Inapresiarko ti Pudno a Kinasirib

IDI maysaak pay nga ubing a lalaki, maysa a monghe a Buddhist ti nakadlaw kaniak ket insingasingna a ti naganko masapul a Panya, a kaipapananna “kinalaing,” wenno “kinasirib,” iti pagsasao a Thai. Gaput’ devotadoda a Buddhist, dagiti dadakkelko maragsakanda a mangsukat iti naganko a maitunos iti dayta.

Ti Thailand, a sadiay ti nakaiyanakak 60 a tawtawenen ti napalabas, ket maysa a pagilian a sadiay nasurok a 90 porsiento kadagiti tattao ti mangal-alagad iti Buddhismo. Ti Buddhismo ket naibangon agarup 2,500 a tawtawenen a napalabas idiay India ket kalpasanna nagsaknap kadagiti adu a paspaset iti Asia. Ti Buddhismo ket mangipaay iti inanama a nasaysayaat a banag​—ti pannakawayawaya manipud iti panagsagaba​—a maipagarup a magun-odan babaen ti indibidual a panangikagumaan.

Sigun iti Buddhismo, ti kasasaad ti maysa iti biag ket mapapati a resulta dagiti ar-aramid ti (Karma) iti agdama a biag ken iti napalabas. Ti panagtarigagay ket maipagarup nga isu ti makagapu kadagiti amin a panagsagaba, gapuna ti kalat isu ti panangikkat kadagiti amin a tarigagay. Tapno maibanag daytoy mabalin a sapulenna ti adu a kabibiag, wenno reinkarnasion, agingga a ti maysa ket malabsannan ti siklo ti pannakaiyanak manen nga agturong iti kasasaad a maawagan nirvana, isu a kadagiti kaaduan kaipapananna ti kaawan ditoy a biag.

Ni Gautama Buddha kunaenna a nasarakanna ti kinapudno babaen ti “pannakalawlawagna,” ket patien dagiti Buddhista a ti panangsurot kadagiti sursurona ket dalan iti kinasirib.

Ti Panagdakkel Idiay Thailand

Naipasngayak idiay Bangkok, ti kabisera ti Thailand. Bayat ti dekada sakbay ti Gubat Sangalubongan II, ti biag idiay siudad ket naul-ulimek ngem iti rumangrang-ay a metropolis iti Bangkok itatta. Dagiti rickshas, dagiti karwahe a guyoden ti kabayo, ken dagiti de pedal a tricycle ket gagangay idi a pamay-an ti transportasion, nupay no addada dagiti tramvia ken dagiti bus. Kadagiti kanal, wenno klongs, dagiti bilog ti agserbi a kas transportasion.

Bayat dagiti adu a tawtawen ti pamiliak nagnaed iti balay iti igid ti kanal a naipatakder kadagiti adigi. Kadagidiay a luglugar iti siudad, adu kadagiti panagbiag dagiti tattao ti naisentro iti danum. Ti klong ket mausar a pagdigosan ken pagugasan kadagiti pinggan ken kawes. Dagiti bilog umayda a mismo iti ruanganmo nga aglako kadagiti amin a kita iti taraon ken tagilako. Uray pay ti koreo maitulod babaen iti bilog. Kadagiti napudot ken nasalimuot a klima, dakami nga ubbing tagiragsakenmi ti aglangoy, agbatok, ken agay-ayam.

Idi agtawenak iti innem, nangrugiakon nga ageskuela. Ti edukasion a primaria ket inkapilitan, gapuna ti kaaduan nga ubbing iti siudad kas kaniak mapankami ageskuela. Dagiti ubbing a lallaki ken babbai ngarud ti maisuro kadagiti nagduma a klase, gapuna bassit laeng ti panaglalangen dagiti sekso. Ngangngani saan a pulos a mangmangngegan ti panag-“date.”

Tagtagiragsakek ti panagay-ayam, agraman ti soccer ken ti estilo ti Thai a boksing, isu a naisangsangayan a martial art a timmaud ginasgasut a tawtawenen ti napalabas. Dagiti agkalaban mapalubosanda a mangusar saan laeng a ti adda guantesna a danogda no di ket ti pay met sakada a mismo, gurongda, tumengda, ken dagiti sikoda a mangdanog ken mangkugtar iti maysa ken maysa. Idi naammuan ni nanang ti panagreggetko iti daytoy a napeggad nga ay-ayam, pinaritannak a mangitultuloy iti daytoy. Gapuna nagturongak iti bodybuilding.

