Magmagna ti Kakristianuan iti Dalan ti Canaan
DAGITI Cananeo addaanda iti relihion a mangiraman iti pannakiabig, pannakikamalala, homoseksualidad, ken panangpapatay iti ubing. Gapu iti dayta, ti daga insaruana ida. Dagiti Israelitas tinuladda dayta a relihion ket inlaokda dagiti kinarimon iti panagdayaw ken Jehova, ket ti daga insaruana met ida. Itatta, addada tattao ken dagiti relihion nga agkunkuna a Kristiano ngem tuladenda dagidiay kadaanan a seksual nga imoralidad. Ti pannakiabig ken pannakikamalala nagbalinen a gagangay. Ti homoseksualidad ken ti panangkettel iti biag iti aanakan ket nasaknapen. Dagiti di matarigagayan nga annak idiay Canaan ket naidatonda iti ginasut; itatta, dagitoy ti maibelleng iti minilion—55 milion iti tinawen.—Idiligyo ti Exodo 21:22, 23.
Tapno saan a maibilang a nalausen wenno nalabes ti kinaemmana, adu nga ig-iglesia iti Kakristianuan ti simmurot iti “aniaman ti mapasamak” nga uso a kababalin. Dadduma ti nangipaay pay iti “kinatalged” iti seksual a panagbasol, kas iti ministro ti Unitarian Universalist a nagsardeng iti sermonna tapno mangited kadagiti condom iti kongregasionna.
Maysa a mannurat iti benneg, nga Episcopalian a mismo, ti nagkuna: “Ti Iglesia Episcopal iti ’80s ket maysa a teolohikal a paglakuan iti taxidermy (sineksekan a bambanag). Daytat’ mapagtalkan a mangiseksek ken mangiparang ti aniaman a pagannayasan ti sosiedad a kasla uso itatta a kanito. Dadduma a tawtawen dayta ti politika. Daytoy a tawen daytat’ sekso.” Isu tinukoyna ti maysa a baro a kurikulum iti edukasion ti sekso a mangipakita a dagiti “Kristiano naudidan iti tiempo iti panagkedkedda a mangpalugod iti sekso dagiti bakla . . . ken ti bendision ti di naikasar.” Maysa nga obispo nga Episcopalian idiay Nueva York patienna a dagiti “responsable a relasion a homoseksual ket maawatto iti maysa nga aldaw kas pagayatan ti Dios.”
Ni Roy Howard Beck, a nainaig iti relihiuso a linawas a pagiwarnak a ti United Methodist Reporter, nagsurat iti librona nga On Thin Ice: “Dagiti natiliwan a mangar-aramid iti [imoralidad] isu dagiti ebanghelista iti TV, dagiti manangaskasaba dagiti nabayagen a naipasdek a relihion, dagiti obispo, dagiti nalalatak a karismatiko a papangulo, dagiti mabigbigbig a pangulo dagiti paspasurot, dagiti madaydayaw a papastor dagiti babassit nga iglesia, dagiti papadi, dagiti Pentecostal, dagiti liberal, dagiti konserbatibo—mainagananyo ida. Anian a komentario iti paset ti iglesia iti panangitandudo iti sosiedad!”—Panid 214.
Ti Church of England
Ti parliamento ti Church of England, ti General Synod, nagtitiponda idi Nobiembre 1987 tapno usigenda ti maysa a mosion a nangangay iti dayta a mangpatalged a ti “pannakiabig, pannakikamalala, ken ti homoseksual ket ar-aramid a panagbasol.” Ti sekretario heneral iti Lesbian and Gay Christian Movement kinunana: “No daytoy a mosion ket maawat dayta ti mangwarawara iti Iglesia, ket ti Arsobispo iti Canterbury ammona dayta. Kas ti kaaduan a bilang, patienmi nga adda iti nagbaetan ti 30 ken 40 por siento iti klero ti Church of England ket bakla.”
