‘No Makapagtokarak Laeng a Kasta!’

NAKATUGAW a sikokomportable iti piano, ni Jon kasla bibiagenna ti musika. Bayat a papintasen dagiti nasinggit a kuerdas a pagtokaren dagiti imana ti melodia, dagiti natimbeng a kuerdas ti bajo mangipaayda iti panagtutunos ken kinabangag. Dagiti kanayonan a nota nga inayon ti pianista ken ti napartak a panaggaraw dagiti im-imana iti teklado, a maaramid a sisisigo, nayonanna ti kinapintas ti musika. Ni Adrian, Brian, ken Brett paragsakenda dayta babaen kadagiti gitarada a de koriente, bayat a ni Steve ipaayna ti mangan-anay iti dayta babaen iti nalamuyot a timek ti saxophonena.

Ti kasta a naragsak a musika tignayenna ti agdengdengngeg nga agkanta a buyogen ti panagayat ken rikna. Daytoy napintas ti pannakaurnosna ken makaay-ayo a musika paregtaenna ti kasayaatan a panangikagumaan dagiti agdengngeg nga agkanta. Awan duadua a mabalin a kunaen ti maysa a buyogen ti panagtarigagay: ‘Ay, no makapagtokarak laeng a kasta!’

Nariknayo kadin ti kasta idi immimdengkayo iti maysa a nakalalaing a nagtokar iti musika? Nalabit nagsennaaykay pay: ‘Ammok a diakto makapagtokar a kasta.’ Ngem kasano nga ammoyo? Pinadasyo kadin ti nagadal nga agtokar iti maysa nga instrumento ti musika?

Sino ti Makasuro?

Dadduma a tattao nalaklakada a makasuro ngem dagiti dadduma no maipapan iti musika. Ngem, kinapudnona, sinoman a makasursuro nga agbasa ken agsurat makasuro met nga agtokar iti maysa nga instrumento. Umuna, nupay kasta, masapul nga addaanka iti pudno a tarigagay nga agtokar iti instrumento ken makapagtokar iti napintas a musika. Dayta saan laeng nga apagkanito a tarigagay. Masapul a sisasaganaka a mangsuro iti dayta.

Siempre, saan nga amin a tao agpapada ti kinalaingda nga agbasa ken agsurat, gapuna saan nga amin a makasuro iti musika makagteng iti isu met laeng a kinasigo ken abilidad nga agtokar a buyogen iti rikna ken panangiyebkas. Nupay kasta, no tagiragsakenyo ti umimdeng iti musika, ngarud ti panagsuro nga agtokar iti maysa nga instrumento mabalin a mangipaay iti naan-anay a kabbaro a paglaingan kenka. Ti nagdumaan iti panagtokar ken ti panagimdeng iti dayta isut’ nagdumaan iti aktual a panagay-ayam iti ay-ayam ken ti basta panagbuya.

Itatta, adda dua a pamay-an iti panagsuro iti panagtokar iti maysa nga instrumento. Iti maysa maipaganetget ti panangsuro iti panangbasa iti musika ken ti panangsanay iti scales kas pamuon. Nupay kasta, adut’ agdadamo a maupay a mangusar itoy a pamay-an. Ti maisukat a pamay-an isut’ panangtulong iti estudiante nga agtokar iti simple a tuno babaen iti pananglagip iti tuno ket iti kasta agbalin a pamiliar iti instrumento. Daytoy mabalin a paregtaenna ti agsursuro nga agtarigagay a mangadal iti teoria ken ti mangbasa iti musika.

Naladawen Aya a Mangrugi?

“Wen, pagay-ayatko ti agtokar iti maysa nga instrumento,” kuna ti 46-años a ni Roslyn, “ngem awan mamaaynan ti agsuro iti edadko!” Kasta kadi met ti mariknayo? Ket pudno kadi daytoy? Dagiti laeng kadi agtutubo ti agbalin a nalaing iti musika? Kinapudnona saan. Iti musika, kas iti amin a dadduma a tay-ak iti aramid, pudno ti pagsasao: “Saankay pay a lakay/baket unay a makasuro.”

