Dagiti “Steroids”—No Aniat’ Pagimbaganda ken Pagdaksanda Kadakayo
DAGITI “steroids”! Ti mismo a sao mangipaay iti makariribuk nga anniniwan iti 1988 nga Ay-ayam ti Olimpiada a naaramid idiay Seoul, Republika ti Korea. Adu a napnuan ti namnama nga atleta ti sinuspender ti International Olympic Committee gapu iti maipagarup a panagusarda iti droga. Ti kapapartakan iti lubong a tumataray iti 100-metros maragragsakan kamaudiananna iti dayag ti medaliana a balitok—ngem di nagbayag. Dagiti panangsukimat kalpasan ti panagsasalisal ipalgakna ti panangusar kadagiti “steroids.” Napukawna ti medaliana, ken ti rekordna iti lubong.
Daytoy, nupay kasta, ket saan koma a nangpasiddaaw iti lubong ti panagay-ayam. Iti 1988 Winter Olympics idiay Calgary, Canada, maysa nga atleta ti naparitan nga agay-ayam kalpasan ti pannakasukimat nga isut’ nagusar iti steroid. Naipadamag nga iti mabigbigbig a panagtitipon ti World Class track-and-field idiay Zurich, Switzerland, idi 1987, kagudua kadagiti 28 nga atleta a naiyeskediol a makipaset iti ay-ayam a mangipakita iti “bileg”—ti shot put, hammer, javelin, ken discus—ti saan a nagparang kalpasan ti pannakaammoda nga adda ti pannakasukimat kadagiti steroids.
Idiay Caracas, Venezuela, idi 1983, 15 nga atleta ti naparitan manipud iti Pan-American nga ay-ayam gapu iti panagusar iti steroid. Ti Olimpiada idi 1984 di met nailaksid iti pannakaibabain gaput’ steroid bayat a naikkat dagiti medalia kadagiti nangabak.
Ngangngani tunggal ay-ayam ket addaan iti bukodna nga eskandalo iti steroid—track and field, bodybuilding, weight lifting, ken football, tapno inaganan ti sumagmamano. Nasurok a 20 a managay-ayam iti football iti kolehio manipud iti adu nga unibersidad iti E.U. ti naparitan nga agay-ayam iti bowl games kalpasan ti panawen ti panagay-ayam gapu iti panagusar ti steroid. Iti lubong dagiti propesional iti football, maysa a nalatak a 14-tawen a beterano a NFL ti naadaw nga agkunkuna: “Kadagiti dadduma a team wenno grupo, adda iti nagbaetan ti 75 ken 90 porsiento kadagiti amin nga atleta ti agusar kadagiti steroids.” Impadamag ti magasin a Psychology Today: “Adu kadagidiay . . . a napagsaludsodan ti mangibaga a 100 a porsiento ti mangusar ti steroid kadagiti nakompetensia unay a body-builders.”
Kasta met, ti panangabuso iti steroids ket saan laeng a limitado kadagiti propesional ken kadagiti atleta iti kolehio. Itatta, dagiti steroids nasaknapen nga us-usaren dagiti lallaki ken babbai a bodybuilders ken dagiti atleta ken kasta met dagiti lallaki a saan pay a tin-edyer.
Ni Dr. William N. Taylor, miembro iti U.S. Olympic Drug Control Program, ti namakdaar a ti panangusar kadagitoy a droga nakagtengen iti “kas epidemia a kasaknap.” Kasano kasaknap daytoy nga epidemia? Nabigbig ni Taylor a mainayon kadagiti atleta, dagiti accountants ken dagiti propesor agraman dagiti saan a nasigo a trabahador ken dagiti opisial ti polisia abusuenda dagiti steroids. “Daytat’ saanen a parikut ti panagay-ayam,” kinunana, “daytat’ maysan a parikut ti kagimongan. Ket dagitoy a managusar agay-ay-ayamda iti dinamita.”
Ti anabolic steroids isu dagiti nabibileg a sintetiko a bersion iti hormone ti lalaki a testosterone. Bayat dagiti adun a tawtawen dagiti steroids maus-usardan iti klinika, ken iti sidong ti naannad a pannakasiputda, kas tulong a mangparang-ay iti naitantan a panagbaro wenno panagbalasang, iti panangpabileg kadagiti piskel a kimmapuy gapu iti sakit wenno ti pannakaopera, ken maipaay a salaknib iti selula ti dara bayat ti radiasion wenno chemotherapy. Maipaay kadagitoy ken kadagiti dadduma a pisiolohikal a parparikut nga ammon dagiti dodoktor, dagiti steroids ket nagsayaat nga alikamen nga adda kadagiti im-ima ti medikal a propesion.
