“Dikay Ibagbaga ti Pulos!”

KUNAEN kadatayo ti Eclesiastes 9:11 a ‘ti panawen ken di mapakpakadaan a pasamak dumteng kadatayo amin.’ Napasamak dayta iti pamiliami iti pagnguduan ti Nobiembre 1986. Ni Tiarah, maysa kadagiti tallo nga annakmi, agtawen iti tallo ket kagudua idi nakaala iti ipagarupmi a panateng, a napakuyogan iti awan sardayna a panaguyek. Isut’ impanmi iti pediatrician, a nangiturong kadakami iti maysa a pangkaaduan a doktor. Impapanna met a ni Tiarah addaan panateng, agraman panagilet ti barukong, ngem awan nasken a pagdanagan. Nangiresita ti maysa pay nga agas para iti uyek kasta met ti antibiotics.

Kimmarot’ kasasaad ni Tiarah. Isut’ addaan 41° C a gurigor, agraman panagsarua, sakit ti tian ken barukong. Na-X ray, ken naikkan ti ad-adu nga antibiotics. Inayabannakami ti nars idi naalan ti X ray ni Tiarah. Impagarup dagiti doktor nga isut’ addaan grabe a pneumonia. Idin 42° C agingga iti 43° C ti gurigorna. Daytat’ nangpababa unay iti darana, iti 2.0. Idi Disiembre 16, naiserrek ni Tiarah iti ospital.

Saksikami ni Jehova ket agtulnogkami iti balakad a naipaay kadagiti Kristiano iti Aramid 15:29, nga ‘adayuan ti dara.’ Nupay kasta, dikam unay madanagan maipapan iti isyu ti dara. Ti pediatrician ni Tiarah ket maysa nga espesialista ti dara, ken pagaammona unay a dikam awaten ti panangyalison ti dara. Idi maiserreken ni Tiarah iti ospital, dagus nga impalagipmi iti pediatrician ti takdermi iti dara. Ti sungbatna ket: “Wen, wen, maawatak ti pammatiyo, ngem ti panagkunak di rebbeng a pagdanaganyo ti isyu iti dara.”

Kalpasan a nangala ti ospital iti bukodda nga X rays, EKG, ken blood tests, naipan ni Tiarah iti silid. Kinaduaanmi agingga a nakaturog. Kinabigatanna, naammuak a pudno nga adda pneumonia ni Tiarah, a grabe unayen, ken sigurado nga isut’ agtalinaed iti ospital iti 10 agingga iti 15 nga aldaw. Nagtalinaed ti temperaturana iti 109° F a namagdanag unay kadagiti doktor. Inulitda a sinukimat ti X rays, ti EKG, ken blood tests, ken inkeddengda ti agsukimat pay. Impakita dagitoy a panagsukimat nga awan pneumoniana ngem nalabit maysa a kita ti tumor iti bara.

Ti Dara Agbalin nga Isyu

Nupay kasta, nangparnuay dayta iti sabali a panangmatmat iti kasasaad ni Tiarah. Nangalada iti adu pay a panagsukimat, agraman ti para iti TB, ngem negatibo ti resultada. Nangalada iti sonogram, (ladawan ti ultra sound) CAT scans, (computerized axial tomography), ken nakaad-adu nga X rays. Impakita ti naudi nga X rays a naimpektaran ti dakkel a paset ti makanawan a bara. Ti makannigid a bara ti ngangngani di makapagtrabahon—ket nakapatpateg dayta a bara ta daytat’ kaaduan trabahona iti panaganges. Rimsua manen ti isyu ti panangyalison ti dara. Iti pannakaiserrek ni Tiarah iti ospital pinirmaanmi ti kasuratan a di mangpabasol iti ospital mainaig iti dikam panangakseptar iti dara. Impapanda a balbaliwanmi ti panunotmi ita ta agpeggad ti biag ti anakmi.

Idi nagtakderkami iti pangngeddengmi, nagbaliw ti amin. Kinuna ti administrasion ti ospital kadakami a saankami a maikari a nagannak, a manggun-odda iti pammalubos ti korte a maiyalisonan iti dara ni Tiarah, ken iyadayuda kadakami ti dua pay nga annakmi. Urayenda ti pammilin ti korte, ket no sumangpet, ikkatenda ti naimpektaran a bara. A kasla tay maikalimapulo a daras, inlawlawagmi kadakuada a dikam pagkedkedan ti panangagas, ket nupay saanmi nga awaten ti dara, akseptarenmi dagiti pangsandi iti dara.