Idi maysaak pay nga agtutubo, dagiti peria idiay templo ti nangipaay iti pakalinglingayan dagiti tattao a Thai, agpadpada kadagiti agtutubo ken nataengan, a maragsakan iti dayta. Dagiti peria ket mainaigda kadagiti relihiuso a pipiesta, ket mangurnongda kadagiti pundo a mangtaginayon iti templo. Dagiti naariwawa a bunggoy tumabunoda, agraman dagiti managtagilako a mangibangon kadagiti pagtagilakuan a paglakuan kadagiti amin a kita ti taraon ken merienda iti paraangan ti templo.

Ti kalalatakan a pabuya iti entablado kadagiti peria isu ti likay, maysa a teatro nga addaan kadagiti kumakanta ken ti kankanayon a panagsasao. Dagiti karakter ket nakakawesda kadagiti nararanga ti kolorna a kawkawes ket kasta unay ti polbosda ken koloreteda. Kankanayon ti panangpakatawada kadagiti managbuya agingga kadagiti naladawen nga or-oras iti parbangon. Itatta, dagiti pabuya dagiti managpabuya ti masansan a masukatanen kadagiti sine a maipabuya iti ruar.

Nasapa a Relihiuso nga Impluensia

Iti pangrugian ti tunggal aldaw ti panageskuela, adda ti panangibayog ti bandera ken panagkanta ti antepona nasional. Kalpasan dayta ti klase ti agkararag iti Pali, ti relihiuso a pagsasao iti Buddhismo. Ti kurikulum ti eskuelaan iramanna ti kangrunaan a kababalin ti Buddhist ken dagiti moral; ta no awan dayta dikam makagun-od ti adu a relihiuso a pannursuro.

Kadagiti kaaduan a pagtaengan a Buddhist, adda ti bassit nga altar nga addaan iti ladawan ni Buddha a mausar iti inaldaw a panagkararag ken panagmennamenna. Ditoy dagiti kandila masindianda ken mapuoran dagiti insienso. Dagiti pamilia nga Insik ket gagangay nga addaanda kadagiti kanayonan nga altar a maipaay iti panagdayaw kadagiti inapoda wenno tapno patalnaen dagiti nadumaduma nga espiritu ken dagiti didios.

Iti panamati nga adda nasayaat kadagiti amin a relihion, dagiti Buddhist ti dagdagus a mangawat ken manginaig kadagiti kapanunotan ken ar-aramid a mariknada a nasayaat ken makatulong kadakuada iti maysa wenno iti dadduma a pamay-an. Kas banagna, adu a tattao idiay Thailand ti saan laeng nga agdaydayaw idiay templo a Buddhist no di ket iti maysa wenno ad-adu pay a templo dagiti Insik ken dagiti Brahman.

Nupay ti pamiliami ket saan a nangnangruna a relihiuso, ti impluensia ti relihion ket kankanayon nga adda iti panagbiagmi. Kas pangarigan, dagiti monghe a nadalus ti pannakaahit dagiti ul-uloda ken nakakawes iti saffron nga amarilio a pagan-anay ti mangaramid iti inaldaw a panagpalimosda kalpasan la unay ti panagbannawag ti bigat. Dagitoy ti magna a sakasaka iti kalsada wenno manggaodda ti maysa a bilog iti igid ti klong, nga agsardeng a mangipalubos iti bumalay a mangikabil iti inapoy ken dagiti dadduma pay a taraon kadagiti malukong a pagpalimosda.

Manipud iti kinaubing, naisuroak a mangraem kadagiti monghe a Buddhist a kas dagidiay a nangala iti panagbiag a panangtulad ken ni Buddha. Dagitoy ti maibilbilang a kas addaan iti dakkel a kinasirib, ket dakami ti maparparegta a mangipateg iti kasta unay kadagiti kapanunotanda ken balakadda.

Bayat ti Gubat Sangalubongan II, ti Bangkok napadasanna ti panangraut manipud iti angin. Gapuna impannak ni nanang kadagiti kakabagianna iti maysa kadagiti probinsia. Agsipud ta ti lokal a wat, wenno templo, ket adda iti asideg, naam-ammok a naimbag dagiti monghe. Dadduma kadakuada ti agaramid ken mangiwaras kadagiti Buddhist nga anting-anting. Kadagiti diding dagiti daanen a kapilia, addada rinibribo a babassit a ladawan ni Buddha a naaramid iti buli. Adu kadakami a lallaki ti timmulong a nangdalus kadakuada. Kalpasanna dagiti monghe ti nangikitikit kadakuada iti sumagmamano a letra iti kadaanan a surat a Khmer ken nangiyebkasda kadagiti orasion tapno mamagbalin kadagiti ladawan a kas anting-anting a mangipaay iti naimbag a gasat.

