Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Makikaduaak Aya iti Gang?

“Bayat ti panagtugawko iti kuarto a pagidulinan idiay eskuelaan, immay dagitoy a lallaki kaniak ket riniribukdakon. Maysa kadakuada ti nangdanog iti barukongko. Iti dayta a punto maysa kadagiti lallaki nga am-ammok manipud iti gang iti sangakaarrubaak immasideg ket tinulongannak. Kinunak iti bagik, ‘No makikaduaak iti gang, mabalin a masalaknibanak a kastoy.’”—Greg.

UMAD-ADU dagiti gang kadagiti adu nga eskuelaan ken sangakaarrubaan. Idi 1989 pinattapatta ti polis nga idiay Distrito ti Los Angeles, E.U.A., laeng addada 600 a gang, nga addaan iti 70,000 a miembro. Saan laeng nga idiay Estados Unidos ti yan dagiti gang, nupay kasta. Kas pangarigan, impadamag ti magasin a Maclean’s nga idiay siudad ti Vancouver, Canada, adda 13 a gang, nga addaan iti nasurok a 600 a miembro.

Kas ken ni Greg, adut’ makikadua iti gang tapno makagun-odda iti proteksion manipud iti kinaranggas idiay eskuelaan, ket kadagitoy a naranggas a tiempo, saan a narigat a maawatan no apay a marikna dagiti dadduma nga agtutubo ti kasta a pakasapulan. Masaksaksiantayo ti sangalubongan a “panagadu ti kinadakes.” (Mateo 24:12) Nupay kasta, addada pay dadduma a rason no apay a dagiti gang iti kalsada addaanda iti kasta a nakabilbileg a pangawis kadagiti dadduma nga agtutubo.

Suportar ken Pannakipagayam

“Pudno a tarigagayak dagiti gagayyem, ti pannakarikna a kaduanak ti maysa a tao wenno ti maysa a grupo, maysa a mabalin nga ipatpategmo,” inlawlawag ni Bernard, maysa a dati a miembro ti gang. Ni Marianne, a nakikadua iti gang dagiti babbai, inaminna a nakikadua “gapu ta kayatna nga adda iturayanna,” ken gapu iti itukonna a “kasasaad ti pamilia.”

Nupay pudno a dadduma nga agtutubo makikaduada iti gang tapno makapagballigida iti pannakaaburido wenno gapu iti mabalin nga itukonda a pagragsakan, agparang nga ad-adu nga agtutubo ti makikadua iti gang tapno adda pakaikaduaanda, tapno makagun-od iti suporta iti panagrikriknada, tapno makipagayam kadagidiay a kapadada ti kasasaad. Masansan a maaramid daytoy tapno sukatan ti di matarigagayan a kasasaad ti pamilia.

Kastoy ti kuna ni Bernard maipapan iti bagina ken kadagiti padana a miembro ti gang: “Kaaduan kadakami ti naggapu iti nasinasina a pagtaengan. Adut’ padpadakkelen ti agsolsolo a naganak, gagangay ti maysa nga ina, kadagiti dadakkel a pamilia. Gapuna awan asinoman a mangipaay iti tiempo a makisarita kadakuada. Adut’ naggapu kadagiti pagtaengan a pisikal a naabuso ken napagsasawan a sadiay awan ti mangikankano no masaktanda wenno saan. Gapuna naimbag ti riknada, kas iti nariknak, no adda makasaoda ken agimdeng kadakuada.”

Kastoy met ti imbaga ti manangbalakad dagiti agtutubo a taga Canada a ni Lew Golding. Kinunana: “Dagiti ubbing nga addaan parikut iti pagtaengan makikaduada iti gang maipaay iti pannakataripato ti riknada.”

Idiay Estados Unidos, adu a gang ti naporma a maitunos iti etniko a kasasaad wenno iti kultura. Dagiti gang iti dayta a daga, ngarud, itukonda ti kanayonan a makaawis a pannakilangen kadagidiay a kapadada ti rikna maipapan iti taraon, musika, pagsasao, ken adu pay a dadduma a bambanag. Para kadagiti agtutubo ken nataengan nga agpadpada, ti tarigagay a makarikna a kasapulandaka ken maawatka ket gagangay laeng. Ngem dagidiay kadi a rikrikna ken kasapulan pudno a mapennek babaen ti pannakikadua iti gang?

