Panangmatmat iti Lubong
PANNAKIINNAYAT TI KLERO KADAGITI PASUROTNA
Maysa nga uppat-tawen a panagadal kadagiti klero iti Estados Unidos nasarakanna a 1 iti tunggal 10 a ministro iti paruko aminenna a “naaddaan iti pannakiinnayat iti maysa a miembro iti kongregasionna,” impadamag ti Ecumenical Press Service (ti managipadamag iti World Council of Churches). Sigun ken Propesor Karen Lebacqz, maysa a managsirarak iti panagadal, inlawlawag ti klero a “ti kinasinged iti panangbalbalakad ti nangiturong iti seksual a relasion.” Ibalakadna, ngarud, a mangbalakad ti klero iti aldaw, iti maysa nga opisina. Iti kasta, kuna ni Propesor Lebacqz, ‘dadduma a pannakasulisog iti pannakairaman iti sekso mapabassit.’ Kasta met, kunana pay a ‘ti panangbalakad a mangiraman iti saan a maymaysa a miembro ti pamilia mabalin a makatulong.’
AGSAKSAKNAPEN NGA AGPADAYA TI AIDS
Babaen ti pannakalukat ti beddeng ti Makindaya ken Makinlaud nga Europa, naan-anayen a naparpartak ti panagsaknap ti AIDS iti Makindaya nga Europa, impakdaar ti direktor iti programa iti AIDS iti World Health Organization. “Dika inanamaen a raemen ti sakit dagiti pagbeddengan ti nasion, ken ti panagakar-akar dagiti tattao ti mangpukaw kadagiti beddeng,” kunana. Pinattapattana a 500,000 nga Europeo iti Laud itatta ti mangawit iti mikrobio a mangpataud iti AIDS, ket adda iti nagbaetan ti 10,000 ken 30,000 a Makindaya nga Europeo ti naimpektaranen iti makapapatay a mikrobio. Daytoy iramanna dagiti ginasut nga ubbing a taga Romania a naalisan gapu iti narugit a ringilia ken ti panangyalison iti narugit a dara. Sigun iti International Herald Tribune iti Paris, dagiti doktor kunada a nasurok a 95 porsiento kadagidiay nayalisonan iti namulitan ti AIDS a dara maimpektarandanton iti mikrobio ti AIDS.
NALALAING A MALADAGA
Lumalaingen dagiti sientista a mangilasin iti abilidad dagiti kappasngay, “a mangiturong iti pannakabigbig iti kappasngay a kas ‘nasigo a maladaga,’” kuna ti report ti The Times, maysa a diario ti London. “Maisupadi iti pammati, dagiti maladaga maipasngayda a nakalalaing.” Dagus a mailasin dagiti maladaga ti kinapateg ti makitada. Maysa a managsirarak, ni Dr. Allan Slater, iti Exeter University, kunana: “Dagiti maladaga mabalin a masursuroda ti maipapan iti lubong iti kanito a maipasngayda. Ti baro a maladaga mabigbigna ti inana ken dagiti dadduma babaen iti panagkita, timek ken angot. Itudo met ti pammaneknek ti adu a panagsursuro iti aanakan.” Napaliiw ti The Times nga adu nga internasional a managsukimat ti mangipakpakita a dagiti maladaga “saanda laeng a sangkatipkel nga addaan rikna nga agur-uray a mapakan” no di ket iti nasapa nga edad, dagiti maladaga makapagtrabahoda babaen iti panagplano imbes a babaen iti panangpadpadas.
