Ti Walrus ken ti Negosio a Droga
MABALIN a narigat a panunoten dagiti dua a dadakkel a mamalia nga ad-adda naidumduma ngem iti walrus ken ti elepante. Ngem ti nagdakkelan, nabuntog a seals nga agnanaed kadagiti pedaso ti hielo iti Bering Sea addaanda ti parikut a gagangay kadagiti natatan-ok nga agpaspasiar kadagiti karuruotan iti Africa: Ti kapapatgan a sanikuada masansan a kaipapananna ti di naintiempuan nga ipapatayda. Dagitoy agpadpada nga addaanda kadagiti saong.
Nalabit nakarkaro pay ngem ti elepante, ti walrus agbiag babaen iti saongna. No lumumlum iti tukok ti baybay a mangsapul iti taraonna, pagsubsobna ti saongna a kas ti panangsultopna kadagiti kappo ken tirem. No tarigagayanna ti umuli kadagiti pedaso ti hielo tapno agbilag iti init, usarenna dagiti saongna kas kawit a mangiguyod iti 900- agingga iti 1,400-libra a kilogramo a bagina manipud iti danum. Ti ina a walrus usarennanto dagiti saongna a makidangadang iti aniaman a mangdangran a mamagpeggad kadagiti annakna.
Ngem nakalkaldaang para iti walrus, dagiti saongda ket ipatpateg unay dagiti tattao. Awan patpatinggana ti pannakawaw ti tao iti marfil. Ket ti 3- wenno 4-metro ti kaatiddogna a walrus nga agbilbilag iti init ti arctic nalaka laeng a puntiriaen ti tao babaen iti kasla automatiko a paltogna. Gapuna gagangay laeng para kadagiti dadduma a taga Alaska ti agpasiar iti Bering Sea kadagiti babassit a bilog, papatayenda dagiti animal no masarakanda ida, ket agawidda a napnot’ bilogda kadagiti ulo nga addaan saong, a rinagadida.
Iti kasta kasla gagangay unay ti estoria, ngem daytat’ addaan iti karkarna a pagturongan iti daytoy a tiempo: droga. Dagiti agtutubo nga Eskimo a taga Alaska, ti kasla mangus-usar iti saong iti walrus a mangsuportar iti pannakaadiktoda iti droga. Ket kas napaliiw ti magasin a Newsweek: “Ti pannakailakoda ket nakaskasdaaw ti kinalakana.” Maysa a naisangsangayan nga ahente iti U.S. Fish and Wildlife Service imbagana iti magasin a dagiti managlako iti black-market mabalinda ti gumatang iti maysa a paris a saong—nga aggatad iti $800—maipaay iti innem a sigarilio a marihuana.
Ti linteg ipaayna kadagiti managanop ti ad-adu a proteksion ngem ti maan-anopan. Ipalubosna kadagiti umili iti Alaska ti panaganopda iti walrus maipaay iti taraon nga ipaayna kadakuada. Siempre, mabalin nga idulinda ti saong kas kanayonan a produkto a mausar iti panangaramid kadagiti aramiden dagiti umili a bambanag. Kasla nainkalintegan ti linteg, ngem daytat’ pagkamangan dagiti awanan konsiensia. Dadduma a saan nga umili a managlako iti marfil ti simrek a kadua dagiti babbai nga Eskimo tapno makunada laeng a ti naurnongda a saong ket mamarkaan a maipaay a pagaramid kadagiti aramiden dagiti umili a bambanag.
Bayat ti panagtultuloy ti panangpapatay, kumarkaro ti pannakaseknan. Dagidiay aganop kadagiti walrus a legal ken dagidiay a pudno a mangusar iti marfil a maipaay iti aramiden dagiti umili a bambanag mariknada nga agpegpeggad ti pagsapulanda. Dagiti natataengan nga Eskimo masarakanda ti rumangrang-ay a saplit iti pannakaadikto iti droga kadagiti agtutubo a nakaam-amak. Ket ti ngay walrus? Addada pay agarup 250,000 a bilangda iti Pacifico, gapuna saanda a maibilang nga agpegpeggad. Ngem ti awanen ulona a bangkayda maiyanud iti igid ti baybay a ginasgasut. Nakaad-adu ti naiyanud kadagiti igid ti baybay iti Siberia ta ti Union Soviet pinaregtana ti Estados a mangpasardeng iti panangpapatay. Ngem kasanot’ kawatiwat ti panagbalinto ti walrus a natalged iti pannakapukaw no ti saongna kaipapananna ti kuarta para kadagiti nabuklis ken droga para kadagiti nalulok ti panagbiagda?
[Picture Credit Line iti panid 31]
H. Armstrong Roberts