Ti reporter a ni Philippa Kennedy, iti panagsuratna iti Daily Express iti Inglatera, Oktubre 29, 1987, kinunana: Ti panangatakar ni Margaret Thatcher kadagiti papangulo ti Iglesia gapu iti saanda a panangipaay iti nasion iti umiso a moral a panangiwanwan ket nayonannanto ti bileg ti mainanama a maysa kadagiti kadadakkelan a pammababalaw kadagiti klerigo iti dekada. Ta saan laeng a ti Primero Ministro ti mamati a kaaduan kadagiti Obispo ken dagiti Arsobispo iti Canterbury a nangnangruna, ket maysa a grupo dagiti managduadua a managpalawag.”
Idi Nobiembre 11, 1987, napagdedebatean ti mosion, ket nasarakan dayta a maysa a banag a narigat nga awaten, ket nasukatan dayta babaen iti nakapuy a pannakabalbaliw a nakabalballigi a naawat. Gapuna dayta ket saan a “maysa a kadadakkellan a panangbabalaw iti dekada.” Dayta a panangikagumaan saan a nagballigi. Dagiti obispo nagpammarangda a bumusbusor, nangliklikda, naglisida, nagindadanogda, ken nagsanudda.
Ti pangngeddeng ti General Synod: Ti pagalagadan ket seksual a pannakidenna iti maysa a manayon a relasion ti panagasawa; ti pannakiabig ken pannakikamalala ket basbasol a maibusor iti daytoy a pagalagadan; ti homoseksual a pannakidenna ket agkurang iti daytoy a pagalagadan; ket amin dagiti Kristiano agbalinda koma a pagulidanan iti amin a paspaset ti moralidad, agraman ti seksual a moralidad. Dagiti homoseksual nga ar-aramid ket maibilangda a saan unay a serioso ngem ti pannakiabig ken ti pannakikamalala—dagiti naud-udi ket basbasol a maibusor iti pagalagadan, ngem ti homoseksualidad ket basta agkurang laeng iti pagalagadan. Awan ti pannakaikkat dagiti mannakiabig. Awan ti pannakailaksid dagiti mannakikamalala. Dagiti bakla a papadi ken vicario agpammarangda a nadalus.
Ti trompeta ti synod nangipaay iti di nalawag a bilin, ket ti dati a mosion nga inted ti kura paruko a ni Tony Higton nabaybay-an a nawarawara. (1 Corinto 14:8) Kaskasdi, nakaskasdaaw, ta pinilina ti nakissayan a bersion ket “maay-ayo unay” iti nagbanaganna. Maysa a narigat a maawatan a tignay gapu iti napalabas a kapanunotanna. “No ti Iglesia dina urnosen ti balayna,” isut’ namutbuteng, “ngarud ukomento ti Dios dayta.”
Bayat ti synod wenno gimong, imparang ni Higton ti maysa a makatignay-rikna a naur-urnong a pammaneknek a maibusor iti klero a homoseksual. Maysa ti napabasol iti panangmolestia iti ubing ngem isu ti basta naiyakar iti sabali a paruko. Ti sabali a padi, ket napabasol iti nakaro a kinaawan ti bain iti kasilyas publiko, naituding iti sabali a diocese, a sadiay napabasol iti umasping met laeng a pammabasol—kaskasdi saan a naikkat. Dagiti Anglican a homoseksual a papadi idiay Londres, impadamag ni Higton, mangimatmatonda ti maysa a paglakuan ti simbaan kadagiti libro a maipaay a “paglakuan kadagiti literatura a makuna a mangparegta iti homoseksual a kinalulok, ti panangusar kadagiti lallaki a balangkantis, ken dagiti nadumaduma nga ar-aramid a homoseksual.” Maysa a libro iti paglakuan ti makuna a nangipakita iti “maysa a lima-tawenna nga ubing a babai a kaiddana ti amana ken ti lalaki a kaayan-ayatna.”
Agsipud ta dagiti pammaneknek ni Higton ket di naikankano, kasano nga isut’ “maay-ayo unay”? Awan duadua a gapu ta dagiti klerigo nga Anglicano ket naasida nalakada laeng a maay-ayo. Kas kinuna ti maysa a report ti pagiwarnak: “Awatentayo, awan kadagitoy nga eskandalo ti nakasabet iti gurruod, imbes ketdi ti naamo nga arbis iti tudo a dayta ti paglaingan dagiti Anglicano.”
