Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasanot’ Panangsalaknibkot’ Bagik iti Panangraut ti Gang?

MAYSA a nalamiis a rabii ti otonio, ti 12 años a ni Tom napan iti tiendaan ti kaarruba tapno gumatang kadagiti sumagmamano a bambanag. Mabutbuteng ni Tom agsipud ta adda iti teritoria a tengtenglen ti maysa a lokal a gang, ket di nagbayag napaneknekan ti panagbutbutengna. Awan pakpakauna, sumagmamano a miembro ti gang ti immasideg kenkuana, kinabkabilda agingga a nadalupisak iti daga.

Gapu iti naipadto nga “iyaadu ti kinadakes,” adu dagiti agnanaed iti sangakaarrubaan a nakarangranggas unay a di matengngelen dagiti autoridad. (Mateo 24:12) Ket no agnanaedkayo iti lugar a nasaknap ti aramid ti gang, mabalin a ti kapadasan ni Tom ket nalatak unay. Usigenyo, kas pangarigan, ti kasasaad idiay Los Angeles County, E.U.A. Kunaen ti magasin a Maclean’s, nga iti 257 a mainaig iti gang a natnatay a napasamak sadiay idi 1988, kagudua ramanenna ti di nagargari a panangpapatay ti gang kadagiti di kamiembro! Gapuna, dagiti agtutubo nga agnanaed kadagiti lugar a sadiay aktibo dagiti gang sangsanguenda ti pudno a karit: ti panangsalaknib iti bagbagida.

Ti napalabas nga artikulo impakitana a di nainsiriban ti pannakikadua iti gang.a Nailawlawag a ti pannakimiembro iti gang paaduenna ti peggad ti pannakadangran, pannakaarestom, wenno pannakapapataymo. Maipapan iti panagikutmo iti kutsilio, paltog wenno aniaman a kita ti armas, daytoy ket maikontra iti balakad ti Biblia idiay Isaias 2:4 ken Mateo 26:52. Maysa pay, ti panangaramid iti kasta pakaruenna ti riribuk imbes a pasardengenna dayta. Kasta met laeng ti maibaga maipapan iti panagadal iti martial arts, ken judo wenno karate, kas pamay-an ti panangidepensa iti bagi. Nasaysayaat ngarud, itattan, nga iti damo pay laeng, liklikanen ti pannakisaranget iti gang. Ngem kasano?

Dagiti Gang ken dagiti Langada

Umuna, usigenyo ti panagkawkawesyo, panagay-ayosyo, ken kababalinyo. Adu a gang ti agkawes iti naisangsangayan a badbado, langlanga, wenno ramramit a mangilasin kadakuada manipud dadduma a gang. Ti bandana wenno uray ti panangisuot ti kallugong mabalin a mangipasdek iti pannakaikameng iti gang. Kaaduanna, mangtagikua dagiti gang kadagiti bukodda a panagkumpas ken ti bukodda a pagsasao ken langa.

Ti problema ket dagita a langa ken dadduma a pagilasinan ti gang kaaduan nga agbalin a moda kadagiti pangkaaduan nga agtutubo—agraman dagiti di miembro ti gang. Napaliiw ti pagiwarnakan ti Canada a The Globe and Mail: “Dadduma a tin-edyer tuladenda ti panagkawes dagiti gang, uray no dida naikameng. . . . Mabalin a padpadasenda a pagsiddaawen ti padada a tin-edyer.”

Dadduma nga agtutubo mariknada a ti naisangsangayan a kawes ti mamagbalin kadakuada a kasla napigsa ken nakabutbuteng. Dadduma irasonda a no nakawesan iti langa ti gang mabalin a mangipaay daytoy kadakuada iti kasapulan a pannakasalaknib. Pagarupenda a dadduma ti mabuteng a mangdangran kadakuada, iti panangipapan a naitimpuyogda iti maysa a gang. Nainsiriban kadi daytoy a panagrason? Nikaanoman. Kunaen ti The Globe and Mail: “Agpegpeggadda iti pannakakabil no makita dagiti pudpudno a miembro ti gang.”