Idi 1950’s dagiti Russo a dodoktor ken sientista nagrasonda a babaen ti panangipaay kadagiti atleta kadagiti riniwriw a tomaren a testosterone a hormone ti lalaki, dagiti piskel ken ti bagi naparpartak a dumakkel, ket iti kasta parang-ayenna ti panagay-ayam dagiti atletada. Ti kalatda isu ti panangpabileg kadakuada nga agtaray a naparpartak, nangatngato ti panaglagtona, mangipurruak iti discus ken javelin iti ad-adayo, mangibagkat kadagiti nadagdagsen a bambanag, ken mangabak kadagiti amin nga ay-ayam a makasapul iti bileg. Kas banagna, dagiti atleta a Russo napanda iti lubong ti paglalabanan ti internasional nga ay-ayam nga addaan iti dakkel a paglalaingan, a nangabakda kadagiti kaaduan nga ay-ayam idi a tiempo.
Timmauden ti di nasayaat a kasasaad ti nasionalismo. Maysa a doktor nga Americano ti nangikeddeng a pumatas kadagiti di nasayaat nga aramid iti paglalabanan ti ay-ayam babaen ti panangaramid iti sintetiko a porma ti anabolic steroid—maysa a droga a mainaig iti testosterone—a nalaklaka ken saan a nangina a patauden, a mabalinmo a tomaren dayta a kas pildoras wenno indieksion. Ti pormula ti doktor ket nakabalballigi. Posible itan ti daddadakkel a bagi ken ti nalalaing a panagay-ayam babaen iti kemika. Nagtultuloy ti panagdadangadang iti ay-ayam!
Addada met dagidiay agtarigagay a mangpasayaat ti riknada. “Dagiti dadakkel a piskel matarigagayan,” kinuna ti maysa nga opisial iti U.S. Food and Drug Administration. “Dagiti lallaki tarigagayanda a nasayaat ti itsurada iti beach. Dagiti ubbing iti high school pagarupenda a dagiti steroids ti mangparang-ay iti abilidadda nga agbalin nga eskolar nga atleta, agbalin a propesional a managay-ayam wenno manggun-od ti pannakipagayam ti babai nga inay-ayatda.” Impadamag ti The Wall Street Journal, Oktubre 4, 1988: “Ginasgasut a ribo nga Americano a tin-edyer ti agtomtomar kadagiti anabolic steroids, nga inumenda wenno iyindieksion, tapno nasaysayaat ti panagay-ayamda wenno tapno nasaysayaat ti itsurada.”
Adda ti Pannakapilit
Dagiti atleta iti high school nga agtartarigagay nga agbalin a bituen iti lubong ti ay-ayam, dagiti coachda, ken mabalin a dagiti nagannak kadakuada ammoda a ti sumagmamano pay a libra, ti sumagmamano pay a piskel iti umiso a lugar mabalin a kaipapananna ti nagdumaan iti nagbaetan ti kinabituen ken ti kinagagangay. Babaen iti nagsayaatan nga innem- ken pito-numero a sueldo a maibayad kadagiti makagteng iti kasasaad a kinabituen ken ti dayaw a maipaay iti eskuelaan ken ti kolehio ken kadagiti coachda, agraman ti dayaw nga iyeg dayta kadagiti nagannak kadakuada, adda ti pannakapilit nga agbalin a maysa a bituen a makikompetensia babaen ti panagusarna kadagiti steroids.
Ni Dr. Taylor, iti panagsuratna iti magasin a Psychology Today, kinunana: “Nakaawatakon kadagiti dinosdosena nga awag manipud kadagiti amma nga agtarigagay a mamagbalin kadagiti kalalainganna ti kadakkelda nga annakda a daddadakkel pay. Natukonanak iti pinulpullo a ribo a doliar tapno padakkelek dagiti annakda babaen iti kemikal.” Maysa a mabigbigbig nga eksperto iti edukasion a pisikal kunaenna a dagiti atleta iti high school ti supsuportaran nga agpadpada dagiti nagannak ken dagiti coachda iti panagusarda iti steroid.