Kuna ti Proverbio 17:17: “Ti pudno a gayyem agayat iti amin a tiempo.” Dagiti kadi miembro ti gang pudno a mapadasanda ti kasta a kinasungdo ken pudno a pannakipagayam? Maisupadi ketdi, gagangayen nga adda dagiti di panagtutunos ken uray pay ti panagaapa kadagiti padada a miembro ti gang. Kinapudnona, iti nakarot’ panangpilitna nga aglawlaw isu a pagan-andaran ti gang, nalaka laeng a tumaud ti di pagkikinnaawatan. Dagiti nagduduma a kapanunotan mabalin nga ipapan a di kinasungdo. Kuna ni Bernard: “No adda pagsusuppiatanmi, masapul nga agalertoak gapu ta kellaat, rummuar ti kutsilio wenno paltog. Ket dagitoy maibilangda a gagayyemko! Inupaynak ti panagbiag iti gang agsipud ta awan dagiti pudno a gagayyemko.”

Kas innayon ti 18-años a miembro ti gang: ‘Awan ti asinoman a gayyemmo, uray pay ti bukodmo a gang. Agsolsoloka.’

Dika ‘Suroten ti Kaaduan’

“Diyo suroten ti kaaduan no agaramidda iti dakes.” (Exodo 23:2) Naibaga daytoy iti ili ti Dios idi ugma, ket agaplikar a naimbag ti prinsipiona iti asinoman nga agtutubo nga agpangpanggep a makikadua iti gang. Mabalin a pagarupenyo ti maysa a gang kas pamay-an iti panangsalaknib iti bagi wenno gubuayan iti pannakipagayam. Iti kinapudnona, nupay kasta, ti maysa a miembro ti gang dina maliklikan ti pannakapilit nga agaramid iti “dakes.”

Ti The Globe and Mail kunana maipapan itoy: ‘Ti gang agbalin a pamilia. Dayta kaipapananna met a ti gang ikeddengna no ania ti maawat a kababalin. Iti lubong dagiti di masipsiputan a tin-edyer, dagiti panagtakaw, panangmalo, ken seksual a panangraut mabalin nga “isut’” bambanag nga aramiden.’

Idi 1989 laeng, dagiti gang idiay Distrito ti Los Angeles nairamanda kadagiti 570 a homisidio. Ket iti dandani sadinoman a yan dagiti gang, adda kinaranggas. Aniaman a panangikagumaan nga agkedked iti pannakairaman ket sigurado a mamatmatan a kinakurang iti panangsuportar iti gang wenno, dakdakes pay, kas kinatakrut. Iti aniaman a kasasaad, nalaka laeng a masarakam ti bagim a puntiria iti pannakaraut. Kas kinuna ti maysa a miembro ti gang: “Dika mabalin nga ibaga ti saan iti nakaikamengam a [gang].” Adda kadi marikna a pannakikadua wenno pannakasalaknib iti kastoy a kita ti panangpilit?

Sumungbat ti mannurat iti Proverbio 1:10-15: “Anakko, no dagiti managbasol sulisogendaka, dika umanamong kadakuada. No kanayon a kunada: ‘Kumuyogka kadakami. Intayo sumaneb iti dara. Intayo siblokan a sililimed dagiti awan basolda iti awan gapgapuna. . . . Maipaaymonto ti gasatmo kadakami. . . . ’ Anakko, dika makikuyog iti dalan kadakuada.”

Agbiag babaen iti Kampilan

Panunotenyo, met, ti mabalin a pagbanaganna iti salun-atyo ken pagimbaganyo. Kinuna ti maysa a miembro ti gang a ‘masapul a situtulokka a matay gapu kadagiti padam a miembro ti gang.’ Ket masansan a kasta.

Maisupadi iti dayta, usigenyo ti leksion nga insuro ni Jesus kadagiti adalanna idi rabii ti pannakaarestona. Awan ti armas ni Jesus ket sinango ti maysa a naranggas a managderraaw. Kayat kadi ni Jesus nga agkaykaysa dagiti adalanna ket siraranggasda a mangidepensa kenkuana? Kastat’ impagarup ni Pedro. Inasutna ti kampilanna ket inatakena ti maysa kadagiti lallaki, a piningasanna ti lapayagna. Ti tignay ni Jesus, nupay kasta, mabalin a pinagsiddaawna ni Pedro. Simimilagro nga inagasan ni Jesus ti lapayag ti lalaki ket kinunana ken Pedro: “Isublim ti kampilanmo iti kalubanna, ta isuamin dagiti mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan.”—Mateo 26:52.