Kaawatan, ti homoseksual a klero ket naay-ayo. “Ti Synod nalawag a nangipaay iti komunidad dagiti bakla ken lesbian iti lugar iti panagbiag ti Iglesia,” kinunada. Ta kalpasanna, ni Arsobispo Runcie iti Canterbury “inrasonna a ti iglesia saanna koma a kondenaren dagiti disiplinado ken responsable a homoseksual,” ket kinunana: “Kayatko nga ipapilit a ti nakaisigudan a homoseksual ket panagbalin a naan-anay a natauan a parsua.”
“Nakaisigudan a homoseksual,” kinuna ti Arsobispo iti Canterbury. Dagiti awan gawayna a homoseksual nasentensiaanda a kasta babaen iti genetiko? Dadduma ti mangirason, a kunkunada a ti homoseksual a kasasaad “ket maysa a kangrunaan a sikolohikal a kababalin nga immun-una pay ngem ti aniaman a moral a panagpili.” Laksidenda ni apostol Pablo, isu nga iti sidong ti pannakapaltiing kinondenarna ti homoseksualidad, kas “nalabes ti kinasantona,” sigun iti The Times iti Londres.
Ni Sir Immanuel Jakobovits, maysa a kangrunaan a rabbi, ti namabalaw a ti “kasta a gagangay a kapanunotan iti homoseksualidad” ket napaneknekanen ket kinunana: “Ti panangirason manipud iti gagangayen nga immuna a pagannayasan ket maysa a nagalis a pagsang-atan a mabalin a mangiturong iti pannakarbek iti intero a moral nga urnos . . . Ditay maawat iti aniaman a sosiedad a ti gagangay nga immunan a panagayat ket iti bukodna a mismo umdas a mangwayawaya manipud iti basol. Datayo ket masapul nga appo ti naturalesa, ket saan a dagiti biktima dayta.”
Ti Arsobispo iti Canterbury kinayasanna dagiti sasao ni Jesus agingga a dagitoy ket nabalbaliwan ti pormada tapno mangipaay iti lugar kadagiti homoseksual iti iglesia ni Kristo, a kunkunana: “Iti daytoy a naindagaan a tabernakulo ti iglesia ni Kristo addada adu a mansion, ket dagitoy naaramidda amin iti sarming.” (Idiligyo iti Juan 14:2.) Gapuna kunkunaenna, ‘Dikay dildillawen ti siasinoman, uray dagiti homoseksual, ta adda met mansion a maipaay kadakuada iti iglesia ni Kristo.’
Ti Obispo iti Chester, ni Michael Baughen, inrasonna a “ti Griego a Baro a Tulag inkalinteganna ti nabalbaliwan a pannakaisao ti doktrina nga Anglicano a mangiyebkas iti ‘ayat, panagliday, kinasensitibo ken pannakaawat’ kadagiti homoseksual,” a ti homoseksualidad ket nababalaw laeng iti Kasuratan kas “isisiasi iti dalan.” Ti pudpudno a kunaen ti Kasuratan ket no dagiti homoseksual, saanda nga agbalbaliw, saandanto a tawiden ti Pagarian ken “maikarida iti ipapatay.”—Roma 1:27, 32; 1 Corinto 6:9-11.
Tapno adawen manen ti The Times, ti synod pinaneknekanna “ti nabayagen a pammabasol a ti Church of England awan ti patpatienna ket palubosanna ti isuamin” ket impasdekna ti “nakapuy nga uso—ti panangalimon, a kasla dayta ti Ebanghelio, iti tunggal kabbaro a liberal nga uso.” Iti sidong ti paulo a “Di Pannakibiang ti Iglesia,” kinuna ti Liverpool Daily Post: “Dagiti papangulo iti Church of England ket kasla kumarkaro ti saanda a pannakabael a mangiwaragawag iti makatignay a termino no ania ti ibilangda a naimbag ken dakes.” Kas ti natiritir a kapaliiwan ti The Economist: “Ti Church of England busorenna dagiti homoseksual nga ar-aramid, ngem saan unay.”