Pudno, dagiti agtutubo addaanda kadagiti nasiglat a ramramay ken nagagar nga is-isip a gagangay a nalaka a makasuro. Kas pangarigan, ni Frédéric Chopin, maysa a nakalalaing nga ubing, impaayna ti damo a recitalna iti edad a pito! Ti biolinista a ni Yehudi Menuhin damo a nagtokar iti publiko idiay San Francisco iti edad a walo! Gagangay, dagitoy dagiti mailaksid.

Ti pianistatayo, ni Jon, rinugianna ti nagadal iti piano iti edad a walo, ngem kunana: “Masapul nga aminek a napukaw iti panagregget kalpasan laeng iti sumagmamano a bulan, ket babaen laeng iti panangpilpilit ni nanangko nga intultuloyko. Ita, nupay kasta, maragsakanak ta impapilitna.” Siempre, ni Jon saan nga agmaymaysa iti pannakasimronna iti kankanayon a panagsanay. Daytoy ti maysa kadagiti kangrunaan a lapped a masapul nga ikkaten dagiti agtutubo nga agsursuro, nangnangruna iti umuna a bulbulan no kasla saanda a rumangrang-ay kadagiti leksionda.

Dagiti natataengan a tattao, iti kasumbangirna, masansan nga ad-adda ti determinasionda ken pakatignayanda. Daytoy ket pagimbaganda ta kasapulan unay dayta iti balligi—ti regular, inaldaw a panagsanay. No maipapan iti lakay/baket unayen nga agsuro, maparegtakayo koma iti komento ti maysa a propesor iti unibersidad: “No makagunggona ti biag ket itultuloy dagiti tattao nga usaren ti paglainganda, agtultuloy a lumaingda aniaman ti edadda.” Ni Arturo Toscanini, a nangipaay kadagiti amin a konsiertona a kinabisadona, makuna a nasursurona ken immemoriana ti intero a paset iti opera—tunggal sao, nota, ken marka para kadagiti amin a kumakanta ken instrumento—iti edad nga 85.

Panangpili iti Umiso nga Instrumento

Ti gitarista a ni Brett impaayna daytoy a balakad: “Dikay padasen a suruen ti instrumento a dikay pagay-ayat. Dikanto pulos maipasnek ti agsuro ken agsanay a kasapulan unay malaksid no pudno a pagay-ayatmo unay ti partikular nga instrumento a pinilim.” Naimbag dayta a balakad. Gapuna, kadagiti amin nga instrumento a dinengngegmo, ania kadagitoy ti kayatmo?

Kas ken ni Brett, adu nga agtutubo ti maawis iti gitara, sigurado a maysa kadagiti kalatakan nga instrumento itatta. Ti maysa a gitara makakompaniar iti panagkanta; mabagayanna ken mapagtutunosna dagiti dadduma nga instrumento; ken makatokar a solo. Ti sabali pay a pagimbagan iti gitara ket nalaka laeng nga awiten iti sadinoman, iti ruar wenno iti uneg. Ti panangsuro kadagiti kangrunaan a chords ken panangipuesto iti ramay ket nalaka laeng, ket ti simple laeng a gitara saan a nangina.

Ti instrumento nga adda tekladona, kas iti piano ken ti de koriente nga organ, nalatakda met. Dagitoy mabalin a maadal babaen iti tulong ti maysa a mannursuro wenno maysa kadagiti simple a kurso a magun-odan. Nupay no ti piano saan a maaw-awit kadagiti adu a pagilian, gagangayen a makita ti maysa kadagiti pagtitiponan dagiti aggagayyem. Ti panangkompaniar kadagiti grupo dagiti agkankanta a gagayyem ket maysa laeng kadagiti pagraragsakan a tagiragsaken ti maysa a baro nga estudiante. Addada met dagiti de koriente nga organ nga adda naisiguden nga alikamen a mangipaay iti ritmo ken naisangsangayan a timek iti musika. Adda accordion, nga addaan kadagiti buton maipaay iti kannigid nga ima a mangpataud iti baho a chords. Dagiti simple a tuno gagangay a matokar kadagitoy nga instrumento kalpasan laeng ti sumagmamano a leksion.

