirarak a nadisenio a mamagbalin kadagiti nuklear nga armas “nga awan bilegna ken awan mamaayna.”

Enero 1986: Isingasing ti pangulo ti Soviet a ni Mikhail Gorbachev ti panangikkat kadagiti amin a nuklear nga armas inton agngudo daytoy a siglo. Kinunana kalpasanna: “Sisasaganakamin a maipaay iti panagsasarita saan laeng a maipapan iti panangipatingga iti salisal iti armas, no di ket maipapan iti posible a kadadakkelan a panangpabassit iti dayta, agingga iti pangkaaduan ken naan-anay a panangikkat iti armas.”

Disiembre 1987: Nangpirma ni Gorbachev ken ni Reagan ti maysa a katulagan a maipaay iti panangkissay iti misil. Sigun iti maysa a padamag “daytoy ti damdamo unay nanipud idi nagbannawag ti Atomiko a Panawen a dagiti superpowers nagtulagda a saan laeng a manglapped kadagiti nuklear nga armas no di ket mangpukaw iti intero a systema.”

Nupay kasta, kasano kapudnona, a dagitoy a kaudian a paspasamak ket agbanagto iti maysa a lubong nga awanan kadagiti nuklear nga armas? Ania dagiti lapped iti dalan iti panagballigi?