Iti sidong ti paulo a “Pungtot iti Panangipaulog ti Synod iti Linteg Maipapan kadagiti Bakla,” ti Daily Post nangadaw kadagiti adu a Tory MPs. Ti maysa nga MP inawaganna ti pangngeddeng ti Synod a “nakababain ken naasi ti pakinakemna.” Ti sabali: “Maamakak a ti homoseksualidad ket nakagun-oden iti natibker a takder iti klero iti Church of England ken ti Church of England a mismo.” Ti maikatlo: “Daytoy a botos—kaykayatko nga awagan dayta iti nakababain a di pannakibiang—ti pudpudno a mangikabil kadagiti agtutubo nga ubbing iti peggad. Adu a homoseksual a saan a makasarak iti parehada ti agturong kadagiti agtutubo nga ubbing ket sadiay ti pagbalinan dagiti agtutubo a makimisa a nalaka a biktima. . . . Iti direkta a pagsasao, ti Iglesia di nagballigi a mangdalus iti bagina met laeng iti nasaknap a kinadakes kadagiti miembrona met laeng.”
Ti Iglesia Katolika Romana
Nainget ti Iglesia Katolika iti dina pananganamong iti homoseksualidad, nga ibilangna dayta a kas nadagsen a basol. Ngem iti kinaagpaysona ti iglesia ab-abbonganna dagiti nakabasol a papadi ken pagbalinenna a posible ti panangitultuloyda iti seksual a kinadakesda. Kinapudnona, ni Papa Juan Paulo II addaan kadagiti nabara a sasao a maipaay kadagiti homoseksual idi kinunana: “Dagitoy ay-ayaten ti iglesia.”
Maysa nga agwaywayas a pagiwarnak a Katoliko, ti National Catholic Reporter, a Pebrero 27, 1987, kinunana a ti klero a homoseksual pinattapattana a 50 porsiento kadagiti papadi a Katoliko iti E.U. ket homoseksual. Daytoy a bilang ket masuppiat. Maysa a sikologo, a nangibatay iti saona iti 1,500 a panagsaludsod, kunaenna a 20 porsiento kadagiti 57,000 a papadi a Katoliko iti E.U. ti homoseksual, ngem ti nabibiit pay a report ti “mamagpanunot kadagiti dadduma a mangngagas a ti pudpudno a bilang itatta ket mabalin nga as-asideg iti 40 porsiento.”
Nasurok laeng a makatawen ti napalabas, dagiti pagiwarnak iti aglawlaw ti pagilian ket nalayusda kadagiti report iti seksual a panangatake dagiti papadi a Katoliko kadagiti ubbing. Ti sumaganad a report manipud iti Mercury News San Jose, California, a Disiembre 30, 1987, ti pangarigan:
“Iti tiempo ti nakaro a pannakaammo ti nasion kadagiti parparikut iti panangabuso iti ubing, ti Iglesia Katolika idiay Estados Unidos intultuloyna a di ikankano ken abbungan dagiti kaso dagiti papadi a seksual a nangmolestia kadagiti ubbing, sigun kadagiti rekord ti korte, dagiti dukomento iti uneg ti simbaan, dagiti sibil nga autoridad ken dagiti biktima a mismo.
“Dagiti opisiales ti iglesia ipapilitda a ti nalatak ti kinadakesna a kaso iti Louisiana idi 1985 a sadiay ti maysa a padi minolestiana ti agarup 35 nga ubbing a lallaki ti nangisuro kadakuada a mangtaming a sititibker iti parikut. Ngem ti tallo-bulan nga imbestigasion ti Mercury News ipalgakna nga iti nasursurok ngem 25 a dioceses iti aglawlaw ti pagilian, dagiti opisiales saanda a pinakaammuan dagiti autoridad, inyakarda dagiti nangmolestia a papadi kadagiti dadduma a paruko, dida inkankano ti reklamo dagiti nagannak ken dida inkankano ti mabalin a pannakadangran kadagiti ubbing a biktima. . . . Minilion a doliar a daños ti nabayadanen kadagiti biktima ken kadagiti pamiliada, ket ti maysa a report ti iglesia idi 1986 ti nangpattapatta a ti utang ti iglesia mabalin a makagteng iti $1 bilion iti sumaganad a dekada.”