Napaay ti amin. Di nagimdeng dagiti doktor. Pilitendakami a mangbaliw ti panunotmi. Dinagdagullitda kadagiti dodoktor, narses, agraman kadagiti para dalus no aniat’ ar-aramidenmi iti anakmi. Asitgandakami ket saludsodenda no apay a palubosanmi a matay ti anakmi. Ni lakayko ken siak imbagami kadagiti dodoktor a mangsapulkami iti doktor ken iti ospital nga umawat ken ni Tiarah ken mangipamuspusan iti pannakaagasna a di kasapulan iti dara. Kunada kadakami nga awan ti ospital a mangawat kenkuana iti kasta a kasasaadna. Kunak kadakuada: “Dikay ibagbaga a pulos nga awan ti umawat!”

Uray No Matay, Dina Awaten ti Dara

Inlawlawagko ken ni Tiarah ti kasasaadna, no aniat’ kinuna dagiti doktor, no aniat’ panangmatmat ni Jehova iti dayta a banag, ken no aniat’ inkeddengmi nga aramiden, nga isu ti panangsapul iti doktor ken iti ospital a makatulong kenkuana a di maipaayan iti dara. Naawatan a naimbag ni Tiarah uray no ubing pay. Kayatnat’ agtulnog ken Jehova. Uray no matay, dina awaten ti dara. Nakaluaak iti pannakangngegko iti anakko a nangaramid iti kasta a kabukbukodanna a takder nupay isut’ masakit. Iti dayta laeng a naamirisko ti kinapateg ti panangsanay iti ubing manipud kinamaladagana a maitunos iti Biblia, ta uray idi agtawen iti tallo ket kagudua, kabaelan ni Tiarah nga ibaga kadakami iti kabukbukodanna a kayatnat’ agtalinaed a matalek ken Jehova iti laksid dagiti pakarigatan.—Efeso 6:4; 2 Timoteo 3:15.

Iti panagreggetmi a mangiruar ken ni Tiarah iti ospital sakbay a sumangpet ti pammilin ti korte nga isut’ maipaayan iti dara, nakisarita ti asawak iti maysa kadagiti panglakayen ti kongregasion. Nakasaona ti maysa a doktor a nagkuna a kitaenna no aniat’ maaramidanna. Daytat’ nangted namnama kadakami.

Nagtalinaedak iti ospital nanipud iti rabii a naiserrek ni Tiarah. Napakapsutanak iti mental, pisikal, ken emosional. Gapuna, impapilit ti patpatgek nga asawak nga agawidak ket isu ti mangkadua ken Tiarah iti dayta a rabii. Nagawidak, ngem diak makaturog. Dinalusak ti balay, inawagak dagiti dadakkelko, ket kinasaritak dagiti dadduma a gagayyem a saksi. Kamaudiananna nakaturogakon—diak ammo no kasanot’ kapautna—ket kalpasanna, naguni ti telepono. Maamakak a mangpidut iti dayta, amangan no isu dayta ti asawak a mangipakaammo kaniak a pimmusayen ni Tiarah.

Simmungbatak iti kamaudiananna. Isu gayam ti doktor nga inawagan ti panglakayen a mangipakaammo kaniak a nakasarakdan iti maysa a doktor a sitatallugod a mangraem iti takdermi maipanggep iti dara ken umawat ken Tiarah uray no grabe unayen ti kasasaadna. Nakitulagen iti ospital a yan ni Tiarah para iti pannakairuarna! Nakaluaak a nagyaman kenkuana. Indissok ti telepono ken nagparintumengak ket nagyamanak ken Jehova.

Kalpasan panaggianna iti sangapulo nga aldaw iti dayta a damo nga ospital, naiserrek ni Tiarah iti sabali nga ospital idiay Siudad ti Nueva York. Ti panangagas ti sakit iti bara kadagiti ubbing ti paglaingan dayta nga ospital. Idi simmangpet ni Tiarah, isut’ ur-urayenda. Nangalada iti adu nga agsasaruno a CAT scan, X rays, sonograms, EKGs, ken blood tests para iti rekordda, ken sinukimatda dagiti rekord nga intedmi kadakuada manipud iti naggapuanmi nga ospital. Kalpasan dagitoy a panagsukimat, kinuna ti baro a doktormi, a maysa nga espesialista iti bara, a saan a maiparbeng ti panangyalison ken kontraen ti bagi ni Tiarah dayta.