PANNAKAMULIT TI GANGES
Kadagiti Hindus, ti 2,400-kilometro a Ganges isut’ kasagraduan a karayan idiay India. Tinawen rinibo ti mapuoran iti ig-igidna kadagiti altar a naibangon iti kayo, ket dagiti dapona ti maipurruak iti karayan iti ritual. Ngem gapu iti kinakurang iti kayo ken kuarta, pinulpullo a ribo a saan unay a nauram a bagi ti maibelbellengen iti dandanumna. Dagitoy a bagi, agraman dagiti nakaad-adu a bangkay dagiti animal, ti mamatpataud iti nakaro a peggad iti salun-at. Kas insurat ti maysa a reporter idiay Delhi maipaay iti The Times iti London: “Tumtumpaw dagiti bimsogen a bagi a pagbatbatayan dagiti buitre, bayat a dagiti perigrino a Hindu agtampisawda ken agpasiarda iti nabangsit ken nasantuan a danum.” Iti panangikagumaanda a mangrisot iti krisis, ti gobierno iti Uttar Pradesh salsalaknibanna ken papaaduenna ti mannangan-karne a kadawyan a pawikan iti karayan. “Dagiti urbon a [pawikan] agbiagda babaen ti pannanganda kadagiti babassit a lasag ken ikan. Main-inot mangandanton kadagiti bagi,” kuna ti hepe a warden iti atap a biag. Ngem, kunana, dagitoy dida pagpeggaden dagiti managlangoy.
GANGS ITI UNIBERSIDAD
Dagiti gang dagiti agtutubo a naarmasan kadagiti paltog, kutsilio, wasay, ken uray pay asido a maipurruak kadagiti biktimada—daytoy kasla arapaap kadagiti makin-uneg a lugar dagiti napanglaw iti makin-uneg a siudad, ngem saan. Sigun iti magasin ti Nigeria a Newswatch, adu a miembro dagitoy a gang ti estudiante ti kolehio manipud kadagiti nangatot’ klasena a pampamilia ket “rarautenda ti sistema ti unibersidad iti Nigeria.” Kuna ti magasin a dagitoy a gang mainaigda kadagiti kagimongan iti kolehio ket daddumat’ agaramid kadagiti karkarna ken kasla kulto a ritual. Dagiti opisial ti unibersidad kunaenda nga adu a miembro ti gang pagarupenda a natantan-okda ngem ti linteg gapu iti kasasaadda iti kagimongan.
MAPUKPUKAWEN A BARESBES
Ti Canada addaan iti agarup kakapat kadagiti baresbes iti lubong. Ngem, “nupay pagaammoda a dagiti baresbes iti Canada napateg a paset iti aglawlaw,” dagitoy napartak a mapukpukaw, sigun iti maysa a report iti The Globe and Mail iti Toronto. Dagiti pagalagadan ti agrikultura ken ekonomia pinaregtana dagiti mannalon a manggabur kadagiti baresbes tapno umadu ti apitda. Nupay kasta, saan laeng a pagtaengan dagiti atap a biag dagiti baresbes. Dagitoy agserbida a mangsagat iti pannakamulit ti danum ken manglapped iti panagreggaay ti daga, ket mabalin pay a nasayaat ti epektoda iti panniempo. Dagiti baresbes makuna a makaipaayda iti ad-adu a panagtudo.
TI SAPLIT TI COCAINE
Dagidiay mangipagarup a nakapegpeggaden ti kangato dagiti managusar iti cocaine idiay Estados Unidos iti opisial a pattapatta a 860,000 nasdaawda idi Mayo 1990. Maysa a report ti Senado ti E.U. kunana a ti pudno a bilang ket as-asideg iti 2.2 milion. Dayta kaipapanannanto a dandani 1 iti tunggal 100 nga Americano ti maibilang a ‘napeklanen nga adikto iti cocaine,’ maysa a pangawag dagiti managsirarak iti report kadagidiay agusar iti cocaine iti maminsan iti makalawas. Ti Estado ti Nueva York, sigun iti report, ti umun-una iti listaan nga addaan iti 1 iti tunggal 40 a tattao a kankanayon nga agusar iti cocaine. Dagitoy a bilang iramanna dagidiay nga agusar iti napigsa a cocaine a naggapu iti shabu.