Nupay kasta, addada adu a nagduduma nga instrumento iti musika malaksid kadagiti sumagmamano a pagaammotayon. Kaaduanna, dagitoy nabingaybingayda iti uppat a kasasaad: dagiti woodwinds, brass, percussion, de kuerdas. Ti kalatakan kadagiti woodwinds isu dagiti: plauta, piccolo, oboe, clarinete, bassoon, ken saxophone. Kadagiti brass isu dagiti: trompeta, French horn, trombone, ken tuba. Dagiti percussion iramanna: dagiti tambor, piangpiang, xylophone, tambourine, piano, piano accordion, ken organ. Ken kamaudiananna, dagiti de kuerdas isuda ti: arpa, mandolin, gitara, ken ti pamilia ti biolin—biolin, viola, cello, ken ti double bass.

Adu a tattao ti matignay a naimbag iti napintas a musika a patauden dagiti instrumento a de kuerdas, nangnangruna ti biolin. Ngem laglagipenyo, tapno makasuro nga agtokar iti biolin, wenno ti aniaman nga instrumento dayta pamilia dagiti de kuerdas, masapul nga addaanka iti nasayaat, naisigud a panagdengngeg iti musika agsipud ta dagitoy awananda kadagiti traste wenno tekla a kas iti gitara wenno piano. Ti panagtokar a siuumiso agpannuray iti panangipuestoyo kadagiti ramayyo iti umiso a puesto iti kuerdas, ket masapul nga agpannuraykayo iti panagdengngegyo tapno mapatalgedan ti kinaumiso ken kinapintas ti timek.

Dagiti brass ken dagiti instrumento a woodwind sapulenna ti nabileg, nasalun-at a bara a mangipaay iti kankanayon nga ilalasat ti angin. Dagiti tuno kadagiti amin nga instrumento a brass ket patauden ti panagpigerger ti bibig ti agtoktokar iti pagpuyotan. Tapno makapagtokar iti woodwinds, masapul a suruenyo a pagtokaran ti grupo dagiti tekla bayat a taginayonenyo ti kankanayon nga ilalasat ti angin iti instrumento.

Kaaduan a tattao pagarupenda a ti piangpiang, snare drums, kettledrums, bass drums, ken dadduma pay a kas dagiti instrumento a mangipaay laeng iti kompas wenno mangtaginayon iti tiempo. Ngem saan laeng a dayta ti aramidenda. Malaksid iti nagsayaatan a kompas, adu pay ti masapul a suruen ti agtokar maipapan iti pamay-an a mangtaming a naimbag iti nadumaduma nga instrumento, ket ti nasigo, sensitibo a managtambor maysa a bendision iti aniaman nga orkestra.

Kasano Kangato ti Arapaap?

Gapuna pampanunotenyo aya ti agadal nga agtokar kadagiti instrumento ti musika? Laglagipenyo, dikay agarapaap iti nakangatngato wenno mangbusbos iti adu nga or-oras a mangpadpadas a mangan-anay iti panagtokaryo. Nalaka laeng nga agbalinkayo a di natimbeng iti panangusaryo iti nakapatpateg a tiempo.

Wen, makaadalkayo nga agtokar—nalabit saan a kas iti maysa a virtuoso wenno uray laeng ‘kas iti dayta nalaing nga agtokar,’ ngem nalaingen a mangipaay iti pagragsakanyo ken pagragsakan dagidiay umimdeng iti musikayo.

[Blurb iti panid 21]

‘No ituloy nga usaren dagiti tao dagiti laingda, agtultuloyto a lumaingda aniaman ti edadda’