Ti leksion? Ti panangarmas iti bagiyo agpaay iti depensa saan laeng a di nainkasuratan no di ket minamaag, di praktikal. Kastoy ti kuna ti maysa a proverbio: “Ti mangsarsarak iti dakes isu ti umayto kenkuana.”—Proverbio 11:27.

Panangsarak iti Pudno a Pannakikadua

Agarup 50 a tawenen a napalabas, maysa a panagadal ti naaramid a nangibalabala kadagiti nadumaduma a bambanag a makatulong iti pannakaporma dagiti gang. Mairaman kadagiti parikut a nailista isu ti di nasayaat a biag ti pamilia, kinapanglaw, dumakdakes a sangakaarrubaan, ken nakapuy nga edukasion. Ti panagtignay dagiti gang pulos a di nakatulong itoy a kasasaad, ket di met pudno a nakatulong kadagiti agtutubo a mangsarak iti pudno a pannakipagayam. Ti kongregasion Kristiano, nupay kasta, mangitukon iti pannakikadua kadagiti tattao a mangpampanunot iti kasayaatan a pagimbaganyo. Apay a dikay patauden ti pannakipagayam sadiay?

Kasano, nupay kasta, a masalaknibanyo ti bagiyo no agnanaedkayo iti maysa a lugar a sadiay nasaknap dagiti gang? Maysa a masanguanan nga artikulo ti mangisalaysayto iti daytoy.

[Kahon iti panid 18]

‘Nakikaduaak iti Gang iti Kalsada’

“Ti edadko ket 17. Dagiti gagayyemko ken siak makarurodkami a makakita kadagiti mapaltogan a tattao, madanog, ken marames iti sangakaarrubaan. Pampanunotenmi a no rugianmi ti bukodmi a gang, mabalin a mapasardengmi dayta. Maigiddato iti dayta, tarigagayak ti maikameng iti maysa a grupo. Gapuna nangpormakami iti maysa a gang.

“Rinugianmi a pinatrolia ti sangakaarrubaan, ket di nagbayag dadduma a gang sinubokdakamin. Dua kadagiti miembromi ti inatake ti maysa a karibal a gang. Maysa ti natiruan iti rupa babaen iti bat ti baseball; ti sabali nabagsol. Imbalesmi ti kinaawan ti kinahustisia ket nagbalinkam a pagbutbutngan unay a gang iti aglawlaw.

“Nupay kasta, nasarakak a dagiti miembro ti gang saanda a pudno a gagayyem. Dika mabalin a talken ti isuamin. Daddumat’ di mangisakit kenka no adda parikutno. Ket daddumat’ di umanamong kadagiti pagalagadak—rinugianda ti nangbugbog ken mangpapatay pay kadagiti tattao nga awan ti gapgapuna. Gapuna nangrugin a kagurak ti kasasaadko iti biag. Mariknak nga adda Dios ngem masmasdaawak no apay a palubosanna dagiti adu a panangirurumen. Nasursurok met idiay eskuelaan a ti relihion ti makimbiang iti Inkisision ken iti pannakadadael ti intero a sibilisasion iti nagan ti Dios. Patiek a pammarang laeng ti relihion a pangalaan iti kuarta.

“Naminsan nagkararagak iti Dios a tulongannak a makasarak iti organisasion nga us-usarenna. Inukagko ti Biblia nga inted kaniak ti maysa a pangamaek ket binasak ti Aramid 20:20. Saritaenna ti panagbalaybalay. Dagiti laeng ammok a mangar-aramid iti dayta isu dagiti Saksi ni Jehova. Gapuna sinapulko no sadino ti yan ti lokal a Kingdom Hall ket napanak iti sumaganad a bigat. Adda dagiti lulua kadagiti matak, immasidegak iti maysa a Saksi ket inyarasaasko, ‘Kayatko ti makasuro.’ Nasarakak dagiti tattao ti Dios. Nalpasen dagiti al-aldawko kas miembro iti maysa a gang.”—Ti nagsurat, a nangpili a di maiyam-ammo, agserserbi itan kas pangulo a manangaywan iti maysa a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova.

[Ladawan iti panid 17]

Apay a dikay parang-ayen ti pannakipagayam kadagiti tattao a pudno a paginteresanda ti pagimbaganyo?