Naawisak iti kapanunotan a ti panangisuot iti kasta a ladawan ti Buddha iti tengnged ti mangipaay iti salaknib manipud iti pannakadangran ken mangipasigurado iti naimbag a gasat. Gapuna rinugiak ti nagurnong kadagiti anting-anting. Nakipagnaedak kadagiti monghe idiay templo iti sumagmamano a bulbulan, ket bayat dayta a tiempo, naiyam-ammo kaniak ti panagmennamenna, ti panangipadles, ken dagiti dadduma pay nga espiritistiko nga ar-aramid.

Nupay no ti laeng nakurkurang ngem 1 porsiento iti populasion ti Thailand ti sakop ti ig-iglesia a Katoliko ken Protestante, nangngegko a dagiti Kristiano patienda a ti maysa a tao a managan Jesus ket Dios ket dagiti Katoliko daydayawenda ti ‘Ina ti Dios.’ Kaskasdi, dagita a pammati ti kasla saan a pudno kaniak. Kasano a ti maysa a natay iti maysa a krus mangparsua iti lubong? Diak imbilang daytoy a pudno a kinasirib.

Maysa nga Aksidente ti Mangbalbaliw iti Biagko

Kalpasan ti gubat, impamaysak ti pananggun-od iti nasayaat nga edukasion ken ti panangsapul iti nasayaat ti pagsuelduanna a trabaho. Kamaudiananna nagraduarak manipud iti maysa a komersial a pagadalan ket nakagun-odak iti trabaho iti maysa a gangannaet a kompania idiay Bangkok. Maysa nga agsapa idi 1959, bayat nga addaak iti dalanko a mapan iti trabaho, napalusposak ti panangpetpetko iti pagkaptan ti ima iti bus ket natnagak a napadata, ket naitugtog ti ulok iti kalsada. Dagiti pasaheros ken dagiti magmagna riniawanda ti tsuper nga agsardeng, ngem idi nagpaigid iti kalsada, ti dakkel a makinlikud a pilid ti nangatal iti makimbaba a paset ti bagik. Natukkol ti dorik ken sumagmamano a paragpagko.

Idi pimmanawak iti ospital kalpasan ti pito a bulbulan, nagbalinak a paralitiko manipud iti siket nga agpababa. Ti panangpanunotko a saanakto a makapagna ti nangupay kaniak. Agsipud ta dagiti dodoktor saanda a nangipaay iti namnama ti pannakaimbagko, pinadasko dagiti dadduma a pamay-an. Impannak ni nanang iti makin-uneg a paset ti pagilian, a sadiay binisitak dagiti adu a monasterio, “klinika,” ken dagiti dadduma a luglugar a sadiay kunaen dagiti tattao a maar-aramid dagiti pannakaagas. Bayat ti pannakasabetko kadagiti nadumaduma a propesion, dagiti mangngagas, dagiti espiritu a medium, rinugiak nga inadal dagiti ar-aramidda. Nanggun-odak kadagiti liblibro maipapan iti arte ti mahika ken ti panagipadles ket rinugiak nga inaramid dagitoy iti bagik met laeng.

Pannakasabet iti Pudno a Sirib

Kalpasan ti panagnaedko iti uppat a tawen iti makin-uneg a paset ti pagilian, nagsubliak idiay Bangkok. Saan a simmayaat ti kasasaadko, ngem nakagun-odak iti baro a propesion. Dagiti tattao iti amin nga edad umayda ken agimtuodda iti maipaay a gasatda. Nagaramidak met kadagiti dadduma a kita ti anting-anting ti naimbag a gasat, a dadduma kadagitoy ti inlakok babaen ti tulong ti maysa a monghe.

Idin maysa nga aldaw idi 1968, maysa a misionero a taga Canada ti simmarungkar kaniak. Idi nagsarita maipapan ken Jesu-Kristo, nagkonklusionak a dagiti Saksi ket basta maysa laeng kadagiti adu a “Kristiano” a relrelihion a mariknak ti pananggura. Agingga laeng nga innem a tawenen ti napalabas a rinugiak ti nangadal iti Biblia a sisiserioso a kadua ti sabali a Saksi nga agasawa.