Ti “nalatak ti kinadakesna a kaso idiay Louisiana idi 1985” a nadakamat iti padamag ti Mercury News ket maipapan iti maysa a padi a managan Gilbert Gauthe. Adda “naibayad a $12 milion kadagiti biktimana.” Dagiti ar-aramid ni Gauthe a homoseksual ket naammuanen iti adu a tawtawen, ngem ‘ti diocese tinamingna ti parikut babaen ti panangiyakarna kenkuana manipud iti nagduduma a paruko iti namitlo a daras.’ Iti naminsan “dagiti nagannak nagtestigoda a ni Gauthe nakidenna iti 7-tawen nga anakda a lalaki iti damo nga aldawna kas babaonen iti altar ken iti makatawen kalpasanna, agingga a naiyakar ti padi.”
Ti “pannakadangran kadagiti ubbing a biktima” ket nadakamat met iti dayta a report. No dadduma ti pannakadangran ket kamaudiananen. Maysa a 12-años nga ubing a lalaki ti nangkettel iti biagna, a nangibati ti maysa a surat a kunkunana nga “awanen ti mamaay ti panagbiag” kalpasan ti “panagbalinna a pudno nga adipen iti sekso ti maysa a padi a Franciscano.” Ti sabali pay, a minolestia ti maysa a padi, ti nangibitay iti bagina met laeng kalpasan ti panangibagana iti kabsatna a lalaki, “Makipagkitaka ken Father S.— ket ibagam kenkuana a pinakawankon.”
Kaaduan kadagiti kaso ti seksual a panangatake iramanna dagiti ubbing a lallaki, ngem adu nga ubbing a babbai ti mabikbiktima met. Kas impadamag ti Plain Dealer iti Cleveland a Disiembre 19, 1987, maysa a 16-años nga ubing a babai ken dagiti nagannakna ti nangiyuli ti darum idi 1986 a maibusor kadagiti pito a papadi gapu iti seksual a panangmolestia. Isut’ nagsikog, ket dagiti papadi pinaregtada nga iregregna. Idi isut’ nagkedked, inyurnosda ti panangibaon kenkuana idiay Filipinas tapno maabbongan ti panagsikogna. Ti iglesia busorenna ti homoseksualidad ken ti aborsion ngem nalawag saan no dayta ramanenna dagiti papadida met laeng.
Itultuloy ti padamag ti pagiwarnak ti mangilista kadagiti adu nga espisipiko a kaso dagiti agtutubo a Katoliko a kinadenna dagiti papadi a Katoliko, dagiti minilion a doliar a naibayad tapno marisot dagiti darum, dagiti adu a panangrisot a naaramid idiay korte, ken dagiti kompania ti seguro a “saanen a mangsaklaw kadagiti kamkameng ti diocese a maibusor iti pammabasol a panangmolestia.”
Ni Thomas Fox, editor iti National Catholic Reporter, kunaenna: “Adda ti nasional a panangabbong dagiti obispo iti parikut bayat ti adun a tawtawen.” Ni Eugene Kennedy, maysa a dati a padi ken itan maysa a propesor iti sikolohia idiay Loyola University, kunaenna: “Ti makitayo kadagiti korte ket bassit laeng a pasetna.” Ni Thomas Doyle, maysa a Dominican a padi ken abogado ti iglesia, kunaenna: “Ti seksual a panangmolestia dagiti papadi kadagiti babassit nga ubbing a lallaki isu ti maymaysa a serioso unay a parikut a sanguentayo kadagiti adu a siglo.”
Ania ti Kunaen ti Biblia?
Kunaenna: “Ti Dios binaybay-anna ida kadagiti derderrep a nakababain, ta uray dagiti babbai nga adda kadakuada sinuktanda ti nakaparsuaan a pannakaaramatda iti maisalungasing iti nakaparsuaan; ket kasta met dagiti lallaki binaybay-anda ti nakaparsuaan dagiti babbai ket simgedda iti derrep iti maysa ken maysa kadakuada, nga inaramidda ti nakarugrugit a pamay-an a lallaki ken lallaki, ket inawatda kadagiti bagbagida met laeng ti maikari a gunggona ti pannakaallilawda. Nga idinto nga ammoda dagiti pagal-alagadan ti Dios, a dagiti agaramid kadagiti kakasta a bambanag maikarida ken patay, saan laeng nga aramidenda ida, no di ket umabuloyda pay kadagiti agaramid kadakuada.”—Roma 1:26, 27, 32.