Ni Bernard, dati a miembro iti gang ngem maysan a Saksi ni Jehova, patalgedanna daytoy a pagarup. Iti pananglagipna iti napalabas, kunaenna: “No adda agkawes a kas kadakami ket saan a naitimpuyog kadakami, kaaduanna a daytoy ti puntiria. Agpili no makitimpuyog iti gang wenno dangranmi.”

Adda Pagsayaatan ti Naiduma!

Ti pannakaammo itoy ti mangigiya kadakayo iti kawes a pilienyo. Ta, saan kadi a ti panagkawkawestayo ti agsao maipapan kadatayo—mangilasin pay kadatayo? Pudno daytoy rinibu a tawenen ti napalabas idi a maisursurat ti Biblia. Idiay libro ti 2 Ar-ari, mabasatayo ti sumagmamano a mensahero nga agipadpadamag ken Ari Ocozias iti Israel. Impadamagda a nasabetda ti maysa a tao a nangted kadakuada ti maysa a mensahe. Insaludsod ti ari, “Ania ti langa daydiay tao?” Idi deskribirenda ti kawesna, insigida a kinuna ti ari, ‘Ni Elias a mammadto!’ Kasanot’ pannakaammona? Gapu ta ni Elias ket nagkawes iti naidumduma a kawes ti maysa a mammadto. (2 Ar-ari 1:5-8) Itatta, kas met la idi, ti panagkawkawestayo ilasinnatayo dagiti tattao a kadua ti maysa a grupo ti tattao, uray no ditay agar-aramid iti ar-aramidenda wenno patien ti patpatienda. Ipapan dagiti dadduma a supsuportarantayo dayta a grupo ti tattao nga agkawkawes iti kasta.

Ni Michael, dati a miembro iti gang a naadaw idiay Sports Illustrated, kunaenna: “Dagiti sapatos, dagiti jackets ken dagiti kallugong ket simboloda laeng . . . Mabalinko ti lumabas idiay kalsada ket itudok ti maysa a miembro iti gang babaen ti panagkawkawesna laeng.”

Anian a di nainsiriban, no kasta, para iti maysa nga agtutubo a Kristiano nga agayos, agkawes, magna, agsao, wenno mangtulad iti postura dagiti gang ti kalsada! Ti balakad ni Jesus a “saan a paset iti lubong” ti naan-anay a maiyaplikar ditoy. (Juan 17:16) Pudno, saan a marigatan dagiti miembro iti gang a mangilasin kadagiti dida kamiembro. Nalagip ni Michael: “Makitatayo ti maysa a tao a nakapantalon a maitutop iti pormal nga okasion, nakakawes iti napintas a sweater, nababa a lalat nga awan kurdonna a sapatos. Didak makumbinsir nga isut’ naikameng iti gang.”

Ni Bernard, nga imun-unan a naadaw, innayonna: “Masansan a dagiti miembro iti gang agkawesda iti kaudian a moda.” Gapu itoy, masapul ti panagannad sakbay a tuladen dagiti estilo ti kawes ken panagbubuok a mabalin a nalatak idiay eskuelaan wenno iti kaarrubayo a mamagbalin kadakayo a nalaka a puntiria ti kinaranggas iti gang gaput’ biddut a panangilasin. Ti panagkawes iti naemma a moda mapaneknekan a salaknib.—Idiligyo iti 1 Timoteo 2:9.

Agannadkay met, iti kita ti pagsasao ken bokabulario nga us-usarenyo. No padasenyo a paneknekan nga addakayo iti moda babaen ti panangusaryo kadagiti slang a masansan nga us-usaren dagiti miembro iti gang, mabalin nga awisenyo ti atension dagiti miembro iti gang. Dikay padpadasen ti agparang a kas maton. Laglagipenyo: “Ti maysa a nabiag nga aso naim-imbag ngem iti maysa a natay a leon.”—Eclesiastes 9:4.