Naan-anay a Panangagas a Di Kasapulan ti Dara

Bayat nga adda iti ospital ni Tiarah, isut’ inaywanan a naimbag dagiti espesialista iti sakit iti bara dagiti ubbing. Kinonsultadakami panggep kadagiti medikal a problema ken inlawlawagda kadakami dagiti addang a surotenda. Isut’ dida pinaturog unay no di ket nagusarda iti lokal nga anestesia. Nangsusopda iti pluido manipud iti abut ti bara ket impasukimatda dayta iti laboratorio nga addaan nadumaduma nga antibiotics. Nakasarakda iti simple nga antibiotic para iti panateng a manglaban iti mikrobio. Nagtomar iti adu ni Tiarah iti dayta nga antibiotic, ket naipan iti oxygen tent iti sangapulo nga aldaw. Isut’ nagtultuloy a simmayaat.

Iti panagad-adalda iti CAT ken X rays ni Tiarah, natakuatan dagiti doktor nga adda nana iti makimbaba a paset ti makannawan a barana. Nupay pinabassit ti antibiotic ti pluido iti aglikmut ti bara, dina maparmek ti nana. Kinapudnona mangpatpataud ti nana iti ad-adu pay a pluido, ket kuna dagiti doktor a mabalin a masapul ti operasion tapno maikkat dayta. Ngem intuloyda pay nga agasan babaen ti antibiotics nga adda nainayon a sabali a klase. Isut’ pinagtomarda met iti adu nga iron ken pinakanda babaen iti urat iti tallo nga aldaw, a sinaruno ti bassit laeng a solido a taraon. Ngimmatot’ darana iti 5.0, kalpasanna 7.0. Nasdaaw ti espesialista iti dara ken ti espesialista iti bara iti kasta a napartak ken agtultuloy nga irarang-ay ta kinuna ti doktor iti bara: “Mabalin a tumultulong ti Diosyo.”

Yantangay awan epekto ti adu nga antibiotic iti nana, nasukimat ti pluido iti uneg ti nana a mismo. Natakuatan a sabali pay a kita ti antibiotic ti makaparmek iti dayta a mikrobio. Idinto ta maysa dayta a mikrobio ti panateng a kadawyan a masarakan iti ngiwat, impapan dagiti doktor a naikuyog dayta iti taraon a natilmon ni Tiarah ket napan iti tubo nga agturong iti barana. Pinadas dagiti antibiotics a parmeken dayta a mikrobio a nangpataud iti bakud a nanglikmut iti dayta, ket nagbalin a nana. Sigun iti doktor, naisangsangayan unay dayta, ket kunana a nasken a mairekord amin a natakuatanna ken addang a sinurotna ket isubmitirna ti reportna iti maysa a medikal a pagiwarnak.

Kalpasan ti makabulan a panaggianna iti ospital, nairuar ni Tiarah a kas pasiente iti ruar. Ngem masapul a mapan iti espesialista maminsan iti makalawas iti tallo a bulan ken agtomar ti adu nga antibiotics ken iron. Nupay kasta, di pulos naoperaan. Immimbagen a naan-anay nga awan batek kadagiti barana.

Maysa itan nga agibumbunannag ni Tiarah iti Kristiano a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Idi Pebrero 14, 1991, imparangna ti umuna a pasetna iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro ti kongregasion. Agyamankami ken ni lakayko ken Jehova gaput’ panangbendisionna iti natibker a takdermi nga adayuan ti dara kas panagtulnog iti bilinna. Itultuloytay amin koma nga idaydayaw ni Jehova ta isut’ maikari a dayawen. Ken laglagipen, no ibaga ti doktor kadakayo nga awan a pulos maaramidanyo no awan ti dara, kunaenyo kenkuana, “Dikay ibagbaga ti pulos!”—Impatulod ni Nina Hooks, Brooklyn, Nueva York.