Kunaenna pay: “Ania! Dikay ammo aya a dagiti nakillo didanto tawiden ti pagarian ti Dios? Dikay koma maallilaw. Uray dagiti mannakiabig, uray dagiti agrukbab kadagiti ladladawan, uray dagiti makikamkamalala, uray dagiti binabai, uray dagiti tumutulad kadagiti taga Sodoma, uray dagiti mannanakaw, uray dagiti naagum, uray dagiti managbarbartek, uray dagiti managtabbaaw, uray dagiti managpaanak, saandanto a tawiden ti pagarian ti Dios.” (1 Corinto 6:9, 10) Inayon pay ti 1Co 6 bersikulo 11: “Ket kakasta idi dagiti dadduma kadakayo. Ngem nadalusankayo.” Dagiti managbasol a nagbalin a Kristiano agdalusda wenno mailaksidda: “Ikkatenyo ti dakes a tao iti tengngayo.” (1 Corinto 5:11-13) Saan a kayat a sawen daytoy a ti nailasagan a basbasol ket saanen a pulos a mapasamak iti kongregasion Kristiano no di ket no mapasamakda, dagidiay a nakabasol ket masapul nga agbabawida wenno maikkatda.
Ngem daytoy a naespirituan a trabaho a panagdalus—ti panangikkat kadagiti mannakiabig ken mannakikamalala ken dagiti homoseksual—kaaduan kadagiti relihion iti Kakristianuan saandanto nga aramiden. Kunaen ti Israel nga agserserbi ken Jehova bayat ti panangar-aramidda iti kadaanan a panagdayaw iti sekso. (2 Cronicas 33:17) Dagiti kongregasion iti Kakristianuan kunaenda ‘Apo, Apo,’ uray pay no nasaknap ti seksual nga imoralidad iti tengngada. “Agtakawkayto aya, agpapatay, ken makikamalala ken agsapata a siuulbod, ken agpuor ti insienso a maipaay ken Baal ken sumurot kadagiti sabali a didiosen a saanyo a naam-ammo,” insaludsod ni Jehova, “ket umaykayo nga agtakder iti sanguanak iti daytoy a balay, a mainaganan iti Naganko, ket kunayo, ‘Naruk-atankami’—naruk-atankami a mangaramid amin kadagitoy a kinarimon?”—Jeremias 7:4, 8-10, New International Version.
Ni Jehova saan a marabrabak; ta ti aniaman nga imulanto ti maysa a tao apitennanto. (Galacia 6:7) Dagiti sasao ni Jehova a naited ken ni Jeremias ket maitutopda itatta a kas idi dagitoy ti sinao ti propeta iti Israel: “Nagbainda aya idi nagaramidda ti makarimon? Saan, saanda a nagbain a pulos, ket dida met napalabasit.”—Jeremias 6:15, NIV.
Saan a mangidumduma ni Jehova. Isut’ saan a mangidumduma kadagiti tao. Kas iti napasamak iti Canaan, kas iti napasamak iti Israel, kastanto met ti mapasamak iti Kakristianuan.—Aramid 10:34; idiligyo iti Apocalipsis 21:8.
[Blurb iti panid 7]
Episcolians: “Dagiti Kristiano naudidan iti tiempo iti panagkedkedda a mangpalugod iti sekso dagiti bakla”
[Blurb iti panid 8]
“Patienmi nga adda iti nagbaetan ti 30 ken 40 por siento iti klero ti Church of England ti bakla”
[Blurb iti panid 9]
Panangabbong kadagiti “papadi a seksual a nangmolestia kadagiti ubbing”
[Blurb iti panid 10]
“Ti utang ti iglesia mabalin a makagteng iti $1 bilion iti sumaganad a dekada”
[Blurb iti panid 10]
Ti sabali nga agtutubo, a minolestia ti maysa a padi ti nangibitay iti bagina met laeng
[Blurb iti panid 11]
Pinagsikog ti padi, pinaregtada nga agpairegreg
[Blurb iti panid 11]
“Dagitoy saanda nagbain a pulos; ket dida met napalabasit”