NASAPLIT ITI PLASTIK
“Dagiti taga Canada nasaplitda iti plastik,” kuna ti The Toronto Star, maysa a diario ti Canada. Ti Star tuktukoyenna ti kanayon a panagpangato ti transaksion ti credit card idiay Canada kas ti “panagayat iti utang.” “Agarup kagudua dagiti amin a taga Canada ti di agbayad iti utangda babaen iti credit card iti umiso a tiempio tapno maliklikan ti nangato nga interes,” a manipud 20 agingga iti 29 porsiento. Ti kasta nga interes paggastuan dagiti taga Canada iti agarup sangaribo a milion a doliar iti tinawen. “Rumsua ti parikut no di napudno dagiti tattao maipapan iti kabaelanda. . . . Dadduma a tattao agsaysayangda ti kuarta ta kasta unay ti panaggatgatangda tapno nasayaat ti riknada,” kuna ti Star. Ti direktor iti serbisio a panangbalakad iti panagutang idiay Toronto gagangay nga irekomendarna a dagita a kasta unay panaggatgatangna “sapulenda ti tulong manipud iti maysa a sikologo.”
DAGITI MANGSUKAT TI SEKSODA IDIAY ALEMANIA
“Adda iti nagbaetan ti 30,000 ken 50,000 a mayat a mangsukat ti seksoda (transsexuals) idiay Pederal a Republika ti Alemania, ngem ti pudno a bilang ket saan a naammuan ket mabalin a nangatngato pay,” impadamag ti Aleman a diario a Bremer Nachrichten di pay nabayag. Dagiti transsexuals, dagidiay agtarigagay ken mayat nga agbalin a miembro ti kasungani a sekso, masansan a kayatda ti maopera tapno umas-asidegda iti kalatda. Ti panagurayda iti kasta a pannakaopera iti maysa nga Aleman nga ospital ket nasurok a makatawen. Kuna pay ti Bremer Nachrichten nga “adu” kadagitoy a transsexuals ti babbai nga agtarigagay nga agbalin a lallaki. Nupay adda nakalawlawag a parikut dagiti babbai (ken nagdakkelan) a lapped iti pannakaopera, adda met parikut dagiti lallaki. Masansan nga agtultuloy ti panagtubo dagiti barbasda nupay naoperada ken mabalbaliwan dagiti hormoneda, a sapulenna ti adu a tawtawen a nasaem a panangbunot kadagiti barbas.
KALINTEGAN DAGITI MANAGPASIAR
Ti kadaanan a dalan a mangawis kadagiti tattao nga agpasiar iti agsalog a kataltalonan, pader a bato, ken baresbes iti aw-away nga Ingles isut’ pakaipamaysaan ti kumarkaro a panagdangadang dagiti managpasiar ken dagiti makinkukua ti daga. Mamatmatan a gagangay a gundaway iti adun a siglo, ti ilalasat iti pribado a daga kadagiti dalan nagbalinen a pagdadangadangan a kalintegan idiay Inglatera idi pay 1930’s idi dagiti mannalon binangenanda ti dalan a bumallasiw iti dagada. Nagtitipon dagiti magmagna ket nagprotestada nga ingrupo, ket naipaulog dagiti linteg a mangsalaknib kadagiti kalinteganda nga agpasiar. Ngem agtultuloy ti panagdangadang. Itatta, pattapattaen ti gobierno a dua a kakatlo iti 174,000 kilometros a dalan ti Inglatera ti nabangenanen kadagiti barot ken mulmula. Ti Ramblers’ Association usarenna dagiti ‘sekretario ti dalan’ a mangibutaktak kadagita a panaglabsing. Dagiti mannalon, iti biangda, agreklamoda a dagiti managpasiar rautenda ti panagsolsoloda, riribukenda dagiti dinguenda, ken dadaelenda dagiti mulada.