Agimtuod dagiti Agtutubo . . .

Kasano nga Ibturak ti Mapagsasawan?

“Saannak a pulos a kabilen ni tatang, ngem ti panagsasaona ad-adda a makapasakit ken makapadanag ngem iti panangsipat.”​—Ann.

“Imparikna ti dakes a panagsasaoda nga awan serserbik ket immukuok kaniak dagita iti adu nga aldaw, ken lawlawas pay. Sinugatanda ti isipko a nupay immimbag idi agangay nangibati met kadagiti piglat.”​—Ken.

DA Ann ken ni Ken, kas kadagiti rinibo a dadduma a tin-edyer, biktimada ti aw-awagan dagiti dadduma nga eksperto kas sistematiko a panangduprak iti dayaw ti ubing​—mapagsasawan. Nupay awan tulang a mablo ken awan sugat a makita, ti dakes a panagsasao dagiti nagannak ibilbilang dagiti dadduma kas makadadael unay a porma ti panangabuso kadagiti ubbing.

“Ti kunak awan serserbinan ti agbiag,” malagip ni Marleen, a pinagsasawan ni nanangna. Ti pannakaibabain gagangayen kadagiti agtutubo no maulit-ulit a maibaga a nengnengda wenno awan serserbida, no ipangtadat’ pannakaranggasda, maiparikna nga isudat’ nakapuy (“Kanayonnak a papaayen!”), wenno naynay a mapabpabasol kadagiti didigra (“Sika amin ti makimbasol!”). Ti nabannayat a mental wenno emosional a panagnataengan ken ti naranggas wenno agpaspasuli nga ugali isuda pay ti dakes nga ibunga ti mapagsasawan sigun kadagiti dadduma. Umiso ngarud ti Biblia no idiligna dagiti epekto ti makadangran a panagsasao kas “kadagiti pangduyok ti kampilan.”​—Proverbio 12:18.

Pudno, ti kunaen ti dadduma nga agtutubo a mapagsasawan ket bale panangdisiplina laeng dagiti nagannak. (Efeso 6:4) Paglainganyo ti kasta a disiplina nupay saan a nalinis ti pannakaipakatna. (Proverbio 4:13) Sa, dagiti nagannak “mamin-adu[da met] a maitibkol. No adda saan a maitibkol iti sao, isu daytoy ti tao a perpekto.” (Santiago 3:2) Gapuna no madamat’ panagungetda, uray dagiti kasayaatan a nagannak makapagsaoda met sumagpaminsan kadagiti banag a pagbabawyandanto. Ngem no ti nadangkok, nauyong a panagsasao ket agbalin a gagangayen, agtultuloy a makadadael a padron, ti kasta a panagsasao agbanag kas serioso nga emosional a panangabuso.a

No kastat’ situasion, aniat’ mabalin nga aramiden ti agtutubo? Umuna, amirisentay no apay nagubsang ti panagsasaoda.

No Apay Nagubsang ti Panagsasaoda

“Dagiti nagannak a pagsasawandat’ annakda saanda a dagitay narungsot nga aguuyong,” kuna da Blair ken Rita Justice, “ket saan a gapu ta dida ay-ayaten ti anakda.” Impalgak ti panagsirarakda kadagiti abusado a nagannak a 85 porsiento kadagita ket naimemmenusda​—no di aktual a nakabkabilda pay​—idi isudat’ ubbing! Adu nga ekspertot’ mamati nga adu a nadagsen a panagsasao dagiti nagannak ti maigapu iti sumsumged a panagdandanag ti naganak imbes nga iti kinaluko ti ubing.

Yantangay dida naramanan ti nawadwad a panagayat ken dungngo kadagiti mismo a nanang ken tatangda, adda dagiti nagannak a marigatanda a mangayat kadagiti annakda. (Idiligyo ti 1 Juan 4:19.) Dagiti menor a pagkurangan dagiti annakda ibilangda a kas personal nga insulto kadakuada, ket ibukbokda ti agsasagadsad a pammabalaw ken nakababain a pananginsulto.

Laglagipenyo, met, a gapu ta dagitoy ket “dakes a panawen a narigat a pakilangenan,” makapautoy ti rigat ti pannangged ken panangpatanor kadagiti ubbing. (2 Timoteo 3:1) Gapu iti kasta a rigatda, dadduma a nagannak sobrat’ reaksionda iti aniaman a kasla senial ti yaalsa ti baro wenno balasangda.

Pudno, awan pambar tapno nagubsang ti panagsasaotayo. (Colosas 3:8) Naibilin kadagiti nagannak a dida koma “sursuronen dagiti annak[da], di la ket maupay ti nakemda.” (Colosas 3:21) Kaskasdi, no mabigbigyo a ti nagubsang a naganak ket napalalot’ pannakaaburidona wenno matutuokan unay isuntot’ tumulong kadakayo a mangtarus iti kasta a kinagubsangna. Ti kastoy a pannakaawat isunto ti ‘mangpalamiis iti pungtot’ ti napagsasawan nga ubing.​—Proverbio 19:11.

Panagibtur No Mapagsasawan

No adda emosional a parikut dagiti dadakkelyo, masansan saanyo a basol dayta. Talaga nga awan kasano a maitulongyo a mangparmek iti dayta a parikut. No dadduma grabe unay ti kinagubsangda ket nasayaat no ti agtutubo dumawat ti tulong kadagiti sabali, nalabit asitganna ti Nakristianuan a panglakayen idiay lokal a kongregasionda.​—Isaias 32:1, 2.