Ti nangnangruna a nangpainteres kaniak isu dagiti padto ti Biblia. Idi naipakita kaniak dagiti padto iti libro ti Biblia a Daniel, nangnangruna ti Dan kapitulo 7 ken 8, agraman ti detaliado a deskripsion ni Jesus maipapan kadagiti paspasamak ken dagiti kasasaad a makitkitatayo itatta, ammokon nga awan ti managipadles a makaipadto kadagita a bambanag. (Mateo, kapitulo 24) Kalpasanna idi naammuak ti rason no apay a dagiti agdama a kasasaad ket naidumada iti dati a pinanggep ti Namarsua ken no kasano a nangiyurnos iti panangbalbaliwna kadagiti nadadael a pinataud dagidiay saan a nangawat kenkuana ken iti kinaturayna, kasla naikkat ti maysa nga abbungot iti matak.

Isuamin maipapan iti mensahe ti Biblia ket agtutunos; dagiti pedaso ti “jigsaw puzzle” umiso unay ti pannakaisuotna. Ti kinasirib ti tao nga impatpategko iti kasta unay ti nangisuro kaniak a bassit laeng ti panangipategko iti Dios iti panagbiagtayo. Ngem gapu iti makaringbaw a pammaneknek, ti Dios saan a mabalin a mabaybay-an iti ladawan. Babaen iti Biblia, inapresiarko a “ti panagbuteng ken ni Jehova [ti mannakabalin-amin a Dios] isu ti punganay ti sirib, ket ti pannakaammo iti Santo isu ti pannakaawat.”​—Proverbio 9:10.

Dagiti Bendision Manipud iti Pudno a Sirib

Idi a nakumbinsirakon a ni Jehova isu ti pudno a Dios ket ti Biblia isu ti Saona, ti panangmatmatko iti biag nagbalbaliw iti kasta unay. Sinurotko ti ulidan dagiti immuna a Kristiano nga inikkatda dagiti amin a liblibroda maipapan iti arte ti mahika agraman dagiti ginasgasut a relihiuso a ladladawan ken anting-anting nga inurnongko bayat dagiti adu a tawtawen.​—Aramid 19:18, 19.

Ti panagbuteng iti Dios ken ti pannakaammo kenkuana addaan iti sabali pay a makagunggona nga epekto kaniak​—inayatko ni Jehova kas maysa a Persona. Ti panangapresiar iti kinaimbagna ken ti ayat nga impakitana iti sangatauan ti namagbalin kaniak a mangidedikar iti biagko kenkuana ket mabautisaran idi 1975. Ti maysa a personal a relasion ken Jehova ti nangipaay met kaniak iti pannakatignay a mangaramid iti ammok a naimbag. Magagaranak a mangibaga kadagiti dadduma ti maipapan iti naimbag a damag a naammuak.

No tultulongak dagiti dadduma a makakita ti nagdumaan ti natauan a kinasirib ken ti nadiosan a sirib, ti napalabas a kapadasak ket nakagunggona kaniak. Naddaanak iti pribilehio a tumulong kadagiti sumagmamano a sumurot iti pudno a sirib ken mangala iti takder a maipaay ken ni Jehova. Maysa kadakuada isu ni nanangko, isu nga, iti edad a 94, nabautisaran kas maysa a saksi ni Jehova.

Ti pudno a sirib ket pudno a binalbaliwanna ti biagko. Saanakon nga agar-arikap iti kasipngetan no maipapan iti makagapu iti panagsagaba ken ti pudno a kaipapanan iti biag. Itan addaanakon kadagiti sungbat kadagiti salsaludsod a mangrirriribuk kaniak. Ti biagko, uray pay no addaanak iti lapped, addaan iti panggep. Addaanak ti namnama ken ti tarigagay nga agbiag nga agnanayon. Saan kadi a pudno a kinasirib ti sumurot iti maysa a kurso a mangiyeg iti kinaragsak ken ti napateg a panagbiag itan ken ti mangipaay iti naindaklan a masanguanan? Anian a ragsakko ta inapresiarko daytoy a kita iti kinasirib!​—Kas insalaysay ni Panya Chayakul.a

[Dagiti Footnote]

[Ladawan ni Panya Chayakul iti panid 24]

[Ladawan iti panid 25]

Patien dagiti Buddhist a ti panangsuportar kadagiti monghe mangiyeg iti gunggona

[Ladawan iti panid 26]

Iramanko ti pammatik kadagiti dadduma