Dagiti agus-usar kadagiti steroid aminenda nga agkurri ti droga—pudno a pabilgenna dagiti piskel ken mangipaay iti naikari a bileg. Kinuna ti maysa a propesional a managarnis: “Agtomarak kadagiti steroids, 15 miligramo iti inaldaw. Iti 30 nga al-aldaw, ti dagsenko ngimmato manipud 143 kilos agingga iti 177 kilos. Gagangay, alaenna ti innem a bulbulan.” Dagiti weight lifters kunaenda a makabagkatda kadagiti nadadagsen iti napapaut a tiempo ket ti panaginanada iti panagbagkatda ket napabassit iti kasta unay.
Kadagiti dadduma met a pagpagilian, ti bodybuilding ket rumangrang-ay a pagannayasan. Idiay China, kas pangarigan, sigun iti magasin a Women’s Sports & Fitness nga Agosto 1987, ti physical fitness ken body culture isu ti “agsaksaknap iti pagilian . . . Ti magasin ti bodybuilding ket magunggun-odanen kadagiti amin a dadakkel a siudad.”
Iti maysa a lubong nga adayo manipud iti China, idiay Makindaya nga Alemania, dagiti steroids dakkel ti pasetda iti biag dagiti atleta. Umdasen daytoy a naadaw manipud iti The Wall Street Journal: “‘Dagiti steroids iti Makindaya nga Alemania ket maibilang a kasayaatan,’ kuna ti maysa a managaramid-linteg iti California. ‘Dagiti atletada addaanda ti pakasarsaritaan a nasaysayaatda, daddadakkel ken nabilbileg.’”
Aniat’ Gatad ti Dayaw?
“Pagarupen dagiti tattao a dakkel unay ti isyu maipapan iti cocaine,” kinuna ti maysa a mabigbigbig a physical therapist a makipagtartrabaho kadagiti atleta. “Saan a kas ti kadakkel ti anabolic steroids. Kadagiti ubbing, daytat’ maysa nga epidemia.” Dagiti agtutubo iti sangalubongan makikaduadan iti panagusar ti steroids. Agay-ay-ayamda iti makapapatay nga ay-ayam iti panangparang-ay iti bagi, isu a pagbayadanda ti nangina.
“Ti paranoia, panagam-amangaw, panagar-arapaap iti kinatan-ok ken ti naranggas a pagannayasan ket nakaam-amak no agparangda,” kinuna ti Psychology Today. “Dagiti bodybuilders nga agus-usar kadagiti steroids mabalin a nalakada a maapektaran iti kasta a panagis-isip ken sintomas iti panagbalin a maniak, sigun iti panagsirarak a maar-aramid idiay McLean Hospital idiay Belmont, Massachusetts.”
Kadagiti lallaki, mainayon kadagitoy nga epekto isu ti peggad iti panagsagaba iti panagrunot dagiti testiculo, ken ti panagdakkel ti suso—a no dadduma kasapulanna ti pannakaopera—ti panagbalin a lupes, ken ti saan a pannakaputot. Adda met ti peggad iti tumor ti dalem, pannakadadael ti bato, atake, sakit ti puso, ken ti pannakabalbaliw ti personalidad a mabalin a mangiturong iti kinaranggas ken ti panagannayas nga agbekkel.
Dagiti epekto ti steroid mabalin a pataudenda ti di mabalbaliwan a panagbalin a lalaki dagiti babbai—idadakkel ti bagi ken ti iming, nababbaba a timek, ti ibabassit ti suso, ti panagsardeng ti panagkadawyan.
No usigen ti maysa dagidiay nga agus-usar kadagiti droga tapno maaddaan iti dakdakkel ken nasaysayaat a bagi iti makunkuna a panagrang-ay ti salun-at masapul nga imtuoden ti maysa no dayta ket pudno a kinasalun-at wenno ar-arapaap a kinasalun-at? Aniat’ mapasamak iti kinasalun-at kalpasan ti panagkupasen ti dayag? Talliawendanto aya ti biag iti kinaagtutubo ket maammuanda a gimmastoda iti dakkel a gatad iti panagbalin a bituen iti panagay-ayam wenno iti awan mamaayna nga aglablabes a panangmatmat iti nagapuananda? Ti masirib nga agtutubo mabigbignanto a ti panangisakripisio iti bagi ti maysa a maipaay iti apagbiit a dayag ken panangdayaw dagidiay adda iti daytoy a sistema dagiti bambanag ket pudno a panagagawa iti angin.