Ti sabali pay a salaknib isut’ panangliklik iti panagbalin “a gayyem iti lubong” no maipapan iti panangpiliyo kadagiti kakaduayo. (Santiago 4:4) Mabalin a mapanunotyo a bentahayo no adda sumagmamano a gagayyemyo a maton. Ngem manipud iti kapadasanna iti gang, kunaen ni Bernard: “No adda gayyemmo a naitimpuyog iti gang, ad-adda met ti pannakapilitmo a tumipon iti gang.” Uray ti panangikagumaan a mangiturong kadagiti miembro iti gang iti desdes ti biag ket masapul a maaramid a buyogen iti panagannad.—Mateo 28:19, 20.

Wen, ti kasayaatan a pamay-an ti pannakasalaknibmo isut’ reputasionmo kas mapagulidanan a Kristiano. Pudno, agsipud ta saanka a ‘makitimpuyog kadakuada iti panagbiag iti kinaderrep, ket ab-abiendakayo.’ (1 Pedro 4:4) Ngem mabalin met a respetuendaka. Kaaduanna, mabalin a didaka ibilang a kandidato a makimiembro iti gang.

Panangliklik iti Peggad

Nupay kasta, saan a kankanayon nga umdas ti nasayaat a reputasion tapno maliklikam ti pannakadangran. Ipaay ti Proverbio 27:12 daytoy nasayaat a balakad: “Ti manakem a tao mabigbigna ti dakes, ket aglemmeng; ngem ti nanengneng aglayon laeng ket agsagaba.” Ipaganetget daytoy a nasin-aw a balakad ti pannakasapul ti pannakaawat ken kinaalibtak no maipasango kadagiti napeggad a kasasaad. Kas pangarigan, no naawis a rummuar a mapan iti maysa a lugar wenno pasamak, isaludsodyo ita bagiyo, Asino ti addanto sadiay? Nalatak kadi dayta a paguummongan ti gang?

Maysa a dati a miembro iti gang ti nangipaay iti umarngi a balakad: “Liklikam dagiti lugar a paguummongan dagiti gang. Mangliklikka iti dalan no mabalin.” Wen, liklikan dagiti di napateg a panagpasiar kadagiti lugar a pagaammo a di natalged. Ket no adda riribuk, diyo palubosan ti panagusiuso a mangpatay kadakayo. Kunaen ti Proverbio 17:14: “Ti pannakairugi ti riri kasla no ti maysa ibuangna ti danum; gapuna lisiam ti susik, iti sakbay ti riribuk.”

Ngem no ngay inkabilyo aminen a kabaelanyo tapno malisian ti riribuk, pilitendakayo pay laeng dagiti indibidual a tumipon iti gangda. Sitatalna nga ibagayo a di mabalin a makikaduakayo kadakuada. Dagiti agtutubo a Saksi ni Jehova masansan a kunaenda a ti oras ken pigsada ket maus-usar iti Nakristianuan a ministerio. Aniaman ti ibagayo, liklikanyo ti panagbalin a di nadayaw wenno bumusor. Imbilin ni Jesus kadagiti adalanna idiay Mateo 10:16: “Paneknekanyo dagiti bagbagiyo a naannad a kasla kadagiti uleg ken nasingpet a kasla kadagiti kalapati.” Manen, ti kababalinyo, panagkawesyo, ken panagbubuokyo maitunos koma iti takderyo.

Panunotenyo, nupay kasta, uray ti kaiingetan a panagannad dina maipasigurado ti kinatalgedyo. (Eclesiastes 9:11) Ngem babaen iti nainkalintegan a panagtignay, mabalin a maliklikanyo ti panagbalin a biktima ti kinaranggas iti gang.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 19]

Adaywanyo dagiti buya iti kinaranggas. Diyo palubosan ti panagusiuso a mangpatay kadakayo