Kaskasdi, masansan adda dagiti banag a maaramidyo tapno lumag-an ti situasion. Maysa, ikagumaananyo a naynay a ‘dayawen dagiti nagannak kadakayo’​—uray no narigat koma nga anusan ti ugalida. (Efeso 6:2) No sungbatanyo ida wenno, dakdakes pay, riawanyo ida ket mangpaluksaw iti Dios ken pakaruenna laeng ti rinnisiris.

Nupay kasta, “ti sungbat, no naalumamay, pagbaw-ingenna ti pungtot.” (Proverbio 15:1) Sigun iti librona a My Parents Are Driving Me Crazy, nangisingasing ni autor a Joyce Vedral iti situasion a kinuna ti agpupungtot nga ina, “Mailunod koma daydi aldaw a pannakaipasngaymo.” No sungbatanyo ti, “Mailunod koma daydi aldaw a nagbalinkayo nga inak,” ad-adda nga iyatiddogna ti riri. Insingasing ngarud ni Vedral ti kastoy a sungbat: “Ammok a pagsakitek ti uloyo no dadduma. Talaga siguro a narigat ti trabaho ti maysa a naganak.” Ti pungtot narigat a subadan iti kinamanangaasi, ngem daytanto ti mangiddep iti apuy ti riri.​—Idiligyo ti Proverbio 26:20.

No dadduma maliklikanyo dagiti di rumbeng a panagapa. Ni balasang a Barbara inadmitarna, kas pananglagipna ti sumagmamano a panagririda kadagiti dadakkelna idi ubing pay: “Nagpanunotak pay koma sakbay a nagsaoak. Masapul a mannakaawatak koma. No makitayo nga agpupungtot ti naganak kadakayo, aguraykayo biit. Ta rubrobanyo la ti apuy no dikay makatutor.”

Kunat’ sabali nga agtutubo: “Mabigbigko itan a ti diak panangtungpal iti naibilin kaniak isut’ masansan a gubuayan ti riri. Impapusok a tamingen ti trabahok, kas iti panaginnaw iti pinggan ken panangibelleng iti basura.” Ti resultana? Nakessayan ti riri.

Panangalangon iti Dayawyo

Kaskasdi, madadael ti dayaw ti maysa no isu ket mapagsasawan. Ni Ann (a nadakamat itay damo) inadmitirna: “No dadduma mamatiak payen a nakunengak ken awan serserbik, ket makapadagsenak laeng.” Kasanoyo a maiwaksi dagiti kasta a negatibo a rikna?

Adu nga agtutubo ti nakalasat iti narikut a kasasaad idiay balayda ket rimsua a normal ti emosionda. Impalgak dagiti panagsirarak a dagiti kasta nga agtutubo “masansan adda maysa a tao iti biagda a mangparparegta kadakuada.” Kas inlawlawag ni Janet Drobes, maysa a social worker a sikiatrista: “Dagiti agtutubo masapul nga adda tiempoda a makikadua kadagidiay positibo ken mangipatpateg kadakuada.” Nalabit adda maysa kadagiti dadakkelyo a katunosanyo ket mabalinyo ti umadani kenkuana. Ti kongregasion Kristiano aduan met kadagiti miembro a mangipatpateg ken talaga a makatulong ken mangsaranay kadakayo.​—Proverbio 13:20.

Makatulong met a mangpabileg iti dayawyo no adda apision (hobby) nga asikasuenyo, kasla iti panagadal nga agtokar wenno agsao iti baniaga a lenguahe. Ket ti panangtulongyo kadagiti dadduma tapno masursuroda ti Saot’ Dios makapnek unay a trabaho​—nangruna no makitayon a bendisionan ti Dios dagiti bannogyo! (Idiligyo ti 1 Corinto 3:6-9.) Kunan Ann: “Baeten ti [amin-tiempo a] ministerio a siaayat nga impalubos ni Jehova a pakiramanak, nabigbigko a saanak a nanengneng kas impapan ni tatangko.”

Naimbag ketdi, uray dagiti kakaruan a situasion dida manayon. Ket ti tigtignay dagiti dadakkelyo dina kaipapanan a nakapuykayto met a naganak inton dumteng ti aldaw. Ti Saot’ Dios addaan dakdakkel a panangimpluensia no ania a kita ti naganak ti pagbalinanyonto ngem dayta nakapuy nga ehemplo dagiti dadakkelyo. Kabayatanna, agpannuraykayo ken Jehova a tumulong tapno makaibturkayo. Ti kinasaetyo nga agsingsingpet uray no pagsasawandakayo isut’ mangparagsak iti pusona.​—Proverbio 27:11.

Mabalin pay ketdi a ti nataengan a panangtamingyo iti dayta isuntot’ mangtignay kadagiti dadakkelyo nga agbalbaliw. Kunan Marleen, daytay madukdukotan a balasang a nadakamat itay damo: “Nabayagen a ririawanak ni nanang ket sungbatak met. Ngem itan iyaplikarkon ti ibagbaga ti Saot’ Dios. Mayat. Nagbalbaliwen ti kababalin ni nanang. Idi inyaplikarko ti Biblia, ad-adda a naawatak ni nanang. Simmayaat ti relasionmi.” No umun-unaka a mangiyaplikar, maawatannaka met.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 12]

Impalgak ti panagsirarak a 85 porsiento kadagiti nagubsang a nagannak ti napagsasawan idi ubbingda pay

[Ladawan iti panid 13]

Manayonan ti dayawyo no tamingenyo ti nabunga nga apision, kas iti panagsursuroyo nga agtokar