Adda Aya Asinoman Dita?
ADDA maysa a lalaki idiay Massachusetts, E.U.A., a paset iti trabahona iti inaldaw sukimatenna no adda aniaman a mensahe a dimteng. Inaldaw-aldaw awan ti dimteng. Iti adu a tawtawenen, awan ti dimteng. Ngem suksukimatenna pay laeng a kankanayon, ket kankanayon a maup-upay. Isu kadit’ saan a nalatak? Nadadael kadit’ makina a pagsungbatna?
Saan. Sukimatenna ti makina, ngem daytat’ saan a naikabit iti maysa a linea ti telepono. Daytat’ maysa a kompiuter a naikonekta iti nagdakkelan nga elektroniko a lapayag a nakatudot’ ngato, a nakaad-adayo iti daga, iti kaungan ti makinruar a law-ang: maysa a radio telescope. Daytoy a lalaki tultulonganna ti maysa a grupo dagiti sientista a mangsukimat kadagiti bitbituen a maipaay iti mensahe manipud intelihente nga extraterrestrials, dagiti parsua iti makinruar a law-ang.
Dadduma, kas kenkuana, ti umim-imdeng met bayat ti 30 a tawtawenen. Idi 1960 ti astronomo a ni Frank Drake ti kaunaan a tao nga immimdeng iti radio telescope a maipaay iti pagilasinan nga adda nalalaing nga extraterrestrial. Nanipud idin, ti tao, kayariganna, dumdumngegen iti law-ang. Agarup 50 a nagduduma a napaut a panagsirarak iti langit ti naaramiden.
Dagiti radio telescope iti isuamin a lubong nakikaduada iti panagsapsapul—idiay Francia, ti Pederal a Republika iti Alemania, ti Netherlands, Australia, ti Union Soviet, Argentina, ti Estados Unidos, ken ti Canada. Kas kunaen ti maysa a tao: “Ti SETI [ti acronym wenno pangababaen ti Ingles a pagsasao a maipaay iti ar-aramiden ti tao a Search for Extraterrestrial Intelligence] ket agbalbalinen nga internasional a kas iti law-ang a mismo.” Ti maysa a symposium maipapan iti tema ti nangawis iti agarup 150 a sientista manipud kadagiti 18 a pagpagilian isu a nangsaklaw kadagiti amin a lima a kontinente.
Ti kakaruan pay laeng ti kinaambisiusona a proyekto ti SETI, nupay kasta, ket maiyuswatto pay laeng inton 1992. Ti NASA, ti National Aeronautics and Space Administration iti Estados Unidos, ipalplanona ti mangusar iti nabileg a baro nga alikamen a mamagbalin a posible ti aggigiddan a panangsukimat kadagiti minilmilion a frequencies iti radio. Ti panagsirarak naiplano nga agpaut iti sangapulo a tawen iti gatad a $90 milion. Daytanto ti maminsangapulo a ribo a milion a daras a nasaksaknap ngem kadagiti amin a napalabas a panagsirarak no pagtitiponen.
Ngem no ti tao saludsodanna ti nakalawlawa nga uniberso, “Adda Aya Asinoman Dita?” kasapulanna saan laeng a ti moderno unay a makina a mangsapul iti sungbat. Iti adu a pamay-an daytat’ maysa a naespirituan a saludsod. Iti panagar-arikapda a maipaay iti sungbat, impalgak ti tao ti dadduma kadagiti ipatpategna unay a namnama: ti panungpalan iti gubat, ti panagpatingga iti sakit, nalabit uray pay ti pannakagun-od iti imortalidad a mismo. Gapuna napateg dagiti nakataya. Ngem kalpasan dagiti adu a siglo a panagpampanunot ken adu a dekada iti panagsirarak, kasanot’ kaasideg ti tao iti sungbat?